Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları Dersi 2. Ünite Sorularla Öğrenelim

Connell’e göre, tüm dünyada var olan küresel cinsiyet düzenini ayakta tutan inanç nedir? 

Connell’e göre, tüm dünyada var olan bir küresel cinsiyet düzeninden bahsetmek gerekmektedir. Bu düzenin küresel olması dünyanın hemen her yerinde bu düzenin temelini oluşturan, erkeklerin kadınlardan daha güçlü olduğu, kadınları boyunduruk altına aldığı ve tahakkümü altında tuttuğu inancıdır. Bu düzenin özü, kadın ve erkek arasındaki bir eşitsizlik durumu ve gerçeğidir.

Toplumsal cinsiyet kavramı neden erkekler ve kadınlar arasındaki toplumsal ve kültürel farklılıklar üzerinden tanımlanabilir? 

Toplumsal cinsiyet kavramı esasında erkekler ve kadınlar arasındaki toplumsal ve kültürel farklılıklar üzerinden tanımlanabilir. Çünkü toplumsal cinsiyet kadına ya da erkeğe toplumun ve kültürün atfettiği anlamlar ve beklentilerle ilişkilidir. Bu beklentiler ve anlamlar bize kadın ve erkek kimliklerinin belirlenişinin ve erkek ya da kadın olmanın toplumsal ve kültürel olduğunu göstermesi bakımından önemlidir.

Her toplum içerisinde bulunan ve kadın erkek arasındaki eşitsizliği ve dengesizliği destekleyen kurumlar ve yapılar nelerdir? 

Bu yapılar aşağıdaki şekilde sıralanabilir: 
• Aile,  
• Okul,  
• Devlet,  
• Siyaset,  
• Ordu, 
• Ekonomi,  
• Popüler kültür,  
• Sokak,  
• Din 

Siyasal iktidarın temel karakteristiğini belirleyen önemli unsur nedir? 

Siyasal iktidarın temel karakteristiğini belirleyen önemli unsur “meşruluk” kavramıdır. Meşruluk kavramının temelinde yatan unsur rıza birliğidir ve belirli bir toplumda siyasal iktidarı meşru kılan şey toplum içerisinde var olan bu rıza birliğidir.

İstenen bir neticeye erişme gücünü ve istenen bir şeyi yapabilmeye muktedir olmayı anlatan kavram nedir? 

İktidar kavramı en genel haliyle istenen bir neticeye erişme gücünü ve istenen bir şeyi yapabilmeye muktedir olmayı anlatmaktadır. Bununla birlikte insan ilişkileri boyutunda iktidar kavramı: 
• Başkalarının davranışlarını etkileyebilme,  
• Başkalarının davranışlarını değiştirebilme  
• Başkalarının davranışlarını kontrol edebilme  
• Başkalarının davranışlarını, onların istemedikleri biçimde etkileme gücü olarak tanımlanabilir. 

Siyasal iktidar nedir? 

Siyasal iktidar ülkenin ve toplumun tamamı üzerinde geçerli olan iktidar olarak tanımlanabilir ve siyasal iktidarı sosyal iktidarlardan ayıran bazı özellikler vardır. Bu özellikler içerisinde en ayırt edicisi, siyasal iktidarın kapsamına ilişkin olan özelliktir.

Mikro iktidar nedir? 

İki insan ya da grup arasında var olan her türlü sosyal iktidar/mikro iktidar olarak adlandırılır ve mikro iktidar kurala bağlı olmayan, ilişkisel/iletişimsel bir iktidar sürecidir.

Makro iktidar nedir? 

Makro iktidar devletle birlikte ortaya çıkmış ve toplumsal ilişkileri yönlendiren ve belirleyen kuralların bir kişi ya da grup çıkarına dikte edilmesi ve bu kurallara kayıtsız şartsız uyulması kuralının dondurulması anlamına gelmektedir.

Sosyal iktidarları siyasal iktidardan ayıran en temel özellik nedir? 

Bir kişi diğerinin davranışlarını yönlendirme, etkileme ya da değiştirme noktasında ikna, manevi baskı, tehdit, hile, disiplin cezası gibi yöntemler kullanabilir. Ancak hiçbir zaman mikro iktidar ilişkisi meşru güç/kuvvet kullanma yolu ile tesis edilemez ve bu durum sosyal iktidarları siyasal iktidardan ayıran en temel özelliktir.

Meşruluk nedir? 

Meşruluk kavramının temelinde yatan unsur rıza birliğidir ve belirli bir toplumda siyasal iktidarı meşru kılan şey toplum içerisinde var olan bu rıza birliğidir. Ancak unutmamak gerekir ki, siyasal iktidarın meşruluğu ilişkisel bir zeminde ortaya çıkar ve bir anlam kazanır. Bununla kastedilen şey, siyasal iktidarın meşru sayılabilmesi için o iktidara tabi olan insanların o iktidarı benimsemesi, meşru olarak kabul etmesi gerekmektedir. Bir başka ifadeyle meşruluk, belirli bir siyasal iktidar ile o iktidara tabi olanların arasındaki ilişkiye, bu ilişkinin tabi olanlar tarafından nasıl algılandığına ya da değerlendirildiğine bağlı bir durumdur.

Otorite nedir? 

Otorite, iktidar koşullarını yorumlama, bir güç imgesi tanımlamak suretiyle denetim ve nüfuz koşullarına bir anlam verme çabasıdır.

Max Weber’ e göre, bir iktidara meşruiyet kazandıran ve farklı köklere dayanan üç otorite biçimi nedir? 

Max Weber’ e göre bir iktidara meşruiyet kazandıran ve farklı köklere dayanan üç otorite: 
• Karizmatik otorite, 
• Geleneksel otorite,  
• Yasal ussal otoritedir. 

Geleneksel otorite nedir? 

Geleneksel otorite köklerini çok eski geleneklerden ve kurumsallaşmış inançtan almaktadır. Geleneksel otorite pratik ya da günlük yaşamdan çok tarihe dayanan mitler ve efsanelere dayalı olarak bir anlam taşımaktadır ve dolayısıyla geleneksel otorite çerçevesinde iktidara meşruiyet kazandıran şey, iktidarın edimlerinde gelenek, inanç, mit ve efsanelere dayalı şekilde davranmasıdır ya da toplumu bu şekilde davrandığına inandırmasıdır.

Karizmatik otorite nedir? 

Karizmatik temellere dayanan otorite iktidar sahibinin istisnai, olağandışı, sıradan insanların kişiliklerinde barındıramayacakları türden olağanüstü yeteneklere sahip olduğu ve dolayısıyla kahraman olduğu inancına dayanmaktadır. Dolayısıyla da “Tanrı vergisi” yeteneklere ve niteliklere sahip olan iktidar sahibinin edimleri her daim meşru olarak kabul edilir. Unutmamak gerekir ki karizmatik otorite çerçevesinde itaat edilen doğrudan bir kişidir.

Yasal-Ussal otorite nedir? 

Yasal-ussal otorite iktidarın meşruluğu bir dizi formel, resmi ve gayrişahsi temele yani karizmatik otoritenin tersine kişisellikten arınmış bir temele dayanmaktadır. İktidarı elinde bulunduran kişinin meşruluğu bu otorite tipinde doğrudan kişisel özelliklerinden değil, herkes için aynı ölçüde ve şekilde geçerli olan, herkesi bağlayıcı ve ussal olduğu kabul edilen bir kuralı uygulamasından kaynaklanmaktadır.

Yekte nedir? 

Yetke kavramı, birisine istediği bir şeyi yapmayı yasak etmek ya da istemediği halde zorla bir şeyi yaptırmak, emretmek, itaat ettirmek gibi zor ve güce dayanan bir ilişki biçimini anlatmaktadır.

Ataerkil kavramını açıklayınız? 

Ataerkil kavramı en genel anlamıyla babanın ya da “aile reisi sayılan erkeğin” yönetimini ifade etmektedir ve aslında belirli bir “erkek-egemen aile” türünü anlatmak üzerinden temellenmiştir. Erkek egemen ailede egemen erkeğin yönetimi altında bulunanlar geniş ev halkını oluşturan başta kadınlar olmak üzere daha genç erkekler ve çocuklar şeklinde sıralanabilir.

Ataerkil sistemde toplum içerisinde erkeğin kadına göre daha üstün bir statüde yer almasının doğal sonucu nedir? 

Ataerkil sistemde toplum içerisinde erkeğin kadına göre daha üstün bir statüde yer almasının doğal sonucu da toplumda var olan iktidar kuramlarında erkeğin kadına göre egemen, başat, belirleyici olduğu bir yapıyı ortaya çıkarmasıdır.

Ataerkil sistem içerisinde kadınlar ve erkekler arasındaki bu güç ilişkisinin sürdürülebilirliğini sağlayan unsurlar nelerdir? 

Ataerkil sistem içerisinde kadınlar ve erkekler arasındaki bu güç ilişkisinin sürdürülebilirliğini sağlayan unsurlar: 
• İşbirliği,  
• Zor,  
• Şiddet unsurları 

İktidar ilişkisi ile amaçlanan nedir? 

İktidar ilişkisi ile taraflardan iktidara tabi olan kişinin öncelikle özgürlüğünün sınırlandırılması ya da elinden alınması amaçlanır. Aslında temel amaç bu sınırlama ya da yok saymanın iktidarın sürdürülebilirliği için devamlı kılınmasıdır. Dolayısıyla iktidar, iktidara sahip olanın iradesi ile iktidara tabi olanın tahakküm altına aldığı bir süreçtir ve her zaman için taraflar arasındaki farklılık avantajına dayanır.

Kadınların ataerkil sistemin değerlerini ve ideolojisini içselleştirmesi ve kabullenişi hangi yöntemlerle sağlanmıştır? 

Aşağıda bu yöntemler sıralanmıştır: 
• Kadına ve erkeğe doğduğu andan itibaren toplumsal cinsiyet kimliklerine ve kendilerinden beklenen rollere ilişkin bilgi vermek,  
• Öğrenme ve pekiştirme süreçlerini bireyin toplumsallaşma sürecinin ana dinamiklerinden biri haline getirmek,  
• Kadınların eğitim imkânlarından faydalanmalarını engellemek,  
• Kadınlara kendi tarih bilgilerini vermemek;  
• Saygınlık ve aykırılığı kadınların cinsel faaliyetlerine göre tanımlayarak kadınları iyi – kötü, edepli-edepsiz gibi kategoriler üzerinden birbirinden ayırmak ve ayrıştırmak; 
• Yasaklar ve çoğu zaman da baskı yoluyla kadınların ekonomik imkânlara ve siyasi özgürlüklere erişiminde eşitliksizlik yaratmak,  
• Eşit yurttaşlık ilkesinin gereği olarak kadınları her türlü insan haklarından yararlanılması noktasında bazı somut uygulamalar üzerinden – araba kullanamamak gibi- ayrımcılığa maruz bırakmak gibi yöntemler üzerinden ataerkil sistem hem kadınlar hem de erkekler tarafından içselleştirilerek sistemin sürdürülebilirliği sağlanmaktadır. 

Toplumsal cinsiyet hiyerarşisi nedir? 

Toplumsal cinsiyet hiyerarşisi kadınlar ve erkeklerin birbirleri üzerindeki hâkimiyeti anlamına gelse de gündelik yaşamda genellikle erkeklerin hâkim, kadınlarınsa tabi olduğu bir hiyerarşiyi ifade etmektedir.

Erkeği etken, kadını edilgen; erkeği güçlü kadını zayıf ve korunmaya muhtaç; erkeği muktedir kadını ise itaat eden şeklinde ele alması ve söylemsel olarak bunu pekiştirmesinin ortaya çıkardığı temel sonuç nedir? 

Bu söylemin ortaya çıkardığı temel sonuç da kuşkusuz, kadının özerkliğinin ortadan kaldırılması ve erkeğe sarsılmaz bir iktidar alanı sağlamasıdır. Bu sayede kadın uysallaştırılan, itaat eden, özgürlükten mahrum bırakılan taraf olarak erkeğe boyun eğen ve erkeğe tabi kılınan simgesel bir düzen içerisinde kendisi var etmeye çalışacaktır.

Ataerkil sistemin değerlerini ve ideolojisini içselleştirmiş ve sistemin değiştirilemez olduğuna dair bir inancı benimsemiş toplum üyeleri için ataerkil toplum yapısı kadın ve erkek ilişkileri özelinde nasıl bir sorunsala referans olacaktır? 

Bu sorunsal kadın tarafından erkeğin muktedir, egemen, hâkim, güçlü, etken ve itaat edilmesi gereken şeklinde algılanması ve kadın erkek arasındaki ilişkiyi kendi topluluklarındaki etik anlayışın aracılığıyla uysallaştırmasına olanak sağlayacak olmasıdır. Bu durumda da kadın öğrenilmiş çaresizlik adı verilen bir psikolojik mekanizma dolayısıyla erkek ve kadın arasındaki bu eşitsiz ilişkinin değiştirilemeyeceğine inanarak erkeğin iktidarını toplumsal yaşamın her alanında koşulsuz olarak kabul edecektir.

Eril tahakküm nedir? 

Pierre-Felix Bourdieu tarafından kullanılan eril tahakküm kavramı, toplumsal iktidar ilişkilerinin cinsiyet ayrımı bağlamında ele alınması olarak kabul edilen ve erkekler ile kadınlar arasındaki ilişkide var olan eşitsizliğin bir dizi karmaşık etki sonucu sürekli olarak kendisini yeniden ürettiği anlayışına dayanan bir kavramdır.

Sembolik şiddet nedir? 

Sembolik şiddet, kadınların eril tahakkümün toplumsal düzen içindeki işleyişini doğal ve normal olarak kabul etme eğiliminde olmasının anlatımıdır ve bu noktada kadınlar eril tahakkümün sürdürülmesinde önemli bir role sahiptir.

 Sembolik iktidar nedir? 

Sembolik iktidar, kadınların eril tahakküme razı oluşunu anlatan sürecin adıdır ve bu süreç bir algılama ve anlamlandırma sürecidir. Bu algılama ve anlamlandırma süreci kadınların eril tahakküm fikrini üreten değerleri meşrulaştırması ve yeniden üretmesi üzerinden gerçekleşir.

Sembolik şiddetin kadına verdiği en büyük zarar nedir? Neden? 

Kadın için var oluşun koşulunun başkalarına bağımlı olmak olması sembolik şiddetin kadına verdiği en büyük zarardır. Çünkü bu durum kadına çok olağan ve doğal görünen pratikler üzerinden kendisine dair bir değersizlik ve yetersizlik hissi vermektedir. 

Sembolik nesneler olarak kadınlar bedensel güvensizlik ve sembolik bağlılık duygusu içinde olmaya yönlendirilir. Bu bağlamda kadınlardan olması istenen özellikler nelerdir? 

Kadınlardan olması istenen özellikler şunlardır: 
• Sakin,  
• Edilgen,  
• Özgeci olmaları,  
• Daima erkeğin beklentilerini karşılamaları, 
• Erkeğe bağlılık göstermeleri,  
• Etrafa mutluluk dağıtmaları, 

Hegemonik erkeklik nedir? 

Hegemonik erkeklik kavramı ataerkil toplumda kadınlar ve erkekler ile erkeklerin kendi arasındaki iktidar ilişkilerini meşrulaştıran, farklı toplumlarda ve kültürlerde farklılık gösteren idealleştirilmiş bir erkek kimliğini anlatmak için kullanılmaktadır.

Ataerkil sistemi ortaya çıkaran ve sürdürülebilirliğini sağlayan şey nedir? 

Ataerkil sistemi ortaya çıkaran ve sürdürülebilirliğini sağlayan şey, özünde ataerkil toplumda kadınlar ve erkekler ile erkeklerin kendi arasındaki iktidar ilişkilerini meşrulaştıran, farklı toplumlarda ve kültürlerde farklılık gösteren idealleştirilmiş bir erkek kimliğinin ifadesi olan hegemonik erkeklik olgusudur. 

Hegemonik erkeklik kavramını önemli hale getiren nedir? 

Kavramı önemli hale getiren, zor ya da şiddet değil erkeklerin kadınlara ve birbirlerine karşı kurdukları tahakküm ilişkilerinin ortaya çıkışında toplumsal kültür ve kurumlar üzerinden işleyen ikna ve rızanın ne kadar önemli olduğunu göstermesidir.

Erkekliğin biçimlenmesindeki önemi olan toplumsal kriterler nelerdir? 

Erkekliğin biçimlenmesindeki önemi olan toplumsal kriterler şunlardır: 
• Sınıf,  
• Etnik Kimlik,  
• Yaşam Tarzı,  
• Yaş,  
• Din  
• Cinsel Tercih 

Hegemonik erkeklik bağlamında kabul edilen erkeklik özellikleri nelerdir?

Hegemonik erkeklik bağlamında kabul edilen erkeklik özellikleri şunlardır: 
• Güç, 
• Hâkimiyet,  
• Otorite, 
• Duygusallıktan Uzaklık,  
• Heteroseksüellik, 
• Homofobik Olma,  
• Yarışmacılık,  
• İş-Güç Sahipliği,  
• Spor Dallarından Birisi İle Uğraşma, 
• Cinsel Olarak Aktif Olma 
• Risk Alabilme 

Dışsal hegemonya kavramı nedir? 

Dışsal hegemonya kavramı erkeklerin kadınlar üzerindeki tahakkümünün kurumsallaşması sürecini ifade eder.

İçsel hegemonya kavramı nedir? 

İçsel hegemonya kavramı ile bir grup erkeğin diğer erkekler üzerindeki hâkimiyeti ifade edilir.

Erkeğin toplumsallaşma süreci boyunca ve bu sürecin sonunda başarılı olması beklenen sınavlar nelerdir? 

Kaygan bir zeminde gelişen erkeklik kimliği öteki erkekleri izleyerek oluşur ve mekanizma kendine benzemeyeni dışlamak şeklinde işler. Bu bağlamda yeterince sert ve kaba olmayan, küfretmeyen, zorluklara dayanamayan, çabuk pes eden hatta ağlayan erkekler kadınsı bulunur. Bu noktada erkek toplumsallaşma süreci boyunca ve bu sürecin sonunda sünnet, askerlik, iş bulma, evlilik gibi sürekli kendini kanıtlamak zorunluluğu üzerinden gerçekleşen sınavlardan başarılı olmak zorundadır ki erkek kalabilsin. Şayet erkek bu sınavları geçemezse erkekliğini kanıtlayamaz ve erkekten sayılmaz. O nedenle hegemonik erkeklik özelliklerine sahip olduğunu göstermesi bakımından her daim kendisini kanıtlaması gerekmektedir.

Hegemonik erkekliğin özünde işaret ettiği imaj seti nedir? 

Hegemonik erkekliğin özünde işaret ettiği imaj seti tarihsel, toplumsal ve mekânsal farklılıklar gösterse de genellikle aşağıdaki özellikleri içerir:
• İyi bir eğitim almış olmak,  
• Geliri yüksek bir işe sahip olmak,  
• Bir aile babası olmak,  
• Kaslı-atletik bir vücuda sahip olmak 
• Heteroseksüel olmak 

Ön plana çıkarılmış kadınlık nedir?

Küresel cinsiyet düzeni bağlamında kadınların erkeklere küresel düzeyde tabi olmasının ifadesi olan ön plana çıkarılmış kadınlık kavramı özünde kadınların küresel düzeyde erkeklerin istek, beklenti ve arzularına hizmet etmeye ve ona göre davranmaya yönlendirilmesidir. 

Erkekler arasında var olan iktidar ilişkilerinin temel belirleyicisi olan tahakküm kurma isteği kadınlar arası ilişkilerde oldukça yumuşatılmış olduğunun göstergesi nedir? 

Erkekler arasında var olan iktidar ilişkilerinin temel belirleyicisi olan tahakküm kurma isteği kadınlar arası ilişkilerde oldukça yumuşatılmıştır. Bunun en somut göstergesi şiddetin kadınlar arasında erkeklere göre daha düşük bir düzeyde oluşudur. Bununla birlikte kadınlığın toplumsal inşasında öteki cinsiyet üzerinde egemenlik kurma etrafında hegemonik bir biçimin örgütlenmesi de söz konusu değildir.

Çağdaş hegemonik erkekliğin ayırt edici kriteri nedir?

Çağdaş hegemonik erkekliğin temel ayırt edici kriteri erkeğin heteroseksüel oluşu, yani evlilik kurumuyla bağlantılılığıdır; dolayısıyla tabi kılınmış ya da ikincil konuma itilmiş erkekliğin en önemli biçimi de eşcinsellik olur.

Ön plana çıkarılmış kadınlık kavramında kadınlığın tarihsel, toplumsal ve kültürel bir örüntüyle ortaya çıkıyor olmasına rağmen sabit kalan temel nedir? 

Kadınlık tarihsel, toplumsal ve kültürel bir örüntüyle ortaya çıkar ve bu örüntülerin tarihselliği kadınlık biçimlerinin değişmesine yol açar. Bir başka deyişle, yeni kadınlık biçimlerinin ortaya çıkmasıyla eski kadınlık biçimleri yok olmaya mahkûm olur. Ancak erkeklik ve kadınlık biçimleri arasında temel bir farklılık bulunmaktadır. Bu farklılığın üzerine inşa edildiği şey, eski yeni fark etmeksizin bütün kadınlık biçimlerinin kadınların erkeklere tabi kılınması üzerinden ortaya çıkmasıdır.

İktidar kavramını açıklayınız?

İktidar kavramı en genel haliyle istenen bir neticeye erişme gücünü ve istenen bir şeyi yapabilmeye muktedir olmayı anlatmaktadır. Bununla birlikte insan ilişkileri boyutunda iktidar kavramı en yalın şekilde başkalarının davranışlarını etkileyebilme, biçimlendirebilme, değiştirebilme ya da kontrol edebilme imkânı olarak ya da başkalarının davranışlarını, onların istemedikleri biçimde etkileme gücü olarak tanımlanabilir.

Siyasal iktidar kavramını açıklayınız?

Siyasal iktidar ülkenin ve toplumun tamamı üzerinde geçerli olan iktidar olarak tanımlanabilir.

İki kişi arasındaki iktidar ilişkisi nasıl tesis edilir?

İki kişi arasında var olan iktidar ilişkisi;

• Yönlendirme,
• Etkileme,
• İkna,
• Manevi baskı,
• Tehdit,
• Hile,
• Disiplin cezası gibi yöntemler kullanılmak suretiyle tesis edilebilir

“Meşruluk" kavramını açıklayınız?

Meşruluk, bireylerin ya da toplumsal grupların siyasal iktidara atfettiği bir niteliktir ve bir siyasal iktidarın meşruluğu halkın siyasal iktidara verdiği destek üzerinden değerlendirilebilir.

Siyasal iktidarı sosyal iktidarlardan ayıran bazı özellikler nelerdir?

Bu özellikler içerisinde en ayırt edicisi, siyasal iktidarın kapsamına ilişkin olan özelliktir. İki insan ya da grup arasında var olan sosyal iktidar/mikro iktidar kapsamı bakımından sadece o kişileri ya da grup üyelerini kapsadığı halde, siyasal iktidar o ülkede yaşayan bütün insanları kapsar. Bunun anlamı, siyasal iktidarın o ülkede yaşayan bütün insanları bağlayan, bütün insanların uymak zorunda olduğu kurallar koymak, kararlar almak ve bu kural ve kararları yürütmek yetkisine sahip olmasıdır. Aynı şekilde bu kurallara ve kararlara uymayanları cezalandırma yetkisi de siyasal iktidara aittir. Bununla birlikte siyasal iktidar ona tabi olan insanların, koyduğu kurallar ve aldığı kararlar üzerinden, davranışlarını kontrol etme ve siyasal iktidarın iradesini insanlara kabul ettirme ve son sözü söyleme yetkisini de elinde tutar. Bu yetkileri kullanırken siyasal iktidarın sahip olduğu en büyük güç ve kendisini diğer iktidar biçimlerinden ayıran en temel özellik, siyasal iktidarın kuvvet ve zor kullanma gücüne sahip olmasıdır. Bu önemli bir noktadır, çünkü diğer sosyal iktidar/mikro iktidar biçimlerinden farklı olarak sadece siyasal iktidarın kararlarını, kurallarını ve iradesini uygulatmak ve yürütmek için gerektiğinde kuvvete ya da zor kullanmaya yetkisi vardır. Siyasal iktidarlar bu yetkiyi toplumsal düzenin sağlanması ve sürdürülmesi ile toplumun ve devletin bekası üzerinden meşrulaştırırlar ve dolayısıyla da bu noktada meşru güç kullanma tekelinin sadece siyasal iktidara ait olduğu söylenebilir. Bu noktada siyasal iktidarın diğer tüm mikro iktidar ilişkilerinin üstünde yer aldığı, diğer tüm iktidar biçimlerine üstün olduğu da ileri sürülebilir. Bir başka ifadeyle siyasal iktidar bir ülke sınırları içinde yer alan “meşru güç kullanma tekeline sahip en üstün iktidardır”. Ancak siyasal iktidarın güç kullanma tekeline sahip olması gerçeği siyasal iktidarın edimlerinin her zaman kuvvet ya da güç unsuru üzerinden gerçekleştiği ya da gerçekleşmek zorunda olduğu anlamına gelmemektedir. Bir siyasal iktidarın istikrarı için asıl önemli olan, o iktidara tabi olanların yani yönetilenlerin kendi rıza ve istekleriyle bir başka ifadeyle hiçbir zorlama olmaksızın siyasal iktidarın karar ve kurallarına kendiliklerinden uyması, itaat etmesi ya da rıza göstermesidir. Çünkü sadece kuvvet ya da güç kullanma üzerinden kendisini gerçekleştiren bir siyasal iktidarın kendisini devam ettirmesi oldukça zor olacaktır. Dolayısıyla önemli olan yönetilenlerin siyasal iktidara rıza göstermesidir. Bu rızayı ortaya çıkaran temel belirleyen ise halkın siyasal iktidarı meşru olarak kabul etmesi ya da siyasal iktidarın edimlerinin meşru olduğuna dair bir inanca ve bilince sahip olmasıdır.

Otorite kavramını açıklayınız?

Otorite; İktidar koşullarını yorumlama, bir güç imgesi tanımlamak suretiyle denetim ve nüfuz koşullarına bir anlam verme çabası

Siyasal iktidarın meşru olarak görülmesi noktasında öne çıkabilecek nedenler nelerdir?

İktidarın amacına ve yararlılığına inanıldığı ölçüde iktidarın meşruluğunun bilinçli şekilde kabul edildiği ileri sürülebilir. Ama bunun dışında gelenek ve görenek, şartlandırılma, eğitim, çaresizlik hissi, alışkanlık, çevrenin etkisi, çıkar beklentisi, ceza korkusu ve sosyalizasyon süreci gibi nedenler de iktidarın meşru olarak görülmesi noktasında öne çıkabilecek nedenler arasında gösterilebilir.

Max Weber’e göre, bir iktidara meşruiyet kazandıran ve farklı köklere dayanan otorite biçimleri nelerdir?

Max Weber, bir iktidara meşruiyet kazandıran ve farklı köklere dayanan üç otorite biçiminden bahsetmektedir. Bunlar :

1. Karizmatik otorite,
2. Geleneksel otorite ve
3. Yasal-ussal otorite

Karizmatik otorite, geleneksel otorite ve yasal-ussal otorite kavramlarını açıklayınız?

Geleneksel otorite köklerini çok eski geleneklerden ve kurumsallaşmış inançtan almaktadır. Geleneksel otorite pratik ya da günlük yaşamdan çok tarihe dayanan mitler ve efsanelere dayalı olarak bir anlam taşımaktadır ve dolayısıyla geleneksel otorite çerçevesinde iktidara meşruiyet kazandıran şey, iktidarın edimlerinde gelenek, inanç, mit ve efsanelere dayalı şekilde davranmasıdır ya da toplumu bu şekilde davrandığına inandırmasıdır. Karizmatik temellere dayanan otorite ise iktidar sahibinin istisnai, olağandışı, sıradan insanların kişiliklerinde barındıramayacakları türden olağanüstü yeteneklere sahip olduğu ve dolayısıyla kahraman olduğu inancına dayanmaktadır. Son olarak yasal-ussal otorite ise iktidarın meşruluğu bir dizi formel, resmi ve gayrişahsi temele yani karizmatik otoritenin tersine kişisellikten arınmış bir temele dayanmaktadır. İktidarı elinde bulunduran kişinin meşruluğu bu otorite tipinde doğrudan kişisel özelliklerinden değil, herkes için aynı ölçüde ve şekilde geçerli olan, herkesi bağlayıcı ve ussal olduğu kabul edilen bir kuralı uygulamasından kaynaklanmaktadır.

Toplumsal cinsiyet ilişkileri kavramını açıklayınız?

Toplumsal cinsiyet ilişkileri kavramı özünde kadınlar ve erkekler arasındaki güç ilişkilerini ifade etmektedir. Bu ilişkiler kuşkusuz bir takım düşünceler, uygulamalar, örneklendirmeler, betimlemeler üzerinden ortaya çıkar. Bunlar aracılığıyla da kadınlara ve erkeklere yetenekleri, davranış ve kişilik özellikleri, istekleri, arzuları ve beklentileri üzerinden bir farklılık atfedilir. Bu farklılık kuşkusuz toplumdaki kadınlar ve erkekler arasındaki iş bölümünü, paylaşılan kaynakları ve üstlenilen ve gerçekleştirilmesi beklenen rolleri de içermekte ve genellikle de toplumsal olarak yapılandırılmaktadır

Ataerkil kavramını açıklayınız?

Ataerkil kavramı en genel anlamıyla babanın ya da “aile reisi sayılan erkeğin” yönetimini ifade etmektedir ve aslında belirli bir “erkek-egemen aile” türünü anlatmak üzerinden temellenmiştir. Erkek egemen ailede egemen erkeğin yönetimi altında bulunanlar geniş ev halkını oluşturan başta kadınlar olmak üzere daha genç erkekler ve çocuklar şeklinde sıralanabilir. Babanın yönetimi, aile içinde babanın/kocanın hakim olması ve eş ile çocukların da babaya tabi olması anlamına gelir. Ataerkil ailede yetke ve iktidar bütünüyle babada toplanmıştır.

Yetke kavramını açıklayınız?

Yetke kavramı, birisine istediği bir şeyi yapmayı yasak etmek ya da istemediği halde zorla bir şeyi yaptırmak, emretmek, itaat ettirmek gibi zor ve güce dayanan bir ilişki biçimini anlatmaktadır.

Ataerkil sistem içerisinde kadınlar ve erkekler arasındaki bu güç ilişkisinin sürdürülebilirliğini sağlayan unsurlar nelerdir?

Ataerkil sistem içerisinde kadınlar ve erkekler arasındaki bu güç ilişkisinin sürdürülebilirliğini sağlayan unsurlar da işbirliği, zor ve şiddet unsurlarıdır

Kadın erkek ilişkileri bağlamında şiddet nedir? Şiddet türleri nelerdir?

Kadın-erkek ilişkileri bağlamında şiddet, daha güçlü olan tarafın yani erkeğin gücünü kadın üzerinde hissettirmesi ya da hissettirmeye kalkışması süreci olarak ifade edilebilir. Bu şiddet doğrudan fiziksel etkiler doğurma ihtimali olan fiziksel şiddet şeklinde ortaya çıkabileceği gibi, psikolojik ya da cinsel şiddet şeklinde de kendisini gösterebilir.

Kadınların, ataerkil sistemin değerlerini ve ideolojisini içselleştirmişlerini sağlayan yöntemler nelerdir?

Kadına ve erkeğe doğduğu andan itibaren toplumsal cinsiyet kimliklerine ve kendilerinden beklenen rollere ilişkin bilgi vermek, öğrenme ve pekiştirme süreçlerini bireyin toplumsallaşma sürecinin ana dinamiklerinden biri haline getirmek, kadınların eğitim imkânlarından faydalanmalarını engellemek, kadınlara kendi tarih bilgilerini vermemek; saygınlık ve aykırılığı kadınların cinsel faaliyetlerine göre tanımlayarak kadınları iyi –kötü, edepli-edepsiz gibi kategoriler üzerinden birbirinden ayırmak ve ayrıştırmak; yasaklar ve çoğu zaman da baskı yoluyla kadınların ekonomik imkânlara ve siyasi özgürlüklere erişiminde eşitliksizlik yaratmak, eşit yurttaşlık ilkesinin gereği olarak kadınları her türlü insan haklarından yararlanılması noktasında bazı somut uygulamalar üzerinden –araba kullanamamak gibi- ayrımcılığa maruz bırakmak gibi yöntemler üzerinden ataerkil sistem hem kadınlar hem de erkekler tarafından içselleştirilerek sistemin sürdürülebilirliği sağlanmaktadır.

Eril tahakküm kavramını açıklayınız?

Pierre-Felix Bourdieu tarafından kullanılan eril tahakküm kavramı, en basit haliyle toplumsal iktidar ilişkilerinin cinsiyet ayrımı bağlamında ele alınması olarak kabul edilebilir. Eril tahakküm özünde erkekler ve kadınlar arasındaki ilişkide var olan eşitsizliğin bir dizi karmaşık etki sonucu sürekli olarak kendisini yeniden ürettiği anlayışı üzerine oturmaktadır.

Kadınlar ve erkekler arasındaki eşitsizliği bir başka anlatımla eril tahakkümü normalleştiren süreçlere nelerdir?

Toplumlara bakıldığında kadınlar ve erkekler arasındaki eşitsizliği bir başka anlatımla eril tahakkümü normalleştiren süreç aile, din, devlet, eğitim sistemi, medya gibi birbirine bağlı kurumların faaliyetleridir.

Bourdieu’ya göre kadın-erkek arasındaki ayrımların ortaya çıkmasında ve normalleştirilmesinde önemli olan unsurları açıklayınız?

Bourdieu’ya göre kadın-erkek arasındaki ayrımların ortaya çıkmasında ve normalleştirilmesinde önemli olan unsurları;

• Sembolik şiddet, kadınların eril tahakkümün toplumsal düzen içindeki işleyişini doğal ve normal olarak kabul etme eğiliminde olmasının anlatımıdır ve bu noktada kadınlar eril tahakkümün sürdürülmesinde önemli bir role sahiptir.
• Sembolik iktidar, kadınların eril tahakküme razı oluşunu anlatan sürecin adıdır ve bu süreç bir algılama ve anlamlandırma sürecidir. Bu algılama ve anlamlandırma süreci kadınların eril tahakküm fikrini üreten değerleri meşrulaştırması ve yeniden üretmesi üzerinden gerçekleşir.

"Hegemonik Erkeklik" kavramını açıklayınız?

Hegemonik erkeklik, hegemonya kavramının özünde de vurgulandığı gibi zor ya da şiddet üzerinden işlemez. Kavramı önemli hale getiren, erkeklerin kadınlara ve birbirlerine karşı kurdukları tahakküm ilişkilerinin ortaya çıkışında toplumsal kültür ve kurumlar üzerinden işleyen ikna ve rızanın ne kadar önemli olduğunu göstermesidir. Hegemonik erkeklik, toplumsal süreçler dâhilinde ortaya çıkarılmış olan ideal erkeklik formunun devlet, kilise, eğitim, medya gibi kurumlar aracılığıyla nasıl tüm topluma yayıldığını gösteren bir kavramdır.

“Ön Plana Çıkarılmış Kadınlık” kavramını açıklayınız?

Connell’e göre, “ön plana çıkarılmış kadınlık”, küresel cinsiyet düzeni bağlamında kadınların erkeklere küresel düzeyde tabi olmasını ifade etmektedir. Bu tabi olma durumu ile birlikte kadınlar küresel düzeyde erkeklerin istek, beklenti ve arzularına hizmet etmeye ve ona göre davranmaya yönlendirilmektedirler