Büyük Selçuklu Tarihi Dersi 2. Ünite Sorularla Öğrenelim

Selçuklular Tuğrul Bey’i ne zaman sultan ilan ettiler?

Dandanakan zaferini kazandıktan sonra Tuğrul Bey’i sultan ilan eden Selçuklular,
bu başarılarını birer zafername ile başta Karahanlılar olmak üzere, tüm komşularına duyurdular.

Tuğrul Bey neden bir bakıma kendini doğu istikametinde tamamen emniyette hissediyordu?

Tuğrul Bey Horasan’a sahip olan kardeşi Çağrı Bey’le sınırdaş olarak kendisini bir bakıma doğu istikametinde tamamen emniyette hissediyordu.

Kirman Selçuklu Melikliği nasıl kuruldu?

Kirman eyaleti ise Çağrı Bey’in oğlu Kavurt Bey tarafından ele geçirildi ve Büyük Selçuklular’a bağlı olmak üzere, Kirman Selçuklu Melikliği kurulmuş oldu.

İbrahim Yinal ne zaman Irak Oğuzları’nın elinde bulunan Rey şehrini ele geçirdi?

İbrahim Yinal 1042’de Irak Oğuzları’nın elinde bulunan Rey şehrini ele geçirdi.

Türkmenler akın akın Horasan’a gelmeye ne zaman başladılar?

Selçuklular’ın devlet kurduğunu duyan Türkmenler akın akın Horasan’a gelmeye başladılar.

Bilge Kağan’ın adına diktiği âbideye kazıttığı “aç milletimi doyurdum, çıplak milletimi
giydirdim, az milletimi çoğalttım” sözleri neye sebep oldu?

Bilge Kağan’ın adına diktiği âbideye kazıttığı “aç milletimi doyurdum, çıplak milletimi
giydirdim, az milletimi çoğalttım” sözlerinde karşılığını bulan “babalık” vasfı gereği; göçebeler de devletin kapısına koşmaya başladılar.

Daha önce Horasan’a gelmiş bulunan Yabgulular (Irak Oğuzları) Selçuklu Devleti’ne tabi olmak istemeyince nereye yöneldi?

Daha önce Horasan’a gelmiş bulunan Yabgulular (Irak Oğuzları) Selçuklu Devleti’ne tâbi olmak istemeyerek batıya Azerbaycân, Doğu Anadolu, el-Cezire ve Irak’a yönelirken her tarafı yağmalıyorlardı. 

Bizans ne zaman Erzurum-Tarsus hattına çekilmiş olan doğu sınırını yeniden Azerbaycan-Kafkasya’ya kadar genişletti?

İslâmiyetin yayıldığı ilk dönemlerde Suriye, Filistin, Kuzey Afrika ile Girit, Sicilya ve Kıbrıs adalarını da kaybeden Bizans, Abbasîler’in duraklamasından sonra toparlanarak, 950’lerden itibaren karşı taarruza geçti. Bu sayede Erzurum-Tarsus hattına çekilmiş olan doğu sınırını yeniden Azerbaycan-Kafkasya’ya kadar genişleti.

1045 yılında, Bizans’ın saldırısı üzerine meydana gelen ilk Selçuklu-Bizans savaşında, Bizans ordusunu kim kumanda ediyordu?

1045 yılında, Bizans’ın saldırısı üzerine meydana gelen bu ilk Selçuklu-Bizans savaşında, Gürcü prensi Liparit’in kumanda ettiği Bizans ordusu ağır bir hezimete uğradı.

Tuğrul Bey İbrahim Yinal'ı hangi olay üzerine Bizans’a karşı savaşla görevlendirdi?

Bu sırada İbrahim Yinal, yurt istemek için Nişabur’a kendisine gelen Oğuzlar'ı, topraklarının yeterli olmadığını söyleyerek onları Anadolu’ya yönlendirmişti. Kendisi de onlara verdiği söze uygun olarak, arkalarından harekete geçmiş bulunuyordu. Bu harekattan haberdar olan Tuğrul Bey, onu Bizans'a karşı savaşla görevlendirdi.

IX. Monomakhos neden Tuğrul Bey'e bir elçi ve değerli hediyeler gönderdi?

(Pasinler (Hasankale) Zaferinden sonra ) IX. Monomakhos, ordu komutanı Liparites ve bazı esirleri kurtarmak, daha önemlisi barışı sağlamak üzere Tuğrul Bey’e bir elçi ve değerli hediyeler gönderdi.

1054 yılı başında büyük bir orduyla Anadolu'ya yola çıkan Tuğrul Bey ne şekilde arkasını emniyete aldı?

1054 yılı başında büyük bir orduyla yola çıkan Tuğrul Bey, önce Azerbaycan'da Revvâdî emiri Vehsudan ile Şeddâdî emiri Ebû’l-Esvâr’ı kendisine tabi kılarak arkasını emniyete aldı.

Selçuklu ne zaman Abbâsî halifesi el-Kâim Biemrillah’a elçiler göndererek saltanatlarının onaylanmasını istemişlerdi?

Selçuklu ileri geleneleri, daha 1038’de devlet kurmak teşebbüsünde bulunduklarında; Dandânakân’da kesin olarak devletlerini kurduklarında da Abbâsî halifesi el-Kâim Biemrillah’a elçiler göndererek saltanatlarının onaylanmasını istemişlerdi.

Büveyhî emiri Ahmed, 19 Aralık 945’de, Abbasî halifesi Müstekfî tarafından hangi olay rarşısında emirü’l-ümeralığa tayin edildi?

Büveyhî emiri Ahmed, 19 Aralık 945’de, Abbasî halifesi Müstekfî tarafından, Bağdad’daki karışıklıkları bastırmak için davet edilip, emirü’l-ümeralığa tayin edildi.

Arslan Besâsiri kimdir?

Arslan Besâsiri, Büveyhîler’in son döneminde yaşamış olan Türk asıllı meşhur bir gûlam komutandı. Büveyhî emiri Hüsrev Fîruz zamanında Bağdad askerî valiliğine
tayin edilmişti. Tuğrul Bey’in Bağdad seferi sırasında meydana gelen olaylarda önemli roller oynadı ve bu uğurda hayatını kaybetti.

Tuğrul Bey Anadolu seferinden sonra (1054), Halife’ye bir elçi göndererek ne amaçla ile Bağdad’a geleceğini bildirdi?

Tuğrul Bey nihayet Anadolu seferinden sonra (1054), Halife’ye bir elçi göndererek; 1. Hacca gitmek, 2. Peygambere hizmetle şereflenmek, 3. Hac yollarını eşkiyalardan temizlemek, 4. Suriye ve Mısır kaçkınları (Fatimîler) ile savaşmak üzere Bağdad’a geleceğini bildirdi.

Hem Bağdad hakimiyetine; hem de Büveyhoğulları’na son veren olay hangisidir?

Büyük merasimle karşılanan Tuğrul Bey, Büveyhîler’in idare merkezi olan darü’l-memlekeye yerleşti. Selçuklu askerleri ise Bağdad dışında kurulan karargâhta bulunuyorlardı. Ancak ertesi gün alışveriş için şehre giren Selçuklu askerlerinin saldırıya uğraması büyük bir çatışmaya dönüştü. Bu duruma çok kızan Tuğrul Bey, karışıklıkları bastırdıktan sonra, Halife’den olayın sorumlusu olarak gördüğü Melikü’r-Rahim’i kendisine göndermesini istedi. Sultan onu yakalatıp hapse atarak hem onların 110 yıllık Bağdad hâkimiyetine; hem de Büveyhoğulları’na son verdi.

İslâm devlet anlayışına göre, tüm müslümanların emiri olan halifenin hangi soyundan gelmesi şartı vardı?

İslâm devlet anlayışına göre, tüm müslümanların emiri olan halifenin, başka özelliklerin yanı sıra Kureyş soyundan gelmesi şartı vardı.

Tuğrul Bey Rey kadısını Halife’ye elçi olarak gönderip kızıyla evlenmek istediğini bildirdiğinde hangi gerekçesiyle teklif reddedildi?

Tuğrul Bey, muhtemelen daha önceden kararlaştırmış olduğu üzere, Rey kadısını Halife’ye elçi olarak gönderip kızıyla evlenmek istediğini bildirdi. Fakat Abbâsoğulları kızlarının yabancılarla evlendirilmesi âdeti olmadığı gerekçesiyle teklif reddedildi.

Selçuklu ailesi, ne zaman toplanan kurultayda aralarındaki dayanışmayı bozmamak üzere sözlenmişlerdir?

Sultan Melikşah dönemine kadar, büyük ölçüde bozkırlı devlet özelliklerini yaşatan Selçuklular da, doğal olarak aynı gelenekleri sürdürdüler. Bununla birlikte çok meşakkatli bir kuruluş serüveni yaşamış olan Selçuklu ailesi, Dandânakân’dan sonra toplanan kurultayda bunun değerinin farkında olarak aralarındaki dayanışmayı bozmamak üzere sözleşmişlerdi.

Tuğrul Bey’in saltanatı dışında Çağrı Bey ile Musa Yabgu’ya tanınan haklardan kimler mahrum kalmışlardı?

Türk Tarihinde örneği olmadığı daha önce de ifade edilen, Tuğrul Bey’in saltanatı dışında Çağrı Bey ile Musa Yabgu’ya tanınan hakların, yani müstakil olarak hüküm süreceği topraklar ve kendi adına para kestirmek, hutbe okutmak gibi yetkileri hâi bir idarî yapılanma örneği ile karşılaşmaktayız. Oysa Tuğrul Bey’in maiyetinde kalarak batı yönünde devletin daima önünü açan fetihleri gerçekleştiren Kutalmış ile İbrahim Yinal, benzer imtiyazlardan mahrum kalmışlardı.

Çağrı Bey’in merkezi Belh şehri olan Toharistan’ı ele geçirmesinden sonraki
en önemli faaliyeti nedir?

Çağrı Bey’in merkezi Belh şehri olan Toharistan’ı ele geçirmesinden sonraki
en önemli faaliyeti, 1043 yılında Tuğrul Bey’le birlikte Harizm’i zapt etmeleridir.

Tuğrul Bey nerede ve ne zaman vefat etmiştir?

Sürekli burnu kanayan Sultan, havasının iyi geleceği düşüncesiyle Rey’e bağlı bir köye götürüldü. Ancak ağırlaşınca taht-ı revanla, Rey dışındaki yazlık saraya nakledildi ve 4 Eylül 1063 Cuma günü 70 yaşında iken vefat etti.