Orta Asya Türk Tarihi Dersi 8. Ünite Sorularla Öğrenelim
Rusya’Daki Türk Toplulukları
- Özet
- Sorularla Öğrenelim
Sibirya yüz ölçümü olarak nasıl tanımlanabilir?
Rusya Federasyonu’nun Asya’daki en büyük parçasını oluşturmaktadır. 12 milyon kilometre karenin üzerinde bir yüzölçümüne sâhip olan bu bölge, batıdan doğuya doğru Ural Dağları’ndan Bering’e kadar 7.000 km, kuzeyden güneydeki Kazakistan’a kadar 3.500 km’dir.
Sibirya’nın iklimi nasıldır?
Sibirya hem ılıman hem de soğuk iklim kuşağı içerisindedir. Bölge Uzak Doğu Dağları ile doğuya, Güney Sibirya’nın yüksek dağları nedeniyle güneye, Ural ve Avrupa’nın dağları nedeniyle de batıdan Pasifik’in ılıman etkisine kapalıdır. Sadece kuzeye açıktır ve buradan da soğuk hava dalgası almaktadır. Bu yüzden kışları Sibirya’da çok soğuk geçmektedir. Yazlar ise kısadır ve sıcaktır. Yağış ise azdır; yıllık 200-300 mililitredir.
Sibirya’nın bitki örtüsü nasıldır?
Bölge topraklarından sadece Güneybatı Bölge topraklarından sadece Güneybatı Sibirya’nın ağaçlık bozkır alanı verimli topraklardır, yine Güney Sibirya’nın doğusunda da az sayıda verimli saha vardır. Sibirya toprakları tundra, ormanlık tundra, tayga (iğne yapraklı ormanlar Sibirya’nın yarısını oluşturur), dağlık tayga ve ormanlık bozkır şeklinde beş kısma ayrılabilir.
Ruslar Sibirya’ya nasıl yayılmıştır?
Ruslar Sibirya sahasını ele geçirme sürecinde yenilenmiş orduları ve ateşli silahlarıyla çok geniş bir sahada dağınık hâlde yaşayan yerli halka kolayca hâkim olabilmiş ve teknolojik vasıtalarla ulaşımı ve kontrolü tesis edebilmiştir.
Sibirya çevresindeki Türk toplulukları nasıl sıralanabilir?
Sibirya Tatarlarının yayıldıkları sahanın
• batısında İdil boyu Türkleri (Tatarlar, Başkurtlar),
• batı, güney ve güneybatısında Kazak Türkleri,
• güney, güneydoğusunda Güney Sibirya Türkleri (Altay, Hakas, Tuva Türkleri) bulunmaktadır.
Sibirya Tatarları günümüzde nerelerde yaşamaktadır?
Sibirya Tatarları bugün Tümen, Om, Novosibirsk, Tom, Tobol, Tara, Baraba, Kemerovo havalisinde yaşamaktadırlar.
Sibirya Tatarlarının nüfusu hakkındaki bilgiler nedir?
Batı Sibirya’da Tümen, Baraba, Om gibi bölgelerde dağınık olarak yaşayan Sibirya Tatarları, üç yüz bine yaklaşan nüfuslarıyla önemli Tatar gruplarından birini oluşturmaktadır.
Batı Sibirya Tatarlarının ataları kimlerdir?
Sibir Hanlığı’nın devamı olan Sibirya Tatar Türklerinin yüzyıllar boyunca yaşadığı coğrafya, milattan önceki devirlerden beri Hun, Göktürk, Uygur, Kimek, Kıpçak gibi Türk boylarının idâresinde olmuştur. Bu boylar, Batı Sibirya Tatarlarının atalarıdır.
XIII. yüzyıldan sonra Sibirya Tatarlarının teşekkülünde kimler rol oynamıştır?
XIII. yüzyıldan sonra Sibirya Tatarlarının teşekkülünde Oğuz, Uygur, Kazak, Kırgız, Nogay, Özbek gibi Türk boyları da bilhassa rol oynamışlardır.
Saha Türklerinin hakim olduğu alan neresidir?
Saha Türklerinin esas unsur oldukları Saha (Yakutiye) Cumhuriyeti Rusya’nın federal bir bölgesidir. Bölgenin idarî merkezi Yakut Şehri’dir.
Saha Türklerinin oluşumunu sağlayan boylar hangileridir?
Saha Türklerinin oluşumunu sağlayan en büyük etnik unsurlar Töles ve Kırgız boylarıdır.
Saha coğrafyasında hüküm süren devletler nasıl sıralanabilir?
• Saha coğrafyasında Saha etnik oluşumunun ilk merhalesinde İskitler yer almaktadır. Bölgede yapılan kazılarda İskitlere ait kurganlara tesadüf edilmiştir.
• Ardından bölgede Hunlar görülmektedir.
• VI.-X. yüzyıllar arasında bölgede Kurıkan’lar yayılmıştır. İlim adamlarının büyük kısmı da Saha Türklerini Kurıkan’lara bağlamaktadırlar.
• X.-XV. yüzyıllar arasında ise bölgeye Moğol göçleri yaşanmış, bölge toprakları Moğol hâkimiyetine girmiştir.
• Son olarak da Ruslar bölgeye hakim olmuşlardır.
Rusların Saha topraklarına gelişi ne zamandır?
Rusların bölgeye gelişleri XVII. yüzyılın başlarında gerçekleşti.
Saha toprakları ne zaman Rusya hakimiyetine geçmiştir?
Saha toprakları ilk kez üstün donanımlı Rus işgal kuvvetleri karşısında başarısız olarak 1632’de Rus Çarlığı’na bağlandı.
Rus işgali sonucu Sahalara dini açıdan nasıl yaptırımlar olmuştur?
• Rus işgalinden sonra, yoğun bir Hıristiyanlık propagandası yapıldı.
• İşgal altındaki yerli halk Rus Ortodoks kilisesine bağlandı ve Ortodoks Hıristiyan adı almaları konusunda da zorlandı.
• Ruslar Saha Türklerinin eski dinini yok etmeye çalıştılar.
Yakut Sovyet Sosyalist Özerk Cumhuriyeti ne zaman kurulmuştur?
27 Nisan 1922 yılında Yakut Sovyet Sosyalist Özerk Cumhuriyeti ilan edildi.
Tuva Cumhuriyeti nerede yer almaktadır?
Cumhuriyetin güney ve güneydoğusunda Moğolistan, doğusunda Buryat Cumhuriyeti, kuzey doğusunda İrkut Oblastı, kuzeyde Krasnoyar (Kızılyar), kuzey batısında Hakas Cumhuriyeti ve batısında Altay Cumhuriyeti yer almaktadır.
Tuva topraklarındaki insan yaşamı ne kadar eskidir?
Taş devrinden itibaren Tuva Cumhuriyeti topraklarında M. Ö. 10.000’lere âit insan yerleşimi izleri mevcuttur.
Tuva bölgesine hakim olan devletler kronolojik olarak nasıl sıralanabilir?
- Göktürk Kaganlığı’nın bölgeye hükmettiği bilinmektedir.
- Milâdî IX. yüzyılda Uygur Kaganlığı’nı yıkan Kırgızlar, XII. yüzyıla kadar Tuva bölgesine hâkim oldular.
- yüzyılda bölge tamamen Moğol istilasına uğradı. XIII. ve XIV. yüzyılda burası Cengiz Han’ın torunu Kubilay tarafından idare edilmekteydi.
- 1750’lerden sonra burası Çin İmparatorluğu’nun hâkimiyetine geçti.
- 1912 yılına kadar süren bu hâkimiyet Rusya’nın yayılmasıyla farklı bir safhaya girdi. Tuva’daki Rus taraftarlarının faaliyetleri sonucunda Tuva, Yenisey Eyaleti’nin bir parçası olarak 1914 yılında Rusya himayesine girdi.
Tuvalılar arasında yaygın olan iki din nedir?
Tuvalılar arasında yaygın olan iki din Lama Budizmi ve Tengricilik’tir.
Tuvaların kültür olarak ilerlediklerinin göstergeleri nelerdir?
Tuva coğrafyasında milâttan önceki devirlere âit kurganlardaki bozulmamış definlerin üzerlerinde deri malzemeden ve koyun yününden eğrilmiş ipliklerden imal edilmiş başlıklar ve metal süslemeli giysiler eski Tuvalıların kültür olarak oldukça ilerlediklerini göstermektedir.
Hakasların coğrafi konumu nasıl tanımlanır?
Hakaslar, Rusya Federal bölgelerinden Sibirya Federal Bölgesi’ndeki Hakas Cumhuriyeti’nde yaşamaktadırlar. Burası Orta Sibirya’nın güneyinde yer almaktadır. Cumhuriyetin idârî merkezi Abakan Şehri’dir. Komşuları Kemerovo Oblastı, Krasnoyar (Kızılyar) Kray, Tuva ve Altay cumhuriyetleridir.
Hakasların yaşadığı bölgenin tarihi ne kadar eskidir?
Milattan önce üç binli yıllardan itibaren yerleşimlerin görüldüğü bölgede arkeolojik kazılar neticesinde Afanasyevo kültürüne (M. Ö. 3300-1700) âit çok sayıda evcil hayvan kemiği ve kap kacak parçaları bulunmuştur.
Hakas Özerk Cumhuriyeti ne zaman kurulmuştur?
Aralık 1990’da Krasnoyar (Kızılyar) Kray’dan ayrılan Hakasya, 1991 yılının Temmuz ayında Hakas Özerk Cumhuriyeti oldu ve 1992 yılında ise Rusya Federasyonu tam üyesi olarak kabul edildi.
Altay coğrafyasında yaşayan eski Türk boyları kimlerdir?
Altay coğrafyasında Şor, Teleüt, Tuba yani Tuva, Kumandı, Lebed ve Telengüt gibi çok eski Türk boyları yaşamaktadır.
Altaylara hakim olan milletler hangileridir?
- Altay coğrafyası İskitlerden sonra Hunlara, Göktürklere, Kırgızlara ve X. yüzyılın başlarında Kitanlara âit oldu.
- yüzyılda ise Moğollar Altayları tamamen ele geçirdiler.
- Bölge Türkleri XVI. yüzyılda Kalmuk-Oyrat Hanlığı’na bağlandı.
- Çin İmparatorluğu 1756’da Kalmuk-Oyrat Hanlığı’nı yok ederek Altay’a hâkim oldu.
- 1919 yılının sonlarında Sovyet idâresi Altay bölgesini tam olarak ele geçirdi.
Altay Türklerininin yayıldığı coğrafya nasıl sıralanabilir?
- Bölge Türklerinden Altay Kişiler Katun, Ursul, Sema, Çarış, Kan gibi ırmakların kıyılarında;
- Telengütler (Ruslar XVIII. yüzyılda Uranhay Kalmukları derler) Çu Irmağı havzasında;
- Teleütler Çerga ve Basat ırmakları çevresinde;
- Tubalar yani Tuvalar (Yiş Kişi de denir) Uymen, Puca, İşa, Kokşı, Mayma ırmakları etrafında;
- Kumandılar Lebed Irmağı’nın çıktığı yerlerde, Solton havalisinde;
- Lebedler (Ku Kişi veya Çalkandu da denir) ise Biy Irmağı’nın kolu Lebed Irmağı etrafında yayıldılar.
Şorlar nerede yaşamaktadır?
Sibirya’daki Türk halklarından Şorlar, Batı Sibirya’nın güneyinde, yoğunlukla Kemerovo bölgesindeki Taşdagul, Novokuznetsk, Mejduçerensk, Miskovsk, Osinokovsk havalisinde yaşamaktadırlar.
Dolgan Türkleri nerede yaşamaktadır?
Dolgan Türkleri Rusya’nın kuzeyindeki Taymır bölgesinde yaşamaktadır. Dolganların yaşadıkları Taymır Özerk Okrugu, Krasnoyar (Kızılyar)’a bağlıdır.
İdil boyundaki Türkler kaça ayrılır?
İdil boyundaki Türk boyları Tatarlar, Başkurtlar ve Çuvaşlar olarak üçe ayrılabilir.
İdil boyundaki en kalabalık Türk boyu hangisidir?
Tatarlar, İdil boyundaki en kalabalık Türk boyu ve Rusya’da nüfus bakımından Ruslardan sonra gelen ikinci etnik gruptur.
Kazan Hanlığı Ruslar tarafından yıkıldıktan sonra Tatarlar nasıl bir hayat sürmüşlerdir?
- Bu hadiseden sonra Tatarlar yurtlarından çıkarak dağıldılar ve bir daha devlet kuramadılar.
- Halk Ruslar tarafından şehirlerden ve ırmak kenarlarından kovuldu.
- Tatar soylularının bir kısmı Rus hizmetine girdi ve Hıristiyanlığı benimsedi.
- Halkın çoğu haraç ödemek ve çeşitli devlet yükümlülüklerini yerine getirmek mecburiyetinde olan “devlet çiftçisi” statüsüne geçti.
- Bölgedeki verimli topraklar Rus köylülerine dağıtıldı ve Tatarlar ücra köşelerdeki verimsiz arazilere hapsedildi.
- Kazan’daki bütün camiler yıkıldı ve yerlerine kiliseler dikildi.
- Tüm baskı ve asimilasyon siyasetlerine karşılık Tatarlar İslâmiyet’e bağlı kaldılar ve öz kültürlerini muhafaza ettiler.
Tatarlar için nispi bir dinî hürriyet ortamı nasıl doğmuştur?
Tatarlar 1774’de çıkan bir isyana iştirak ederek bazı serbestlikler edindiler. 1789’da Ufa’da Rusya Müslümanları Dinî İdâresi ve Orenburg’da müftülüğün kurulmasıyla Ruslar İslâmiyet’i inkârcı siyasetten vazgeçtiler.
Tatarlar günümüzde nasıl bir statüyle yaşamlarını devam ettirmektedir?
Tataristan bugün Rusya Federasyonu’na bağlı Tataristan Cumhuriyeti olarak devam etmektedir.
Başkurtlar arasında İslâm dini ne zaman yayılmıştır?
Eski Türk dininde yaşayan Başkurtlar arasında İslâm dini, X. yüzyılda İdil Bulgarlarının Müslüman olmasıyla görüldü, ancak tam olarak XIV. yüzyılın ilk yarısında Özbek Han döneminde halk kitleler hâlinde İslâm’a girdi.
Ruslar Başkurtlara neden bazı imtiyazlar tanıdılar?
Kazan Hanlığı çöktükten sonra Ruslar, asker olarak kullanmak üzere Başkurtlara bazı imtiyazlar tanıdılar.
Başkurtlara tanınan imtiyazlar nelerdir?
Başkurtlar topraklarını muhafaza ettiler, Hıristiyanlaştırma siyasetinden genellikle muaf tutuldular ve daha az vergi verdiler.
1798 yılında Rus çarının çıkardığı fermanla Başkurtların asker statüsüne alınmasının sebebi nedir?
Başkurtların kontrol altına alınması, bu vesileyle Rusya’nın doğu sınırlarının koruması ve Türkistan’a yayılmak için ön hazırlık yapılması gibi hedefler güdülüyordu.
Başkurdistan Cumhuriyeti ne zaman kurulmuştur?
Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra 25 Şubat 1992’de özerk statüde Başkurdistan Cumhuriyeti kuruldu.
Çuvaş Cumhuriyeti ne zaman kurulmuştur?
Sovyetler Birliği dağıldıktan sonra ise 1992 yılında Çuvaş Cumhuriyeti veya Çuvaşiya kuruldu.
Kırım coğrafyası tarih boyunca kimlere ev sahipliği etmiştir?
- Türk boylarından Avrupa Hunlarının (IV. yüzyıl),
- Bulgarların (IV.-VIII. yüzyıl)
- Hazarların (VIII. yüzyıl)
- Çeşitli devirlerde kısım kısım Grekler, Gotlar ve Bizans tarafından elde tutulan Kırım, Rusya, Moğol, Osmanlı, Altın Orda Hanlığı gibi devletlere de ev sahipliği yapmıştır.
Kırım Sovyet Sosyalist Özerk Cumhuriyeti ne zaman kurulmuştur?
Kırım’da 18 Ekim 1921’de Kırım Sovyet Sosyalist Özerk Cumhuriyeti kuruldu.
Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra Kırım nereye bağlandı?
Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra Kırım, bağımsız olan Ukrayna’nın bir parçası hâline geldi.
Kafkasya coğrafi olarak nasıl tanımlanabilir?
Karadeniz ve Hazar Denizi arasında yer alan, Avrupa ve Asya’nın sınırında bulunan Kafkasya, bugün Rusya Federasyonu içerisinde yer almaktadır.
Karaçay-Malkarlılar nerede yaşamaktadır?
Karaçay-Malkarlılar, Kafkasya’nın Türk boylarındandır ve çoğunluğu Kabardino-Balkar Cumhuriyeti’nde yaşarlar.
Karaçay-Malkarlılar kökeni nereye dayanmaktadır?
Kafkas Dağları’nın en yüksek zirvesi olan Elburz (Mingi Tav) havalisinde yayılan bu boy, tarih boyunca Kafkasya’da hâkimiyet kuran Kimmer, İskit, Hun, Bulgar, Hazar, Kıpçak gibi eski Türk topluluklarının torunlarıdırlar ve yine bunların Kafkasya’nın çeşitli yerli halklarıyla karışmaları neticesinde ortaya çıkan bir Türk halkıdırlar.
Kumuklar hangi bölgede hakimiyet sürmektedirler?
Kumuklar Kafkasya’nın Dağıstan kuzey kısmında ve Terek’in güneyinde, Hazar Denizi kıyısında yayılmışlardır.
Nogayların kökeni nereye dayanmaktadır?
Nogayların taşıdıkları ad, Cengiz Han’ın torunlarından Berke Han’ın başkumandanı olan Nogay Han’ın kurduğu birlik etrafında toplanan Türklere verilmişti.
Nogaylar nerede yaşamaktadır?
Bugün Don ve Kuban arasında Astrahan havalisinde yayılmışlardır.
Nogay kitlelerinin bir kısmı Türkiye’ye ne zaman yerleşmiştir?
Bükreş Barış Anlaşması’na göre Türkiye’ye geldiler. Kırım Savaşı’ndan sonra Nogay kitleleri Kırım Tatarlarıyla beraber Türkiye’ye yerleşti.
Ahıska hangi bölgede yer almaktadır?
Türkiye sınırına 15 kilometre uzaklıkta, Posof Çayı’nın iki yakasında yer alan Ahıska, çok eski bir Türk yurdudur.
Ahıska Türkleri’nin Osmanlıya verdikleri destekler nasıl sıralanabilir?
Ahıska Türkleri, Atabekler idâresinde Osmanlı Devleti ile iyi ilişkiler kurdular.
- XVI.yüzyılın başlarında Yavuz Sultan Selim’e asker vererek Ahıska’nın ve Batı Gürcistan’ın Osmanlı himayesine girmesini sağladılar.
- Yine 1514’deki Çaldıran Savaşı’nda Osmanlı Ordusu’na yardım ettiler.
XVI. yüzyılın sonlarına doğru Ahıska Atabeklerinin hükmettiği sınırlar nerelerdir?
XVI.yüzyılın sonlarına doğru Ahıska Atabekleri hükümetinin sınırları Azgur’dan Kars, Artvin, Tortum ve Erzurum’a kadar uzanıyordu.
Ahıska Osmanlı’ya ne zaman bağlanmıştır?
1578’teki Kafkas Seferi’nden sonra Osmanlı Devleti’ne bağlandı. Ahıska Şehri, yeni kurulan Çıldır Eyaleti’nin başşehri oldu.
Ahıska tamamen Rus hakimiyetine ne zaman girmiştir?
16 Mart 1921’de imzalanan Moskova Antlaşması ile Ahıska, Batum ile birlikte Ruslara kaldı.
Sovyet hükümetinin Ahıskalıları sürgün etmesinin sebebi nedir?
15 Kasım 1944’de bir gecede 200’den fazla köy ve kasabada yaşayan on binlerce Türk yük ve hayvan vagonlarına bindirilerek Sibirya ve İç Asya’daki diğer yerlere sürüldüler. Böylece Sovyetler Birliği, Türkiye sınırındaki Türkleri temizlemiş oluyordu.
Sibirya Tatarlarının etnik teşekkülünde en önemli rolü hangi Türk boyu oynamıştır?
Sibirya Tatarlarının etnik teşekkülünde Kıpçaklar en önemli rolü oynamışlardır.
İlim adamlarının büyük bir kısmı Saha Türklerini hangi boya bağlamaktadırlar?
İlim adamlarının büyük bir kısmı Saha Türklerini Kurıkan’lara bağlamaktadırlar.
Hakasya’daki ilk Türk kültürleri hangileridir?
Hakasya’daki ilk Türk kültürleri Afanasyevo, Andronovo, Okuneva, Tagar, Karasuk ve Taştık’tır.
Kazan Hanlığı’nın yıkılmasından sonra İdil boyu Tatarlarından Hıristiyan olanlar kimlerdir?
Kreşinler.
İdil boyu Türkleri hangileridir?
Tatarlar, Başkurtlar, Çavuşlar
"Tatarlarda toplumda ve kültürde gelişmeler meydana geldi, eğitim ve kültür işleri için maddî imkânlar doğdu. Aydın ve ileri görüşlü bir tabaka şekillendi ve bunların arasında bilhassa seçkin din adamları ön plana çıktı."
Yukarıdaki gelişmeler neyin sonucunda olmuştur.
Tatarların ticaretle gelişmeleri sonucunda olmuştur.
Kazan Hanlığı dağıldıktan hemen sonra Tatarlar ne gibi muamelelere maruz kaldılar?
-Tatarlar yurtlarından çıkarak dağıldılar.
-Ruslar tarafından şehirlerden ve ırmak kenarlarından kovuldular.
-Tatar soylularının bir kısmı Rus hizmetine girdi ve Hıristiyanlığı benimsedi.
-Halkın çoğu haraç ödemek ve çeşitli devlet yükümlülüklerini yerine getirmek mecburiyetinde olan “devlet çiftçisi” statüsüne geçti.
-Bölgedeki verimli topraklar Rus köylülerine dağıtıldı ve Tatarlar ücra köşelerdeki verimsiz arazilere hapsedildi.
-Kazan’daki bütün camiler yıkıldı ve yerlerine kiliseler dikildi
Sibirya Tatarlarının yaşadığı bölgelerden en az ikisini yazınız.
Tom
Novosibirsk
Baraba
Tobol-İrtiş
Kafkasya Türk boylarından en az üç tanesini yazınız.
Karaçay - Malkarlılar
Kumuklar
Nogaylar
Ahıska Türkleri
Karaçay-Malkarlılara verilen adlar nelerdir? En az üç tanesini yazınız.
Tavlu (Dağlı)
Beş Dağ Topluluğu
Alan
Kara Çerkes
Dağlı Tatar
Şamhallık nedir? Kısaca özetleyiniz.
Rus istilasına kadar Kumuklar, Şamhallık denilen bir idârî sisteme sâhiptiler. Kumuk bölgesini Şamhal adı verilen ve Altın Orda hanlarının soyundan gelen beyler idâre ederdi.
Hakasya’nın Türklerin anayurtlarından biri olduğuna dâir en önemli ispat nedir?
Tagar Kültürü’ne âit olduğu söylenen Boyar Kaya Resimleri’dir.
Kırım Osmanlı'nın elinden ne zaman ve neden çıkmıştır?
1774 yılında Osmanlı Devleti ile Rusya arasında imzalanan Küçük Kaynarca Antlaşması neticesinde Kırım, Osmanlı’nın elinden çıkmıştır.
Tuvalıların büyük isyanlarından birine verilen Aldan Maadır adı ne anlama gelmektedir?
60 Bahadır
Nogaylar nerelere yayılmışlardır? En az ikisini yazınız.
Tuna
Kuban
Kırım
Astrahan
Bugünkü Altay coğrafyasında hangi eski Türk boyları yaşamaktadır? En az iki tanesini yazınız.
Bugünkü Altay coğrafyasında Şor, Teleüt, Tuba (Tuva), Kumandı, Lebed ve Telengüt gibi eski Türk boyları yaşamaktadır.
Şamanlık hakkında genel kabul gören görüş nedir? Özetleyiniz.
Bazıları Şamanlığı Türklerin asıl dini olarak adlandırsa da bunun bir din olmadığı ve öteki âlem varlıklarıyla ilişki kurma, büyü ve tedavi ritüellerinin bütününü ifade ettiği görüşü daha makûldür.
Tuvalıların kültür olarak gelişmiş olduklarının göstergeleri nelerdir?
-Deri malzemeden ve koyun yününden eğrilmiş ipliklerden imal edilmiş başlıklar
-Metal süslemeli giysiler
Macarlar, Finler ve Estonlar hangi topluluğun en bilinen üyeleridirler?
Fin-Ugorlar.
Çuvaş ne demektir?
Bu sözün “çiftçi” mânâsına geldiğini söyleyenler vardır