Siyaset Bilimi Dersi 8. Ünite Sorularla Öğrenelim

Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB)’nin dağılmasının nedenleri nelerdir?

Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB)’nin dağılmasında ekonomik ve politik koşullar önemli bir rol oynamıştır. Yönetimdeki baskıcı tutum, Polonya ve Çek Cumhuriyeti gibi ülkelerin en sonunda ayaklanmasına sebep olmuş ve bunların yanında, SSCB’nin Soğuk Savaş’ın ekonomik sonuçlarına dayanamaması ve ekonomik olarak zayıflaması etken olarak görülmüştür

Avrupa Birliği’ne üyelik sürecindeki kriter nedir?

Kopenhag Kriterleri, Avrupa Birliği’ne üyelik için başvuran ülkelerin sağlaması gereken kurallar bütünüdür. Üye olmak isteyen devletlerin kendi iç yapılarında sağlaması gereken siyasal özgürlükler, serbest piyasa ekonomisine geçiş ve birlik mevzuatına uyum sağlama ile ilgili ölçütler Kopenhag Kriterleri ile belirlenmiştir.

Ulus devletlerin güçlerindeki azalmanın nedenleri nelerdir?

• Devletlerin hükmettikleri topraklarda artık sınırsız bir yetkiye sahip olmamaları. • İnsan hakları anlayışının gelişimi ve insanların doğuştan gelen haklara sahip olduğu anlayışının devletlerin müdahale edemeyeceği bir kavram oluşu. • Küresel kapitalizmin yükselişi ile birlikte ulus devletlerin ekonomik açıdan bir karar alırken altına imza koydukları uluslararası ekonomik antlaşmaları daha fazla dikkate almak zorunda olmaları. • Uluslararası sistemde Avrupa Birliği gibi ulusüstü oluşumların etkisin artması. • Küresel Sivil toplum anlayışının yükselmesi.

İkinci Dünya Savaşı’nın bitişi ile dünya nasıl bir kutuplaşma yaşamıştır?

İkinci Dünya Savaşı’nın bitişi, dünya ölçeğinde ülkelerin iki temel kutba ayrılmasına neden olmuştur. Bir tarafta en güçlü temsilcinin Amerika Birleşik Devletleri (ABD) olduğu liberal demokratik ülkeler, diğer tarafta ise Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) öncülüğünde Doğu Bloğu tabir edilen sosyalist devletler, başka bir değişle “Demir Perde” ülkeleri bulunur.

Küreselleşme ne anlama gelmektedir?

1980’lerin başlarında kullanılmaya başlanan küreselleşme kavramı, en genel şekilde, dünya ölçeğinde ülkeler ve toplumlar arasında kültürel, siyasal ve ekonomik etkileşimlerin giderek artması, dolayısıyla insan topluluklarının birbirlerine giderek daha fazla yaklaşması anlamına gelir

Uluslararası sistemin doğuşu nasıl olmuştur?

Uluslararası sistemin doğuşu 1648 Westphalia Antlaşması’na kadar uzanır. Bu anlaşma ile ülkeler coğrafi açıdan kendi alanlarında özgürce hareket etmeyi ve birbirlerinin egemenliklerine saygı göstermeyi prensip edinerek, egemenliğin karşılıklı kabulüne dayalı bir sistemin temelini atmışlardır.

Küreselleşmenin siyaset üzerine etkisi nedir?

Devletlerin kendi çatısı altında aldıkları kararların uluslararası hukuka uygun olması gerekliliğidir. Özellikle de ulus devletlerin, kendi toplumları için karar alırken, kendilerini uluslararası ekonomik ve siyasi kurumlara hesap verme yükümlülüğünde görmeleri, küreselleşmenin siyasete etkisi olarak görülmektedir.

Küreselleşmenin dünya kültürleri üzerinde nasıl bir etkisi olmuştur?

Gelişen teknoloji ile birlikte farklı ülkelerin kültürleri giderek daha fazla birbirlerine benzemekte ve ortak yaşam kalıpları meydana gelmektedir. Bunun oluşmasında internet, sinema ve televizyon filmleri ve bilgisayar oyunları önemli bir rol oynamaktadır. Bunun sonucunda tüm insanların ortak değerlerini kapsayan evrensel bir kültürün meydana getireceğine dair beklentiler olmasına rağmen, aynı süreçte yerel kültürlere ola ilgi artmakta ve bu kültürler de giderek güçlenmektedir.

Soğuk Savaş ne anlama gelmektedir?

Soğuk Savaş, silahlı bir çatışmaya dönüşmeden farklı bloklar arasındaki sürekli devam eden gerilimi anlatmak için kullanılan bir kavramdır. Dünya, yaklaşık yarım yüzyıl boyunca farklı ülkeler arasında fiili bir savaş durumu yaşanmadan yükselen gerilime ve blokların karşılıklı olarak birbirlerini tehdit etmelerine tanık olmuştur

Avrupa Birliği’nin kurulmasındaki etkenler Nelerdir?

: İkinci Dünya Savaşı sonrasında kaybeden tarafta yer alan Almanya’nın ağır yükümlülükler altına girmesi, savaşan diğer büyük ülke olan Fransa’nın kazanan tarafta olmasına rağmen, işgal altında olmasından dolayı, bu iki ülkenin ekonomileri çökme noktasına gelmiştir. Bunların yanında, bu iki ülkenin ABD hegemonyası altına girme tehdidi, öte yandan SSCB’nin doğu bloğu ülkelerine olan savaş sonrası hakimiyeti Almanya ve Fransa’nın birlikte hareket etme zorunluluğunu meydana getirmiştir. Bu nedenle, 1951 yılında aralarında İtalya, Hollanda, Belçika ve Lüksemburg’un bulunduğu ülkeler, Almanya ve Fransa’nın önderliğinde birleşmiştir.

Milletler Cemiyeti hangi amaçla kurulmuştur?

Ülkeler arasındaki sorunların yeni bir savaşa meydan bırakmadan barışçıl yollarla çözülmesini sağlamak amacı ile kurulmuştur.

Avrupa Birliği’ni ulusüstü özelliğini veren etken nedir?

Uluslararası kuruluşlara üye devletler, insan hakları gibi evrensel amaçlara uygun davranmak kaydıyla diledikleri gibi karar alma özgürlüğüne sahiptirler. Yani uluslararası kuruluşların, üye devletlerin iç hukukuna sınırlı olarak karışabilme hakları vardır. Ancak, ulusüstü bir kuruluş olan Avrupa Birliği kendi karar alma mekanizmalarına sahiptir. Bu mekanizmalar ile alınan kararlar üye devletler için bağlayıcılık taşır ve dolayısıyla üye devletleri kapsayan bir hukuk sistemi oluşturur.

ABD’li siyaset bilimci Samuel Huntington Medeniyetler Çatışması tezinde nasıl bir yaklaşım izlemiştir?

Soğuk Savaş sırasında ekonomik, siyasal yada konjonktürel nedenlerle farklı ülkeler arasında kurulan ittifakların çözüleceğini konu alan Medeniyetler Çatışması tezinde Samuel Huntington, komünizmin batı dünyası için artık bir tehdit olmaktan çıktığını, yeni çatışmaların dünyadaki medeniyetler arasında çıkacağını savunmuştur. Huntington’a göre bu süreçte batı dünyasının en büyük rakibi İslam dünyası olacaktır.

Modern devlet anlayışının ortaya çıkışı nasıl olmuştur?

: Yaklaşık beş yüz yıllık bir geçmişe sahip modern devlet anlayışının, Avrupa Kıtası’nda yaşanan ekonomik, siyasal ve toplumsal hareketlerin sonucunda ortaya çıktığı bilinmektedir. Özellikle Fransız Devrimi’nden sonra bu yapılanma ulus devlet anlayışına dönüşmüş ve buradan dünyanın geri kalanına yayılmıştır

Birleşmiş Milletler Antlaşması ve İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi ile üye devletler neyi taahhüt etmişlerdir?

İnsan haklarına ve temel özgürlüklere evrensel ölçekte saygı gösterilmesini ve bunlara uyulmasının geliştirilmesini gerçekleştirmek hususunda kendilerini bağlı kıldıklarını taahhüt etmişlerdir.

Siyasi gerçeklik açısından ulus devletin geleceği nasıl görülmelidir?

İçinde bulunduğumuz aşamada ulus devlet anlayışının yok olduğunu düşünmek yanlış olur. Bunun yanında ulus devlet anlayışına karşı çıkan düşünce, bunun yerine bir alternatif koyamamaktadır. Tarihsel süreç ele alındığında, ulus devlet anlayışının değişim gösterdiği ve uluslararası hukuk çerçevesinde bu kavramın yerini bulmaya başladığı görülmektedir. Ulus devletin insanlık tarihinde ifade ettiği anlam kaybolmamakla birlikte, bundan sonraki süreçte egemenliklerini daha sorumlu bir şekilde kullanmak durumunda oldukları da bir gerçektir.

Uluslararası Toplum kavramının ortaya çıkış nedenleri ve amaçları nelerdir?

Uluslararası toplum kavramının ortaya çıkışı, farklı uluslar arasındaki ekonomik, kültürel ve entelektüel iletişimin artmasıyla yakından bağlantılıdır. Bu kavram ile, özellikle insan hakları ihlalleri söz konusu olduğunda, yalnızca devletlerin belirleyici olamayacağı, bunun yanında tüm insanlığın devreye girebileceği vurgulanmaktadır.

Küresel siyaset kavramının ortaya çıkış nedenleri nelerdir?

Siyasal olgu ve bu alandaki düzenlemeler, yalnızca uygulandığı ülkelerle sınırlı kalmayan uluslararası bir olgudur. Özellikle uluslararası ticaretin ve onun getirdiği hukuki düzenlemelerin küresel siyaset kavramının ortaya çıkışında etkisi çok büyük olmuştur.

Uluslararası ilişkiler kuramları nelerdir?

• İdealizm • Realizm • Marksizm • Eleştirel Kuram

Tek kutuplu dünya düzenin oluşmasındaki etkenler nelerdir?

Varşova Paktının dağılması ve daha önce sosyalist kanatta yer alan pek çok ülkenin hızlı bir şekilde liberal demokratik ilkeleri benimsemeleri, bunun yanında serbest piyasa ekonomisine geçmeleri tek kutuplu bir dünya düzenine geçişte etkili olmuştur.

İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi ne gibi sorumlulukları beraberinde getirmiştir?

Yaşam hakkı, işkence ve köleliğin önlenmesine ilişkin hükümlerle birlikte, bu bildirgeye muhatap olan ülkelerin yurttaşlarına yönelik edim ve eylemlerinde sınırsız bir hareket özgürlüğüne sahip olamayacakları anlamına gelmektedir. Bu da ulus devletlerin geleneksel yetki alanları ve işlevlerinde bir değişime yol açmıştır.

Avrupa Birliği’nin genişleme süreci nasıl işlemiştir?

1957 Avrupa Ekonomik Topluluğu düzenlemesi ve Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu’nun kurulması. • 1967 yılında imzalanan Brüksel Anlaşması ile tek çatı altında toplanılması. • 1985 Schengen Anlaşması ile üye ülkelere serbest dolaşım hakkının tanınması. • 1986 yılında Avrupa Tek Senedi’nin imzalanması ve Avrupa Bayrağı’nın kullanılmaya başlanması • 1990 yılında doğu bloğu ülkelerinin dağılması ile birliğe üyelik taleplerinin düzenli olarak artış göstermesi.

Sosyalist Doğu Almanya ile Batı Almanya hangi tarihte yeniden birleşmiştir?

Soğuk savaşın bitişi ile beraber 1 Kasım 1989 yılında Berlin duvarının yıkılmasıyla Doğu ve Batı Almanya yeniden birleşmiştir.

Ulus devletlerin güç aşınmasına girmeleri ne zaman başlamıştır?

19. Yüzyılda uluslararası hukukun güçlenmesi ile birlikte mutlak egemenlik anlayışı etkisini kaybetmeye başlamıştır. Uluslararası hukuk ile devletler, dünya ölçeğinde düzenin sağlanması için belirli ortak ilkeler çerçevesinde uzlaşmayı kabullenmiş olmaktadır. Bu durum devletlerin önceden kendilerine sınırsız bir hükmetme yetkisi veren egemenliklerini kısıtlamayı kabullendikleri anlamına gelmektedir.

2. Dünya Savaşı sonrasında kurulan Birleşmiş Milletler’in amacı nedir?

Dünyada barışı ve güvenliği sağlamak, farklı uluslar arasında toplumsal, kültürel ve ekonomik iş birliği imkanlarını geliştirmek ve bu idealleri tüm dünyaya yaymak gibi bir amacı benimsemiştir.

Uluslararası ilişkiler kuramlarından birisi olan idealizmin küresel siyaset yaklaşımı nasıldır?

İdealist düşünce temelde, savaşların devletler arasındaki sorunları çözme yöntemi olarak kullanılmaması gerektiğini savunarak, bunun yerine karşılıklı diyalog kurma ve uzlaşmayı savunan bir yaklaşımıdır.

İnsanlık tarihinden günümüze kadar uzanan süreçte oluşan küreselleşme dalgaları ne zaman ve ne şekilde gerçekleşmiştir?

• İlk küreselleşme süreci, kapitalist sisteme dayalı bir dünya düzeninin ortaya çıktığı 1450 – 1650 yılları arasındaki döneme uzanır. Bu dönemde ülkeler arasındaki ticaret önemli oranda artış göstermiştir. • İkinci dalga, emperyalizmin dünya ölçeğinde belirleyici bir konum elde ettiği 1650 – 1900 yılları arasında gerçekleşir. Bu süreçte zengin kapitalist ülkeler, dünyanın geri kalanını kendi çıkarları doğrultusunda kontrol etme eğilimi içerine girmişlerdir. • Ekonomik ilişkileri dönüştüren son küreselleşme dalgası ise 1970’li yıllarda ortaya çıkmış ve halen etkisini sürdürmektedir.

Ulusüstü örgütlenmelerin dünya üzerindeki örnekleri nelerdir?

• NATO • Birleşmiş Milletler • G 20 • Avrupa Birliği • D 8 • Avrupa Konseyi

Avrupa Birliği’nin yasama ve yargı işlevi hangi organlar tarafından yürütülür?

• Avrupa Parlamentosu • Avrupa Birliği Konseyi • Avrupa Komisyonu • Avrupa Adalet Divanı

Egemen devletler sisteminin kuramsal temellerini atan düşünür kimdir? 

Hollandalı hukukçu Hugo Grotius yaklaşık beş yüz yıl önce Westphalia Anlaşmaları ile hukuksal açıdan bağlayıcılık kazanacak olan egemen devletler sisteminin temellerini atan düşünürdür. 

Temel uluslararası ilişkiler kuramları nelerdir? 

Temel olarak uluslararası ilişkilerde dört temel kuramdan söz edilebilir. Bunlar; İdealizm, Realizm, Marksizm ve Eleştirel Kuramdır. 

İdealizm kuramının temelinde hangi düşünce yatmaktadır? 

İdealist kuramın özünde savaşın artık dünya siyasetine yön vermemesi gerektiği, devletler arasındaki ilişkilerin karşılıklı diyalog ve uzlaşma yoluyla çözülebileceği düşüncesi bulunmaktadır. Evrensel alanda demokratik ve özgürlükçü yönetim anlayışlarının egemen olabilmesi için ise tüm ülkelerin iş birliği yapması gerekmektedir. 

Realist kuramın temelinde hangi düşünce bulunmaktadır? 

II. Dünya Savaşı'ndan sonra güç kazanan realist bakış açısı ulusal çıkar üzerine kuruludur. Realizmin temelinde devletleri insan doğası ile özdeşleştirme anlayışı bulunmaktadır. Realistlere göre nasıl her bir insanın kendi hayatına yönelik çıkar algısı varsa ve bencil duygularla hareket eden insanlar çıkarlarını maksimize etmeye çalışıyorsa aynı durum devletler için de söz konusudur. 

Otuz Yıl Savaşları hangi dönemi kapsamaktadır? 

Otuz Yıl Savaşları 1618-1648 yılları arasında yapılan Avrupa'daki devletlerin büyük kısmının katıldığı, temel nedeni Katolik-Protestan çatışması olan savaşlardır. 

Westphalia Anlaşmalarının modern devletin oluşumu açısından en önemli sonucu nedir? 

Bu anlaşmaların modern devletin oluşumu açısından en önemli sonucu, otorite ile toprak arasında bağ kurulması, böylece kendi coğrafyası içerisinde devletin geniş bir özerkliğe sahip olduğunun kabul edilmesidir. 

Egemenlik kavramı ilk olarak kim tarafından ortaya atılmıştır ve ne anlama gelmektedir? 

İlk kez 1576 yılında Fransız hukukçu Jean Bodin tarafından kullanılan egemenlik kavramı devletlerin bir devletin hükmettiği ülke ile halk üzerinde kural koyma ve başka devletler eşit statüde ilişkiye geçme yetkisini ifade etmektedir. 

İç egemenlik ne anlama gelmektedir? Açıklayınız. 

Egemenliğin iç ve dış olmak üzere iki boyutu bulunmaktadır. İç egemenlik; devletin yönettiği topraklar, yani ülkesi ve halkı üzerinde her bakımdan son sözü söyleyebilme yetkisine sahip olduğu ifade etmektedir. 

Demir Perde Ülkeleri ifadesi kim tarafından ortaya atılmıştır? 

Demir Perde Ülkeleri; komünist rejimlerin katı kuralları nedeniyle bu ülkede yaşayan insanların seyahat ve iletişim yasaklarını ifade etmek için ilk olarak İngiltere eski başbakanı Winston Churchill tarafından kullanılan ve zamanla yaygınlaşan bir terimdir. 

Glastnost ve Perestroyka kavramları ne anlama gelmektedir? 

Rusya açıklık anlamına gelen Glastnost ve yeniden yapılanma anlamına gelen Perestroyka SSCB'de şeffaf bir yönetim kurulması ve siyasal ve ekonomik özgürlüklerin genişletilmesi amacıyla izlenilen politikalardır. 

Yıldız Savaşları nedir? Açıklayınız. 

ABD tarafından başlatılan Yıldız Savaşları Projesi, uzayda kurulacak istasyonlar aracılığıyla muhtemel bir savaş durumunda Sovyet füzelerinin uzaydan imha edilmesini amaçlayan gerçek bir dışı bir stratejidir. 

Küresel köy kavramı nedir? Açıklayınız. 

Marshall McLuhan tarafından ortaya atılan küresel köy kavramı, dünyada ülkeler ve toplumlar arasındaki mesafenin azaldığını, yani dünyanın küçüldüğünü anlatmak için kullanılmaktadır. 

Küreselleşme kavramını tanımlayınız. 

Küreselleşme en genel şekilde, dünya ölçeğinde ülkeler ve toplumlar arasında kültürel, siyasal ve ekonomik etkileşimlerin giderek artması, dolayısıyla insan topluluklarının giderek birbirlerine yaklaşması anlamına gelmektedir. 

Yönetişim kavramı nedir? Açıklayınız. 

İlk kez 1990'lı yıllarda kullanılmaya başlayan yönetişim kavramı, belirli kararların alınması veya uygulanmasında yöneticilerle karardan etkilenen kişilerin birlikte hareket etmesi anlamına gelmektedir. 

İnsani müdahale kavramını açıklayınız. 

İnsani müdahale; kendi vatandaşlarına karşı sürekli ve sistematik insan hakları ihlalleri gerçekleştiren devletlere karşı silahlı güç kullanılarak yapılan müdahaleyi ifade etmek için kullanılan kavramdır. 

Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu Anlaşması hangi ülkeler arasında kaç yılında imzalanmıştır? 

1951 yılında Almanya ve Fransa, aralarına İtalya, Belçika, Hollanda ve Luksemburg'u alarak İtalya'nın başkenti Roma'da Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu (AKÇT) Anlaşmasını imzalamışlardır. 

2005 yılında en geniş katılım gerçekleştiğinde hangi ülkeler Avrupa Birliği'ne dahil olmuştur? 

En geniş katılım 2005 yılında gerçekleşmiş ve Çek Cumhuriyeti, Slovakya, Macaristan, Polonya, Hırvatistan, Kıbrıs Rum Kesimi, Malta, Slovenya, Letonya, Litvanya ve Estonya bu tarihte AB üyesi olmuşlardır. 

Kopenhag Kriterleri ne anlama gelmektedir? 

Kopenhag Kriterleri; Avrupa Birliği'ne üye olmak isteyen devletlerin kendi iç yapılarında sağlamaları gereken siyasal özgürlükler, demokratik hakları benimseme, piyasa ekonomisine geçiş ve Birlik mevzuatına uyum sağlamayla ilgili ölçütlerdir. 

Schengen Anlaşması kaç yılında yapılmıştır ve ne anlama gelmektedir? 

Schengen Anlaşması üye ülke vatandaşlarının, üye devletler arasında pasaportsuz geçiş ve yolculuk yapabilmesine imkan sağlayan bir anlaşmadır ve 1985 yılında yapılmıştır. 

Dünya Bankası kaç yılında kurulmuştur ve işlevi nedir? 

1945 yılında Uluslararası Yeniden Yapılanma ve Kalkınma adıyla kurulan Dünya Bankası, gelişmekte olan ülkelerin kamu sektörüne açtığı kredilerle, yoksullukla mücadele eden önemli uluslararası örgütlerden birisidir.