Siyaset Bilimi Dersi 7. Ünite Sorularla Öğrenelim

Siyasal parti nedir?

Siyasi partiler seçimlerde halkın oylarını alarak iktidara gelme amacıyla örgütlenmiş, genellikle belli bir ideolojik uyum gösteren örgütlerdir. 

Siyasal partilerin amacı nedir ve neler yaparlar?

Siyasi iktidara sahip olanları etkilemek değil, rekabetçi ve hür seçimler yoluyla o pozisyonlara gelebilmektir. Fakat siyasal partiler, iktidarın bir parçası değillerdir. Siyasal partiler devlet ile toplum arasındaki bağlantı noktalarından birini temsil ederler ve bir sarkaç gibi düşünülebilirler. Siyasal partiler iktidar olduklarında devletin en üst karar alma mevkilerini işgal etmiş olurlar. Muhalefette iken ise topluma yakınlaşırlar. Anayasal, şekli ya da resmi olan ile, toplumsal ve resmi ya da şekli olmayan arasındaki net bir biçimde belirlenmesi kolay olmayan sınırlar üzerinde faaliyet gösterirler. Toplumsal taleplerin toplandığı bir havuz olan siyasal partiler bu talepleri birbirleriyle bağdaştırmayı denerler.  

Bir seçim ve temsil örgütü olarak modern siyasi partiler nerede ve ne zaman ortaya çıkmışlardır? 

1820'de ABD'de ortaya çıkmıştır.  

Şiddet yoluyla iktidara gelmeyi amaçlayan yasa dışı örgütlerin iktidara geldikten sonra parti hâline dönüştüğü duruma örnek veriniz.

Eski Sovyetler Birliği Komünist Partisi bu duruma örnek teşkil etmektedir. 

Geleneksel siyasal partiler nelerdir?

Kadro partileri ve Kitle Partileri'dir. 

Kadro partisi nedir? Örnek veriniz.

Genellikle seçim zamanı aktif olan ve dar bir kitle ile faaliyet gösteren seçmen tabanını genişletme ve dönüştürme işlevine öncelik vermeyen partiler kadro partileri olarak bilinir. Amerika Birleşik Devletlerindeki Demokrat Parti ve Cumhuriyetçi Parti Kadro Partileridir.  

Hâkim parti sistemi nedir? örnekleyiniz.

Hâkim parti sisteminde hür ve serbest seçimlere rağmen seçimleri ağırlıklı olarak aynı parti kazanır ve hükümeti kurar. Japonya'daki Liberal Demokrat Parti    (1955-1993), İsveç'te Sosyal Demokratik İşçi Partisi (1950-1991) hâkim parti sistemine örnektir. 

"Kamuoyu böyle düşünüyor" sözü ne anlatmaktadır?

Kamuoyu böyle düşünüyor denildiğinde, ortak, herkesi ilgilendiren, kamuya ilişkin meselelerde hâkim olan fikirler akla gelmektedir.  Ancak milyonlarca insanın aynı fikirde olması mümkün olmadığından kamuoyu, daha çok örgütlü ve sesini duyurabilen kesimlerin önemli gördükleri meseleler hakkında oluşturdukları ve diğerlerine benimsetmeye çalıştıkları fikirler bütünü olarak görülebilir. 

Kamuoyunun önem kazanma süreci ne zaman ve nasıl gerçekleşmiştir?

Kamuoyu, 19. yüzyıldan itibaren önem kazanmaya başlamıştır. Bu noktada üç önemli faktör bulunur. Siyasi iktidarın meşrutiyetini halktan alması gerektiğini savunan halk egemenliği fikrinin yaygınlaşması, okuryazarlık oranının yükselmesi ve nihayet basım/yayın ve iletişim olanaklarının genişlemesi. 

Önemli olduğu düşünülen meselelerde kamuoyu oluşturan kişileri sayınız.

Siyasi partiler, baskı grupları, fikir adamları ve bürokratlar. 

Kanaat Önderi ne demektir?

Okuryazarlık oranının düşük, kitle iletişim araçlarının çok sınırlı kaldığı ülkelerde, siyasal fikirlere sahip olma anlamında küçük topluluklar içinde öne çıkan, ne dediğine bakılan kişiler kanaat önderleri olarak nitelendirilir.   

Kanaat Önderleri grubunun içinde yer alan kişiler kimlerdir?

Dini liderler, ekonomik güç sahipleri, öğretmenler ya da köy muhtarları bu grup içerisinde yer alır.  

Baskı gruplarının amacı nedir?

Baskı grupları toplumsal kesim ya da grupların taleplerini örgütlü bir biçimde siyasal alana taşımayı amaçlarlar. Bu yönleriyle tıpkı siyasal partiler gibi devlet ile toplumu birbirine bağlayan ilişkiler ağının bir parçasıdırlar. Siyasi partilerden farklı olarak baskı gruplarının amacı iktidara gelmek değil, kendilerini ilgilendiren konularda lehlerine kararlar aldırmak için iktidardakileri etkilemeye çalışmaktır.  

Baskı gruplarına örnek teşkil eden topluluklar nelerdir?

İşçi ve işveren örgütleri, çevre ya da hayvanları koruma grupları, herhangi bir dini ya da inancı yaymak için kurulan gruplar baskı grupları olarak bilinirler.  

Bürokrasi nedir?

Devlet, üzerine almış bulunduğu hizmetlerini yerine getirmek, alınan kararları uygulamak için memurlara ihtiyaç duyar. Bu yapılanma bürokrasi olarak bilinir. 

Devlet bürokrasinin temelini oluşturan teşkilatlar nelerdir?

İç ve dış güvenlikten sorumlu olan ordu ve polis teşkilatı, vergi toplamadan sorumlu maliye teşkilatı ve uyuşmazlıkları karara bağlayan yargı teşkilatı.  

Otoriter rejimlerde bürokrasi nasıldır?

Tek bir kişiyi öne çıkaran otoriter rejimlerde, bürokratların ağırlığı diktatörün tercihlerine, siyaset yapma tarzına ve gücüne bağlıdır. Bürokrasi tamamen lidere kişisel olarak bağlı isimlerden oluşan, ganimet dağıtım sisteminin parçası hüviyetinde olabilir. Özellikle doğal kaynak zenginliğine dayalı devletlerde bir bürokratik yönetim geleneği gelişmemiştir.  

Bürokrasi gücünün kaynağında, bürokratın rolü nedir?

Bürokrasinin gücünün kaynağında bürokratın hem kendi konusuna hakimiyeti hem de devletin işleyişine ilişkin hukuki/teknik bilgiye sahip olması önemli rol oynar.  

Klasik bürokrasi nasıl bir tavır sergiler?

Klasik bürokrasi, işe alım, ilerleme ve hiyerarşi konularında Weber’in ideal tip bürokrasi kavramlaştırmasını andırır. Klasik bürokrasilerde soyut bir devlet anlayışı ve o devlete hizmet etme kavramı çok kuvvetlidir. Klasik bürokraside devlet ile özdeşleştirilen mutlakıyetçi hükümdarlara hizmet için bir araya getirilmiş uzmanlar geleneğinden esinlenme söz konusudur. Klasik bürokrasi geleneğine sahip olan ülkelerde bürokratların seçimlerle gelen siyasetçilerin otoritesini küçümseme eğilimleri yüksek olabilir.  

Türkiye'de "Kamu Denetçiliği" olarak bilinen müessese nedir?

Vatandaşların hiç bir aracıya gerek kalmadan bürokrasiye yönelik şikayetlerini iletebilecekleri bir örgütlenmedir.