Sağlık Kurumlarında Maliyet Muhasebesi Dersi 6. Ünite Sorularla Öğrenelim

İşçilik kavramı nedir, tanımlayınız?

İşçilik, işletmelerin faaliyetlerini yürütmesinde, bir mal ya da hizmet üretiminde kullanılan ve/veya bu üretime yardımcı olması için ihtiyaç duyulan emek gücüdür.

İşçi giderlerinin temel unsurları nelerdir, maddeler halinde yazınız?

•  İşçilik, stoklanması mümkün olmayan bir maliyet unsurudur. Hastane işletmeleri tedavilerde kullanılacak olan ilaçları, ameliyatlarda kullanılacak olan tıbbi malzemeleri stoklayabilir. Bu maddeler tedavilerde kullanılmadıkça, sunulan hizmet maliyetinin içinde görünmez. Fakat işçilik için yapılan harcamalar hastane işletmeleri tarafından bir hizmetle sonuçlanmasa bile gider olarak kaydedilebilir. İşçinin yetenekli ve/veya çalışkan olması hizmetin kalitesini ve miktarını doğrudan etkiler. 
• Hastane işletmelerinde işçilik maliyetleri, iş gücünün yetenek, bilgi ve isteği oranında, verilen hizmetin verimini artırarak, maliyetleri doğrudan etkileyen faktördür. 
• Hastane işletmelerinde sunulan hizmetler birbirinden farklı alanlarda uzmanlık gerektiren faaliyetlerdir. Örneğin, ortopedi uzmanı bir doktordan göz muayenesi yapması beklenemez. Bir hemşireden hastaları muayene etmesi istenilemez. Dolayısıyla bir hastanın tedavisinde işçilik maliyetlerinin hesaplanmasında alınan hizmetlerin dikkatli bir şekilde takip edilmesi gerekir. 
• İş verimliliği veya sunulan hizmetin istenildiği gibi yapılabilmesi çalışanların ruh haliyle doğrudan ilgilidir. 
• İşçilik maliyetleri, yapılan hizmetle doğru orantılı bir gider türü olmakla birlikte, duruma göre, üzerine ekler yapılan (sosyal güvenlik ödemeleri, fazla mesai zamları, izin ücretleri, performans, aile yardımları, ikramiyeler vb.) bileşik bir gider türü olabilmektedir. 
• İşçilik maliyetleri çok değişik türde mevzuata dayalı olarak hesaplanan bir gider türüdür. Bu yönüyle de hesaplanması oldukça zor ve zaman alan bir maliyettir.
• Hastane işletmelerinde üretilen hizmetlerin büyük bir kısmını poliklinik hizmetleri oluşturmaktadır. Hastane işletmelerinde poliklinik hizmetlerinin yanı sıra hasta bakım ve tedavi hizmetleri de, üretilen önemli bir hizmet kalemidir. Bundan dolayı, işçilere yapılan harcamalar hastane işletmeleri için en büyük gider (%50-%60 arası) kalemidir.

İşçilik giderlerini, sunulan hizmetlerle olan ilişkisi göz önüne alındığında kaç gruba ayrılır ve bunlar nelerdir?

İşçilik maliyetleri, sunulan hizmetlerle olan ilişkisi göz önünde bulundurulduğunda ikiye ayrılır. Bunlar: 

• Direkt (Dolaysız) İşçilik Maliyetleri 
• Endirekt (Dolaylı) İşçilik Maliyetleri’dir.

Endirekt işçilik maliyetleri hakkında bilgi veriniz?

Sağlık kurumlarında hizmetin sunulması ile ilgili olan fakat direkt işçiliğin dışında kalan diğer bütün işçilikler endirekt işçilik veya yardımcı işçilik olarak ifade edilir. Endirekt işçiliklerin bir diğer belirgin özelliği, hizmetin maliyetine doğrudan yüklenilememesidir. Endirekt işçilik maliyetleri, hastane işletmeleri açısından genel hizmet maliyetleridir. Endirekt işçilik maliyetleri, genel hizmet maliyetleri kapsamında olmasından dolayı, sunulan sağlık hizmetlerinin maliyetine, belirlenen dağıtım anahtarları vasıtasıyla yüklenir. Endirekt işçilik maliyetleri, hastane işletmesinde çalışan işçilere normal ücretleri dışında ödenen yasal veya ihtiyari ücretlerdir. Endirekt işçiliğe; fazla mesai, prim, yıllık izin ücretleri örnek olarak verilebilir. Ayrıca endirekt işçilik maliyetleri; Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) işveren kesintileri gibi çeşitli yasal ödemeleri ve personele sağlanan giyim yardımı ve kıdem tazminatlarını da kapsamaktadır. Direkt ve endirekt personel giderlerinin toplamı, hastanenin toplam personel giderini oluşturmaktadır. Hastane işletmelerinde yukarıda belirtilenlere ek olarak yer alan endirekt işçilik maliyetleri iki temel grupta toplanabilir: 

• Yardımcı İşçilik Maliyetleri 
• Yönetici İşçilik Maliyetleri

Zaman temeline dayalı işçilik maliyeti hesaplama yöntemi nedir, naıl uygulanmaktadır, açıklayınız?

Türkiye’de en çok kullanılmakta olan ücret hesaplama yöntemidir. Bu yöntemde; işçinin ürettiği hizmete bakılmaksızın işletmede geçirdiği süre esas alınarak ücret hesaplanır. İşçinin ücreti, çalışma saatleri içinde verime bakılmadan süreyle doğru orantılı olarak hesaplanır. Diğer bir ifadeyle, çalışana ödenecek ücret, çalışanın iş başında geçirdiği zamana bağlıdır. Zaman ölçüsü; saat, gün, hafa ay ya da yıl olabilir. Çalışma saatleri içinde verim arttıkça, sunulan hizmet başına düşen işçilik maliyetleri azalır. İşçilerin verimi düştüğünde ise hizmet başına hesaplanan işçilik maliyetleri artar. Bu yöntemde ücret hesaplanırken, işçinin çalışma sürelerinin doğru bir şekilde belirlenmesi gerekir. Bir diğer önemli husus, birim zaman ücretinin belirlenmesidir. İşçilere ödenecek ücret, işçilerin iş başında geçirdikleri süre ile bu süre için ön görülen ücretin çarpımı sonucu bulunur. Bu ifadeler aşağıdaki gibi formüle edilebilir:

Ücret = Çalışma Süresi x Birim Süre Ücreti

İşçinin çalışma süreleri; imza föyleri, barkodlu kimlikler gibi farklı kontrol araçlarıyla işçinin hastaneye giriş-çıkış saatlerinin izlenmesi yoluyla tespit edilerek hesaplanır. Hesaplanan bu süreyle belirlenen birim ücret çarpılarak ücret hesaplanmış olur.

Parça başına işçilik maliyeti hesaplama yönteminin avantajları nelerdir?

Parça başına ücret sisteminin avantajları şu şekilde sıralanabilir: 

• Sunulan hizmet ile ödenen ücret arasında doğrudan ilişki vardır. 
• Daha çok çalışıp daha çok hizmet sunmayı motive eder ve verimliliği arttırır.
• İşçilerin sürekli biçimde gözetimine ve kontrolüne gereksinim duyulmaz. 
• Sunulan hizmet miktarındaki azalış veya artış, birim hizmetteki işçilik maliyetlerini değiştirmez. 
• Birim hizmet maliyeti ve işçi ücretlerinin hesaplanması ve izlenmesi daha kolaydır.
  

Parça başına işçilik maliyeti hesaplama yönteminin dezavantajları nelerdir?

Parça başına ücret sisteminin dezavantajları ise şu şekilde sıralanabilir: 

• Yöntem daha çok çalışmaya sevk ederek, aşırı yorulmaya, uzun vadede hizmet kalitesinin düşmesine, iş kazalarının artmasına ve çalışanlar arasında kırıcı rekabetlere, kırgınlıklara neden olarak iş ortamındaki huzurun bozulmasına neden olabilir.
•  Makine, teçhizat, tıbbi malzemeler, elektrik gibi kaynaklarda meydana gelen aksamalar yüzünden çalışılmadığı durumlarda ücretlerin azalması işçi işveren arasında birtakım olumuz durumlara neden olabilir. 

Primli ücret işçilik maliyet hesaplama yöntemi nedir?

Zaman esasına dayalı ücret sistemi ile parça esasına dayanan ücret sisteminin olumsuzluklarını gidermek amacıyla oluşturulmuş bir ücretlendirme sistemidir. Dolayısıyla bu ücret sisteminin tek başına uygulanması mümkün değildir. Ancak diğer ücret sistemleriyle birlikte uygulanabilir. Primli ücret yöntemi; bir yandan hastane işletmesinin kârlılığının artırılmasını, diğer yandan da çalışanların verimli çalışmalarının prim verilerek ödüllendirilmesini sağlamaktadır. Prim, işçinin bireysel olarak veya bir grup içinde verimli çalışması sonucunda yapmış olduğu iş/hizmetteki planlananın üzerindeki artışı ödüllendirmek amacıyla esas ücrete ek olarak ödenen ücrettir.

Primli üçret işçilik maliyet hesaplama yönteminin avantaj ve dezavantajları nelerdir, açıklayınız?

Primli ücret yönteminin avantajları şunlardır: 

• Prim ödenmesi, yapılan hizmetin kalitesinin artmasını sağlayabilmektedir. 
• Prim ödenmesi, verimliliği artırarak daha çok hizmet sunulmasına neden olabilmektedir. 
• Çalışanları başarıları oranında ödüllendirmek iş motivasyonunu artırmaktadır. 
• Yetenekli ve çalışkan personelin hastane işletmesinden ayrılmasını engellemektedir. Primli ücret yönteminin dezavantajları ise aşağıdaki gibi sıralanabilir: 
• Çalışanlar arasında rekabete yol açarak çalışma huzurunun bozulmasına, kıskançlığa ve bireysel çalışmaya yol açabilmektedir. 
• Doktorların daha fazla prim almak amacıyla hastalara daha az zaman ayırarak daha fazla hastaya bakma eğilimleri ortaya çıkabilmektedir. Bu durum sağlık hizmet kalitesinin düşmesine yol açabilmektedir.

Parça başına ücret hesaplama yöntemi hakkında bilgi veriniz?

Bu yöntemde ücret, bitirilen iş başına hesaplanmaktadır. Bu yöntemde çalışılan süreye bakılmayıp, fiilen hazırlanıp sunulan hizmet miktarına göre işçiye ücret hesaplanıp ödenir. Dolayısıyla, daha çok hizmet üretene daha çok ücret, daha az üretene daha az ücret ödenir. İşçiler yaptıkları her bir hizmetten ne kadar ücret alacaklarını önceden bilmektedirler. Bu yöntemin en önemli özelliklerinden birisi, sunulan hizmetle ücret arasında doğrudan ilişki bulunmasıdır. Her bir hizmetteki işçilik maliyetleri sabit olduğundan, sunulan hizmet sayısındaki artış işçilik maliyetlerini azaltmaz. Parça başına ücret yönteminin uygulandığı işletmelerde, işçiler daha fazla ücret almak amacıyla daha hızlı çalışarak daha çok hizmet üretmek isteyebilirler. Daha çok çalışmak, yorgunluk ve dikkat dağınıklığına neden olabilecektir. Bu durum iş kazalarına yol açabileceği gibi, üretilen hizmetin kalitesini de olumsuz etkileyebilecektir. Ücretlendirmede sadece bu yöntemin kullanılması durumunda, özellikle de hastane işletmelerinde söz konusu insan sağlığı olunca, bu yöntemin ne kadar sakıncalı sonuçlar doğurabileceği gözönünde bulundurulmalıdır. Bu ücret sistemi tek başına uygulanabileceği gibi diğer ücret sistemleri ile karma olarak da uygulanabilir. Parça başına ücretlendirme esasına göre ücretlendirme yapılan bir hastane işletmesinde işçinin aldığı ücretin, zaman esasına göre belirlenen ücretin (asgari ücret) altında kalması durumunda İş Kanunu madde 24/II, f fıkrasında belirtildiği üzere, fark hastane işletmesi tarafından ekstra ödeme yapılarak kapatılır. Parça başına ücret, sunulan hizmet miktarıyla ilişkili olarak işçiye ödenen ücret sistemidir. Dolayısıyla bu yöntemde işçiye verilecek ücret, her bir hizmetin önceden belirlenen parasal karşılığının sunulan hizmet miktarı ile çarpılmasıyla hesaplanır. Buna göre ücret, aşağıdaki eşitlik kullanılarak hesaplanır.

Ücret = Hizmet miktarı x Birim hizmet ücreti

Hastanede çalışan bir işçinin maaşından yapılacak kesintiler nelerdir ve nasıl hesaplanırlar?

a. İşçilik SGK Kesintileri SGK Primi İşçi Payı = Brüt ücret x %14 İşsizlik Sigortası İşçi Payı = Brüt ücret x %1

b. Vergi Kesintileri Damga Vergisi = Brüt ücret x %07,59 Gelir Vergisinin hesaplanması: Gelir Vergisi Matrahı = Brüt ücret - (SGK İşçi Payı + İşsizlik Sigorta İşçi Payı)Gelir Vergisi = Gelir Vergisi Matrahı x %15

c. Net Ücretin Hesaplanması Net ücret = Brüt ücret – Kesintiler Toplamı
Kesintiler Toplamı = SGK Primi İşçi Payı + İşsizlik Sigortası İşçi Payı + Gelir Vergisi + Damga Vergisi

d. İşçinin İşyerine Maliyeti SGK Primi İşveren Payı = Brüt ücret x %20,5 İşsizlik Sigortası İşveren Payı = Brüt ücret x %2 İşçinin İşyerine Maliyeti = Brüt Ücret + SGK Primi İşveren Payı + İşsizlik Sigortası İşveren Payı

Hizmet sunumunda boş işçilik maliyetleri nelerdir, açıklayınız?

Boş işçilik maliyetleri kavramı; işçilerin çeşitli nedenlerle hastane işletmesinde üretim yapmaksızın geçirdikleri süreler ile bu sürelere karşılık tahakkuk eden ücretlerdir. Boşa geçen işçilikleri, çıkış nedenlerine göre başlıca iki kısma ayırmak mümkündür. Hastane işletmelerinde normal iş akışı içinde röntgen cihazının bozulması, çalışanların hastalanması, hastane içindeki inşaatlar gibi normal nedenlerden dolayı işçilerin zamanlarının boşa geçmesi söz konusu olabilmektedir. Bunların dışında, normal iş akışı içinde normal kabul edilemeyecek olan grev, deprem, yangın gibi nedenlerden dolayı da işçilerin boşa geçen zamanları söz konusu olabilmektedir. Boş işçilik maliyetlerinin normal kabul edilen nedenlerden kaynaklanması durumunda ortaya çıkan maliyetler 740 Hizmet Üretim Maliyeti Hesabının altında endirekt işçilik giderleri içinde “boşa geçen işçilikler” alt hesabında takip edilir.

Genel hizmet maliyetlerinin özellikleri nelerdir, açıklayınız?

Genel hizmet maliyetlerinin özellikleri aşağıdaki gibi sıralanabilir: 

• Sunulan hizmetle direkt ilişki yoktur. Dolayısıyla endirekt giderlerden oluşmaktadır. Endirekt malzeme, endirekt işçilikler gibi. 
• Bu giderlerden bazıları sabit (hastane binasının yıpranma payı gibi), bazıları ise üretim hacmine bağlı olarak değişken (elektrik, su giderleri gibi) yapıdadırlar. 
• Yıl içinde düzensiz biçimde gerçekleşebilirler. 
• Bu maliyetlerin bir kısmının kesin tutarları ancak yıl sonunda net olarak ortaya çıkar (bakım-onarım maliyetleri gibi). 
• Genel hizmet maliyetleri birbirine benzemeyen farklı nitelikteki birçok giderin birleşmesi ile oluşur. Genel hizmet maliyetlerini oluşturan unsurlar şunlardır:
• Endirekt malzeme maliyetleri, 
• Endirekt işçilik maliyetleri, 
• Hizmet sunumunda ortaya çıkan diğer giderler.

Direkt-endirekt maliyet ayrımı nasıl yapılmalıdır, açıklayınız?

Genel hizmet maliyetleri endirekt giderlerden oluşmaktadır. Dolayısıyla hastane işletmelerinde direktendirekt ayrımında bazı noktalara dikkat edilmelidir. Bir giderin direkt sayılabilmesi için, bu giderin sunulan hizmetle doğrudan ilişkilendirilebilmesi gerekir. Ameliyat sonrası kullanılan ilaçlar, sarf malzemeleri, hastayla ilgilenen hemşire ücretleri direkt giderlere örnek verilebilir. Özellikle ilgili hasta için kullanılan tıbbi sarf malzemeleri, direkt işçilik giderleri bir hizmetin maliyetine direkt ilave edilirler ve bunlar sunulan sağlık hizmeti içinde önemli yer tutar. Diğer tarafan, sunulan hizmetle doğrudan ilişkilendirilmekle birlikte tutarı önemsiz olan maliyetler ise endirekt maliyet olarak ifade edilir. Hastalar için kullanılan, yara bandajları, şırıngalar, tentürdiyot, ağrı kesiciler, ameliyatta kullanılan ipler gibi tıbbi malzemeler ve ilaçlar ise miktar olarak çok olmakla beraber tutarları küçük olmalarından dolayı hizmetin maliyetine doğrudan ilave edilmez. Bu tür ilaç ve malzemelerin, sunulan hizmetlerin toplam maliyeti içerisinde payının küçük olması, bu giderlerin endirekt giderler olarak değerlendirilmesine neden olmaktadır. Bu tür giderlerin genel hizmet maliyeti olarak görülmesi; hangi hastaya, ne miktarda, hangisinden kullanıldığının takibinin yapılması zorunluluğunu ortadan kaldırdığından yönetime kolaylık sağlar. Dolayısıyla iş gücü tasarrufu da sağlanmış olur.

Hastane işletmelerinde hizmet üretim hacmindeki değişimlere göre maliyet davranışları nasıl sınıflandırılır, açıklayınız?

Hastane işletmelerinde hizmet üretim hacmindeki değişmelere göre maliyet davranışları dört başlık altında toplanabilir: 

• Değişken Maliyetler, 
• Sabit Maliyetler, 
• Yarı Değişken Maliyetler, 
• Yarı Sabit Maliyetler.

Hastane işletmelerinde oluşan değişken maliyetler nelerdir, açıklayınız?

Sunulan sağlık hizmeti arttığında toplamda artan, sunulan sağlık hizmeti azaldığında toplamda azalan maliyetlere değişken maliyetler denilir. Değişken maliyetler, hastane işletmelerinin hizmet üretme hacmine bağlı olarak toplam maliyetlerini artırır. Toplam maliyetlerin artmasına karşılık birim maliyetler sabit kalır. Örneğin, hastane işletmelerinde hastalıkların teşhisinde kullanılan kan testi tüpü, kan tahlili için tıbbi sarf malzemesidir. Kan testi tüpünün fiyatının 1 TL olduğunu varsayalım. Hastane işletmesinde ne kadar çok kan tahlili yapılacak olursa, toplamda kullanılacak olan kan testi tüp sayısı da o kadar artacaktır. Kullanılan tüp sayısının artması toplam maliyetleri o ölçüde artıracaktır. Hastane işletmesinde kan tahlili yapılmaması durumunda ise hiç kan testi tüpü kullanılmayacaktır. Dolayısıyla toplam maliyette kan testi tüpüne ilişkin herhangi bir pay söz konusu olmayacaktır. Diğer tarafan, her bir kan tahlilinin birim tüp
maliyeti, tahlil sayısı artsa da azalsa da 1 TL olacaktır. Buna göre, sağlık kurumlarında sunulan hizmet sayısı arttıkça toplam maliyet artmakta fakat her bir hizmet için birim maliyet değişmemekte yani sabit kalmaktadır. 

Sabit maliyetler nelerdir, hakkında bilgi veriniz?

Sabit maliyetler, hastane işletmelerinde üretilen hizmet sayısı artsa da azalsa da değişmeyen maliyetlerdir. Bununla birlikte, sunulan hizmetteki artışa paralel olarak birim hizmet başına düşen sabit maliyet tutarı azalır. Örneğin, kan tahlilinin yapıldığı makinenin maliyetinin 100.000 TL ve ekonomik ömrünün 10 yıl olduğunu varsayalım. Söz konusu makinenin yıpranmadan dolayı hastane işletmesine yıllık sabit maliyeti (amortisman gideri) 10.000 TL’dir (100.000 TL / 10 Yıl).

Hastane işletmelerinde yarı değişken maliyetler nelerdir, açıklayınız?

Yarı değişken maliyetler, bünyelerinde hem sabit hem de değişken giderleri barındırır. Yarı değişken maliyet, üretim arttıkça artan fakat hiç hizmet sunulmasa bile belli düzeyde bir sabit giderin söz konusu olduğu maliyet türüdür. Bu maliyet türüne örnek olarak; bakım onarım, telefon, elektrik giderleri gösterilebilir. Her an hizmete hazır olma gereğinin bir sonucu olarak katlanılan bu maliyet unsurları, belli düzeyde bir sabit maliyete sebep olurlar. Ayrıca, sunulan hizmetin artmasıyla yükselen değişken maliyetlere yol açarlar. Örneğin, hiç telefon kullanılmasa bile aylık sabit ücret ödenmektedir. Telefon kullanımı arttıkça telefona ödenen tutar da artmaya başlar. Dolayısıyla yarı değişken maliyetlerde maliyetin bir kısmı sabit yapıdayken bir kısmı da değişken yapıdadır.

İşçilik nedir? 

İşçilik, işletmelerin faaliyetlerini yürütmesinde, bir mal ya da hizmet üretiminde kullanılan ve/veya bu üretime yardımcı olması için ihtiyaç duyulan emek gücüdür.

İşçilik giderlerinin temel özelliklerini yazınız. 

• İşçilik, stoklanması mümkün olmayan bir maliyet unsurudur. Hastane işletmeleri tedavilerde kullanılacak olan ilaçları, ameliyatlarda kullanılacak olan tıbbi malzemeleri stoklayabilir. Bu maddeler tedavilerde kullanılmadıkça, sunulan hizmet maliyetinin içinde görünmez. Fakat işçilik için yapılan harcamalar hastane işletmeleri tarafından bir hizmetle sonuçlanmasa bile gider olarak kaydedilebilir. İşçinin yetenekli ve/veya çalışkan olması hizmetin kalitesini ve miktarını doğrudan etkiler.
• Hastane işletmelerinde işçilik maliyetleri, iş gücünün yetenek, bilgi ve isteği oranında, verilen hizmetin verimini artırarak, maliyetleri doğrudan etkileyen faktördür.
• Hastane işletmelerinde sunulan hizmetler birbirinden farklı alanlarda uzmanlık  gerektiren faaliyetlerdir. Örneğin, ortopedi uzmanı bir doktordan göz muayenesi yapması beklenemez. Bir hemşireden hastaları muayene etmesi istenilemez. Dolayısıyla bir hastanın tedavisinde işçilik maliyetlerinin hesaplanmasında alınan hizmetlerin dikkatli bir şekilde takip edilmesi gerekir.
• İş verimliliği veya sunulan hizmetin istenildiği gibi yapılabilmesi çalışanların ruh haliyle doğrudan ilgilidir.
• İşçilik maliyetleri, yapılan hizmetle doğru orantılı bir gider türü olmakla birlikte, duruma göre, üzerine ekler yapılan (sosyal güvenlik ödemeleri, fazla mesai zamları, izin ücretleri, performans, aile yardımları, ikramiyeler vb.) bileşik bir gider türü olabilmektedir.
• İşçilik maliyetleri çok değişik türde mevzuata dayalı olarak hesaplanan bir gider  türüdür. Bu yönüyle de hesaplanması oldukça zor ve zaman alan bir maliyettir.
• Hastane işletmelerinde üretilen hizmetlerin büyük bir kısmını poliklinik hizmetleri oluşturmaktadır. Hastane işletmelerinde poliklinik hizmetlerinin yanı sıra hasta bakım ve tedavi hizmetleri de, üretilen önemli bir hizmet kalemidir. Bundan dolayı, işçilere yapılan harcamalar hastane işletmeleri için en büyük gider (%50-%60 arası) kalemidir.

İşçilik maliyetleri, sunulan hizmetlerle olan ilişkisi göz önünde bulundurulduğunda kaça ayrılır? 

İşçilik maliyetleri, sunulan hizmetlerle olan ilişkisi göz önünde bulundurulduğunda ikiye ayrılır. Bunlar:
• Direkt (Dolaysız) İşçilik Maliyetleri ve
• Endirekt (Dolaylı) İşçilik Maliyetleri’dir.

Direkt (Dolaysız) İşçilik Maliyetleri nelerdir? 

Direkt işçilik, sağlık kurumlarında hizmeti fiilen gerçekleştiren veya doğrudan katkı sağlayan bir unsurdur. Sunulan hizmetin şekillenmesinde, meydana gelmesinde birebir katkı sağlayan en önemli öğedir. Bu özelliğinden dolayı direkt işçilik için yapılan ödemeler verilen hizmetin maliyetine doğrudan doğruya yüklenir. Diğer bir ifadeyle eğer bir işçiliğin olmaması durumunda istenilen hizmet sunulamıyorsa o işçilik direkt işçiliktir. Örneğin, hastaneye gelen hastaya bakan doktora yapılan ödeme direkt işçilik gideridir.

Endirekt (Dolaylı) İşçilik Maliyetleri nelerdir? 

Endirekt işçilik maliyetleri, hastane işletmeleri açısından genel hizmet maliyetleridir.  Endirekt işçilik maliyetleri, genel hizmet maliyetleri kapsamında olmasından dolayı, sunulan sağlık hizmetlerinin maliyetine, belirlenen dağıtım anahtarları vasıtasıyla yüklenir. Endirekt işçilik maliyetleri, hastane işletmesinde çalışan işçilere normal ücretleri dışında  ödenen yasal veya ihtiyari ücretlerdir. Endirekt işçiliğe; fazla mesai, prim, yıllık izin ücretleri örnek olarak verilebilir. 

Yardımcı İşçilik Maliyetleri nedir? 

Yardımcı işçilik; sağlık kurumlarında verilen hizmetlerin hızlı, istenilen düzeyde ve düzenli bir biçimde olmasını sağlamak için destek veren işgücüdür. Örneğin; temizlik, teknik işler, yemekhane, çamaşırhane, santral gibi birimlerde çalışan işçilere yapılan ödemeler yardımcı işçilik maliyetleridir.

Hastane işletmelerinde işçilik ücretlerinin hesaplanmasında kullanılan yöntemleri sıralayınız. 

Hastane işletmelerinde işçilik ücretlerinin hesaplanmasında temelde üç yöntem kullanılır. Bu yöntemler aşağıdaki biçimde sıralanabilir:
• Zaman Temeline Dayalı Ücret Yöntemi
• Parça Başına Ücret Yöntemi
• Primli Ücret Yöntemi

Zaman temeline dayalı ücret yönetimini anlatınız. 

Türkiye’de en çok kullanılmakta olan ücret hesaplama yöntemidir. Bu yöntemde; işçinin  ürettiği hizmete bakılmaksızın işletmede geçirdiği süre esas alınarak ücret hesaplanır. İşçinin ücreti, çalışma saatleri içinde verime bakılmadan süreyle doğru orantılı olarak hesaplanır.

Parça başına ücret yöntemini anlatınız. 

Bu yöntemde ücret, bitirilen iş başına hesaplanmaktadır. Bu yöntemde çalışılan süreye bakılmayıp, fiilen hazırlanıp sunulan hizmet miktarına göre işçiye ücret hesaplanıp ödenir. Dolayısıyla, daha çok hizmet üretene daha çok ücret, daha az üretene daha az ücret ödenir. İşçiler yaptıkları her bir hizmetten ne kadar ücret alacaklarını önceden bilmektedirler. Bu yöntemin en önemli özelliklerinden birisi, sunulan hizmetle ücret arasında doğrudan ilişki bulunmasıdır. Her bir hizmetteki işçilik maliyetleri sabit olduğundan, sunulan hizmet sayısındaki artış işçilik maliyetlerini azaltmaz.

Bir dahiliye polikliniğinde çalışan bir doktora muayene ettiği sata başına 50 TL ödenecektir. Doktor ayda 500 hasta bakmıştır. Aylık ücreti ne kadardır? 

Ücret = 50 TL x 500 Hasta
Ücret = 25.000 TL

Parça başına ücret sisteminin avantajları nelerdir? 

• Sunulan hizmet ile ödenen ücret arasında doğrudan ilişki vardır.
• Daha çok çalışıp daha çok hizmet sunmayı motive eder ve verimliliği arttırır.
• İşçilerin sürekli biçimde gözetimine ve kontrolüne gereksinim duyulmaz.
• Sunulan hizmet miktarındaki azalış veya artış, birim hizmetteki işçilik maliyetlerini değiştirmez.
• Birim hizmet maliyeti ve işçi ücretlerinin hesaplanması ve izlenmesi daha kolaydır.

Parça başına ücret sisteminin dezavantajları nelerdir? 

• Yöntem daha çok çalışmaya sevk ederek, aşırı yorulmaya, uzun vadede hizmet kalitesinin düşmesine, iş kazalarının artmasına ve çalışanlar arasında kırıcı rekabetlere, kırgınlıklara neden olarak iş ortamındaki huzurun bozulmasına neden olabilir.
• Makine, teçhizat, tıbbi malzemeler, elektrik gibi kaynaklarda meydana gelen aksamalar yüzünden çalışılmadığı durumlarda ücretlerin azalması işçi-işveren arasında birtakım olumuz durumlara neden olabilir. 

primli ücret yönetimini anlatınız. 

Yöntemde, teşvik yoluyla işçilerin daha verimli çalışması amaçlanmaktadır. Sunulan  hizmet miktarı arttığında ya da giderlerde tasarruf sağlandığında bu artışlar işçiler ve hastane işletmesi arasında paylaşılır. Bu sayede, verim artışından hem işletme ve hem de işçiler faydalanmış olur.

Prim nedir? 

Prim, işçinin verimli çalışması sonucunda yapmış olduğu hizmette planlananın üzerindeki artışı ödüllendirmek amacıyla, esas ücrete ek olarak ödenen ücrettir. 

Primli ücret yönetiminde işçiye ödenecek ücret nasıl hesaplanır? 

Bu yöntemde işçiye ödenecek ücret:
Ücret = Taban Ücret + Prim şeklinde hesaplanır.

Hizmet işletmelerinde hizmet üretim maliyetleri hangi hesapta izlenir? 

Hizmet işletmelerinde hizmet üretimi ile ilgili direkt-endirekt işçilik giderlerinin tamamı 740 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ Hesabında takip edilir.

Hastane işletmesinde çalışan bir işçinin ücreti hesaplanırken işçilik SGK kesintileri nasıl hesaplanır? 

SGK Primi İşçi Payı = Brüt ücret x %14
İşsizlik Sigortası İşçi Payı = Brüt ücret x %1

Hastane işletmesinde çalışan bir işçinin ücreti hesaplanırken vergi kesintileri nasıl hesaplanır? 

Damga Vergisi = Brüt ücret x %07,59
Gelir Vergisinin hesaplanması:
Gelir Vergisi Matrahı = Brüt ücret - (SGK İşçi Payı + İşsizlik Sigorta İşçi Payı)
Gelir Vergisi = Gelir Vergisi Matrahı x %15

Hastane işletmesinde çalışan bir işçinin ücreti hesaplanırken net ücret nasıl hesaplanır? 

Net ücret = Brüt ücret – Kesintiler Toplamı
Kesintiler Toplamı = SGK Primi İşçi Payı + İşsizlik Sigortası İşçi Payı + Gelir Vergisi
+ Damga Vergisi

Hastane işletmesinde çalışan bir işçinin ücreti hesaplanırken işçinin iş yerine maliyeti nasıl hesaplanır? 

SGK Primi İşveren Payı = Brüt ücret x %20,5
İşsizlik Sigortası İşveren Payı = Brüt ücret x %2
İşçinin İşyerine Maliyeti = Brüt Ücret + SGK Primi İşveren Payı +
İşsizlik Sigortası İşveren Payı

Genel hizmet maliyetleri nelerdir? 

Genel hizmet maliyetleri, hangi hizmete ait olduğu net olarak bilinemeyen ve dönem içinde düzensiz seyir gösteren maliyetlerden oluşmaktadır. Kış aylarında yüksek yaz aylarında ise çok düşük olan (veya hiç olmayan) ısınma giderleri, yıllık izin ücretleri bu maliyetlere örnek olarak gösterilebilir. Genel hizmet maliyetleri ayrıca, sunulan hizmetle doğrudan ilişki kurulamayan yemekhane, çamaşırhane, arşiv, bilgi işlem, güvenlik, eczane gibi merkezlerde oluşan maliyetleri de içermektedir.

Hastane işletmelerinde hizmet üretim hacmindeki değişmelere göre maliyet davranışları nelerdir? 

Hastane işletmelerinde hizmet üretim hacmindeki değişmelere göre maliyet davranışları dört başlık altında toplanabilir:
• Değişken Maliyetler,
• Sabit Maliyetler,
• Yarı Değişken Maliyetler,
• Yarı Sabit Maliyetler.

Değişken maliyetler nelerdir? 

Sunulan sağlık hizmeti arttığında toplamda artan, sunulan sağlık hizmeti azaldığında toplamda azalan maliyetlere değişken maliyetler denilir. Değişken maliyetler, hastane işletmelerinin hizmet üretme hacmine bağlı olarak toplam maliyetlerini artırır. 

Sabit maliyetleri tanımlayınız. 

Sabit maliyetler, hastane işletmelerinde üretilen hizmet sayısı artsa da azalsa da değişmeyen maliyetlerdir. Bununla birlikte, sunulan hizmetteki artışa paralel olarak birim hizmet başına düşen sabit maliyet tutarı azalır.