Sporda Risk Yönetimi Dersi 4. Ünite Sorularla Öğrenelim

Risk nedir?

Risk, bir faaliyete girişilirken karar vericinin zarara uğrama tehlikesine; faaliyet alanının kontrol altına alınamayan ve önceden kestirilemeyen kısmına denilmektedir.

Spor kulübünün yapısı ve takımlarının yer aldıkları faaliyet alanlarına göre ana risk kaynakları nelerdir?

Sahalar: Sahip olunan ya da takımın çalıştığı spor sahalarının yetersiz olması, sahalarda güvenli çevrenin oluşturulamaması, aydınlatmanın az olması, temizlik vb. takımın çalışmasını ve amaçlara ulaşmasını etkileyebilecek risk kaynağıdır.

Araç-gereç ve malzemeler: Spor aktivitesinin içerisinde yer alan sporcular, antrenörler ve diğer görevliler tarafından kullanılan araç-gereçler ile spor hizmetleri amacıyla kulüpler tarafından kullanılan araç-gereçleri kapsar. Kullanılan araç-gereçlerin bakımının düzenli yapılmaması ve kontrol edilmemesi risk kaynağı olabilir. 

Program: Takımın ve spor kulübünün genel ve özel amaçları doğrultusunda oluşturulan program ve planların hedeflerine ulaştırılabilmesi için teknik, maliyet, çizelge ve zaman risklerinin belirlenmesi ve yönetilmesindeki aksaklıklar riskleri beraberinde getirir.

İnsanlar: Sporcular, antrenörler, gönüllüler, idareciler, paylaşımcılar ve taraftarları kapsar. Bunların hepsinin de davranışları önceden tahmin edilemez, görevlerini yerine getirirken hata yapabilirler ve sorun yaratabilirler. Bu bakımdan insan faktörü de risk kaynağı olarak görülmektedir.

Sporda risk yönetimi nedir?

Sporda risk yönetimi; riskleri tanımlamak, spor kulüplerini ve organizasyonlarını korumak ve oluşan hasarı önlemek için program geliştirme ve bu programı uygulama sürecidir.

Sporda risk yönetiminin amacı nedir?

Sporda risk yönetiminin amacı spor organizasyonundaki bireyleri (antrenör, sporcu, seyirci vb.), spor organizasyonunun mülkünü (saha, bina, tesis vb.), spor organizasyonunun gelirini ve spor organizasyonunun ününü korumaktır.

Risk yönetim yaklaşımı açısından, sporda organizasyonlar hangi yönetim alanlarında ele alınmaktadır?

Spor organizasyonlarını risk yönetim yaklaşımı açısından dört önemli yönetim alanında incelemek mümkündür;

• Finans Yönetimi
• Sigorta Yönetimi
• Tesis Yönetimi
• Sakatlık Yönetimi

Risk yönetimi temel olarak hangi iki konu üzerinde yoğunlaşır?

Risk yönetimi temel olarak iki konu üzerinde yoğunlaşır. Bunlar, risklerin tanımlanması ve sonrasında riskin ortadan kaldırılması ya da azaltılmasıdır. Risklerin tanımlanması, geçerli uygulamaların ciddi bir şekilde incelenmesini ve sonrasında, potansiyel tehlikelerin azaltılması için sistematik olarak yeni tekniklerin ve stratejilerin uygulanmasını içerir.

Sporda risk yönetimi sürecinin dört temel ögesi nelerdir?

Sporda risk yönetimi, süreklilik arz eden dört temel süreçten oluşur;

• Planlama
• Tanımlama
• Değerlendirme
• Önlem alma ve kontrol

Risk yönetim programının paydaşları kimlerdir? Görevleri nelerdir?

Risk yönetim programı; risk yönetimi komitesi tarafından yönetici ya da iş sahipleri, danışmanlar, çalışanlar, gönüllüler ve katılımcılara sunularak hazırlanmalıdır. Komite aynı zamanda, yasal ve sigorta konularında uzman danışmanlara sahip olmalıdır. Bu işlemlerden sonra komitenin, aşağıdaki görevleri yerine getirmesi gerekmektedir;

• Felsefe ve politikanın açıklanması,
• Organizasyonun güçlü ve zayıf yönlerini tanımlayan bir ihtiyaç değerlendirmesinin yapılması,
• Özel, ölçülebilir, ulaşılabilir ve gerçekçi ve zamanı belli amaçların oluşturulması.

Bu görevler tamamlandıktan sonra, komite, risk yönetimi programını uygulamaya koymalıdır. Bir çalışan, organizasyon için risk programı yöneticisi olarak atanmalıdır. Risk program yöneticisi komitenin başkanı olabilir.

Genel olarak sporda risk faktörleri ele alındığında, saha ile ilgili riskler nelerdir?

• Sahanın fiziki koşularının yarattığı riskler
   • Sahanın açık veya kapalı olması
   • Emniyet mesafesi olmaması
   • Sahadaki diğer güvenlik önlemlerinin alınmaması
• Zeminin yarattığı riskler
   • Zeminin düzgünlüğünü yitirmiş olması
   • Zeminin stabilitesini yitirmiş olması
   • Zeminin ıslak olması
   • Zeminin donmuş olması
   • Zeminin kirli olması
   • Zeminde yabancı madde bulunması
• Aydınlatma durumunun yarattığı riskler

Genel olarak sporda risk faktörleri ele alındığında, araç ve gereç ile ilgili riskler nelerdir?

• Giysi
• Ayakkabı
• Ayakkabı bağı
• Top
• File
• Kale direkleri
• Aletlerin sabitliği
• Koruyucu malzemeler
• Bandaj

Genel olarak sporda risk faktörleri ele alındığında, oyun ile ilgili riskler nelerdir?

• Sporun türü
• Takımın veya sporcunun durumu
• Sporcunun takım içindeki durumu
• Yedek oyuncu
• Yarışmanın düzeyi
• Hedefin değişmesi
• Oyun kuralları, düzenlemeler
• Deplasman faktörü
• Deneyim faktörü
• Beklentiler faktörü

Genel olarak sporda risk faktörleri ele alındığında, sosyal riskler nelerdir?

• Aile faktörü
• Eş faktörü
• Antrenör faktörü
• Hakem faktörü
• Medya faktörü
• Para faktörü
• Eğitim ve kültür faktörü
• Dil faktörü
• Yönetici faktörü
• Seyirci faktörü
• Süreli kontrat
• Kadro değişikliği
• Belirsizlik durumu

Genel olarak sporda risk faktörleri ele alındığında, antrenman ile ilgili riskler nelerdir?

• Isınma
• Yanlış antrenman
• Sürantrenman
• Ağırlık antrenmanları

Genel olarak sporda risk faktörleri ele alındığında, çevre ile ilgili riskler nelerdir?

• Sirkadyen ritm (Günlük ritm)
• Jet lag (Zaman dilimi farkından kaynaklanan biyolojik ritmin bozulması)
• Yükseklik
• Sıcak
• Soğuk
• Dehidratasyon (Su kaybı)
• Hava kirliliği

Genel olarak sporda risk faktörleri ele alındığında, alışkanlıklar ile ilgili riskler nelerdir?

• Alkol
• Sigara
• Beslenme
• Kilo kaybı
• Ergojenik yardım
• Doping
• Cinsel yaşantı
• Dini alışkanlıklar
• Uyku düzeni
• Rutindeki değişiklikler

Sporda risk algısına yönelik hangi kuramlar bulunmaktadır?

Kişilerin bilgi, kişilik, ekonomik ve kültürel durumları doğrultusunda gerçekleşen risk algısına yönelik dört farklı kuram bulunmaktadır. Bunlar;

• Bilgi kuramı: Bilgi kuramına göre spor tesislerinin, spor malzemelerinin ya da sportif etkinliklerin tehlikeli olup olmamasına ilişkin algılar, ancak bunların tehlikeli olduğunun bilinmesi durumunda ortaya çıkar.
• Kişilik kuramı: Bu kurama göre ise göre kişilerin kendi aktiviteleri içerisinde risk alma ya da almama durumu kişiliğe bağlı olarak ortaya çıkar.
• Ekonomik kuram: Ekonomik kurama göre, eğer kişiler katıldıkları etkinliğin sonucunda ekonomik olarak daha iyi duruma gelecekleri ve ödüllendirileceklerini düşünürlerse bu tür durumlarda daha fazla risk alırlar.
• Kültürel kuram: Bu kuramda ise kişilerin risk algıları, içinde bulundukları, yaşadıkları sosyal çevre ve sosyal davranışlar doğrultusunda oluşmaktadır.

Sporda sakatlık ile ilgili risk faktörleri nelerdir?

Spor sakatlıklarının sebepleri arasında; yorgunluk ve aşırı yüklenme, önceden geçirilmiş ve tam tedavi edilmemiş sakatlıklar, soğuk, aşırı gerilme ve enfeksiyon gibi etkenlere bağlı gelişen kas ve eklem sertlikleri, yetersiz antrenman nedeniyle oluşan kas zayıflıkları, kaslar arası güç dengesizliği, spor araç ve gereçlerinde yetersizlik, bedensel hazırlığın tam olmaması, ısınma eksikliği, spor dalının sporcuya uygun olmaması, yetersiz teknik, ruhsal yönden hazır olmama, aşırı rekabet, yarışmalı sporlar ve hastalıklar gibi risk faktörleri sayılabilir.

Sporda risk yönetimi neden sadece sakatlanmalara yönelik değildir?

Sporda risk yönetimi sadece sakatlanmayı önleyici bir süreç değildir. Bunun dışında spor kulüplerinin varlığını sürdürebilmesi ve ününü koruması da risk yönetiminin bir faaliyet alanıdır. Spor kulüpleri varlıklarını ve ününü bir takım finansal destekler aracılığıyla sürdürmekte ve finansal risk faktörlerini de beraberinde getirmektedir. Spor kulüplerinin bu finansal gelirleri; seyirci geliri, yayın hakkı satış geliri, sponsorluk geliri, transfer geliri ve üye aidatı, derneklerce yapılan yayınlar, tertiplenen piyango, eğlence, temsil, konser ve spor yarışması gelirleri, bağışlar, yardımlar, reklam geliri gibi diğer gelirler şeklinde sıralanabilir.

Antrenmanlarda yaşanılan kazalar dışında yaralanma riski hangi koşullarda gerçekleşmektedir?

Antrenman çeşitli koşullarda yaralanma riski doğurur. Bu koşullardan ilki yeterli ısınma yapılmaması, ikincisi yanlış antrenman yapılması ve üçüncüsü sporcunun sürantrene hale geldiği koşullarda bile yüklenmesidir.

Günümüzde egzersizden ve spordan uzak olan insanlar, hangi hastalıklarla karşı karşıya kalabilmektedir?

Hızla gelişen dünyamızda, devamlı büyüyen şehirlerde trafik, karmaşa ve hava kirliliği artarken, parkların ve spor alanlarının azalması, fiziksel aktiviteleri sınırlandırmakta dolayısıyla egzersiz eksikliği veya hareketsizlik, kalp ve damar hastalıklarına, şişmanlık, akciğer kanseri, yüksek tansiyon, depresyon ve osteoporoz gibi hastalık risklerini de artırmaktadır.

Egzersiz reçetesi nasıl oluşturulur ve hangi hastalar için düzenlenebilir?

Bireye özel kardiyopulmoner ve anaerobik egzersiz testleri ile kişinin performansının belirlenmesi ve değerlendirilmesi sonucu egzersiz reçetesi oluşturulur. Spor fizyolojisi laboratuvarında sağlıklı olup spora başlamak isteyen bireylere, obezite veya kilo alamama problemi olanlara, hipertansiyon, kardiyovasküler hastalık, kronik solunum yolu hastalığı, diabetes mellitus, kanser, osteoporoz hastalığı olanlara, çocuklara, yaşlılara, hamilelere egzersiz reçetesi düzenlenir.