Osmanlı Türkçesi 1 Dersi 6. Ünite Sorularla Öğrenelim

Nun harfi hangi durumda zâiddir?

in- ve mun- harf grupları ile başlayan vezinlere giren kelimelerde ve sonu -an ile biten kelimelerde zâid olur.

Arapçada kelimenin anlamı nasıl değiştirilir?

Arapçada kelimenin anlamını değiştirmek için bu üç harfin dışında, kelimenin başına, ortasına, sonuna harfler ilave edilerek kelime yeni anlamlar kazanır. Bu ilave edilecek harflere zâid harfler adı verilir.

Arapçada kelimeye ilave edilebilecek zâid harfler hangileridir?

Arapçada kelimeye ilave edilebilecek zâid harfler hemze, elif, te, sin, mim, nun, güzel he, vav, ye harfleridir.

İsm-i müştak grubuna hangi tür isimler girer?

Türemiş isimler masdarlar, ism-i fâ‘il, ism-i mef‘ûl, sıfat-ı müşebbehe, mübâlağa-i fâ‘il, ism-i tafdîl, ism-i zamân, ism-i mekân, ism-i âlet, ism-i tasgîr ve ism-i mensûb şeklinde gruplandırılır.

Arapçada kelime yapımı nasıldır?

Arapçada yeni kelimeler köke ek getirmek şeklinde değil, kökün başına, ortasına, sonuna birtakım ses ilaveleriyle oluşturulur.

Arapçada kelimeler kaç kısma ayrılır?

Arapçada kelimeler üç kısma ayrılır: 1. Fiil; 2. İsim; 3. Harf (Edat).

Te harfi hangi durumda zâiddir?

Kelimenin başında, ortasında ve sonunda zâid olarak kullanılabilir. Zâid olup olmadığını anlamak için kelimedeki harf sayısına bakılmalıdır.

Arapça dil grupları içinde hangi dillerde yer alır?

Arapça, dil grupları içerisinde tasrifli, yani çekimli (flexible= bükünlü) diller sınıfında yer alır.

Osmanlı Türkçesinde kullanılan Arapça isimler kaç grupta incelenebilir?

Osmanlı Türkçesinde kullanılan Arapça isimler a. asıl isim (ism-i câmid); b. türemiş isim (ism-i müştak) olmak üzere iki grupta incelenebilir.

İsm-i câmid grubuna hangi tür isimler girer?

Özel isimler, cins isimleri, sayı isimleri ism-i câmid grubuna girer.

Arapça kelimeler genellikle kaç harften oluşur?

Arapça kelimeler, çok az istisna dışında en az üç harften oluşur. Bu harflere aslî harfler denir.

Hemze harfi hangi durumda zâiddir?

Hemze harfi kelime başında zâiddir.

Sin harfi hangi durumda zâiddir?

Kelime başında iken zâiddir. Kelime ortasında ve sonunda bulunduğunda asli harf durumunda olur.

Arapça kelimelerin vezni nasıl bulunur?

Arapça kelimelerin vezinlerini çıkarabilmek icin öncelikle kelimenin asli harfleri belirlenir. Bunun icin harflere sırasıyla bakılır. İlk asli harfinin yerine fe, ikinci asli harfinin yerine ayn ve üçüncü asli harfinin yerine lâm yazılır. Arada eğer varsa zâid harfler olduğu gibi alınır. Vezni bulunacak kelimenin harekeleri aynı düzen içinde vezne aktarılır. Bu şekilde ortaya çıkan kelime verilen kelimenin veznidir.

Arapça kelimeler açısından vezin nedir?

Arapçada kökler belirli kalıplara girerek o kalıbın verdiği anlama kavuşurlar. Bu kalıplara vezin adı verilir.

Ye harfi hangi durumda zâiddir?

Ye harfi uzun i (î) harfi durumunda kullanıldığında zâid olur. Sessiz ye harfi olduğu durumlarda kelimenin asli harfidir.

Vav harfi hangi durumda zâiddir?

Vav harfi kelime içerisinde uzun u (û) olarak okunduğunda çoğunlukla zâiddir.

He harfi hangi durumda zâiddir?

Kelime sonunda -e ve kapalı te harfleri olarak kullanıldığında zâiddir.

Arapçada ha+kef+mim kök harflerinden meydana gelen sözcüklere örnek verir misiniz?

Arapçada ha+kef+mim kök harflerinden meydana gelen sözcükler hükm, hakem, muhâkeme, ahkâm, mahkeme, mahkûm vb. sözcüklerdir.

Elif-i maksure ile yazılan kelimelerin müennes kabul edilmesinin koşulu nedir?

Elif-i maksûre ile yazılan kelimelerin müennes kabul edilmesinin koşulu, kelimenin zâid elif-i maksûre ile yazılmasıdır. Elif-i maksûre kelimenin asli harfi ise o zaman müenneslik alâmeti olarak kabul edilmez.

Arapça kelimelerin kök harflerine hangi adlar verilir?

Arapçada kelimenin ilk asli harfine fe denir. İkinci asli harfi ayn ile gösterilir. Üçüncü asli harfine lam adı verilir. Kelime üçten fazla asli harfe sahipse, sonra gelen diğer asli harfler de yine lâm harfi ile gösterilir.

Arapça kelimelerde dişilik alametleri nelerdir?

Arapçada dişi kelimelerde dişilik alameti olarak kelimenin sonunda kapalı te harfi, kısa elif veya uzun elif bulunur.

Elif-i memdude adı verilen uzun elif ile yazılan kelimelerin cinsiyeti nedir?

Elif-i memdûde adı verilen uzun elif ile yazılan kelimeler de müennestir.

Arapça isimlerin erkek ve dişi olarak kullanımlarına ne ad verilir?

Arapçada isimlerin dişi için kullanılanına müennes, erkek için kullanılanına müzekker denilir.

Arapçada isimler sayı bakımından kaç şekilde bulunur?

Arapça isimler sayı bakımından üç şekilde bulunur: 1. Tekil (müfred); 2. İkili (tesniye); 3. Üç ve üçten fazla (cem‘).

Semaî müennes nedir?

Arapçada şekil ve mana bakımından herhangi bir müenneslik belirtisi ve özelliği taşımayan bazı kelimeler vardır. Müennes oldukları ancak işitilerek veya sözlüklerden öğrenilir. Bunlara “semâî müennesler” adı verilir.

Arapçada ikili çokluk nasıl uygulanır?

İkili çokluk için ayrı bir çoğaltma şekli uygulanır. Bunun için kelimenin sonu üstünlü okunarak peşine cezmli ye+nun (-eyn) harfleri getirilir.

Cem‘-i müennes-i sâlim nerelerde kullanılır?

Ekleme harf alan bazı sülâsî mücerred masdarlar ve bütün mezîdünfih masdarların, gösterdikleri husus insanlarla ilgili olmayan isim ve sıfatların, ism-i mensûbların çokluklarının yapılmasında kullanılır.

Manevî müennes nedir?

Kendilerinde herhangi bir müenneslik belirtisi bulunmayıp da müennes kabul edilen kelimelere “mü’ennes-i ma‘nevî” veya “i‘tibârî müennesler” adı verilir.

Cem‘-i müennes-i sâlim nasıl yapılır?

Sâlim müennes, çokluk tekil kelimedeki dişilik alâmeti kaldırıldıktan sonra kelimenin sonuna -at getirilerek yapılır.

Cem‘in Arapçada kaç şekli vardır?

Cem‘in (çokluk) Arapçada iki şekli vardır. Bunlar “cem‘-i sâlim” ve “cem‘-i mükesser”dir.

Cem‘-i müzekker-i sâlim nasıl yapılır?

Tekil kelimenin sonuna -în ya da -ûn getirilerek yapılır.

Arapçada ikili çokluk yapmanın diğer yolu nedir?

Arapçada ikili çokluk -an ekiyle de yapılabilir. Ancak Osmanlı Türkçesinde bu tesniye şekli pek fazla tercih edilmez.

Cem‘-i mükesser nasıl elde edilir?

Tekil kelimenin veznini değiştirerek elde edilir.

Cem‘-i sâlim neye denir?

Tekil kelimenin sonuna ek getirmek suretiyle yapılan çokluklara cem‘-i sâlim adı verilir.

Cem‘-i mükesser neye denir?

Tekil kelimeye zâid harfler ilave edip kelimenin veznini değiştirmek suretiyle yapılan çokluklara cem‘-i mükesser adı verilir.

Osmanlı Türkçesinde en sık kullanılan cem‘-i mükesser vezinleri nelerdir?

Osmanlı Türkçesinde en sık kullanılan cem’-i mükesser vezinleri şunlardır: fu‘ûl, ef‘âl, fi‘âl, efâ‘il, efâ‘îl, fu‘alâ, fa‘ale, fa‘âlâ, ef‘ilâ, ef‘ile, fu‘âl, feâ‘il, fevâ‘il, fevâ‘îl, fe‘âlil, fe‘âlîl, mefâ‘il, mefâ‘îl, tefâ‘îl, fi‘al, efâ‘ile, ef‘ul, fu‘al.

Osmanlı Türkçesine Arapça ve Farsçadan özellikle hangi kelime türü daha çok geçmiştir?

Osmanlı Türkçesinde Arapça ve Farsçadan özellikle “isim” olarak değerlendirilen unsurlar alınmıştır. Arapça kelimelerden, çeşitli özlü sözler ve küçük dua cümleleri dışında fiiller çekimli olarak kullanılmamıştır.

Arapça, dil grupları içerisinde hangi diller sınıfında yer alır?

Arapça, dil grupları içerisinde tasrîfli, yani çekimli (flexible= bükünlü) diller sınıfında yer alır. Bu tür dillerde kelimelerin anlamını değiştirmek için kökü kırarak başına, ortasına, sonuna birtakım fazladan sesler ekleyerek kelime yeni manalar kazanır.

Arapçada kelimeler kaç gruba ayrılır?

Arapçada kelimeler üç kısma ayrılır.
1. Fiil
2. İsim
3. Harf (Edat)
Bunlardan fiillerin çekimli hâlleri Osmanlı Türkçesinde kullanılmazlar.

Arapçada isimler ise genel şekliyle kaça ayrılır? Özellikleri nelerdir?

İsimler ise genel şekliyle ikiye ayrılır.
a. asıl isim (ism-i câmid)
b. türemiş isim (ism-i müştak)
Özel isimler, cins isimleri, sayı isimleri ism-i câmid grubuna girer. Türemiş isimler ise masdarlar, ism-i fâ‘il, ism-i mef‘ûl, sıfat-ı müşebbehe, mübâlağa-i fâ‘il, ism-i tafdîl, ism-i zamân, ism-i mekân, ism-i âlet, ism-i tasgir ve ism-i mensûb şeklinde gruplandırılır. Bunlardan masdar, ism-i mekân, ism-i zamân, ism-i âlet, ism-i tasgir, türündeki kelimeler isimdirler. İsm-i fâ‘il, ism-i mef‘ûl, sıfat-ı müşebbehe, mübâlağa-i fâ‘il, ism-i tafdîl, ism-i mensûb türündeki kelimeler sıfattır.

Arapçada yeni kelimeler nasıl oluşur?

Arapçada yeni kelimeler köke ek getirmek şeklinde değil, kökün başına ortasına sonuna bir takım sesler ilâvesiyle oluşturulur. Kelimeler, çok az istisna dışında en az üç harften oluşur. Bu harflere aslî harfler denir. Kelimedeki kök harfleri bunlardan oluşur. Kelimenin anlamını değiştirmek için bu üç harfin dışında, kelimenin başına, ortasına, sonuna harfler ilâve edilerek kelime yeni anlamlar kazanır. Bu ilâve edilecek harflere zâid harfler adı verilir.

Arapçada yeni kelime oluştururken kelimeye ilâve edilebilecek zâid harfler hangileridir?

Kelimeye ilâve edilebilecek zâid harfler şunlardır: ? ? ? ? ? ? ?? ?? ?? ? ? ?? ?

Mim harfi (?) hangi durumarda zaid olarak kabul edilir?

Mim (?) Kelime başında iken zaiddir. Kelime ortasında ve sonunda bulunduğunda aslî harf durumunda olur.

Ye (?) harfi hangi durumlarda zaid olur?

Ye (?) uzun i (î) harfi durumunda kullanıldığında zaid olur. Sessiz ye (?)harfi olduğu durumlarda kelimenin aslî harfidir.

Vezin nedir?

Kelime yapımında gördüğümüz, ses değişimleri ve kelimeye eklenen zaid harfler belirli bir kurala ve düzene tabidir. Kökler belirli kalıplara girerek o kalıbın verdiği anlama kavuşurlar. Bu kalıplara vezin adı verilir. Arapçada bu vezinleri göstermek üzere kök harflere birer isim verilir.

Arapça kelime vezni nasıl oluşturulur?

Kelimenin ilk aslî harfine ? (fe) denir. İkinci aslî harfi ? (ayn) ile gösterilir. Üçüncü aslî harfine ? (lam) adı verilir. Kelime üçten fazla aslî harfe sahipse, sonra gelen diğer aslî harfler de yine ? (lam) harfi ile gösterilir. Aslî harflerin yerine bunlar yazılıp, zâid olan harflerin aynısı alındığında ortaya çıkan kalıp kelimenin veznini oluşturur.

Arapça kelimelerin vezinleri nasıl bulunur?

Kelimelerin vezinlerini çıkarabilmek için öncelikle kelimenin aslî harfleri belirlenir. Bunun için harflere sırasıyla bakılır. İlk aslî harfinin yerine ? (fe), ikinci aslî harfinin yerine ? ayn ve üçüncü aslî harfinin yerine ? lam yazılır. Arada eğer varsa zâid harfler olduğu gibi alınır. Vezni bulunacak kelimenin harekeleri aynı düzen içerisinde vezne aktarılır. Bu şekilde ortaya çıkan kelime verilen kelimenin veznidir.

Arapçada isimler kaç farklı şekilde kullanılır?

Arapçada isimlerin erkek ve dişi olmak üzere ayrı kullanım şekilleri vardır. İsimlerin dişi için kullanılanına müennes, erkek için kullanılanına müzekker denilir. Dişi için kullanılan kelimeler bir takım ayırıcı belirtiler gösterirler. Erkekler için kullanılanlarda cinsiyeti gösteren özellikler bulunmaz. Kelimelerin erkek ve dişilik özellikleri tamlamalar için oldukça önemlidir. Arapçada tamlayan ve tamlanan kelimeler cinsiyet bakımından aynı olmak zorundadır.

Dişi kelimelerdeki dişilik alâmeti nedir?

Dişi kelimelerde dişilik alâmeti olmak üzere ya kelimenin sonunda kapalı te ( ? ( harfi, ya kısa elif veya uzun elif bulunur.

Tâ-i merbûte veya tâ-i te’nîs adı verilen harf hangisidir?

Sonunda kapalı te harfi bulunan isimler müennestirler. Bu harfe tâ-i merbûte veya tâ-i te’nîs adı da verilir. Osmanlı Türkçesinde kapalı te ? şekli kullanılmaz. Onun yerine açık te ? harfi veya ha-i resmiye ? adı verilen şekli kullanılır.

Kısa elifin ? özellikleri nelerdir?

Kelime sonunda zâid olarak bulunup ye ? şeklinde yazılıp (a) sesiyle okunan eliftir. Buna elif-i maksûre adı verilir. Zâid elif-i maksûre ile yazılan kelimeler müennes kabul edilirler.

???? da‘vâ, ???? fetvâ, ???? şûrâ, ????  takvâ

Ancak elif-i maksûre kelimenin aslî harfi ise o zaman mü’enneslik alâmeti olarak kabul edilmez. Örneğin;

???  ma‘nâ, ???? mersâ 

Mü’ennes-i ma‘nevî veya i‘tibârî müennesler nasıl tanımlanır?

Kendilerinde herhangi bir müenneslik belirtisi bulunmayıp da müennes kabul edilen kelimelere mü’ennes-i ma‘nevî veya i‘tibârî müennesler adı verilir. Bunlar itibarî olarak müennestirler.

Müennes kabul edilen kelimeler nasıl gruplandırılır? 

1. Bütün kadın isimleri ve kadın cinsi ile ilgili kelimeler
2. Ülke, şehir, kabîle isimleri
3. Harflere verilen isimler: elif, be, te, elif-i memdûde, hâ-yı resmiyye, tâ’-i müdevver … gibi.
4. İnsan ve hayvanlarda, çift olarak bulunan organ isimleri
5. Cem‘-i müzekker-i sâlim haricindeki bütün cem‘ler
6. Gövdesinde ekleme harf bulunan bütün mücerred masdarlar ve bütün mezîdünfih masdarlar.

Arapça isimler sayı bakımından kaç şekilde bulunurlar?

Arapça isimler sayı bakımından üç şekilde bulunurlar.
1. Tekil. Buna müfred adı verilir.
2. İkili. Buna tesniye denilir.
3. Üç ve üçten fazla. Buna da cem‘ denilir.

Tesniye nedir?

Tesniye Arapçaya mahsus sayı durumunu bildiren çokluk şekildir. Diğer dillerde iki ve ikiden fazlası çoğul kabul edilirken, bunlar arasında ayırım yapılmaz. Ancak Arapçada üç ve üçten fazlası çoğul kabul edilir. İkili çokluk için ayrı bir çoğaltma şekli uygulanır. Bunun için kelimenin sonu üstünlü okunarak peşine cezmli ye ve nun ( ????- =eyn) harfleri getirilir:

Türkçede “–lar, –ler” ekiyle yapılan çokluk Arapçada nasıl yapılır?

Türkçede “–lar, –ler” ekiyle yapılan cem‘in (çokluk) Arapçada iki türlü şekli vardır. Birincisi tekil kelimenin sonuna ek getirmek sûretiyle yapılan çokluklardır ki, kıyasî olarak elde edilirler. Bu tür çokluklara cem‘-i sâlim adı verilir. Diğeri ise tekil kelimeye zâid harfler ilâve edip kelimenin veznini değiştirmek suretiyle yapılır. Bu tür çokluklara cem‘-i mükesser adı verilir. Sâlim olan çoğulların müzekker ve müennes olmak üzere iki şekli vardır. Müzekker olanlarına cem‘-i müzekker-i sâlim, müennes olanlarına cem‘-i mü’ennes-i sâlim denilir.