Sosyal Hizmet Mevzuatı Dersi 1. Ünite Sorularla Öğrenelim

Yönerge (Talimat, Direktif) kavramını açıklayınız?

Üst makamlardan alt makamdakilere yönelik olarak belirlenmiş herhangi bir konuda tutulacak yolu ve
uyulacak kuralları belirten yazılı belgedir.

Kararname kavramını açıklayınız?

21.01.2017 tarih ve 6771 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında Değişiklik Yapılmasına Dair
Kanun’dan önceki dönemde yararlanılan bir mevzuat türüdür. Bakanlar kurulunun kararını taşıyan metine kararname denir. Belli bir işin nasıl yapılacağına dair bakanlar kurulunun kararını içeren yazılı metindir.

Yazılı hukuk kurallarını açıklayınız?

Yasa ve buna bağlı olarak çıkarılan tüzük, yönetmelik vb. hepsi yazılı hukuk kurallarıdır. Yazılı olmayan, sözde kalan kurallar çağdaş hukuk
kuralları olamaz. Yazılı hukuk kurallarının ikinci bir koşulu yaptırımlarının olması ve bunların da bir otorite tarafından kabul edilerek onaylanmış olması gerekliliğidir. Yaptırımlarının yazılı olmadığı hukuk kuralı olmaz.

Anayasanın 2. maddesini açıklayınız?

Türkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru, millî dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, lâik ve sosyal bir hukuk devletidir.

Ahlak kurallarını açıklayınız?

Ahlak kuralları da dinsel kurallar ya da toplumsal otoritelerin getirdiği kurallar gibi kalıcılaşmış düzen sağlayan kurallardır. Otoriter kişilikler eliyle yaratılan toplumsal düzen kuralları mağara döneminden başlayarak avcılık ve toplayıcılık dönemlerinde daha yerleşik hale gelmiştir.

Türkiye Cumhuriyeti mevzuatının en üstünde ne yer almaktadır?

Türkiye Cumhuriyeti mevzuatının en üstünde, en tepede Anayasa yer alır. 

Özelge (Mukteza) kavramını açıklayınız?

Belirli bir konudaki doğru görüşü ya da olması gereken uygulamayı bildirmek amacıyla başvuran bir
hedef kitle ya da makama yazılan yazı, yazılı olarak açıklanan görüştür.

Hukuk kavramını açıklayınız?

Hukuk, toplumun ortak iyiliğini ve çıkarlarını gözetme kaygısıyla toplum yaşamının ve devlet
aygıtının olduğu kadar birey birey, birey toplum, birey devlet, toplum toplum, devlet toplum ve devlet
devlet ilişkilerinin sağlıklı, sorunsuz, etkin, ancak, adalet ve eşitlik içinde sürdürülmesi ve işletilmesi için;
örgütlenme, ilişkiler ve işletim düzeninin nasıl olması ya da olmaması gerektiği konularında yetkili
organlar tarafından önceden konulmuş yöntemlerle eşitlik, adalet, vicdan, gelenek ve toplumsal normlar
çerçevesinde gerekli kuralların koyulduğu ve bu kuralların kamu gücüyle desteklendiği bir toplumsal
kurum, bilim dalı ve kurallar bütünüdür.

Genelge (Tamim, Sirküler) kavramını açıklayınız?

Örneğin vergi gibi seçilmiş bir konuda o konuyla ilgili herkese yönelik olarak uygulamanın nasıl olması
gerektiğine dair açık olmayan ve anlaşılamayan noktaları açıklayan, ilgili kamu kurumu tarafından o
kamu kurumunun görüşlerine uymalarını sağlamak için alt makam ve memurlara iletilmek üzere
hazırlanan, uygulanması zorunlu yazılı belgedir.

Toplumsal düzen kurallarını açıklayınız?

Toplumsal düzen kuralları bir toplumda düzeni sağlayan kurallardır. Bu kurallar olmasa toplum toplum
olmaz, içinde kaostan, karmaşadan geçilmez. Her toplumda bir düzen vardır. Düzensiz topluluk da olmaz,
toplum da olmaz.

Uluslararası sözleşme kavramını açıklayınız?

Uluslararası sözleşme, iki devlet ya da birkaç devletin gene belirli bir konuda karşılıklı ortak
beyanlarını yazıya dökmeleri, uyacakları sözünü üstlenmeleri ve bu ortak irade beyanlarının altını
imzalamalarıdır. Eski dilde akit, mukavele, İngilizce’de contract (kontrat) denir.

Görgü kurallarını açıklayınız?

Görgü kuralları insanlar arasındaki gündelik düzenin karşılıklı saygı çerçevesinde sağlanması için
gereklidir. Birlikte yaşamak için uyulması gerekli olmaktadır. Büyüğe saygı, küçüğü ihmal ve istismar
etmeme, kadına öncelik tanıma, kadına ya da büyüğe yol verme, yemekte uygulanan kurallar, bir
başkasına karşı kaba, incitici ve tiksinilecek davranışlarda bulunmama vb. görgü kuralları kapsamına
girerler.

Yasa kavramını açıklayınız?

Yasa, anayasaya uygun olarak çıkarılan, bir devletin ya da toplumsal düzenin esenlik içinde yönetilmesi
ve sürdürülmesi için her konuda genel kuralları belirleyen, yasama organı tarafından kabulü ve onu
izleyen hukuksal süreçlerle geçerli olan yazılı hukuk kurallarıdır.

Sosyal çalışma mesleğine ve sosyal hizmet müdahalelerine konu olan çalışanlar hakkında madde anayasada nasıl yer almaktadır?

48 Madde ile “Herkes, dilediği alanda çalışma ve sözleşme hürriyetlerine sahiptir.” dendikten sonra özel teşebbüsler kurmak güvencesi verilmekte ve ama “Devlet, özel teşebbüslerin […] sosyal amaçlara uygun yürümesini… sağlayacak tedbirleri alır.” hükmü getirilmektedir.

Sosyal hizmet alanındaki uluslararası bildirge ya da sözleşmeler nelerdir?

• Birleşmiş Milletler Kadınların Siyasi Haklarına İlişkin Sözleşme (20 Aralık 1952)
• Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Bildirisi (20 Kasım 1959)
• Avrupa Sosyal Haklar Sözleşmesi (18 Ekim 1961)
• Afrika İnsan ve Halklarının Hakları Şartı (26 Haziran 1981)

Cumhurbaşkanlığı kararnamesi kavramını açıklayınız?

Cumhurbaşkanı, yürütme yetkisine ilişkin konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi çıkarabilir.
Anayasanın ikinci kısmının birinci ve ikinci bölümlerinde yer alan temel haklar, kişi hakları ve
ödevleriyle dördüncü bölümde yer alan siyasi haklar ve ödevler Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle
düzenlenemez.

Yönetmelik (Talimatname) kavramını açıklayınız?

Cumhurbaşkanı, bakanlıklar ve kamu tüzelkişileri, kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve
Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla,
yönetmelikler çıkarabilirler. Hangi yönetmeliklerin Resmî Gazetede yayımlanacağı kanunda belirtilir.

Sosyal hizmet mevzuatı kavramını açıklayınız?

Sosyal hizmet mevzuatı, hem sosyal çalışma mesleğini ilgilendiren mevzuat, hem sosyal hizmet alanı ya da alanları
ile ilgili mevzuattır aynı zamanda. Dolayısıyla durumu en iyi belirten deyişin “Sosyal Çalışma ve Sosyal Hizmetler
Mevzuatı” olması gerekir. Her iki boyuttan, meslekten bakarak ve çalışılan alandan bakarak aynı mevzuata ulaşırız.
Tüm sosyal hizmet çalışanlarını ilgilendiren, bu alanda (sosyal hizmet) ya da bu alanlarda (aile, çocuk, yaşlı vb…)
çalışan sosyal hizmet elemanlarının bilmesi gereken mevzuat sosyal hizmet mevzuatıdır.

Anayasa kavramını açıklayınız?

Anayasa bir devletin bağımsızlığı, bayrağı, istiklal marşı vb. gibi ulusal değerleriyle ve genel siyasal yapısıyla ilgili temel ilkelerinden, krallık, monarşi, cumhuriyet gibi yönetim sistemine; yasama, yürütme, yargı arasındaki ilişkilerden yurttaşlık hakları ile kişi hak ve ödevlerine dair temel hukuksal kurallara kadar genel ve temel kuralların belirlendiği yazılı metindir. 

Uluslararası antlaşma kavramını açıklayınız?

Uluslararası antlaşma, iki ya da daha fazla devletin birbirlerine saldırmama, savaşta işbirliği, ortak
davranma, belirledikleri temel ve büyük ilkelere karşılıklı uyma gibi iradelerini yazıya geçirip buna
uyacaklarını üstlenmeleri ve onaylamalarıdır. Bu karşılıklı üstlenmelerin yazılı belgesine de uluslararası
antlaşma denir.