Davranış Bilimleri 2 Dersi 6. Ünite Sorularla Öğrenelim

Kişilik kavramını açıklayınız.  

Kişilik kavramı farklı durum ve zamanlarda bireyin ayırt edici davranış düzenlerini etkileyen karmaşık ve psikolojik niteliklerin bütünü olarak tanımlanmaktadır. Bu kavram, ayrıca, bireyin iç ve dış çevresiyle kurduğu diğer bireylerden ayırt edici tutarlı ve yapılaşmış bir ilişki biçimi olarak da ifade edilmektedir.

Kişilik, bireyin kendisinden kaynaklanan tutarlı davranış kalıpları ve kişilik içi süreçleri ifade eder. Bu tanımdan hareketle, kişiliğe ilişkin özellikleri kısaca açıklayınız.  

Kişiliğe ilişkin üç özellik bulunmaktadır: 
1. Kişilik tutarlıdır.  
2. Kişilik içi süreçle ilgilidir. Kişilik yapılaşmıştır ve kişiliği oluşturan özellikler bağlantılı bir örüntü geliştirir. 
3. Kişiliğimiz bizi diğer bireylerden ayırt eder.  

Karakter kavramı kişilik kavramından farklı bir kavramdır. Bu bakımdan, karakter kavramını açıklayınız.

Karakter, kişilik kavramından farklı anlamlar taşımaktadır. Karakter, bireyin yaşadığı çevresine, başka insanlara, içinde yaşadığı topluma ve hayatın gereklerine karşı takındığı tavrı gösterir. Karakter özellikleri, kişilik bütününün önem kazanmak ve kendini kabul ettirmek için başvurduğu araçlar ve mekanizmalardır; bunların kişilik bütünü içerisinde almış olduğu biçimler insanı belli bir yaşama tekniğine götürmektedir. Karakter, doğuştan ya da kalıtımla geçmez ve karakter özellikleri, özel bir beden yapısını yaşatabilmek amacı ile kazanılmış özelliklerdir.

Mizaç kavramı kişilik kavramından farklı bir kavramdır. Mizaç kavramını kısaca açıklayınız.  

Mizaç, Allport (1961)’ göre, bireyin kendine özgü duygusal doğaya sahip olma olgusudur. Mizaç, davranışsal eğilimleri ifade eder. Bu eğilimler, belirgin kişilik özelliklerine kıyasla daha geniştir. Mizaç, genel davranış eğilimlerinin hangi belirgin kişilik özelliklerine dönüşeceği, bu eğilimlerin bireyin yaşadığı çevreyle girdiği etkileşime göre değişir. Mizaçtaki bireysel farklılıklar, genellikle yaşamın birinci yılında gözlenebilir ve kişinin yaşamı boyunca aynı şekilde kalır. Bir diğer ifadeyle, karakterden farklı olarak mizacın genellikle kalıtımsal olduğu söylenebilir.

Kişilik gelişimini etkileyen faktörler nelerdir?

Kişilik gelişimini etkileyen faktörler yetenek, kalıtım ve ailedir. Diğer bir ifadeyle, kalıtımsal ve çevresel etkenler kişilik gelişimini etkileyen faktörlerdir.

Kişilik gelişimini kalıtım nasıl etkilemektedir? Kısaca açıklayınız. 

Genetik olarak getirdiğimiz özellikler, davranışlarımızın temel itici gücünü oluşturur. Ana rahmine düşüldüğü andan itibaren, plasentanın konumu, annenin psikolojisi, fiziksel sağlığı gibi birçok etmen bebeği etkiler. Doğumla birlikte meydana gelen bireysel farklılıklar, onun çevresiyle etkileşimini de etkiler. Örnek verecek olursak, bebeğin sabahları uyandığında yüksek sesle ağlaması ve çığlıklar atması annesi gibi etrafındaki insanların da ruh halini etkiler.

Kişilik gelişimini yetenek hangi açılardan etkiler? Kısaca açıklayınız. 

İnsanların yetenekleri, kişiliklerinin bir parçasıdır ve kişiliğin şekillenmesinde etkin rol oynar. Yetenekler, kişinin tanınmasını sağladığı gibi bireylerin yeteneklerini kullanabilecekleri davranışlara güdülenmesini de sağlar. Örnek verecek olursak, 5 yaşında müziğe başlayan Fazıl Say, günümüzde başarılarıyla dünyaca tanınan ve takdir toplayan bir sanatçıdır. Onun bu yeteneği, kişilik özellikleri üzerinde etkili olmuştur.

Aile, kişilik gelişimini hangi yönlerden etkiler? Kısaca açıklayınız.  

Kişiliğin biçimlenmesinde en önemli çevresel etken ailedir. Aile, özel davranışların kazanılmasında toplumsallaşma ortamının en temek kaynağıdır. Toplumsallaşma, çocuğun ailesi ve sosyal grubu tarafından kabul edilen standartlara, adetlere, beklentilere göre davranış örüntülerini geliştirme sürecidir. Sevgi ve ilgisiyle anne-babalar, çocuğun kendilik değerini yükseltirler ve kendine güvenmesini sağlarlar. Aile, ayrıca toplumsal cinsiyet rollerinin öğrenildiği yerdir. Aileyle birlikte arkadaşlar, öğretmenler ya da diğer kurum ya da gruplar bireyin kişiliği üzerinde etkilidir.

Kişilik kuramları nelerdir?  

Kişilik kavramları şunlardır:  
• Psikodinamik yaklaşım 
• Özellikler yaklaşımı 
• İnsancıl kuramlar 
• Sosyal öğrenme kuramları  
• Bilişsel kuramlar. 

Sigmund Freud kimdir? Hangi yaklaşımın kurucusudur? 

Sigmund Freud psikoanalitik yaklaşımın kurucusudur ve psikiyatrik sorunlar ve bilinçdışı dürtülerle ilgili öncü çalışmalar yapmıştır. Ayrıca, Sigmund Freud, psikodinamik yaklaşımın gelişmesini sağlayan kişidir.

Freud’a göre kişilik kaç kısımdan oluşur? 

Freud’a göre kişilik üç kısımdan oluşur:  
• İd 
• Ego 
• Süperego 

Freud’un id kavramını açıklayınız.  

Freud, id, diğer adıyla alt benlik kavramını, ilkel, kaba, kalıtımsal haz ve tutku olarak tanımlar. İd, organizmayı harekete geçiren enerjiyi sağlar. Freud’a göre cinsellik ve saldırganlık en temel içgüdüdür. İd, temel arzularının hemen karşılanmasını ister. Koşullar ya da ortamın özelliklerini dikkate almaz. Bir bebeğin acıktığında gecenin bir saatinde yüksek sesle ağlaması örneğinde olduğu gibi id de ilkel istek ve arzularının anında tatmin edilmesi için harekete geçer.

Freud’un ego kavramını kısaca açıklayınız. 

Ego, id’i dengeleyen, onu denetim altında tutmaya çalışan ve onun isteklerini karşılamak için uygun ortamların oluşmasına çabalayan kısımdır. Ego (benlik), id’in akıl hocası rolünü üstlenmiştir.

Freud, ego kavramını nasıl tanımlamıştır? Kısaca açıklayınız. 

Freud’un kişilik kavramında, süper ego (üst benlik), kişiliğe ahlakı ekleyen kısımdır. İd’in arzu ve isteklerinin karşılanabilmesi için önce ahlaki unsurlara ve kuralların uygunluğuna dikkat edilmesi gerektiğini ego’ya bildiren kısımdır.

Freud’a göre kişilik psikoseksüel aşamalardan geçerek gelişir. Bu aşamalar nelerdir? 

Freud, kişiliğin aşağıdaki beş psikoseksüel aşamadan geçerek geliştiği görüşünü savunur: 
• Oral dönem 
• Anal dönem 
• Fallik dönem 
• Fatal dönem 
• Genital dönem 

Cinsel olgunluğa erişerek, karşı cinsten olan bir yaşıtıyla yakın ilişki kurma çabasında olan, cinsel organları ve duyguları arasında bir bağ olduğunu fark etmeye başlayan bir çocuk Freud’a göre hangi dönemdedir? 

Cinsel olgunluğa erişerek, karşı cinsten olan bir yaşıtıyla yakın ilişki kurma çabasında olan, cinsel organları ve duyguları arasında bir bağ olduğunu fark etmeye başlayan bir çocuk Freud’a göre genital dönemdedir.

Fizyolojik gelişmeye bağlı olarak tuvalet eğitiminin başladığı dönem Freud’un hangi dönemidir? 

Fizyolojik gelişmeye bağlı olarak tuvalet eğitiminin başladığı dönem Freud’un anal dönemidir. Anal dönem 1-3 yaşları arasındaki dönemdir.

Dış dünya ile teması artan, hareket özgürlüğü kazanan ve öğrenmeye hızla devam eden, kız ve erkeklerin farklı beden yapılarına sahip olduklarını öğrenen bir çocuk hangi dönemdedir? 

Dış dünya ile teması artan, hareket özgürlüğü kazanan ve öğrenmeye hızla devam eden, kız ve erkeklerin farklı beden yapılarına sahip olduklarını öğrenen bir çocuk fallik dönemdedir. Fallik dönem 3-6 yaş arasını kapsar.

Fallik dönemde, kız çocuk, babasına duyduğu cinsel ilgi nedeniyle anneyle çatışma yaşar ve anneye duyduğu ihtiyacın farkında olduğu için onunla savaşmak yerine onunla özdeşleşerek bu çatışmayı çözmeye çalışır. Bu durumu Freud hangi kavramla açıklamıştır?  

Fallik dönemde, kız çocuk, babasına duyduğu cinsel ilgi nedeniyle anneyle çatışma yaşar ve anneye duyduğu ihtiyacın farkında olduğu için onunla savaşmak yerine onunla özdeşleşerek bu çatışmayı çözmeye çalışır. Bu duruma Freud, Elektra kompleksi adını vermiştir.

3-6 yaş döneminde erkek çocuk anneye duyduğu cinsel ilgi nedeniyle babayla çatışma yaşar ve babanın gücünü ve büyüklüğünü bildiğinden baba ile özdeşleşerek bu çatışmayı çözmeye çalışır. Freud, erkeklerin yaşadığı bu durumu hangi kavram ile ifade etmiştir? 

3-6 yaş döneminde erkek çocuk anneye duyduğu cinsel ilgi nedeniyle babayla çatışma yaşar ve babanın gücünü ve büyüklüğünü bildiğinden baba ile özdeşleşerek bu çatışmayı çözmeye çalışır. Freud, erkeklerin yaşadığı bu durumu ödipüs kompleksi kavramı ile ifade etmiştir.

Freud’un kişilik kuramı hangi açılardan eleştirilmiştir? 

Freud’un kişilik kuramı dört açıdan eleştirilmiştir: 
1. Freud’un kuramını destekleyen ya da bu kurama karşı çıkan deneysel very mevcut değildir. Bu da psikanalitik kuramın bilimsel olma özelliği konusunda şüphe oluşturmaktadır. 
2. Freud’un kişilik gelişimine temel olan cinsiyet vurgusu abartılı bulunmuştur.  
3. Freud’un nörotik kişilerle çalışması psikanalitik kuramın tüm insanlar için geçerli olup olamayacağı şüphesini uyandırmıştır.  
4. Freud’un kuramı her davranışı, her kişilik özelliğini savunma mekanizmaları ya da bastırma ile açıklayacak gücü sınırsız bir kuram olarak görülmektedir.  

Yeni Freudcular olarak bilinen Adler, Jund, Erikson ve Fromm gibi teorisyenler Freud’un hangi görüşlerine karşı çıkmışlardır? 

Yeni Freudcular olarak bilinen Adler, Jund, Erikson ve Fromm gibi teorisyenler Freud’un kişilik hakkındaki bazı görüşlerine katılmamaktadır. Bu görüşler aşağıdaki gibidir: 
• Kişilik gelişiminde ilk 5-6 sene yanında ergenlik ve yetişkinlik deneyimleri de etkilidir. İçgüdüsel etkiler yanında toplumsal ve kültürel etkiler de kişilik gelişiminde etkilidir.
• İnsan kişiliğinin karanlık yönlerine yoğunlaşmak yerine bilincin etkisine ağırlık vermek kişiliğin olumlu yönlerine odaklanılmasını sağlayacaktır.

Carl Jung’un kişilik kavramına ilişkin görüşlerini kısaca açıklayınız.  

Jung, yaşamda bir amacın olmasının ve bu amaca ulaşmak için çaba sarf etmenin önemine işaret etmiştir. Jung, Freud’un cinsel dürtülere aşırı yer verdiğini düşünmüştür. Dışa dönük ve içe dönük iki kişilik tipinin olduğunu savunmuştur. İçe dönüklük ve dışa dönüklük açısından düşünme, duygu, duyu ve sezgiden oluşan dört ana işlev belirlemiştir.

Kolektif bilinçdışı kavramını geliştiren teorisyen kimdir? 

Kolektif bilinçdışı kavramını geliştiren teorisyen Carl Jung’dur.

Kişilik kavramını açıklamada içe dönük ve dışa dönük kavramlarını ilk ortaya atan kimdir? 

Kişilik kavramını açıklamada içe dönüklük ve dışa dönüklüğü ilk ortaya atan Carl Jung’dur.

Jung, her bireyde varlığını kabul etmek istemediği bir karanlık tarafın olduğunu savunur. Bu Bu karanlık taraf bilinçli ve bilinç dışı zihin arasında eşikte bekler ve içimizdeki bastırılmış ilkel, sakil ve kullanılmayan tüm özellikleri kapsar. Jung’un ortaya attığı bu kavram nedir? 

Jung, ortaya attığı bu kavrama gölge arketip ismini vermiştir.

Erik Erikson’un kişilik kuramına yaptığı en önemli katkı nedir? Kısaca açıklayınız. 

Erikson’un kişilik kuramına yaptığı en önemli katkı benlik-kişilik ilişkisine getirdiği yaklaşımdır ve kişilik gelişiminin yaşam döngüsü içindeki yerine yaptığı vurgudur. Erikson, kişilik gelişiminde ergenlik ve yetişkinlik dönemlerinin etkili olduğunu vurgular.

Erikson’un benlik algısını kısaca açıklayınız.

Erikson benlik kavramını kişiliğin oldukça güçlü ve bağımsız bir bölümü olarak tanımlar. Ona göre, benliğin en temel işlevi bir kimlik duygusu oluşturmak ve bunu korumaktır.  

Erikson’un yaşam döngüsü içinde kişilik gelişimi modeli kaç gelişim aşamasından oluşur? Kısaca açıklayınız. 

Erikson’un yaşam döngüsü içinde kişilik gelişimi modeli 8 gelişim aşamasından oluşur. Bunlar şunlardır: 
• Temel güvene karşı güvensizlik 
• Özerliğe karşı utanma ve şüphecilik 
• Girişkenliğe karşı suçluluk duygusu 
• Başarıya karşı aşağılık duygusu 
• Kimlik kazanmaya karşı rol karmaşası 
• Yakınlık kurmaya karşı soyutlanma 
• Üretkenliğe karşı durgunluk 
• Benlik bütünlüğüne karşı umutsuzluk 

Ergenlik döneminde, gençler “ben kimim?” sorusuna yanıt ararlar, kim olduklarını anlar ve bunu takdir ederler. Fakat, çoğu zaman her genç güçlü bir kimlik duygusu geliştiremeyebilir. Çocuklukta öğrenmiş olduğu kurallarla, yetişkinin geliştirmesi gereken değer yargıları arasında bocalayabilirler.  
Yukarıdaki durum, Erikson’un sekiz gelişim aşamasındaki hangi dönemi ifade eder?

Yukarıda ifade edilen durum, Erikson’un sekiz gelişim aşamasındaki Kimlik Kazanmaya Karşı Rol karmaşası dönemini ifade eder.

Fromm, özgürlükle gelen çaresizlik ve yalnızlık duygusunu aşmak için üç ana strateji kullanıldığını savunur. Bunlar nelerdir? 

Fromm, özgürlükle gelen çaresizlik ve yalnızlık duygusunu aşmak için üç ana strateji kullanıldığını savunur. Bunlar şunlardır:  
• Otoriteciliğe başvurmak 
• Yıkıcılığı seçmek 
• Uyumluluğu seçmek.

Olumlu bir özgürlüğe sahip olmak için içimizden geldiği gibi davranmamız ve gerçek arzularımızı yaşamamız gerektiğini savunan bilim insanı kimdir?  

Olumlu bir özgürlüğe sahip olmak için içimizden geldiği gibi davranmamız ve gerçek arzularımızı yaşamamız gerektiğini savunan bilim insanı Fromm’dur.

Büyük Beşli adıyla da anılan Beş Faktör Kişilik Modeli nedir? Kısaca açıklayınız. 

Büyük Beşli adıyla da anılan Beş Faktör Kişilik Modeli birçok araştırmadan ortaya çıkan kişilik özelliklerinin bir araya gelmesiyle oluşan bir modeldir. Bu beş kişilik özelliği şunlardır:
• Dışa dönüklük 
• Sorumluluk 
• Duygusal denge 
• Deneyime açıklık 
• Uyumluluk 

Merak, yaratıcılık, yüksek hayal gücü, geleneksel, kuralcılık ve tutuculuk, Beş Faktör Kişilik Modeli’ndeki hangi boyutun bir özelliğidir? 

Merak, yaratıcılık, yüksek hayal gücü, geleneksel, kuralcılık ve tutuculuk, Beş Faktör Kişilik Modeli’ndeki deneyime açıklık boyutun bir özelliğidir.

İnsancıl kuramlar hangi öğelerden meydana gelir? Kısaca açıklayınız. 

İnsancıl kuramlarda dört temel öğe bulunmaktadır. Bunlar:  
• Kişisel sorumluluk 
• Şimdi ve burada 
• Bireyin fenomenolojisi 
• Kişisel gelişim 

Karen Horney’e göre, birey belirli çevresel koşulların yokluğunda kaygı yaşar. Bu tür durumlarda, kaygıyla başetmek için belirli kişilerarası savunma mekanizmaları geliştirirler. Buna göre, kişilerarası savunma mekanizmaları nelerdir? 

Kişilerarası savunma mekanizmaları şunlardır: 
• Diğer bireylere karşı kendini geri planda tutma, pasif olma,  
• Diğer bireylerden uzaklaşma, 
• Diğer bireylere karşı saldırgan, kibirli ve nassistik tavır alma. 

Rogers, Horney ve Maslow gibi insancıl kuramcıların ortak noktası nedir? 

Rogers, Horney ve Maslow gibi insancıl kuramcıların ortak noktası kişiliği bir bütün olarak ele almalarıdır.

Sosyal öğrenme kuramlarının diğer kişilik kuramlarından farkı nedir? 

Sosyal öğrenme kuramları, diğer kişilik kuramlarından farklı olarak sosyal öğrenme kuramları kişiliğin gelişiminde çevrenin etkisine odaklanır. Çevre davranış-çevre etkileşimi üzerinde duran sosyal öğrenme kuramları davranışın hem çevreden etkilendiğini hem de içinde bulunulan çevrenin türünü etkilediğini böylece de çevrenin davranışı etkilediğini savunur. 

Julian Rotter’in Beklenti Kuramını açıklayınız. 

Rotter, öğrenme kavramıyla kişilik gelişimini açıklamıştır ve kuramını, beklenti üzerine kurmuştur. İnsanların davranışları, o davranışların sonucunda alacakları ödülün varlığına inanmalarına bağlıdır. Örneğin sınava ne kadar çok çalışırsak, sınav sonucunda o kadar yüksek not alabileceğimize inanırız. Ancak, yüksek not almanın bizim için önemli olması; bir diğer ifadeyle davranışın oluşabilmesi ve devam edebilmesi için karşılığında alacağımıza inandığımız ödülün bizim için değerli olmasını gerektirir. Ayrıca, daha önceki deneyimlerimiz beklentilerimizi etkiler. Bu bağlamda beklentiler, kararlı davranış kalıplarına yani kişiliğe dönüşür. Rotter, ayrıca, içsel ve dışsal denetim odağı kavramını geliştirmiştir?

Rotter’a göre dışsal denetim odağı yüksek olan bireyler nasıl bireylerdir? 

Dışsal denetim odağı yüksek kişiler, şans, kader gibi üçüncü olgu ya da kişilerle başlarına gelen olayları açıklamaya çalışırlar.

Denetim odağı kavramını açıklayınız. 

Denetim odağı, insanların aldıkları ödüllerin kendi eylemelerine ne kadar, çevresel faktörlere ne kadar bağlı olduğu konusundaki genel beklentileridir.

Kişilik kuramında öz-yeterlik kavramını içeren kuramcı kimdir? 

Kişilik kuramında öz-yeterlik kavramını içeren kuramcı Bandura’dır.

Sosyal öğrenme yaklaşımını benimseyen Bandura’nın savunduğu görüşü kısaca açıklayınız. 

Bandura, kişilik gelişiminde bireysel faktörler, çevresel uyarıcılar ve davranış arasında karşılıklı etkileşim olduğunu vurgular. Ona göre, gözlemleyerek öğrenme yetenek, tutum ve davranışlarımızı etkiler. Bandura’ya göre, bireylerin kendilerini ne kadar yeterli buldukları, onların hedefleri ya da eylemleri için ne kadar çaba sarf edeceklerini ve mücadele vereceklerini belirler. Ayrıca, bireylerin başarı ya da başarısızlık beklentilerinin oluşmasında öz-yeterlik algılarıyla birlikte çevrenin beklentilerinin de belirleyici olduğunu ifade eder.

Bandura’nın ortaya attığı karşılıklı belirlenimcilik kavramı nedir? 

Bandura, kişilik gelişiminde bireysel faktörler, çevresel uyarıcılar ve davranış arasındaki karşılıklı etkileşime dikkat çeker. Tutumlarımız, çevredeki uyarıcılar ve geri bildirimler davranışlarımızı, ve böylece kişiliğimizi etkiler. Diğer bir ifadeyle, davranışlarımız da çevremiz üzerinde etkilidir. Bandura, bu etkileşime karşılıklı belirlenimcilik adını vermiştir.

Bandura’nın kuramına dahil ettiği özyeterlik algısının oluşumunda üç bilgi kaynağı mevcuttur. Bunlar hangileridir? 

Bandura’nın kuramına dahil ettiği öyeterlik algısının oluşumunda üç bilgi kaynağı mevcuttur. Bunlar şunlardır: 
• Dolaylı tecrübe: Başkalarının yaptıklarını gözlemleme
• İkna: Kişinin kendi kendini ikna etmesi ya da başkalarının onu başarabileceğine dair ikna etmesi
• Eyleme ilişkin duygu durumu: Bir eylemi düşündüğünde ya da o eyleme yöneldiğinde hissedilen duyguların gözlemlenmesi. Örneğin kaygı, düşük başarı beklentisi, heyecan ise yüksek başarı beklentisi anlamına gelebilir.

Kelly’nin Kişisel yapılar kuramını kısaca açıklayınız. 

Kelly’nin yaklaşımına göre bireyler, bir bilim adamı gibi yaşamlarına ilişkin geliştirdikleri hipotezler geliştirir ve sınarlar. Tutarlı olan varsayımları kullanmaya devam ederken, tutarsız olanları siler ve yenisini geliştirirler. Bunu yapmalarındaki amaç belirsizliği azaltmak ve geleceğe ilişkin kestirimlerde bulunmaktır.

Kelly’nin kişisel yapılar kavramını açıklayınız.  

Kişisel yapılar, olayları yorumlamak ve kestirmek için kullandığımız bilişsel yapılardır. Kelly’ye göre, her bireyin kişisel yapıları bir diğerininkine benzemez. Bu farklılığın nedeni bireylerin dünyayı yapılandırma şekillerindeki farklılıktan kaynaklanır. Kişisel yapılar, çift kutuplu bir yapı içerisindedirler. Örnek; bir bireyle ilk tanışmada onu sıcak-soğuk, kısa-uzun boylu, akıllı-aptal gibi zıt ikili yapılar içerisinde değerlendirme. 

Walter Mischel’in Bilişsel-Duyusal Kişilik Kuramı’nın değişkenleri nelerdir? 

Walter Mischel’in Bilişsel-Duyusal Kişilik Kuramı’nın değişkenleri şunlardır: 
• Kodlamalar 
• Beklentiler ve inançlar 
• Duyuşlar 
• Hedefler ve Değerler 
• Yeterlilikler ve kendini düzenleme planları. 

Rorschach ve Tematik Algı testi ne tür bir kişilik değerlendirme testidir? 

Rorschach ve Tematik Algı testi, kişilik değerlendirme testlerinden pozitif testlerin en yaygın olanıdır. Rorschach testinde, simetrik mürekkep lekeleri gösterilen katılımcılardan gördükleri resimleri neye benzettikleri sorulur. Bu testin doğru ya da yanlış cevabı yoktur. Katılımcıların kullandıkları kelimeler, kartı tutuş şekilleri, ne kadar sürede cevap verdikleri, her bir mürekkep lekesine ayırdıkları zaman gibi çeşitli durumlar kayıt edilir. daha sonra sorgulama kısmında katılımcılara önceki cevapları hatırlatılır ve bu cevaplar üzerinde düşünmeleri istenir.

Kişilik envanterleri ne tür testlerdir? Örnek veriniz.  

Kişilik envanterleri, bireylerin kendi düşünceleri, duyguları ya da davranışlarıyla ilgili soruları cevaplandırdıkları nesnel bir testtir. Minnesota Çok Yönlü Kişilik Envanteri (MMPI) kişilik envanterlerine bir örnektir.

Her bireyin doğuştan iyi olduğunu ve potansiyelini tam kullanabilmesi durumunda mutlu olabileceğini savunan kişilik kuramı hangisidir?  

Her bireyin doğuştan iyi olduğunu ve potansiyelini tam kullanabilmesi durumunda mutlu olabileceğini savunan kişilik kuramı İnsancıl kuramdır.

Cüleloğlu'na göre kişilik nedir?

Kişilik, bireyin iç ve dış çevresiyle kurduğu, diğer bireylerden ayırt edici, tutarlı ve yapılaşmış bir ilişki biçimidir (Cüceloğlu, 2009: 404)

Karakter özellikleri nelerdir?

Karakter özellikleri, kişilik bütününün önem kazanmak ve kendini kabul ettirmek için başvurduğu araçlar ve mekanizmalardır; bunların kişilik bütünü içerisinde almış olduğu biçimler insanı belli bir yaşama tekniğine götürmektedir.

Allport'a göre mizacın tanımı nedir?

Allport (1961, s.34), mizacı bireyin kendine özgü duygusal doğaya sahip olma olgusu olarak tanımlar.

Burger'e göre mizaç ile karakter arasındaki fark nedir?

Karakterden farklı olarak mizacın genellikle kalıtımsal olduğu söylenebilir (Burger, 2006,s.352-353)

Toplumsallaşma nedir?

Toplumsallaşma, çocuğun ailesi ve sosyal grubu tarafından kabul edilen standartlara, adetlere, beklentilere göre davranış örüntülerini geliştirme sürecidir.

Sosyal etkileşimin yerini sanal etkileşimin alması ile beraber hangi olumsuz etkiler gözlemlemeye başlamıştır?

Sosyal etkileşimin yerini sanal etkileşimin almasının olası negatif etkilerini maalesef gözlemlemeye başladık. Yalnızlaşma, sosyal zeka eksikliği, sapkın davranışlar geliştirme gibi negatif özellikler, sanal etkileşimin artmasıyla hızla yayılmaya devam edecektir.

Psikodinamik yaklaşımın kurucusu Freud'a göre kişilik nelerden oluşur?

Freud’a göre kişilik üç kısımdan oluşur: İd, Ego ve Süperego. İd (alt benlik), ilkel, kaba, kalıtımsal haz ve tutkudan oluşur.

Freud, kişiliğin beş temel psikoseksüel aşamadan geçerek geliştiğini ileri sürmüştür. Bu aşamalar nelerdir?

Bu aşamalar şu şekildedir:
• Oral dönem
• Anal dönem
• Fallik dönem
• Latens dönem
• Genital dönem

Saplanma nedir?

Saplanma: Birey, belli bir aşamadaki hoşlandığı beden faaliyetlerine bağlanır ve bu hoşlanma türü diğerlerinden baskın olur. Libido ya da yaşam enerjisi o aşamada saplanıp kalır.

Adler'e göre ebeveynlerin hangi tutumları çocukların ileriki yaşlarda kişilik gelişiminde sorun yaşamalarına sebep olur?

Adler’e göre iki tip ebeveyn tarzı çocuğun ileriki yaşlarda kişilik sorunu yaşamasına sebep olur. Birincisi çocuğa aşırı özen göstermek ve aşırı korumak. İkincisi ise çocuğa özen göstermemek ve ihmal etmektir. Birincisinde, yani çocuğun şımartıldığı aile ortamında çocuğun bağımsızlığı elinden alınır ve bu durum aşağılık duygusunu artırabilir. İkincisinde ise ebeveynleri tarafından yeterince ilgilenilmeyen ve sevgi görmeyen çocuk ileride mesafeli, kuşkucu ve sosyal beceriler konusunda zayıf olur

Alfred Adler'e göre doğum sırası kişiliği nasıl etkiler? 

Adler, kişilik gelişiminde doğum sırasının önemli olduğunu söyleyen ilk bilim insanıdır. İlk sırada doğan, yani ailenin ilk çocuğu olan kişilerin ikinci çocuğun gelmesiyle birlikte üzerindeki ilgiyi kaybettiğini, bu yüzden aşağılık duygusunun daha güçlendiğini söyler. Nevrotik, suça yatkın ya da sapkın kişiliklerin genellikle birinci çocuk olduğunu belirten Adler, ortanca çocukların daha başarılı ve mutlu kişiler olduğunu ifade eder bu kişilerin ilk çocuk ve son çocuk kadar ilgi görmediğini bu nedenle de başarı için daha çok çabaladıklarını, bunun da üstünlük duygusunu geliştirdiğini belirtir. En küçük kardeşler ise yoğun ilgi yüzünden diğerlerine bağımlı olur; çevrelerindeki herkesin ona yardım etmesi ve ondan daha güçlü olması bu kişilerin aşağılık duygusunu pekiştirir. 

Carl Jung'un 'arketip' adını verdiği kavramın tanımı nedir?

Kolektif bilinçdışı kavramını geliştiren Jung, nesiller boyunca aktarılan ortak deneyimlerin bizim şimdiki hayatımızdaki etkisine dikkat çekmiştir. Yeni doğan bebeğin annesiyle kurduğu bağ ya da her çocuğun karanlıktan korkması gibi doğuştan sahip olduğumuz bilinçaltı psişik özellikler, çevremize belli şekillerde tepki vermemizi sağlar. Jung, atalarımızdan miras aldığımız bu imgelere arketip adını verir. 

Gölge arketip nedir ve neleri kapsar?

Jung’a göre her bireyde varlığını kabul etmek istemediği bir karanlık bir taraf vardır. Gölge arketip ismini verdiği bu gölge yan, bilinçli ve bilinç dışı zihin arasında eşikte bekler ve içmizdeki bastırılmış ilkel, sakil ve kullanılmayan tüm özellikleri kapsar.

Erikson ve Freud'un kişilik kuramları arasındaki fark nedir?

Erikson Freud’dan farklı olarak kişilik gelişiminde ergenlik ve yetişkinlik dönemlerinin de etkili olduğunu savunur. 

Erikson'a göre benliğin işlevi nedir?

Erikson'a göre benliğin birinci işlevi bir kimlik duygusu oluşturması ve bunu korumasıdır.

Erikson'a göre sağlıklı bir kişilikte benlik hangi görevleri yerine getirir?

Erikson'a göre sağlıklı kişilik söz konusu olduğunda, dış dünyadan gelen bilgileri düzene sokma, değerlendirme, uyum sağlayıcı davranışları geliştirme
ve geleceğe dönük tasarımı yapma görevi benlik tarafından yerine getirilir. 

Freud ne Erikson'a göre kişilik gelişimi kaç yaşında biter?

Freud’a göre kişilik gelişimi süper ego’nun oluşmaya başladığı 6 yaş civarında biterken, Erikson’a göre kişilik gelişimi kişinin yaşamı boyu devam eder

Kimlik duygusunu ne geliştirir?

Gençlerin “ben kimim?” sorusuna başarılı bir şekilde yanıt verebilmeleri kimlik duygusunu geliştirir.

Fromm'a göre özgürlükle gelen çaresizlik ve yanlızlık duygusunu aşmak için hangi stratejiler kullanılır?

Fromm, özgürlükle gelen çaresizlik ve yalnızlık duygusunu aşmak için üç ana strateji kullanıldığını savunur: Otoriteciliğe başvurmak; Yıkıcılığı seçmek ve Uyumluluğu seçmek.

Özellikler yaklaşımı psikodinamik yaklaşımdan farklı olarak kişiliği neye göre sınıflandırır?

Psikodinamik yaklaşımdan farklı olarak, özellikler yaklaşımı insanların farklı durumlarda tutarlı davranışlar sergilemelerini sağlayan kalıcı nitelikler ya da vasıflar aracılığıyla kişiliği sınıflandırır.

Beş faktör kişilik modeli hangi özellikleri barındırır?

Dışa dönüklük, sorumluluk, duygusal denge, deneyime açıklık, uyumluluk. 

İnsancıl Kuramlar'ın ortak özellikleri nelerdir?

Tüm insancıl kuramların ortak özelliği kendini gerçekleştirme dürtüsüne yaptığı vurgudur.

Burger'a göre insancıl kuramlardaki dört ana öğe nedir?

Kişisel Sorumluluk, Şimdi ve Burada, Bireyin Fenomenolojisi, Kişisel Gelişim (Burger, 2006, s.419-421).

Kişilerarası savunma mekanizmaları nelerdir?

• Diğer bireylere karşı kendini geri planda tutma, pasif olma,
• Diğer bireylerden uzaklaşma,
• Diğer bireylere karşı saldırgan, kibirli ve narsistik tavır alma.

Öz-yeterlilik algısının oluşumunda hangi üç bilgi kaynağı mevcuttur?

Öz-yeterlik algısının oluşumunda üç bilgi kaynağı mevcuttur:
• Dolaylı tecrübe: Başkalarının yaptıklarını gözlemleme
• İkna: Kişinin kendi kendini ikna etmesi ya da başkalarının onu başarabileceğine dair ikna etmesi
• Eyleme ilişkin duygu durumu: Bir eylemi düşündüğünde ya da o eyleme yöneldiğinde hissedilen duyguların gözlemlenmesi. Örneğin kaygı, düşük başarı beklentisi, heyecan ise yüksek başarı beklen-tisi anlamına gelebilir.

George Kelly'nin kişisel yapılar kuramına göre kişiler belirsizliği azaltmak için ne yaparlar?

Hipotezler geliştirir ve sınarlar. Tutarlı olan varsayımları kullanmaya devam ederken, tutarsız olanları siler ve yenisini geliştirirler. Bunu yapmalarındaki amaç belirsizliği azaltmak ve geleceğe ilişkin kestirimlerde bulunmaktır.

Kelly'e göre kişisel yapılar nelerdir? Farklılıklarının sebebi nedir?

Olayları yorumlamak ve kestirmek için kullandığımız bilişsel yapılara kişisel yapılar adını veren Kelly, her bireyin kişisel yapılarının bir diğerininkine benzemediğini söyler. Bu farklılığın nedeni bireylerin “dünyayı yapılandırma” şekillerindeki farklılıktan kaynaklanır.

Nesnel test nedir?

Nesnel ya da objektif testler, puanlaması ve uygulaması kolay testlerdir; iyi tanımlanmış kuralları sayesinde tek bir özellik için tek bir puan ya da farklı özellikler için bir dizi puanlama yapılabilir.

En sık kullanılan nesnel test hangisidir ve kimler tarafından geliştirilmiştir?

En yaygın kullanılan Minnesota Çok Yönlü Kişilik Envanteri (MMPI), 1930’lu yıllarda psikolog Hataway ve psikiyatrist McKinley tarafından geliştirilmiştir.

Projektif test nedir?

Projektif testlerde önceden belirlenmiş cevaplar yoktur. Soyut resimler, tamamlanmamış resimler yoluyla katılımcıların kişiliklerini anlatacakları hikayelere yansıtacakları varsayılır. En yaygın olanı Rorschach ve Tematik Algı testidir.

Tematik algı testi nedir ve kimin tarafından geliştirilmiştir?

1938 yılında Henry Murray tarafından geliştirilen Tematik Algı Testinde katılımcılara belirsiz sahnelerin resimleri gösterilir ve bu görüntüdeki insanların ne düşündükleri, ne yaptıkları sorulur (Gerrig ve Zim-bardo, 2015, s.433-435).