Maliyet Muhasebesi Dersi 5. Ünite Sorularla Öğrenelim

Dağıtım ilişkileri tablosu nedir?

Yardımcı maliyet merkezlerinin gerek kendisine gerekse diğer yardımcı maliyet merkezleri ile esas üretim maliyet merkezlerine sundukları hizmetlerin toplam miktarlarını ve hizmetlerin miktarlarının dağılımını, dağıtım anahtarlarından yararlanarak gösteren tabloya “dağıtım ilişkileri tablosu” denir.

Genel üretim maliyetlerinin mamullere yüklenmesi sırasında kullanılacak yükleme anahtarı seçilirken neye dikkat etmek gerekir?

Genel üretim maliyetlerinin mamullere yüklenmesi sırasında kullanılacak yükleme anahtarı seçilirken, maliyet merkezinde yürütülen işlemleri en doğru şekilde mamule yansıtacak anahtarın tercih edilmesine dikkat edilmelidir. Yükleme anahtarı seçilirken dikkat edilmesi gereken bir başka konu da, iş yükünü en aza indirecek ve en düşük hesaplama maliyetli yükleme anahtarları kullanılmasıdır. Belirli bir mamule genel üretim maliyetinin yüklenmesi sırasında, iki veya daha fazla yükleme anahtarı yaklaşık olarak aynı tutarda maliyet sağlıyorsa, en basit yükleme anahtarı tercih edilmelidir.

İkinci maliyet yöntemleri uygulanırken hangi koşullar dikkate alınmalıdır?

Bu yöntemler uygulanırken; işletmedeki maliyet sisteminin amacı, maliyet dağıtımıyla elde edilebilecek faydalar, işletmenin kullandığı üretim teknolojisi, yöntemin işletmede uygulanabilirliği ve uygulama kolaylıkları gibi koşullar dikkate alınmalıdır.

Matematiksel dağıtım yönteminde maliyet dağıtımı nasıldır?

Matematiksel dağıtım yönteminde yardımcı maliyet merkezleri arasındaki karşılıklı hizmet ilişkileri “tam” olarak dikkate alınmaktadır. Bu nedenle maliyet dağıtımı sırasında maliyet akışı tek yönlü değil, karşılıklıdır. Maliyet dağıtımı hem ileriye hem de geriye doğru, çift yönlü olmaktadır.

Yardımcı maliyet merkezlerinin sundukları destek faaliyetlerinden kimler faydalanabilir?

Yardımcı maliyet merkezlerinin sundukları destek faaliyetlerinden, hem o maliyet merkezi kendisi hem diğer yardımcı maliyet merkezleri hem de esas üretim maliyet merkezleri yararlanabilir.

İkinci maliyet dağıtımının amacı nedir?

İkinci maliyet dağıtımın amacı; birinci maliyet dağıtımı sonrasında yardımcı maliyet merkezlerinde toplanan maliyetlerin, esas üretim maliyet merkezlerinde herhangi bir maliyet kalmamasıdır.

Eğer maliyet merkezinde yürütülen işlemler, daha çok işçiliğe yönelik ise hangi yükleme anahtarları kullanılır?

Eğer maliyet merkezinde yürütülen işlemler, daha çok işçiliğe yönelik ise, bu durumda kullanılması gereken yükleme anahtarı; direkt işçilik maliyetleri ya da bu maliyetin bir yüzdesi veya direkt işçilik saatleri gibi, direkt işçiliklerle ilgili bir anahtar olmalıdır.

Matematiksel dağıtım yönteminde yardımcı maliyet merkezleri arasındaki hizmet ilişkisi nasıldır?

Maliyetleri dağıtılan bir yardımcı maliyet merkezi diğer yardımcı maliyet merkezlerine hizmet sunmuşsa, bu hizmet ilişkisi dikkate alınarak, bunlara da dağıtım sırasında maliyet payı verilir. Böylece, geriye dönük olarak da maliyet dağıtımı yapılır. Doğal olarak, maliyetleri dağıtılan bir yardımcı maliyet merkezinin esas üretim maliyet merkezlerine sunduğu hizmetler nedeniyle, ileriye doğru, esas maliyet merkezlerine de maliyet dağıtılır.

İkinci maliyet dağıtımı yöntemleri olarak bilinen çözüm yöntemlerinden, uygulamada en fazla kullanılmakta olan yöntemler nelerdir?

1. Doğrudan (direkt, basit) dağıtım yöntemi 2. Kademeli (basamaksal, şelale, sıralı) dağıtım yöntemi 3. Matematiksel (eş zamanlı çözüm, denklem) yöntemi.

Yardımcı maliyet merkezlerinde kullanılan dağıtım anahtarları nasıl olmalıdır?

Dağıtım anahtarları ölçülebilir, mantıklı ve uygulanabilir olmalıdır.

Matematiksel dağıtım yönteminde dağıtımı yapılacak yardımcı maliyet merkezinin dağıtıma tabi tutulacak toplam maliyeti hesaplanırken kullanılan formül nedir?

Dağıtımı yapılacak yardımcı maliyet merkezinin dağıtıma tabi tutulacak toplam maliyeti = Birinci maliyet dağıtımı sonrasında o maliyet merkezinde toplanan maliyetlerin tutarı + O yardımcı maliyet merkezine diğer yardımcı maliyet merkezlerinden dağıtılacak maliyetlerin toplam tutarı şeklindedir.

Yardımcı maliyet merkezlerinde dağıtıma tabi tutulmayan bir tutar ne gibi bir soruna neden olabilir?

Yardımcı maliyet merkezlerinde dağıtıma tabi tutulmayan herhangi bir tutarda genel üretim maliyeti kalırsa mamullerin maliyetini doğru belirlemek amacından uzaklaşılacaktır.

Genel üretim maliyetlerinin mamullerle buluşabilmesi geleneksel anlayışla kaç aşamada gerçekleşir?

Genel üretim maliyetlerinin mamullerle buluşabilmesi bir dağıtım sayesinde gerçekleşir ve bu dağıtım süreci de geleneksel bir anlayışla, üç aşamada gerçekleşir.

Genel üretim maliyetlerinin dağıtımının ikinci aşamasında, yardımcı maliyet merkezlerinde birinci dağıtım (birinci aşama) sonrasında toplanan genel üretim maliyetleri, hangi maliyet merkezlerine dağıtılır?

Genel üretim maliyetlerinin dağıtımı sürecinde ikinci dağıtım sırasında, birinci aşamada (birinci maliyet dağıtımında) yardımcı maliyet merkezlerinde toplanan maliyetlerin tümü, tekrar bir dağıtıma tabi tutularak, esas üretim maliyet merkezlerine dağıtılır.

Maliyet dağıtımının en önemli amacı nedir?

Maliyet dağıtımının en önemli amacı; genel üretim maliyetlerinden mamullere pay vermektir.

Mamuller nerede üretilmektedir?

Mamuller fiilen esas üretim merkezlerinde üretilmektedir.

Yardımcı maliyet merkezlerinin görevi nedir?

Yardımcı maliyet merkezleri, mamullerin üretilebilmesi için destekleyici hizmetlerin sunulduğu iş bölümleridir.

İkinci maliyet dağıtımı sonrasında esas maliyet merkezlerinde biriktirilen maliyet tutarlarının toplamı neye eşit olmalıdır?

İkinci maliyet dağıtımı sonrasında esas maliyet merkezlerinde biriktirilen maliyet tutarlarının toplamının, işletmenin toplam maliyetlerine eşit olması da gerekir.

Geleneksel dağıtım modelinde en çok kullanılan yöntem hangisidir?

Geleneksel maliyet dağıtımı modelinde en yaygın olarak kullanılan yöntem doğrudan dağıtım yöntemidir.

Yardımcı maliyet merkezlerinde birinci maliyet dağıtımı sonrasında toplanan maliyetler hangi maliyet merkezine dağıtılır?

Tüm hizmetler esas maliyet merkezlerine sunulmuşçasına, yardımcı maliyet merkezlerinde birinci maliyet dağıtımı sonrasında toplanan tüm maliyetler, direkt olarak esas maliyet merkezlerine dağıtılır.

Maliyet yüklenmesini tanımlayınız?

Genel üretim maliyetlerinin dağıtımının üçüncü aşamasında, ikinci maliyet dağıtımı sonrasında esas üretim maliyet merkezlerinde toplanan maliyetler, dağıtım anahtarları (ölçüleri) aracılığıyla mamullere atanır. Bu işlem maliyet yüklenmesi olarak da tanımlanır.

Esas üretim merkezinde sadece bir mamül üretilmekte ise genel üretim maliyetinin üçüncü aşamasında ne gibi bir işlem yapılır?

Eğer esas üretim maliyeti merkezinde sadece bir mamul üretilmekte ise, dağıtıma gerek yoktur. Merkezin tüm maliyetleri üretilen mamule yüklenir. Mamulün toplam genel üretim maliyeti böylece bulunabilir.

Esas üretim merkezinde sadece bir mamül üretilmekte ise genel üretim maliyetinin üçüncü aşamasında tek mamül üretilmekte ise mamulün birim başına genel üretim maliyeti nasıl hesaplanır?

Mamulün birim başına genel üretim maliyetini hesaplayabilmek için, merkezde biriktirilen toplam genel üretim maliyeti tutarını üretilen mamul miktarına bölmek gerekecektir. Belirlenen bu genel üretim maliyeti payına, birim başına direkt ilk madde/malzeme maliyeti ile direkt işçilik maliyeti eklenerek, mamulün toplam birim maliyeti bulunacaktır.

Geleneksel maliyet dağıtımı modelinin üçüncü aşamasında, esas üretim maliyet merkezlerinde toplanan genel üretim maliyetlerinden mamule pay verilirken, en yaygın olarak kullanılan yükleme anahtarları hangileridir?

Geleneksel maliyet dağıtımı modelinin üçüncü aşamasında, esas üretim maliyet merkezlerinde toplanan genel üretim maliyetlerinden mamule pay verilirken, en yaygın olarak kullanılan yükleme anahtarları, hacim ile ilgili ölçülerdir. Bunlar; üretim miktarı, direkt ilk madde ve malzeme miktarı, direkt ilk madde ve malzeme maliyeti ya da bu maliyetin bir yüzdesi, direkt işçilik saatleri, direkt işçilik maliyeti ya da bu maliyetin bir yüzdesi ve makine saatleri gibi anahtarlardır.

Matematiksel dağıtım yönteminin sakıncalarını gidermek için hangi çözüm önerilir?

Matematiksel dağıtım yönteminin kullanılmasının sakıncalarını gidermek amacıyla, matris cebiri çözüm olarak sunulmaktadır. Genellikle, bu dağıtım işlemini gerçekleştirmek bilgisayarlar ve özel hazırlanmış bilgisayar yazılımları aracılığı ile olmaktadır.

Matematiksel dağıtım yönteminin kullanılmasının sakıncaları nedir?

Yardımcı maliyet merkezlerinin karşılıklı hizmet sunduğu bir işletmede, eğer üç ve daha fazla sayıda yardımcı maliyet merkezi varsa, bu durumda formüllerin oluşturulması ve bunların çözümü, hem çok zor olacaktır hem de bu yöntem oldukça zaman alıcı bir yoldur. Ayrıca, çözümü geçekleştirecek kişinin de oldukça iyi matematik bilgisi olması gerekmektedir.

Doğrudan dağıtım yöntemi başka hangi adlarla tanımlanmaktadır?

Doğrudan dağıtım yöntemi, “direkt dağıtım yöntemi veya basit yöntemi” olarak da tanımlanmaktadır.

Doğrudan dağıtım yönteminde maliyet merkezlerine sundukları hizmet miktarı nasıl hesaplanır?

Maliyeti dağıtılacak yardımcı maliyet merkezlerinin, varsa, kendi maliyet merkezlerine sundukları hizmet miktarı ve diğer yardımcı maliyet merkezlerine sundukları hizmet miktarları, toplam hizmet miktarları içerisinden çıkarılır.

Doğrudan dağıtım yönteminin sakıncası nedir?

Doğrudan dağıtım yönteminin en önemli sakıncası yardımcı maliyet merkezlerinin karşılıklı hizmet ilişkisini dikkate almamasıdır.

Doğrudan dağıtım yönteminde yardımcı maliyet merkezlerinin karşılıklı hizmet ilişkisini dikkate almaması hangi sonucu neden olmaktadır?

Doğrudan dağıtım yönteminde yardımcı maliyet merkezlerinin karşılıklı hizmet ilişkisini dikkate almaması nedeniyle dağıtılacak yardımcı maliyet merkezleri maliyetleri, gerçek tutarları yansıtamamaktadır.

Kademeli dağıtım yöntemi başka hangi adlarla tanımlanmaktadır?

Kademeli dağıtım yöntemi basamaksal dağıtım yöntemi, şelale dağıtım yöntemi, sıralı maliyet dağıtım yöntemi olarak da adlandırmaktadır.

Kademeli dağıtım yönteminde maliyet dağıtımı nasıldır?

Kademeli dağıtım yönteminde maliyet dağıtımı tek yönlüdür ve sürekli ileriye doğru yapılmaktadır.

Kademeli dağıtım yönteminde maliyetler hangi üretim merkezlerine yönelik olarak dağıtılır?

Kademeli dağıtım yönteminde maliyetler sürekli olarak esas üretim maliyeti merkezlerine yönelik olarak dağıtılmaya çalışılmaktadır.

Kademeli dağıtım yönteminde maliyet dağıtımına nasıl başlanır?

Kademeli dağıtım yönteminde maliyet dağıtımına, en fazla sayıda yardımcı maliyet merkezine hizmet sunan yardımcı maliyet merkeziyle başlanır.

Kademeli dağıtım yöntemine göre maliyetlerin dağıtımında, yardımcı maliyet merkezlerinin sıralaması yapılırken, yardımcı maliyet merkezleri eşit sayıda maliyet merkezine hizmet sunmuş iseler, hangi maliyet merkezine öncelik verilir?

Kademeli dağıtım yöntemine göre maliyetlerin dağıtımında, yardımcı maliyet merkezlerinin sıralaması yapılırken, yardımcı maliyet merkezleri eşit sayıda maliyet merkezine hizmet sunmuş iseler, bu durumda yardımcı maliyet merkezlerine en yüksek oranda (yüzdede) destek veren maliyet merkezinin maliyeti önce dağıtılır.

Kademeli dağıtım yöntemine göre maliyetlerin dağıtımında, yardımcı maliyet merkezleri sıralanırken, yardımcı maliyet merkezleri kendilerine ve diğer maliyet merkezlerine eşit oranda hizmet sunmuşlarsa, hangi maliyet merkezine öncelik verilir?

Kademeli dağıtım yöntemine göre maliyetlerin dağıtımında, yardımcı maliyet merkezleri sıralanırken, yardımcı maliyet merkezleri kendilerine ve diğer maliyet merkezlerine eşit oranda hizmet sunmuşlarsa, bu durumda birinci maliyet dağıtımı sonrasında bünyesinde en yüksek tutarda maliyet toplanmış olan yardımcı maliyet merkezinin maliyeti önce dağıtılır.

Kademeli dağıtım yöntemine göre maliyetler dağıtılırken, nasıl bir yöntem izlenir?

Birinci maliyet dağıtımı sonrasında yardımcı maliyet merkezinde toplanan maliyet tutarı dağıtılacaktır. Maliyeti dağıtılacak yardımcı maliyet merkezine eğer ikinci maliyet dağıtımı sırasında gelen bir maliyet tutarı da varsa; birinci maliyet dağıtımı tutarına, ikinci maliyet dağıtımı ile gelen bu tutar eklenir ve ikisinin toplam tutarı dağıtıma esas maliyet tutarını oluşturur.

Kademeli dağıtım yönteminde ikinci maliyet dağıtımının amacı nedir?

Kademeli dağıtım yönteminde ikinci maliyet dağıtımının amacının tüm maliyetleri esas maliyet merkezlerinde toplayabilmektir.

Kademeli dağıtım yönteminin sakıncası nedir?

Kademeli dağıtım yöntemi , yardımcı maliyet merkezleri arasındaki karşılıklı ilişkileri tek yönlü olarak dikkate almaktadır. Yardımcı maliyet merkezlerinin karşılıklı ilişkileri tam olarak dikkate alınmadığı için yardımcı maliyet merkezlerinin birbirlerine etkisi kısmen dağıtım yapılarak karşılanmaya çalışılmış, karşılıklı ilişkileri tam olarak dikkate alınmadığı için kademeli dağıtım yöntemi de soruna tam çözüm olamamıştır.

Matematiksel dağıtım yöntemi başka hangi adlarla tanımlanmaktadır?

Matematiksel dağıtım yöntemi Matematiksel dağıtım yönteminin kimi zaman eş zamanlı çözüm ya da denklem yöntemi olarak da tanımlandığı olmaktadır.

Eğer maliyet merkezinde teknik işlemlere ilişkin işler yürütülüyorsa hangi yükleme anahtarları kullanılır?

Eğer maliyet merkezinde teknik işlemlere ilişkin işler yürütülüyorsa bu durumda daha çok makine saatlerinin kullanılması doğru olacaktır.

Eğer maliyet merkezinde toplanan maliyetler, ilk madde/malzeme alınması ya da taşınması gibi, temel olarak ilk madde/malzemelerle ilgili ise hangi yükleme anahtarları kullanılır?

Eğer merkezde toplanan maliyetler, ilk madde/malzeme alınması ya da taşınması gibi, temel olarak ilk madde/malzemelerle ilgili ise, bu durumda direkt ilk madde/malzeme maliyetleri ile ilişkili bir yükleme ölçüsünün kullanılması doğru olacaktır.

İşletmelerde genel yükleme oranı mı yoksa her maliyet merkezi için ayrı yükleme oranı mı kullanılmalıdır?

İşletmelerde eğer uygunsa, değişik nedenlerle farklı yükleme oranları hesaplanarak uygulanabilir. Bu, tüm işletme için tek bir yükleme oranı olabileceği gibi, her üretim safhası (aşaması), her maliyet merkezi ve her faaliyet için bir tane yükleme oranı kullanılabilir. Bir başka ifade ile işletmenin tamamı için bir tane yükleme oranı kullanılabilir. Ancak, işletmede sadece bir tür mamul üretiliyorsa ya da üretilen mamuller birbirlerine çok benziyorlarsa her maliyet merkezi için farklı yükleme oranı yerine, tüm işletme için bir tek (genel) yükleme oranı kullanılabilir.

Geleneksel olarak tanımlanan maliyetleme sistemleri, günümüzün modern ve oldukça otomatikleşmiş üretim ortamlarında, hangi faaliyetlerin maliyetlerinin mamullere dağıtımında sorunlara yol açmaktadır?

Direkt işçiliklere bağlı olarak geliştirilen faaliyet hacmine dayalı ve geleneksel olarak tanımlanan maliyetleme sistemleri, günümüzün modern ve oldukça otomatikleşmiş üretim ortamlarında, üretim hacmi ile bağlantılı olmayan faaliyetlerin maliyetlerinin mamullere dağıtımında sorunlara yol açmaktadır.

Eğer işletmelerde birçok maliyetin ortaya çıkmasına, hacimle ilgili olmayan dağıtım anahtarı neden oluyorsa bu durumda hangi dayalı maliyetleme göz önünde bulundurulmalıdır?

Eğer işletmelerde birçok maliyetin ortaya çıkmasına, hacimle ilgili olmayan dağıtım anahtarı neden oluyorsa bu durumda “Faaliyetlere dayalı maliyetleme” göz önünde bulundurulmalıdır.

Faaliyetlere dayalı maliyet sistemi nedir?

Faaliyetlere dayalı maliyet sistemi; bir işletmenin kaynakları, faaliyetleri, maliyet nesneleri, maliyet taşıyıcıları ve faaliyet başarı ölçüleri hakkında finansal ve finansal olmayan verileri elde eden ve bunları işleyerek bilgi haline dönüştüren bir bilgi sistemidir.

Fonksiyonun tanımını yapınız.

Fonksiyon; işletme içinde ortak amacı olan bir grup faaliyeti ifade eder.

Faaliyetin tanımını yapınız.

Faaliyetler; bir fonksiyonun amaçlarını ve hedeflerini başarabilmek için, bir işletmede çalışanlar veya makineler tarafından yerine getirilmesi gerekli olan eylemlerdir, işlerdir.

Faaliyetlerin maliyet muhasebesi sistemlerinin temeli olarak kullanılmasını zorunlu kılan nedenler nelerdir?

1. Faaliyetler, değişim için uygun bir temeli oluşturur. 2. Faaliyetler, kolaylıkla anlaşılır. 3. Faaliyetler, maliyetleri taşıyan faktörlere dikkati çeker. 4. Faaliyetler, mamul maliyetlerinin doğruluk derecesini artırır. 5. Faaliyetler, sürekli gelişmeyi tamamlar. 6. Faaliyetler, finansal ve finansal olmayan başarı ölçülerini bütünleştirir. 7. Faaliyetler, kendi aralarındaki karşılıklı bağımlılığa dikkati çeker. 8. Faaliyetler, planlamayı, kontrolü ve karar destek sistemini birbirine bağlar.

Faaliyetlere dayalı maliyet sistemi nasıl çalışır?

Faaliyetlere dayalı maliyet sistemleri, işletmenin sahip olduğu kaynakların maliyetini, aynı işletmede yerine getirilen faaliyetlerin bu kaynakları kullanımına dayalı olarak faaliyetlere yükler ve daha sonra da bu faaliyetlerin maliyetini; mamuller, hizmetler, projeler gibi maliyet nesnelerine aktarır.

Faaliyetlere dayalı maliyet sistemi hangi amaçlar için kullanılmaktadır?

a. Toplam üretim maliyetleri içinde önemli bir duruma gelen genel üretim maliyetlerinin yapısının daha iyi anlaşılmasını sağlayarak genel üretim maliyetleri ile mamuller, hizmetler, dağıtım kanalları, projeler gibi maliyet nesneleri arasındaki ilişkinin oluşturulması (genel üretim maliyetlerinin dağıtılması), b. Maliyetlerin oluşumuna neden olan olayları ve faaliyetleri belirleyerek, maliyetlerin kontrolüne ve yönetimine yardımcı olmak, c. Maliyetleri; maliyet nesnelerine, olanaklar el verdiğince doğru olarak aktararak, karar alma sürecinde, yöneticileri maliyet bilgilerinden etkin olarak yararlandırmak.

Faaliyetlere dayalı maliyet sisteminin temelini hangi varsayım oluşturur?

Faaliyetlerin kaynakları ve mamullerin de faaliyetleri tükettiği varsayımı, faaliyetlere dayalı maliyet sisteminin temelini oluşturur.

Faaliyetlere dayalı yönetim, faaliyetlere dayalı maliyet bilgilerini hangi amaçlar için kullanmaktadırlar?

a. Stratejik önceliklerin belirlenmesi ve uygulanması, b. Düşük maliyetli mamullerin tasarımı, maliyetlerin azaltılması olanakları ve kalitenin iyileştirilmesi için yapılan araştırmalarda; çabaların analizi ve başarının ölçümü, c. Tedarikçi ile ilişkilerde israfın belirlenmesi, d. En kârlı olanakları sağlayan dağıtım kanalları için yapılması gerekli sermaye harcamalarının belirlenmesi.

Geleneksel sistem ile faaliyetlere dayalı sistem arasındaki farklılıklar nelerdir?

a. Geleneksel maliyet sistemleriyle karşılaştırıldığında, faaliyetlere dayalı maliyet sistemlerinde, yardımcı maliyet merkezleri ve esas üretim maliyet merkezlerinin yerini faaliyetler almaktadır. Maliyetlerin dağıtımının ilk aşamasında daha fazla sayıda merkez oluşturulduğunu söylemek mümkündür. b. Faaliyetlere dayalı maliyet sisteminde çok daha fazla sayıda ve türde maliyet taşıyıcısı/dağıtım anahtarı kullanılıyor olmasıdır. Bu durumda, geleneksel maliyet sistemlerinde kullanılan dağıtım anahtarı kavramı yerine, faaliyetlere dayalı maliyet sistemlerinde maliyet taşıyıcısı kavramının kullanıldığı da ortaya çıkmaktadır. c. Geleneksel maliyet dağıtım sisteminin ikinci aşamasıyla, bir başka ifade ile birinci aşama sonrasında yardımcı maliyet merkezlerinde toplanan genel üretim maliyetlerinin dağıtım anahtarları ile esas üretim maliyet merkezlerine dağıtılmasıyla, ilgilidir. Tekrar dağıtım olarak da tanımlanan bu işlemin faaliyetlere dayalı maliyet sisteminde yapılmasına gerek kalmadan, maliyetler, her faaliyet için ayrı faaliyet maliyeti taşıyıcısı ile mamullere aktarılmaktadır. Böylece, maliyetler önce faaliyetlere aktarılmakta, daha sonra da bu faaliyetleri tüketen mamullere aktarılmış olmaktadır.

Genel üretim maliyetlerinin dağıtımının ikinci aşamasında ne yapılır?

Genel üretim maliyetlerinin dağıtımının ikinci aşamasında ise, yardımcı maliyet merkezlerinde birinci dağıtım (birinci aşama) sonrasında toplanan genel üretim maliyetleri, esas üretim maliyet merkezlerine dağıtılır. Bir başka ifade ile, genel üretim maliyetlerinin dağıtımı sürecinde ikinci dağıtım sırasında, birinci aşamada (birinci maliyet dağıtımında) yardımcı maliyet merkezlerinde toplanan maliyetlerin tümü, tekrar bir dağıtıma tabi tutularak, esas üretim maliyet merkezlerine dağıtılır.

Dağıtım ilişkileri tablosu nedir?

Yardımcı maliyet merkezlerinin gerek kendisine gerekse diğer yardımcı maliyet merkezleri ile esas üretim maliyet merkezlerine sundukları hizmetlerin toplam miktarlarını ve hizmetlerin miktarlarının dağılımını, dağıtım anahtarlarından yararlanarak gösteren tabloya “dağıtım ilişkileri tablosu” denir.

İkinci maliyet dağıtımı yöntemleri olarak bilinen yöntemlerden, uygulamada en fazla kullanılmakta olanlar hangileridir?

Bunlar:

1. Doğrudan (direkt, basit) dağıtım yöntemi,
2. Kademeli (basamaksal, şelale, sıralı) dağıtım yöntemi,
3. Matematiksel (eş zamanlı çözüm, denklem) dağıtım yöntemidir.

Bu yöntemler uygulanırken; işletmedeki maliyet sisteminin amacı, maliyet dağıtımıyla elde edilebilecek faydalar, işletmenin kullandığı üretim teknolojisi, yöntemin işletmede uygulanabilirliği ve uygulama kolaylıkları gibi koşullar dikkate alınmalıdır.

Doğrudan (Direkt, Basit) Dağıtım Yöntemi nedir? Açıklayınız.

Geleneksel maliyet dağıtımı modelinin ikinci maliyet dağıtımında en yaygın olarak kullanılan “doğrudan dağıtım yöntemi”nde; maliyeti dağıtılacak yardımcı maliyet merkezlerinin gerek kendisine gerekse diğer yardımcı maliyet merkezlerine sundukları hizmet miktarları, dağıtımda dikkate alınmaz. Yardımcı maliyet merkezleri arasındaki karşılıklı hizmet ilişkisi yok kabul edilir.

Kademeli dağıtım yöntemi nedir? Açıklayınız.

Kademeli dağıtım yönteminin kimi zaman “basamaksal dağıtım yöntemi” kimi zaman “şelale dağıtım yöntemi” kimi zaman da “sıralı maliyet dağıtım yöntemi” olarak tanımlandığı görülmektedir. Kademeli dağıtım yöntemi; doğrudan dağıtım yönteminin yardımcı maliyet merkezlerinin karşılıklı hizmet ilişkilerini dikkate almaması nedeniyle oluşan sakıncasını ortadan kaldırmak amacıyla geliştirilen, ancak karşılıklı hizmet ilişkileri “kısmen” dikkate alan ikinci maliyet dağıtımı yöntemidir.

Matematiksel (Eş Zamanlı Çözüm, Denklem) Dağıtım Yöntemi nedir? Açıklayınız.

Matematiksel dağıtım yönteminin kimi zaman eş zamanlı çözüm ya da denklem yöntemi olarak da tanımlandığı olmaktadır. Geleneksel maliyet dağıtımı modelinde ikinci maliyet dağıtımı amacıyla kullanılabilecek bir başka yaklaşım olan matematiksel dağıtım yönteminde, yardımcı maliyet merkezleri arasındaki karşılıklı hizmet ilişkileri “tam” olarak dikkate alınmaktadır. Bu nedenle maliyet dağıtımı sırasında maliyet akışı tek yönlü değil, karşılıklıdır.

Birinci, ikinci ve üçüncü dağıtım yüklemesini kısaca açıklayınız.

Bir işletmenin genel üretim maliyetlerini mamulle buluşturabilmek amacıyla üç aşamalı bir süreç izlenmektedir. Birinci aşamada genel üretim maliyetleri; yardımcı ve esas üretim maliyet merkezlerine dağıtılmaktadır. İkinci aşamada; birinci aşamada yardımcı maliyet merkezlerine dağıtılan genel üretim maliyetleri, bazı yöntemlerden yararlanarak esas üretim merkezlerinde toplanmaktadır. Bu aşamadan sonra maliyet dağıtımı bir adım daha ileri götürülür ve üçüncü ve son aşamada, esas üretim maliyet merkezlerinde toplanan genel üretim maliyetlerinden, otomobil, mobilya ve kitap gibi, mamullere maliyet dağıtılması (yüklenmesi) işlemi gerçekleştirilir.

Yükleme Anahtarının (Ölçüsünün) seçiminde dikkat edilmesi gereken unsurlar nelerdir?

Genel üretim maliyetlerinin mamullere yüklenmesi sırasında kullanılacak yükleme anahtarı seçilirken, maliyet merkezinde yürütülen işlemleri en doğru şekilde mamule yansıtacak anahtarın tercih edilmesine dikkat edilmelidir. Yükleme anahtarı seçilirken dikkat edilmesi gereken bir başka konu da, iş yükünü en aza indirecek ve en düşük hesaplama maliyetli yükleme anahtarları kullanılmasıdır. Belirli bir mamule genel üretim maliyetinin yüklenmesi sırasında, iki veya daha fazla yükleme anahtarı yaklaşık olarak aynı tutarda maliyet sağlıyorsa, en basit yükleme anahtarı tercih edilmelidir.

Genel yükleme oranı nedir? Açıklayınız.

İşletmelerde eğer uygunsa, değişik nedenlerle farklı yükleme oranları hesaplanarak uygulanabilir. Bu, tüm işletme için tek bir yükleme oranı olabileceği gibi, her üretim safhası (aşaması), her maliyet merkezi ve her faaliyet için bir yükleme oranı kullanılabilir. Bir başka ifade ile, işletmenin tamamı için bir tane yükleme oranı kullanılabilir. Bu yükleme oranı genel yükleme oranı olarak tanımlanabilir.

İşletmelerde “Faaliyetlere dayalı maliyetleme (FDM)” niçin kullanılır?

Direkt işçilik saatleri veya maliyetlerinin hatta makine saatlerinin bir tek dağıtım anahtarı olarak kullanılması, maliyet dağıtımında arzu edilen neden/etki ölçütünü nadiren karşılamaktadır. Eğer işletmelerde birçok maliyetin ortaya çıkmasına, hacimle ilgili olmayan dağıtım anahtarı neden oluyorsa bu durumda “Faaliyetlere dayalı maliyetleme (FDM)” gözönünde bulundurulmalıdır.

Faaliyetlere dayalı maliyet sistemi nedir? Tanımlayınız.

Faaliyetlere dayalı maliyet sistemi; bir işletmenin kaynakları, faaliyetleri, maliyet nesneleri, maliyet taşıyıcıları ve faaliyet başarı ölçüleri hakkında finansal ve finansal olmayan verileri elde eden ve bunları işleyerek bilgi haline dönüştüren bir bilgi sistemidir.

Faaliyetlere dayalı maliyetleme sistemi içinde geçen “faaliyet, fonksiyon ve görev” kavramlarını açıklayınız.

Faaliyetler; bir fonksiyonun amaçlarını ve hedeflerini başarabilmek için, bir işletmede çalışanlar veya makineler tarafından yerine getirilmesi gerekli olan eylemlerdir, işlerdir. Bu durumda, fonksiyonun tanımının da verilmesi, faaliyet kavramının tanımının daha iyi anlaşılmasını sağlayacaktır. Fonksiyon; işletme içinde ortak amacı olan bir grup faaliyeti ifade eder. Görevler ise, bir faaliyetin iş unsurlarıdır. Örneğin; bir mamulü fiziksel olarak üretme fonksiyonu; ilk madde/malzemenin biçimini ve yapısını değiştiren, parçalara belirli bir nitelik kazandırmak için makinelerden geçiren, sonuçta parçaları monte eden ve her biri ayrı olan, belirli sayıdaki faaliyetlerden oluşur.

Faaliyetlerin maliyet muhasebesi sistemlerinin temeli olarak kullanılmasını zorunlu kılan nedenler nelerdir?

Faaliyetler, değişim için uygun bir temeli oluşturur, kolaylıkla anlaşılır, maliyetleri taşıyan faktörlere dikkati çeker, mamul maliyetlerinin doğruluk derecesini artırır, sürekli gelişmeyi tamamlar, finansal ve finansal olmayan başarı ölçülerini bütünleştirir, kendi aralarındaki karşılıklı bağımlılığa dikkati çeker, planlamayı, kontrolü ve karar destek sistemini birbirine bağlar. Bu nedenlerle, işletmelerde geleneksel maliyet muhasebesi sistemleri yerine, faaliyetlere dayalı maliyet sistemlerinin kullanılması gerekir.

Faaliyetlere dayalı maliyet sistemi hangi amaçlar için kullanılmaktadır?

Bunlar:

• Toplam üretim maliyetleri içinde önemli bir duruma gelen genel üretim maliyetlerinin yapısının daha iyi anlaşılmasını sağlayarak genel üretim maliyetleri ile mamuller, hizmetler, dağıtım kanalları, projeler gibi maliyet nesneleri arasındaki ilişkinin oluşturulması (genel üretim maliyetlerinin dağıtılması),
• Maliyetlerin oluşumuna neden olan olayları ve faaliyetleri belirleyerek, maliyetlerin kontrolüne ve yönetimine yardımcı olmak,
• Maliyetleri; maliyet nesnelerine, olanaklar el verdiğince doğru olarak aktararak, karar alma sürecinde, yöneticileri maliyet bilgilerinden etkin olarak yararlandırmaktır.

Geleneksel Sistem ile Faaliyetlere Dayalı Sistem arasındaki farklılıklar nelerdir?

Geleneksel maliyet sistemleriyle karşılaştırıldığında, faaliyetlere dayalı maliyet sistemlerinde, yardımcı maliyet merkezleri ve esas üretim maliyet merkezlerinin yerini faaliyetler almaktadır. Bir başka ifade ile, ilk aşamada maliyetler faaliyetlere dağıtılmaktadır. Bu nedenle, üretim süreci içinde, faaliyet maliyeti merkezleri, geleneksel maliyet istemlerinde kullanılan maliyet merkezleriyle birbirine benzer bir hâl almaktadır İki sistem arasındaki ikinci farklılık ise, faaliyetlere dayalı maliyet sisteminde çok daha fazla sayıda ve türde maliyet taşıyıcısı/dağıtım anahtarı kullanılıyor olmasıdır. Bu durumda, geleneksel maliyet sistemlerinde kullanılan dağıtım anahtarı kavramı yerine, faaliyetlere dayalı maliyet sistemlerinde maliyet taşıyıcısı kavramının kullanıldığı da ortaya çıkmaktadır.

Faaliyetlere dayalı yönetim, faaliyetlere dayalı maliyet bilgilerini hangi amaçlar için kullanmaktadırlar?

Bunlar:

• Stratejik önceliklerin belirlenmesi ve uygulanması,
• Düşük maliyetli mamullerin tasarımı, maliyetlerin azaltılması olanakları ve kalitenin iyileştirilmesi için yapılan araştırmalarda; çabaların analizi ve başarının ölçümü,
• Tedarikçi ile ilişkilerde israfın belirlenmesi,
• En kârlı olanakları sağlayan dağıtım kanalları için yapılması gerekli sermaye harcamalarının belirlenmesidir.