Sosyal Medya Dersi 3. Ünite Özet

Giriş

Günümüzde kullanıcıların iletişim, paylaşım ve sosyalleşme istekleri birçok farklı sosyal medya platformundan gerçekleşebilmektedir.

Sosyal medya platformlarını sekiz ana başlık altında toplamak mümkündür;

• Bloglar,
• Mikrobloglar (Twitter gibi),
• Internet forumları (Google Grupları gibi),
• İnceleme ve değerlendirme siteleri (Yelp gibi),
• Sosyal haber ve sosyal işaretleme siteleri (Digg, Pinterest gibi),
• Sosyal ağ kurma siteleri (Facebook, LinkedIn, gibi),
• Medya paylaşım siteleri (YouTube, Flickr, Slideshare gibi),
• Sanal dünyalar (Second Life)

Blogging

Internet, şimdiye kadar geliştirilmiş en katılımcı kitle konuşma formu ve yazıya göre daha fazla konuşmanın arttığı bir ortam olarak ilan edilmektedir. Internet, bireylere uzunca bir süre nispeten seçkin bir azınlık tarafından domine edilen fikirler pazarına katkıda bulunması için çağdaş broşür yazarları olmasına olanak vermektedir. 1990’ların sonlarında Internet’te online anlatımın katılımcı doğasını daha fazla artıran yeni bir ortam gelişmiştir. Bir blogger olan Jorn Barger bu gelişmeyi “weblog” olarak adlandırmıştır.

Blogging Terminolojisi

Weblog/Blog: Genellikle kısa yazı veya makalelerden oluşan, son zamanlarda sadece resim, video vb. uygulamaları da kapsayabilen, Web sitelerine göre daha sık güncellenen, son gönderinin en üstte yer alacak şekilde tarih olarak yeniden eskiye doğru sıralandığı, daha önceki gönderilere ve/veya diğer sitelere bağlantılar (linkler) içeren ve genellikle yorum fonksiyonu ile güçlendirilmiş Web sitelerinin gelişmiş türüne denmektedir.

Blogger: Bir blogu yazan ve yürüten kişilere denir.

Blogging: Blog yapma faaliyetine verilen addır.

Blog gönderisi/girdisi: Genellikle kısa yazı ya da makalelerdir. Son zamanlarda sadece resimlerden, videolardan, powerpoint sunularından vb. uygulamalardan oluşan blog gönderileri/girdileri yapılmaktadır.

Blogosfer: Bloglardan oluşan ağ ya da alandır.

Bir Blogun Yapısı

Tipik bir blogda; blog başlığı, blog alt başlığı, gönderi başlığı, gönderi metni, gönderi tarihi, yorum ekleme ve yapılan yorum sayısı göstergeleri, sosyal medya sitelerinde paylaşma ikonları, sitedeki yeni güncellemeleri basitçe bir araya getiren ve özet halinde sunan toplayıcılar olarak ifade edilebilecek RSS yemler ile blog sahibinin diğer sosyal medya hesaplarına bağlantılar, en popüler gönderiler, arşiv ve blogun konusuyla ilgili ya da blog sahibinin beğendiği sitelere linkler yer alır.

Blog Türleri

Bloglar, konu, popülerlik, içerik türü, dil ve bunun gibi pek çok boyutta sınıflandırılabilmektedir. İçeriğin dikkate alındığı ayırımda bloglar iki temel kategoriye ayrılmaktadır. Bunlar kişisel bloglar ve tematik bloglardır. Tematik bloglar ise filtre bloglar ve bilgi blogları olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. İçeriğin yazarına göre kişisel bloglar ve işletme blogları olarak ikiye ayrılabilir.

Neden Blog Yapılmalı ?

• Kendini ifade etme
• Kendi imkânlarıyla yayımlama
• Bilgi ve kaynakları paylaşma
• Topluluk oluşturmak
• Eğlence sağlamak
• Reklam ve pazarlama

Mikroblogging

Mikroblogging, Web üzerinde kullanıcılara halen ne yapıyor oldukları hakkında kısa mesajlar yayımlamayı olanaklı kılan, blogging, anlık mesajlaşma ve durum bildirimlerinin bir karması olarak görülebilir.

Meşhur mavi kuş logosuyla Twitter günümüzde en popüler mikroblogging servisidir.

Mikroblogging Kullanma Nedenleri

• Bilgi paylaşma
• Bilgi arama/araştırma
• Arkaşdaşlık kurma

Twitter ve Başarısı

Twitter 280 karakteri aşmayacak şekilde, daha kısa ve sık gönderileri genellikle bir mobil telefon kullanarak paylaşmayı sağlayan bir sosyal ağdır ve mikroblogging konsepti üzerine kurulmuştur.

Twitter Terminolojisi

Twitter ile ilgili terimler ve anlamları şu şekildedir:

Tweet : Paylaşılan gönderi veya girdilerdir. Bunlar; yazı, ses, resim, video olabilir.

Retweet : Birisinin paylaştığı gönderinin kendi hesabınızdan takipçilerinize sevkedilmesidir. e-Pposta gönderimindeki “iletme (forward etme)” özelliğinin bir benzeridir.

Follower : Takipçi anlamındadır. Hesabınızı ve dolayısıyla paylaşımlarınızı takip edenlerdir.

Following : Takip edilen anlamındadır. Sizin takip ettiğiniz kullanıcı hesaplarıdır.

Trend topics : Trend konular anlamına gelmektedir. An itibariyle en çok bahsi geçen on konu, en çok bahsedilenden geriye doğru sıralanmaktadır.

Mention : Bahsedilen demektir. Bir tweetin başka bir ifade ile bir gönderinin başına “@” konularak ilgili kişiye ya da kuruma ithafen paylaşılması veya gönderilmesidir. İletişime ya da etkileşime geçme isteğini belirtmektedir.

Hashtag : Etiketleme ya da işaretleme olarak ifade edilebilir. Önüne “#” sembolü eklenerek gönderilerin etiketlenmesi ve kategorize edilmesidir.

Direct Message : Doğrudan mesaj demektir. Özel mesaj gönderebilme imkânını ifade eder.

Promoted Tweet: Reklam amaçlı gönderilen tweetlerdir.

Twitter Neye Yarar?

Twitter,

• “ortam samimiyeti ya da ortam farkındalığı” sağlar.
• Medya uygulamaları ve yorum paylaşma kanalıdır.
• Haber vermek ve deneyim paylaşmak için mükemmel bir araçtır.
• Düşünce okumaya ve akıl açıklığına yardımcı olur
• İş ve genel konuşmalar için fayda sağlar.

İnternet Forumları

Internet forumları (ya da online forumlar), ilk Internet tabanlı ağ kurma ve online iletişim araçlarından biridir ve belirli bir konuda interaktif bir şekilde devam eden karşılıklı konuşmalarla insanların ilişki kurması için hala en önemli yoldur.

Bir Internet forumu, insanların gönderilen mesaj biçiminde konuşmalarının yer aldığı bir online tartışma sitesidir.

Internet forumları, genellikle Web forumları, mesaj panosu, tartışma paneli, (elektronik) tartışma grupları, tartışma forumları ya da ilan tahtası olarak da ifade edilmektedir. Internet forumlarına örnek olarak Google Grupları ve Yahoo Grupları gösterilebilir.

Internet Forum Terminolojisi Internet forumları ile ilgili terimler ve anlamları şu şekildedir:

Avatar : Kullanıcının bir grafikle gösterimidir.

Thread : Tek bir konuşma ya da gönderidir. Forumlardaki tartışmalar da “threads” olarak adlandırılmaktadır.

Conversation Threading: Hiyerarşik bir şekilde mesajların organize edildiği konuşma ya da fikirler dizisidir.

Double posting : Kullanıcı yeni bir konu gönderirken ya da bir konuya yanıt verirken iki kez “gönder” butonuna tıkladığında meydana gelir.

Emoticon : İfadeler anlamındadır. Heyecan ya da duygunun metin gösterimidir (“:)”, “;)”, “:o” vb. gibi).

Hit and run posting: Bir konu gönderip onu bir daha kontrol etmemek ya da konuşmada diğer gönderilere yanıt vermemek anlamına gelmektedir.

Lurker/Lurking: Forumda gezen, ancak hiç konu ya da yorum göndermeyenlere verilen addır.

Moderator : Moderatör, bir konuyu kapatma, kullanıcıları yasaklama, gönderiyi kaldırma ya da diğer kullanıcıların gönderilerine içerik ekleme gibi ekstra imtiyazlara sahip olan kişi ya da kişilerdir.

Off Topic : Bir forumda konu dışı bölümdür.

Sticky post : Bunlar sürekli olarak konu listesinin en üstünde yer alan forum gönderileridir. Genellikle “Gönderiminizi yapmadan önce okuyun!” ya da “Soru göndermeden önce burayı kontrol edin” gibi başlıklardır.

Private Message : Üyelerin birbirine özel gönderdiği mesajdır.

Troll : Foruma konu dışı ya da tahrik edici mesaj gönderendir.

Flaming : Bir başka kullanıcıyı fırçalamak, aşağılamak ya da kullanıcıya bağırmaktır.

Flame Wars: Bir moderatörce konuşma kapanıncaya ya da birisi sonlandırıncaya kadar kullanıcıların birbirlerine bitmek tükenmek bilmeksizin bağırmasıdır.

Forum Spam: Rastgele bir foruma reklam göndermektir.

İnternet Forumlarının Avantajları ve Dezavantajları

Internet forumlarının temel amacı, kapsamlı veri yönetim konseptine dayanmaktadır. Veri değişimini harekete geçirmek ile birlikte, bir Internet forumu mükemmel bir “veri madenciliği” platformu sunmaktadır.

Internet forumlarında, Metin tabanlı yayımlar, konuşma ve yazma arasında tanımlanmamış bir alanda meydana gelmektedir. Bu yüzden iletişim konumundaki farklılıklar sadece forum topluluğunun anlayabileceği özel dile ait kullanıma neden olmaktadır.

Internet forumlarının ifadesi eklenecek iki temel dezavantajının dikkate alınması gerekmektedir. Bunlar; özellikle açık konuşmaların olduğu açık forumlardaki gerçeklik problemi ve veri manupilasyon saldırılarıdır.

İnternet Tartışma Forumları ile Bloglar Arasındaki Farklar

• Internet tartışma forumları daha spesifik olarak konularla ya da konuyla ilgili hiyerarşilere göre yapılandırılırken, bloglar bireyle birlikte, onların kendi topluluğunun merkezinde kişisel ya da ben merkezci ağlar olarak yapılandırılmaktadır.
• Bir blog genellikle bir yazar ya da ana yazarlar grubu tarafından yazılmaktadır. Ancak bir forumdaki gibi kendi kendilerine yeni bir konu başlatamazlar.
• Forumlarda, etkileşim için ev sahibi olan Web sitesine gidilmesi zorunlu iken, bloglarda ise RSS aracılığıyla abone olunan blogun içeriği size gelmektedir.
• Online forumlar gerçekte topluluk tartışmaları için bir araç iken, bir blog ise aslında kişisel anlatım için bir araçtır.

İnceleme ve Değerlendirme Siteleri

İnceleme ve değerlendirme siteleri, insanlara işletmelerle, ürünlerle, hizmetlerle, kitaplarla, müzikle, otellerle, restoranlarla vb. gibi her şeyle ilgili pozitif ve negatif düşüncelerini paylaşmasına, inceleme ve değerlendirme yapmasına izin vermektedir.

Online Müşteri İncelemelerinin Tanımı ve Kullanıldığı Alanlar

Online müşteri incelemeleri, işletme Web sitesine ya da üçüncü parti Web sitelerine gönderilen ürün ile ilgili uzmanlığı olmayan kullanıcılar tarafından üretilen ürün değerlendirmeleri olarak tanımlanabilir.

İnceleme ve Değerlendirme Sitelerinin Sınıflandırılması

• Bağımsız inceleme siteleri: ( www.epinions.com ), ( www.reviewcentre.com )
• Daha kapsamlı bir siteye bir inceleme bileşenin eklenmesi: e-Ticaret sitelerinde ürün değerleme ve inceleme kolaylıklarının sağlandığı ( www.amazon.com ) gibi siteler.
• Dikey pazarları kapsayan uzman endüstriye özgü inceleme siteleri: Seyahat üzerine odaklanmış (www.tripadvisor.com), öğrenci ve ailelerin eğitimcileri değerlemeyi ve yorumlamasını sağlayan ( www.ratemyteachers.com )
• Yerel işletme incelemeleri: ( www.yelp.com ), ( www.citysearch.com ), ( http://local.yahoo.com )

Sosyal Haber ve Sosyal İşaretleme Siteleri

Sosyal haber siteleri, kullanıcıların tüm Web’den içerik göndermesi ve oylamasına izin veren Web siteleridir.

Sosyal Haber ve Sosyal İşaretleme Siteleriyle İlgili Terminoloji Sosyal haber ve sosyal işaretleme ile ilgili terimler ve anlamları şu şekildedir:

Bookmark : İşaretleme demektir. Online kaynakları işaretlemek ya da favorilere eklemek anlamındadır.

Post : Gönderidir. Bir gönderi, bir kullanıcı ve tüm ortak metadata tarafından işaretlenen bir URL’dir.

Tag/Tagging: Etiket/Etiketlemek anlamına gelir. İçeriği kategorize etmek için ona uygun anahtar kelimelerin seçimidir.

Ranking : Sıralama anlamındadır. Paylaşılan içeriğin ne kadar popüler olduğunu gösterir.

Vote/Voting : Oy/Oylamak demektir. Paylaşılan içeriğin beğenilip beğenilmediğini ortaya koyar.

Sosyal Haber Sitelerinin Özellikleri

• Kullanıcılar blog gönderilerini, haber hikâyelerini, makaleleri, fotoğrafları, videoları ve diğer içerik linklerini gönderirler.
• Kullanıcılar, başka kullanıcılar tarafından gönderilen içeriği oylarlar.
• Sıralamada en yüksek dereceye sahip gönderiler, kaynak Web sitesine doğru trafiği yönlendirerek, sitenin ana sayfasını karakterize etmektedir.

Sosyal İşaretlemenin Kullanım Amaç ve Etkileri

• Sosyal işaretleme, trendleri tanımlamak için kullanılabilir.
• Herhangi bir zamanda belirli insanların neyle ilgilendiği görülebilir. Eğer seçtiğiniz alanda bir düşünce lideri sosyal işaretlemeyi kullanır ise güncel anda neyle ilgilendiklerini etkili bir şekilde takip edebilirsiniz ve bundan çok farklı sonuçlar çıkarabilirsiniz.
• Sosyal işaretleme servisleri her bir işaretlemeyi kimin yarattığını göstermesi dolayısıyla da o kişinin diğer işaretlediği kaynaklara erişim sağladığından, kullanıcılar neredeyse ilgilendikleri her konuda kolayca diğer bireylerle sosyal bağlantılar gerçekleştirebilirler.
• Kullanıcılar etiket atanan tüm kaynaklar için insanların ne kadar etiket ve arama kullandığını da görebilir. Böylece, kullanıcı topluluğu kaynakları tanımlamak için zamanla benzersiz bir anahtar kelimeler yapısı geliştirecektir. Bu, “folksonomi” olarak bilinmektedir.
• Bazı servisler, ilgi alanına göre seçilen RSS haber yemlerine abone olmaya izin vermektedir. Bu, kategorileri basitçe RSS haber okuyucusuna ekleyerek takip etmeye olanak tanımaktadır.

Online Sosyal Ağlar

Kullanıcıların profil oluşturmasına, fotoğraflar, ilgiler, aktiviteler paylaşmasına ve başkalarının bilgi ve aktivitelerini gözden geçirmeye imkân tanıyan Web tabanlı hizmetler, “Online Sosyal Ağlar” ya da “Sosyal Ağ Kurma Siteleri” olarak adlandırılmaktadır.

Sosyal Ağ Kurma Sitelerini Farklı Kılan Unsurlar

• Sosyal ağ kurma siteleri, kişiselliğe ve kullanıcının profil bilgilerine vurgu yapar.
• Sosyal ağ kurma siteleri, insanlara önem verir ki bu insanlar birbirine bağlanmaktadır.
• Sosyal ağ kurma siteleri, gruplara önem verir ki kullanıcılar bu grubun bir parçasıdır.
• Sosyal ağ kurma siteleri, ilişkilerin açık bir şekilde gösterilmesine önem vermektedir.

Online Sosyal Ağ Kurmanın Avantajları

• Bağlanmak (Temel İnsan İhtiyacı)
• Paylaşmak (Temel insan ihtiyacı)
• Kimlik
• Viral doğa

Online Sosyal Ağ Kurmanın Dezavantajları

• Zamanı tüketme
• Her zaman verimli olmama
• Pazarlamacılar için kolay hedef olma
• İstenmeyen sosyal etkileşimler

Facebook

2004 yılının Şubat ayında kurulan Facebook, Statista.com’a (2018) göre 2018’in üçüncü çeyreği itibarıyla 2,27 milyar aylık aktif kullanıcısıyla dünyadaki en büyük sosyal ağdır. Bu servis ücretsizdir ve üyeleri arasında birçok ünlü, müzisyen, komedyen ve politikacıdan oluşan bir insan yelpazesine sahiptir. Üyeler, profil yaratmakta, fotoğraf ve videolar yüklemekte, mesaj gönderip almakta, canlı sohbet yapmakta ve oyun oynamaktadır. Site için üçüncü şahıs geliştiriciler tarafından birçok uygulama yaratılmaktadır. Facebook, arkadaşlarınızın gönderilerinin haber akışını görmeyi sağlamaktadır. Ayrıca, çoğu arkadaş odaklı olan fan sayfalarını ve profilleri de desteklemektektedir.

Medya Paylaşım Siteleri

Medya paylaşım siteleri, kullanıcılara fotoğraf, video ya da ses kaynaklarını yüklemesine izin vermekte ve bunları başka kullanıcılar için bulunabilir hale getirmektedir.

Medya Paylaşım Sitelerinin Tipik Yapısı

Bu sitelerde iki tür bilgi yaratılmaktadır. Birinci tür bilgi olarak, bu tür Web sitelerinde zengin metin, etiketler ve multimedya verisi yüklenir ve paylaşılır. İkinci tür bilgi ise ne tür konulara ilgi duyulduğunu ortaya koyan kullanıcının profil bilgisidir.

Medya paylaşım sitelerinin tipik yapısı üç ana başlık altında ele alınabilir. Bunlar; liste sayfası, detay sayfası ve profil sayfasıdır.

Medya paylaşım siteleri olarak YouTube, Vimeo ( www.vimeo.com ) gibi video paylaşımına izin veren siteler ön plana çıksa da, Flickr ( www.flickr.com ), Instagram ( www.instagram.com ) gibi resim paylaşımına izin veren siteler, Slideshare ( www.slideshare.com ) gibi sunum slaytlarını paylaşmaya izin veren siteler de alternatif medya türleri olarak medya paylaşım siteleri kapsamındadır.

YouTube’un Kısa Öyküsü

YouTube, Şubat 2005 yılında Paypal’ın eski çalışanları Steve Chen, Chad Hurley ve Jawed Karim tarafından videoları hızlı ve kolayca paylaşmak için kurulan bir sitedir. YouTube, günümüzde milyonlarca insanın orijinal olarak yarattıkları videoları paylaşmasına, izlemesine ve bulmasına imkân veren dünyanın en popüler online video topluluğudur.

YouTube’daki ilk video Yakov Lapitsky tarafından çekilir ve Karim, San Diego Hayvanat Bahçesinde başrolde oynamaktadır. “Me at the zoo” başlıklı video sadece 19 saniye uzunluğundadır.

Bu video, 23 Nisan 2005’te saat 20:27’de yüklenmiştir. Bu sırada YouTube’un ana merkezi Kaliforniya-San Mateo’da bir pizzacı ve Japon restoranının üzerinde bulunuyordu. “Me at the zoo” videosu (21.05.2015 tarihine kadar) 8.1 milyonun üzerinde izlenmiştir.

Sanal Dünyalar

Sanal dünyalar, SteveColley’in 1974’teki “MazeWar” oyunuyla başlamaktadır. Orijinal program, oyuncunun yön bulmaya çabaladığı bir labirentin üç boyutlu tasviridir. Oyunun tasarımı, çok sayıda oyuncunun oyunda yer almasını sağlayacak şekilde seri portları kullanarak geliştirilmiştir. Bu diğer oyuncular, bir şeyleri izleyenler olarak tasvir edilmiştir. Sonuçta, programcılar diğer oyuncuların skor puanlarını görüntüleme yeteneğini eklemişlerdir.

Sanal Dünya Tanımı

“Sanal dünya” terimi, üç boyutlu grafik çevreler olarak tanımlanabilir. Kullanıcıların sanal çevrede kendilerini temsilen dijital avatarlar kullanarak birbirleri ve çevre ile online etkileşim kurmasını olanaklı kılmaktadır.

Çoğu sanal dünyada ortak olan noktalar şu şekilde sıralanabilir:

• Sanal dünyalar, bir yerin grafik olarak üç boyutlu çevre benzerini sunmaktadır. Bu yer, hayali olabilir veya dünya üzerindeki bir yerin tam kopyası da olabilir.
• Sanal dünyanın her bir kullanıcısı bir “avatar” tarafından temsil edilmektedir. Avatar, üç boyutlu çevredeki animasyon karakterdir.
• Sanal dünyada kullanıcılar diğer kullanıcılarla metin mesajıyla (klavye kullanarak) ya da sesli iletişim araçlarıyla (mikrofon ve hoperlör kullanarak) iletişim kurabilmektedir.
• Oturum açma vb. aralarda kullanıcı yaratımlı içerik süreklilik arz etmektedir. Bir kullanıcı sanal dünyada oturum açtığında avatarı, en son oturumu kapatırken bulunduğu aynı konumdadır.
• Bir sanal dünya, gerçek dünyadaki para ya da kredilerin bazı türlerini kullanan fonksiyonel bir ekonomiye sahip olabilir.
• Bir sanal dünya hedef odaklı olabilir (World of Warcraft gibi) ya da hiçbir belirgin amacı olmayabilir (Second Life gibi).

Sanal dünyalar, sanal oyun dünyaları ve sanal sosyal dünyalar olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Sanal oyun dünyalarına World of Warcraft, EverQuest, vb. örnek olarak verilebilirken, sanal sosyal dünyalara Second Life, The Sims Online vb. örnek olarak verilebilir.

Sanal Dünyaların Özellikleri

1. İnteraktivite : İnteraktiviteye sahip olmak için bir sanal dünya, çevre ve diğer kullanıcılarla çevreyi ve diğer kullanıcıların deneyimlerini bir şekilde etkileyebilmesi noktasında etkileşim kurmasına izin vermek zorundadır.
2. Fiziksellik : bu kriterin bir yönü, sanal dünyanın genellikle “birinci şahıs” perspektifinden algılanılabilen, bir grafiksel üç boyutlu taklit çevre sağlaması gerektirmesidir. Fizikselliğe sahip olmak için bir sanal dünya şunların bazılarını da sağlamak zorundadır: Yerçekiminin varlığı, sağlam duvarların içinden yürümede avatarın yeteneksizliği gibi fiziksel kısıtlamalar, belirli kaynakların sınırlı tedariki vb.
3. Süreklilik : bu kriter için bir sanal dünyanın, bir kullanıcı var olsun ya da olmasın, başka kullanıcılar tarafından etkilenerek online olarak varlığına devam etmesi ve sahip olduğu özelliklerini sürdürmesi zorunludur.

Second Life ve Önemi

En ünlü sanal dünya olan Second Life, 2003 yılında faaliyete geçmiştir.

Second Life, gelişmiş bir 3D sanal dünya olarak, 3D oyun türünden ortaya çıkmış ve sosyal ağ kurmak için potansiyel olarak önemli bir çevre haline gelmiştir. Second Life, en gerçekçi ve en kapsamlı sanal dünyadır. Aktivite ve kullanıcı tabanının genişliği Second Life’ı tam anlamıyla benzersiz kılmaktadır. Second Life, hala bir oyun topluluğu olsa da, hızla artan popülaritesiyle kullanım alanı genişlemiştir. Eğitim, sosyal ağ kurma ve iş için kullanılabilmektedir.