İnsan Beden Yapısı Ve Fizyolojisi Dersi 1. Ünite Sorularla Öğrenelim

Hücrelerin genel olarak ortak özellikleri nelerdir?

Hücrelerin genel anlamda ortak özellikleri çevresinden yani hücre dışı sıvısından gerekli materyalleri (besin, oksijen, iyonlar, vb.) almaları, metabolik faaliyetleri için enerji üretmeleri, yaşamlarını ve yapılarını sürdürebilmek için protein sentezlemeleri, belli bir düzen içinde büyümeleri çevreden gelen uyartılara yanıt oluşturabilmeleri ve bazı hücrelerin çoğalması olarak sayılabilir.

Fizyoloji ve patoloji arasındaki ilişkiyi açıklayınız?

Fizyoloji canlı bedenini oluşturan sistemlerin, organların, dokuların ve hücrelerin birbirinden bağımsız ve birlikteliklerindeki ilişkileri inceler, yaşamın gereği için varolan mekanizmaları araştırır. Basitçe de bedenin içinde meydana gelen her türlü biyolojik, kimyasal ve fiziksel olayları inceleyerek yaşamın mantığını araştırır. Fizyoloji bu incelemeleri yaparken optimum sınırlar içerisinde kalır. Yani yaşam için gerekli unsurları ortaya koyar. Fizyolojinin sınırları aşıldığında ise patoloji yani hastalık ortaya çıkar. Yani basitçe fizyoloji hücre, doku, organ ve sistemlerin normal çalışma prensiplerini ve etkileşimlerini inceler. Fizyolojinin dışına çıkıldığı an zaten hastalık ortaya çıkar, patoloji yani hastalık bilimi devreye girer.

Fizyoloji ve homeostasis arasındaki ilişkiyi açıklayınız?

Aslında homeostasis ile fizyoloji kelimeleri içi içe geçmiştir. Canlı bedenini oluşturan sistemlerin beden dışından ve içinde hatta hücrelerin hücre içi ve dışında meydana gelen değişimlere uyum göstermesi, bu değişiklikleri algılayarak var olan sistemlerini hücresel fonksiyonlarını koruması gerekir. Basitçe bedenin ve hücrenin her türlü stres yaratan iç ve dış uyartılara karşı iç ortamlarını sabit tutmalarına Homeostasis (canlı denge, iç denge, kararlı durum) adı verilir. 

"Beden ısısı yükseldiğinde yüksek sıcaklık, deride ve beyninizde sonlanan sinir hücreleri ile algılanan reseptörler tarafından algılanır. Bu algılama sonucunda beyindeki ısı merkezi uyarılır. Isı merkezi sıcaklık bilgisini değerlendirerek ilgili yapıları örneğin ter bezlerini aktive ederek beden ısısını düşürmeye çalışır." Bu olay hangi kavrama bir örnek teşkil etmektedir?

Homeostasis (canlı denge, iç denge, kararlı durum)

Canlının yapısal ve fonksiyonel en küçük yapı taşı nedir?

Canlının yapısal ve fonksiyonel en küçük yapı taşı hücredir.

Hücre sıvılarında bulunan maddelerin başlıcaları nelerdir?

Hücre sıvılarında bulunan maddeler başlıca sodyum, potasyum, kalsiyum, magnezyum,klor , bikarbonat (HCO3 ), amino asitler, kreatinin, adenozin trifosfat, glikoz, protein ve üredir.

Hücre zarının yapısı ile ilgili olarak ortaya atılan modellerden günümüzde en çok kabul göreni hangisidir? Bu modeli açıklayınız?

Hücre zarının yapısı ile ilgili olarak çok farklı sayıda model öne atılmışsa da günümüzde en çok kabul gören model akıcı-mozaik zar modelidir. Akıcı-mozaik zar modelinde hücre zarı çift kat lipid tabakası ve üzerinde gömülü proteinlerden oluşur. Hücre zarı üzerinde bulunan bu proteinler kendi arasında iki farklı şekilde bulunur. Zarın iç kısmına yerleşik olan ve zarı boylu boyunca kat eden proteinlere integral protein; zarın üzerinde yüzeysel olarak bulunan proteinlere periferik protein adı verilir.

Hücre zarında bulunan iki tip proteini açıklayınız?

Hücre zarında iki tip protein bulunmaktadır.

a. İntegral protein: Hücre zarının lipid tabakasında bir taraftan diğer tarafa uzanan proteinlerdir. İntegral proteinler hücre zarını boydan boya kat edebildikleri için hücre zarlarında por adı veren kanalları oluşrururlar. Bu porlardan su ve su içinde eriyen maddelerin geçişleri sağlanır. İntegral proteinlerin başka bir görevi de kimyasal habercilerin (hormon, nörotransmitter gibi) bağlanma yerleri olmasıdır. Bu tip proteinlere reseptör adı da verilir. Hücreler arası bağlantıları sağlayan yine protein yapısındaki moleküllerdir.

b. Periferal protein: Zarın herhangi bir yüzeyine tutunarak zarı boydan boya kat etmeyen yüzeysel proteinlerdir. Periferik propteinler genel olarak integral proteinlere tutunarak hücrelerde enzim fonksiyonu gösterirler. 

Hemen hemen tüm canlı hücrelerde bulunan endoplazmik retikulumun görevleri nelerdir?

Hemen hemen tüm canlı hücrelerde endoplazmik retikulum bulunur. Endoplazmik retikulumun görevi hücre içinde madde dağıtımı, madde taşınımı ve kalsiyum gibi maddelerin depolanmasından sorumlu olmasıdır. Temel fonksiyonlarının dışında endoplazmik retikulumun bulunduğu hücre tipine göre de farklı görevleri olabilir. Örneğin midede asit salınımına yardım eder, kloru uzaklaştırır. Böbreküstü bezinde steroid hormone salgılanmasına katkıda bulunur. Özellikle iskelet kası hücrelerinde kalsiyum deposu olarak görev alır. Bedende oluşan ya da bedene sonradan alınmış olan zehirli ve atık maddelerin yıkılmasına ve uzaklaştırılmasına katkıda bulunur. Sindirim sistemi ile ilgili olarak da yağların taşınmasında görev alır. 

Endoplazmik retikulumla sıkı bir ilişki içerisinde olan golgi aygıtının başloca görevleri nelerdir?

Golgi aygıtının görevleri başlıca hücre zarının yapısına katılmak, lipid ve glikoliplerin sentezini yapmak, çeşitli salgıların sentez ve depolanmasını sağlamak ve lizozomların oluşumuna katkıda bulunmaktır. Salgı yapan hücrelerde özellikle gelişmiştir. Endoplazmik retikulumla sıkı bir ilişki içinde bulunan golgi aygıtı ribozomlarda sentezlenen proteinlerin işlenmesine de katkıda bulunur. Bu proteinlere ve lipidlere şeker eklemek gibi görevleri vardır. Golgi aygıtıtının en spesifik görevi endoplazmik reitkulumla birlikte salgı veziküllerini oluşturmaktır. Ribozom içeren endoplazmik retikulumda yeni sentezlenen proteinler Golgi apareyine ulaştıktan sonra burada işleme uğrar ve salgı veziküllerine alınır.

Hücrelerin ana komuta merkezi olan nukleus'un (çekirdek) görevi nedir?

Hücrelerin ana komuta merkezi çekirdektir. İnsan bedeninde eritroistler haricinde tüm hücrelerde bulunan çekirdeğin büyüklüğü ve şekli hücreden hücreye değişkenlik gösterir. Hücre çekirdeğinin görevi kaltsal mameryal olan genlerin çalışmalarını sağlayarak yaşamsal fonksiyonların süremesini sağlamak ve kontrol etmektir.

Bedende bulunan sıvıların büyük çoğunluğunu su oluşturur. Suyun dışında bu sıvılarda elektrolit adı verilen suda erimiş maddeler bulunmaktadır. Bu maddelerin görevleri nelerdir?

Bedende bulunan sıvıların büyük çoğunluğunu su oluşturur. Suyun dışında bu sıvılarda suda erimiş maddeler de bulunur. Bu maddelere elektrolit adı verilir. Elektrolitlerin bedende birçok fonksiyonları bulunmaktadır. Elektrolitler bedende başlıca sıvıların ozmolaritesinin sağlanmasında, asit-baz dengesinin düzenlemesinde, su hacminin dengelenmesinde, hücresel fonksiyonlarda, kas kasılmasında, hücrelerin haberleşmesinde ve uyarılmasında görev alırlar.

Maddelerin çok yoğun ortamdan az yoğun olduğu ortama doğru geçişlerine ne ad verilmektedir?

Maddelerin çok yoğun ortamdan az yoğun olduğu ortama doğru geçişlerine difüzyon adı verilir.

Difüzyonu etkileyen önemli faktörler nelerdir?

Difüzyonu etkilyen önemli faktörler hücre zarının kalınlığı, lipidde eriyebilirlik, maddelerin geçebildiği protein kanal sayısı ve kanal geçirgenliği, ısı, maddleirn moleküğler ağırlığı-büyüklüğü ve konsantrasyon farkıdır.

Hücre zarı arasından değil de doğrudan hücre zarı kullanılarak gerçekleşen hücre geçişleri nelerdir?

Madde geçişleri genel olarak hücre zarı arasından olmaktadır. Ancak bedende ayrı bir taşınma olayı daha vardır. Bu tür taşınmalarda zarın geçirgenliği önemli değildir. Doğrudan hücre zarı kullanılarak gerçekleşir. Doğrudan hücre zarı kullanılarak hücre içine madde alımına ENDOSİTOZ; doğrudan hücre zarı kullanılarak hücre dışına madde atımına EKSOSİTOZ adı verilir.

Temel olarak hücre bölünmesine bakıldığında iki tip hücre bölünmesinin olduğu görülmektedir. Bunları açıklayınız?

Temel olarak hücre bölünmesine bakıldığında iki tip hücre bölünmesi ortaya çıkar.
a. Mitoz bölünme: Mitoz bölünme sırasında bir hücre aynı genetik özelliklere sahip iki hücre oluşturmak üzere bir kez bölünür. Mitozun temel amacı, hücre sayısını arttırmak, yaralanan ve yaşlanan hücrelerin yerine yeni hücreler meydana getirmektir. Mitoz bölünme sonucunda ana hücredeki kalıtım maddesi eşit miktarda yavru hücrelere geçer. Oluşan yavru hücreler tıpatıp bölünen ata hücreye benzer; sonuçta olgun bir hücreden iki yavru hücre meydana getirilir.
b. Mayoz bölünme: Eşeyli üreyen canlıların üreme hücrelerinde görülür. Mayoz bölünme erkek veya dişi üreme hücrelerinin oluşumunda etkili olan özel bir bölünme şeklidir. Mayoz bölünme sonucu oluşan yavru hücrelerin kromozom sayıları ana hücreden farklı olarak ana hücrenin yarısı kadardır.

Hücre ölümü hangi şekillerde olmaktadır? Açıklayınız.

Hücreler fonksiyonlarını yerine getirdikten sonra, hasarlandıktan ya da yaşlandıktan sonra ölmeye programlanmışlardır. Hücre ölümü genellikle apoptoz veya nekroz şeklinde olmaktadır. Nekroz daha çok travma gibi fiziksel bir hasardan ya da hücrelere kimyasal olarak zarar veren toksik ajanlara maruz kalmaktan oluşur. Bu tip ölüm şeklinde hücre hasarını takiben zar yapısının bozulmasına bağlı olarak hücre içine giren su ve maddelerden dolayı hücre ve organeller şişer, patlar. Nekroz hücrelerin parçalandığı pasif ve patolojik bir hücre ölümüdür. Apoptoz ise basitçe programlanmış hücre ölümüdür. İstenmeyen, hasar görmüş veya potansiyel olarak kanser riski taşıyan hücrelerin uzaklaştırılması ya da yok edilmesinde kullanılan hücre intihar mekanizmasıdır. Apoptozun temelinde genetik mekanizma vardır. Apoptozda nekrozdan farklı olarak aktif işlev gerektiren genetik kontrollü bir süreçtir. Apoptoz sırasında nekrozdan farklı olarak hücreler şişme yerine hücre büzülür (küçülür) ve çevre hücrelerle olan ilişkisi kaybolur. 

Bedendeki hücrelerin beslenmesi ve atıklarının geri toplanması için gerekli olan vücut sistemi hangisidir?

Dolaşım sistemi, bedendeki hücrelerin beslenmesi ve atıklarının geri toplanması için gereklidir

Suda çözünmüş çok küçük moleküllerin hücre içine alınarak gerçekleştiği hücre bölünmesi nedir?

Fagositoz daha çok katı moleküllerin hücre içine alınması iken pinositoz suda çözünmüş çok küçük moleküllerin hücre içine alınmasıdır. Bu da adeta içme olarak isimlendirilir. Yine hücre içine alınacak moleküllerin etrafı yalancı ayaklarla zarla çevrilir. Hücre zarı o bölgeden içeri doğru katlanır ve madde hücre içine alınmış olur.

Protein sentezinin yapıldığı organel nedir?

Ribozom, protein sentezinin yapıldığı organeldir. Sitoplazmada serbest ya da endoplazmik retikuluma bağlı olarak bulunur. Temel görevi hücrenin yapısına katılan proteinleri sentezlemektir. Proteinlerin yapıtaşı aminoasitlerdir. Aminositler ribozomlrda bir araya getirilerek proteinler sentezlenir.

Canlının en temel yapı ve fonksiyon birimi nedir?

Canlının en temel yapı ve fonksiyon birimi hücrelerdir.

Hücreler arası destek yapılarla bir araya gelmesi ile hangi yapı oluşmaktadır?

Hücreler arası destek yapılarla bir araya gelmesi ile dokular oluşmaktadır.

Dokuların bir araya gelmesiyle hangi yapı oluşur?

Dokular bir araya gelerek organları oluşturur.

Organların bir araya gelmesiyle hangi yapı oluşur?

Organlar bir araya gelerek sistemleri oluşturur.

Fizyoloji biliminin araştırma alanı nedir?

Fizyoloji canlı bedenini oluşturan sistemlerin, organların, dokuların ve hücrelerin birbirinden bağımsız ve birlikteliklerindeki ilişkileri inceler, yaşamın gereği için varolan mekanizmaları araştırır. Basitçe de bedenin içinde meydana gelen her türlü biyolojik, kimyasal ve fiziksel olayları inceleyerek yaşamın mantığını araştırır.

Tansiyon nedir?

Tansiyon basitçe kanın atardamarlarının duvarına yapmış olduğu basınç anlamında kullanılır.

Homeostasis nedir?

Bedenin ve hücrenin her türlü stres yaratan iç ve dış uyartılara karşı iç ortamlarını sabit tutmalarına Homeostasis (canlı denge, iç denge, kararlı durum) adı verilir.

Homeostasis terimi ne zaman ve kim tarafından ortaya atılmıştır?

 Terim, 1930 yılında doktor Walter Cannon tarafından yapılmıştır.

Hemoglobin nedir?

Hemoglobin akciğerlerden oksijeni vücuttaki dokulara ve organlara taşıyan kırmızı kan hücreleri içindeki bir proteindir.

Patoloji nedir?

Patoloji “hastalığın altta yatan doğasını araştıran, tedavi etmeye çalışan bir tıbbi alan” olarak tanımlanır.

Hücreyi oluşturan yapılar nelerdir?

Hücreyi oluşturan başlıca yapılar su, elektrolit, protein, lipid ve karbonhidratlardır.

Hücreleri oluşturan kısımlar nelerdir?

Hücreler genel olarak üç temel kısımdan oluşur. Hücre zarı, sitoplazma ve çekirdek.

Sitoplazma içinde bulunan başlıca organeller nelerdir?

Sitoplazma hücre içinde yüksek düzeyde organize olmuş fiziksel yapılar olan organeller ve bunların içinde bulunduğu sıvı kısımdan oluşur. Etrafı zarlarla çevrili bu başlıca bu organeller mitokondri, endoplazmik retikulum, Golgi apereyi, peroksizom, lizozom ve ribozomdur.

Sitoplazma nedir?

Hücre zarının etrafını çevirdiği hücresel bir alan bulunmaktadır. Hücre zarı ile çekirdek arasında kalan akıcı yoğun sıvıya sitoplazma adı verilir.

Elektrolit nedir?

Bedende bulunan sıvıların büyük çoğunluğunu su oluşturur. Suyun dışında bu sıvılarda suda erimiş maddeler de bulunur. Bu maddelere elektrolit adı verilir.

Elektrolitlerin bedendeki başlıca fonksiyonları nelerdir?

Elektrolitler bedende başlıca sıvıların ozmolaritesinin sağlanmasında, asit-baz dengesinin düzenlemesinde, su hacminin dengelenmesinde, hücresel fonksiyonlarda, kas kasılmasında, hücrelerin haberleşmesinde ve uyarılmasında görev alırlar.

Difüzyon nedir?

Maddelerin çok yoğun ortamdan az yoğun olduğu ortama doğru geçişlerine difüzyon adı verilir.

Hücrede mitoz bölünmenin temel amacı nedir?

Mitozun temel amacı, hücre sayısını arttırmak, yaralanan ve yaşlanan hücrelerin yerine yeni hücreler meydana getirmektir.

Hücre döngüsü nedir?

Bir hücreninm bölündükten sonra tekrar bölününceye kadarki geçen süreye hücre döngüsü adı verilir.

İnsan bedenini oluşturan temel sistemler nelerdir?

İnsan bedenini oluşturan temel sistemler sinir sistemi, dolaşım sistemi, solunum sistemi, boşaltım sistemi, sindirim sistemi, hareket sistemi, üreme sistemi ve endokrin (hormonal) sistemdir.