Eğitim Bilimine Giriş Dersi 6. Ünite Sorularla Öğrenelim

İnsanların ekonomik gereksinimlerinin ortak özellikleri nelerdir? Açıklayınız.

İnsanların ekonomik gereksinimlerinin kimi ortak özellikleri şöyle sıralanabilir:

• İnsanın gereksinimleri sonsuzdur.
• İnsanın gereksinimlerinin şiddeti birbirinden farklıdır.
• İnsanın gereksinimleri karşılandıkça şiddeti azalır.
• Başlangıçta zorunlu olmayan gereksinimler, zaman içerisinde zorunlu duruma gelebilir.
• Gereksinimlerle gereksinimleri karşılamaya yönelik olan mal ve hizmetler birbirinin yerine geçebilir.

Eğitim kurumlarının temel amacı nedir? Açıklayınız.

Eğitim kurumlarının en temel amacı, iletişim ve bilgi teknolojilerinde meydana gelen değişmeleri içselleştirebilen ve değişim sürecinin gerektirdiği bilgi, beceri ve yeterliklere sahip bireyleri yetiştirerek toplumsal ve ekonomik kalkınma sürecini gerçekleştirmektir.

Eğitim harcamalarının özellikleri nelerdir? Açıklayınız.

Eğitimin maliyeti kavramının daha iyi analiz edilebilmesi için eğitim harcamalarının özelliklerinin bilinmesi gerekmektedir. Eğitim harcamalarının özelliklerini şu başlıklar altında sıralamak olanaklıdır:

• İnsan gereksinimlerinin karşılanabilmesi için mal ve hizmetlerin kullanılması, tüketimdir.
• Eğitim bir gereksinimdir. Eğitim gereksiniminin karşılanması amacıyla yapılan harcamaların tümü, tüketim özelliği taşımaktadır.
• Eğitim kurumları tarafından sunulan eğitim hizmeti, uzun ömürlü bir hizmet özelliği göstermektedir.
• Yaşam boyu devam etme özelliği nedeniyle uzun dönemde eğitime yapılan harcamalar yatırım özelliği taşımaktadır.
• Devletler ve insanlar, gelecekte daha fazla bireysel ve toplumsal yarar sağlamak amacıyla eğitim hizmetleri için harcama yapmaktadırlar. Yapılan bu harcamalar, eğitimin yatırım özelliğini ön plana çıkarmaktadır.

Ülkelerin eğitim harcamalarını etkileyen etmenler nelerdir? Açıklayınız.

Ülkelerin eğitim harcamalarını etkileyen etmenler şöyle sıralanabilir:

• İletişim ve bilgi teknolojilerinde meydana gelen değişmeler
• Ülkelerin var olan hükümetlerinin belirlediği politikalar
• Toplum tarafından eğitime verilen önem
• Toplam eğitim maliyetlerinin artış hızı
• Ülkelerin ortalama ekonomik yaşam düzeyleri
• Yetişmiş insan gücüne duyulan gereksinim
• Eğitim kurumlarının coğrafi dağılımları

Türkiye’de eğitim hizmetlerinde maliyetlerin karşılanabilmesi için gereksinim duyulan finansman kaynakları nelerdir? Açıklayınız.

Türkiye’de eğitim hizmetlerinde maliyetlerin karşılanabilmesi için gereksinim duyulan finansman kaynakları şunlardır:

• İl özel idarelerinin bütçelerinden ayrılan finansal kaynaklar
• Merkezi yönetim bütçesinden ayrılan finansal paylar
• Bütçeleştirilen gelirler kapsamında eğitime katkı payı gelirleri
• Yurtdışındaki ülkelerden ve uluslararası kuruluşlardan sağlanan burslar, krediler ve bağışlar
• Eğitim hizmetlerinin yürütülmesi için kişilerin ve kuruluşların bağışları
• Okul-aile birliklerinin gelirleri

21. yüzyılda toplumsal gelişmişlik düzeyini belirleyen temel göstergeler nelerdir? Açıklayınız.

21. yüzyılda eğitim ve ekonomi, toplumsal gelişmişlik düzeyini belirleyen iki temel gösterge olarak ön plana çıkmıştır.

Eğitim ve ekonominin ortak özelliği nedir? Açıklayınız.

Eğitim ve ekonomi toplumsal kurumlarının ortak özelliği, toplumun gereksinim duyduğu insan gücünün yetiştirilmesi sürecinin sorumluluğunu üstlenmeleridir.

Ekonomi ve eğitim kurumları hangi makro değişkenleri etkilemektedir? Açıklayınız.

Ekonomi ve eğitim kurumları, bilgi toplumunda toplumsal gelişme sürecini gerçekleştiren nüfus yoğunluğu, istihdam durumu, yatırım miktarı gibi makro değişkenleri etkilemektedir.

Alternatif maliyet kavramını tanımlayınız.

İnsan gereksinimlerinin sınırsız, bu gereksinimleri karşılayan mal ve hizmetlerin sınırlı olması; ekonomi biliminde tercih yapma zorunluluğunu gündeme getirmiştir. Tercih, insan gereksinimlerini en iyi karşılayan mal ve hizmetlerin seçilmesi ve insan gereksinimlerinin karşılanmasını ifade etmektedir. Bu noktada sınırlı kabul edilen mal ve hizmetlerin arasından en iyi tercihin yapılması ve gereksinimleri karşılayan diğer alternatif mal ve hizmetlerin terk edilmesi, ekonomi biliminde alternatif maliyet (fırsat maliyeti) kavramıyla açıklanmaktadır. Yapılan tercih sonucunda vazgeçilen alternatiflerin değeri ya da bunun sonucu uğranılan kayıplara alternatif maliyet (fırsat maliyeti) adı verilmektedir.

Beşeri sermaye ne anlama gelmektedir? Tanımlayınız.

Beşeri sermaye; bireylerin iş yapabilme ve zihinsel yeteneklerinin geliştirilmesi, verimliliklerinin artırılması ve gelecekte ekonomik güç elde etme potansiyellerinin geliştirilmesi amacıyla eğitim, yetiştirme gibi etkinliklerle kazandırılan alışkanlıklar, bilgi kazanma ve gelecekte daha iyi iş olanakları için yer değiştirebilme etmenlerinin oluşturduğu sermaye olarak tanımlanabilir.

Eğitim ve ekonomi kavramları arasındaki ilişkiyi açıklayınız.

Eğitim ve ekonomi arasında iki yönlü bir ilişki bulunmaktadır. Her iki toplumsal kurum, birbirini etkilediği gibi birbirlerinden de etkilenmektedir. Toplumsal kalkınma çabalarını gerçekleştirmek amacıyla gerekli teknolojilerin üretilmesi, ekonominin gereksinim duyduğu insan gücünün belirlenen amaçlar çerçevesinde yetiştirilmesi ve toplumu oluşturan bireylere kendi yaşamlarını kolaylaştıracak birçok beceri ve alışkanlıkların kazandırılması eğtim kurumu tarafından gerçekleştirilmektedir.

Gereksinim kavramı ne anlama gelmektedir? Açıklayınız.

Gereksinimler; tatmin edildiklerinde bireylere haz, tatmin edilmediklerinde üzüntü ve acı veren duygulardır. İnsanların yaşamlarını sürdürebilmeleri, kendilerini gerçekleştirebilmeleri ve yaşamdan zevk alabilmeleri için gereksinimlerinin karşılanması gereklidir.

"Ekonomi" kavramını tanımlayınız.

Ekonomi, sınırsız insan gereksinimlerini sınırlı kaynaklarla rasyonel bir biçimde karşılama çabalarını inceleyen bir bilim dalıdır.

Harcama sürecinin yatırım olarak tanımlanabilmesi için gereken nedir? Açıklayınız.

Harcama sürecinin yatırım olarak tanımlanabilmesi için daha önce var olmayan bir üretim kapasitesinin mutlaka yaratılması gerekmektedir. Yeni bir fabrikanın oluşturulması, bir okulun yapılması bu anlamda yatırım kapsamına girmektedir.

Ekonomik büyüme ve kalkınma arasındaki yapısal farklılıklar nelerdir? Açıklayınız.

Ekonomik büyüme ve kalkınma kavramları, çoğunlukla birbirlerine yakın kavramlar olarak görülse de yapısal olarak farklılık göstermektedir. Genel olarak bir ülkenin kişi başına düşen milli gelirinin artması durumunda, o ülkenin bireylerinin yaşam standartlarının da yükseleceği varsayılır. Ancak bu iki durum arasında her zaman doğru orantı olmayabilmektedir. Ekonomik büyüme, bir ülkenin toplam olarak reel milli gelirinde meydana gelen yıllık artış oranını ifade etmektedir. Gelişmekte olan ülkelerdeki kalkınma politikalarının birinci basamağı, gelişmiş ülkelerle aralarındaki gelişmişlik uçurumunu kapatmak amacıyla daha hızlı bir büyüme düzeyine ulaşmaktır. Büyüme ve kalkınma kavramları, ekonomi biliminin bir alt dalı olan kalkınma ekonomisinin temel konularını oluşturmaktadır. Kimi ülkeler, kalkınma sürecini yaşamadan da ekonomik büyüme süreci içerisinde olabilmektedir. Büyüme daha çok nicel, kalkınma ise nicelikle birlikte nitelik boyutunu da içeren bir kavramdır.

Kalkınma çabaları hangi boyutlarda ele alınmaktadır? Açıklayınız.

Ekonomik kalkınma, bir ülkedeki ekonomik dönüşüm süreciyle birlikte sosyal dönüşümün de gerçekleşmesini kapsayan bir kavramdır. Bu anlamda kalkınma çabaları şu boyutlarda ele alınmaktadır:

• İnsanların doğayla mücadele ederek yaşamlarına devam etmelerini sağlayan üretim ve teknoloji
• İnsanların yaşam standartlarını yükselten insan
• Bireylerin iş ve istihdam koşullarını geliştiren istihdam
• Küresel ekonomik rekabette ülkelerin diğerlerine göre önde yer almalarını kapsayan liderlik
• Ekonomik üretim sürecini, çevreye minimum zararı verecek biçimde gerçekleştiren çevre
• İnsanların ekonomik, sosyal ve siyasal yönlerden yaşam düzeyini yükselten özgürlük

Eğitim ekonomisinin amacı nedir? Açıklayınız?

Eğitim ve ekonomi biliminin ortak paydasını oluşturan bilim dalı, eğitim ekonomisidir. Eğitim ekonomisi, kendi kullandığı yöntemle eğitim kurumlarında meydana gelen sorunlara çözüm bulma amacı taşımaktadır. 

Maliyet kavramı ne anlama gelmektedir? Tanımlayınız.

Bir mal ya da hizmetin elde edilebilmesi için başka mal ya da hizmetlerden vazgeçmek, mal ve hizmetlerin üretilebilmesi için kullanılması gereken miktar; maliyet kavramıyla açıklanmaktadır.

Eğitim hizmetlerinin üreticisi ve tüketicisi konumunda olan değişkenler nelerdir? Açıklayınız.

Kamu yönetimi, eğitim kurumları, özel öğretim kurumları, öğretmenler ve Milli Eğitim Bakanlığı; eğitim hizmetlerinin üreticisi durumundadırlar. Aileler ve öğrenciler de eğitim hizmetinden yararlanan tüketicileri oluşturmaktadırlar.

Konsolide bütçe kavramı ne anlama gelmektedir? Açıklayınız.

Konsolide bütçe, çeşitli bütçelerin birleştirilmesiyle oluşturulmaktadır. Türk Kamu Yönetiminde, genel ve katma bütçelerin toplamı konsolide bütçeyi oluşturmaktadır.