Maliyet Muhasebesi Dersi 2. Ünite Sorularla Öğrenelim

Stok kontrollerinden kurumsal kaynak planlamasını açıklayınız.

Bir işletmenin üretim faktörlerinin bir bütün olarak en iyi şekilde kullanılmasını sağlayan yönetim sistemi yazılımıdır. Kurumsal kaynak planlaması sisteminde, bir işletmenin tüm bölümleri bir bilgisayar sistemi altında bütünleştirilerek farklı bölümlerin eldeki verileri ortaklaşa kullanımı sağlanır. Bir işletmenin alınan siparişten mamul satışı, maliyet hesaplamadan muhasebeye, üretimden insan kaynaklarına, stok değerlemeden müşteri ilişkileri yönetimine kadar çok sayıda işletme faaliyeti bütünleştirilerek sunulur.

Stok kontrollerinden tam zamanında (JIT) stok kontrol yöntemini açıklayınız.

Bu yöntemde, stoklar tam gerekli olduğu anda ve tam gereken yerde işletmeye teslim edilmelidir. Tedarikçiler ile karşılıklı güvene ve eşgüdüme dayalı olarak kurulan sistemde, gereksiz stoklar ortadan kaldırılmaya çalışılmaktadır. Sistem ilk madde/malzeme maliyetlerini doğrudan etkileyerek, satın alma, teslimat, kontrol ve stok maliyeti gibi fonksiyonlardaki maliyetlerden tasarruflar elde edilmesini sağlar.

Malzeme ihtiyaç planlaması nedir?

Kurumsal kaynak planlaması sistemlerinin en eski ve temel parçasıdır. Ana düşünce; doğru ilk madde/malzemeyi, doğru miktarda ve doğru zamanda almaktır. Malzeme ihtiyaç planlaması yazılımı, bir üretim işletmesinde, üretim için gereksinim duyulan ilk madde/malzemelerin hesaplanmasını sağlar.

Üretim kaynak planlaması nedir?

Malzeme ihtiyaç planlamasının yetersiz kaldığı noktalarda, planlama amacıyla; zaman, makine ve insan gücü gibi, diğer kaynakların da katılması ile genişletilmiş bir yazılımdır.

Kurumsal kaynak planlaması sisteminin olumlu yanlarını yazınız.

Kurumsal kaynak planlaması sisteminin olumlu yanları; işletmenin bölümleri arasında bütünleşme ve iletişim artar, ilgili ve zamanlı bilgi sayesinde daha doğru raporlama sonuçları çıkar.

Kurumsal kaynak planlaması sisteminin olumsuz yanlarını yazınız.

Sistemi oluşturabilmek için önemli sayılabilecek bir finansal kaynağın ayrılması gereklidir. Sistemin işletmeye uyarlanması sırasında direnç ile karşılaşılması sonucu uyarlama aşamasında zorluk oluşur.

Maliyet muhasebesi bakımından madde kavramını tanımlayınız?

Maliyet muhasebesi açısından madde, “bir cismi oluşturan unsur,” “duyularla algılanabilecek nesne”dir.

Sürekli envanter stok kartının giren ve çıkan bölümlerindeki bilgiler kullanılarak hangi kayıtlar yapılır?

Sürekli envanter stok kartları, ana ilk madde/malzeme hesabının yardımcı hesabı gibidir. Bu kartın “giren” bölümündeki bilgilerle satın alınan ilk madde/malzemenin maliyeti belirlenerek kayıt yapılabilir. “çıkan” bölümündeki bilgilerle de üretime gönderilen ilk madde/malzemenin maliyetine ilişkin kayıtlar yapılabilir.

Stok nedir, tanımlayınız?

• Olağan iş akışında satabilmek için elinde bulundurduğu ve üretimi tamamlanmış mamul, • Satışlarını gerçekleştirebilmek için gerekli üretimi yaparken üretim süreci içinde bulunan ve henüz üretimi tamamlanmamış haldeki mamul, • Üretim sürecinde tüketilecek ilk madde veya malzeme halindeki varlıklarıdır.

Stok kontrolünü tanımlayınız?

Stok miktar ve çeşitlerinin, işletmelerin tedarik, üretim ve finansal olanaklarına göre en akılcı ve en tasarruflu şekilde belirlenmesi sürecidir.

Stok kontrolünün amacını açıklayınız?

Stok kontrolünün amacı; stokların ne eksik ne fazla fakat yeterli miktarlarda işletmede hazır bulundurularak üretimin aksatılmadan yürütülmesidir.

Stok kontrol yöntemleri nelerdir?

En Düşük-En Yüksek Yöntemi, Görsel Kontrol Yöntemi, Çift Depo Yöntemi, Sabit Sipariş Yöntemi, ABC Yöntemi, Çizgi İmleme (Barkodlama) Yöntemi, Radyo Frekansı ile Tanımlama (RFIT) Yöntemi, Tam Zamanında (JIT) Stok Kontrol Yöntemi, Kurumsal Kaynak Planlaması.

Stok kontrollerinden en düşük-en yüksek yöntemini açıklayınız.

Bu yöntemde, en düşük ve en yüksek olmak üzere iki stok düzeyi belirlenir. Stoklar en düşük düzeyine ulaştığında, stokları yeniden doldurmak amacıyla sipariş verilir. En yüksek düzey, stok miktarı olarak aşılmaması gereken düzeydir.

Stok kontrollerinden görsel kontrol yöntemini açıklayınız.

Çalışanın deneyimi ve sağduyusuna bağlı olarak yeni sipariş verilir. Stokların sipariş verme düzeyi ve siparişteki stok kalemi miktarı tamamen çalışanın görüşüne ve sorumluluğuna kalmıştır.

İlk-Giren-İlk-Çıkar yöntemi nedir?

Her parti ilk madde/malzemenin giriş sıraları, bunların miktarları ve kendi birim fiyatları ayrı olarak izlenir. İlk madde/malzemeler, satın alma tarihi sırasına göre ve kendi parti fiyatlarıyla üretime gönderilir. Bu yöntemde, ambara ilk gelen veya ambarda ilk var olan ilk madde/malzeme, üretime öncelikle gönderilir.

Son-Giren-Son-Çıkar yöntemi nedir?

Her parti ilk madde/malzeme kendi alış birim maliyetiyle ambarda izlenir. Üretime gönderilen ve üretimde tüketildiği kabul edilen ilk madde/malzemelerin maliyeti, son olarak ambara giren ilk madde/malzeme partisinin birim maliyetinden yararlanarak belirlenir. Ambara en son gelen parti üretime ilk olarak gönderilir.

Teslim alma ve kontrol biriminde yapılan işlemler nelerdir?

İşletmenin teslim alma ve kontrol biriminin çalışanları, ürünün ambalajını kontrol ettikten sonra ambalajı açarak, miktar ve kalite açısından kontrol ederler ve işletmenin satıcı ile yaptığı sözleşmeyi ve satıcının düzenlediği sevk irsaliyesini de dikkate alarak bunların kabul edilip edilmeyeceğine karar verirler. Uygun görülen ilk madde/malzemeler için, “Teslim Alma ve Muayene Raporu” düzenlenir. Bu rapor teslim koşulları ile ilgili bilgileri içerir. Kesin kabulü yapılanlar ilgili ambara gönderilir. Kabul edilmeyenler ise satıcıya iade edilir.

Ambar stok kartında hangi bilgiler bulunur?

Satın alınarak ambara giren ilk madde/malzemelerin miktarı, ambardan çıkarılarak üretime gönderilen ilk madde/malzemelerin miktarı ve ambarda her hareket sonrasında kalan ilk madde/ malzemelerin miktarı, işlem tarihleri sırasına göre, fiş veya rapor numaraları bilgilerine de yer verilerek ambar stok kartında kayıt altına alınır.

İlk madde/malzemenin üretime gönderilmesi işlemi hakkında bilgi veriniz.

Üretim hatlarında üretime geçilmeden önce, gereksinim duyulan ilk madde/malzemeler, ilgili üretim birimleri yöneticilerince, istek fişi doldurularak, işletmenin ilk madde/malzeme ambarından istenir. Bu belge, ambar çalışanına istenen ilk madde/malzemeyi isteyen bölüme sevk etme olanağı sağlar. Ambar çalışanları ilk madde/malzeme istek fişine dayanarak ambar çıkış fişlerini düzenler ve isteği yapan bölüme ilk madde/malzemeyi sevk eder. Ambar çıkış fişleri yardımıyla, ambarda ambar stok kartının “çıkan” bölümüne işlem kaydedilir.

Malzemenin tanımını yapınız.

Bir işin yapılabilmesinde kullanılan tamamlayıcı unsurlara malzeme denir.

Maliyet muhasebesinin önemli amaçlarından biri olan mamul maliyetlerinin belirlenmesi amacına ulaşılabilmesi için hangi aşamalardan geçilir, yazınız.

Üretimde kullanılacak madde/ malzemelerin satın alınması veya işletme içinden elde edilmesi için istekte bulunulması aşamasından, bunların mamul içinde tüketilmesine kadar geçireceği tüm aşamalar, belirli yöntemlerle kaydedilmeli, izlenmeli ve hesaplanmalıdır. Böylece, gerçek maliyet sonuçlarına ulaşılabilir.

İlk madde nedir, tanımlayınız.

Mamulün içine giren ve bir mamulün özünü oluşturan, üzerinde emek ve üretim işlemleri yoluyla değişiklikler yapılabilmesine olanak sağlayan nesnelerdir.

Muhasebede ilk madde ve malzeme maliyetinin belirlenmek istenmesindeki amaçlar nelerdir?

İlk madde ve malzemelere ilişkin maliyet kontrolü ve maliyet analizine olanak tanımak, İşletmenin elde ettiği gelirle doğru bir şekilde karşılaştırmaya olanak sağlayacak doğru maliyet rakamlarının sağlanması yoluyla, doğru finansal sonuçların elde edilebilmesidir.

Stok kontrollerinden çift depo yöntemini açıklayınız.

Bu yöntemde herhangi bir stok, iki bölmeli bir depoda tutulur. Deponun bir ana bölümü bir de yedek bölümü vardır. Normalde ana depo kullanılır. Bu depodaki stoklar tamamen kullanıldığı zaman, yeniden sipariş verilir. Yeni stok teslim alınıncaya kadar yedek depo kullanılır. Ancak, yedek depoda sipariş teslim alınıncaya kadar geçecek sürede gereksinim duyulan miktar kadar stok miktarı bulunmalıdır.

Stok kontrollerinden sabit sipariş yöntemini açıklayınız.

Bu yöntemde, sürekli olarak belirli zaman aralıklarıyla veya belirli sabit bir miktarda sipariş verilir. Stokların tüketim hızının her zaman farklı olabilmesi, bu yöntemin sakıncasını oluşturur. Farklı özelliklerde çok sayıda stok kaleminin bulunduğu bir sistemde sipariş aralıklarının ayrı ayrı inceleme sonucu hesaplanması ve bulunacak sürelere göre kontrol yapılması çok güç bir iştir. Bu da sabit sipariş yönteminin uygulanmasını güçleştirir.

Stok kontrollerinden ABC yöntemini açıklayınız.

Bu yöntemde, amaç stoklara yapılan toplam yatırımı en düşük düzeyde tutmaktır. Bu amaçla, stoklar önem ve parasal değerleri açısından üç ana gruba ayrılır: “A” Grubu: Bu gruptaki stok unsurlarının birim maliyetleri, diğer gruplardaki stok unsurlarından daha yüksektir. Bu nedenle, bunlardan ambarda miktar olarak daha az bulundurulur. “B” Grubu: Bu gruptaki stokların birim maliyetleri, “A” grubuna göre daha düşüktür. “B” grubundaki stoklar, miktar olarak, “A” grubuna göre daha fazla bulundurulur. “C” Grubu: Bu gruptaki stoklar birim fiyatı en düşük stoklardır ve toplam stok miktarının % 40- 50’sini, toplam stok değerinin % 5-10’unu oluştururlar. Bu gruba giren stok unsurları, toplam stok miktarının önemli bir bölümünü oluştururlar.

Mamulün tanımını yapınız.

İlk maddelere şekil verilmesi, bir başka ifade ile daha önce hazırlanan esas mamul örneğine benzeyecek şekilde bu ilk maddelerin üzerinde yapılan dönüştürme işlemleri sonucunda ortaya çıkan nesnelerdir.

Stok kontrollerinden çizgi imleme yöntemini açıklayınız.

Çubuklardan oluşan bir dizgi halinde bir araya getirilmiş çizgiler, özel olarak hazırlanmış aletler ile okunarak bilgiye dönüştürür ve bu bilgi de yazıcılara aktarır. Bu çizgi imler sayesinde, çok sayıda ilk madde/malzeme birbirinden kolaylıkla ayırt edilebilmektedir.

Stok kontrollerinden radyo frekansı ile tanımlama (RFIT) yöntemini açıklayınız.

Bu yöntemde, radyo frekansı kullanılır. RFIT yönteminde temel olarak bir etiket ve okuyucu vardır. Stok unsurlarını tanımlamak ve bu unsurları ambarda takip etmek amacıyla, tek tek otomatik ve elektronik olarak tanımlanan RFIT künyesini oluşturan etiketler kullanılır. İlk madde/malzemelerin radyo frekansı okuyucularına yeterince yakınlıkta bir yerde tutularak etiketlerinin okunmasının sağlanması, bunların sıraya sokularak okutulması sorununu da ortadan kaldırır.

Stok değerleme yöntemlerini yazınız.

Stok değerleme yöntemleri: a. Gerçek Parti Yöntemi b. İlk-Giren-İlk-Çıkar Yöntemi c. Son-Giren-Son-Çıkar Yöntemi d. Ortalama Maliyet Yöntemleri i. Ağırlıklı Ortalama Maliyet Yöntemi ii. Hareketli Ortalama Maliyet Yöntemi e. Piyasa Fiyatı Yöntemi f. Piyasa Fiyatı veya Alış Maliyetinden Düşük Olanı İle Değerleme Yöntemi g. Standart Maliyet Yöntemi

Direkt ilk madde/malzeme giderine örnekler veriniz?

Ampul üretiminde kullanılan cam, bir binanın yapımında kullanılan tuğla, plastik mamullerin üretiminde kullanılan polietilen, gömleğin kumaşı mamul üretimindeki ilk madde/malzemeler olduğundan bunlar için yapılan giderler de direkt ilk madde/malzeme gideridir.

Endirekt madde ve malzemeyi tanımlayınız?

Endirekt madde/malzemeler, mamulün temel yapısını oluşturmayan, buna karşılık nihai mamulün ortaya çıkarılabilmesi için gereksinim duyulan, ancak her mamul içinde ne kadar yer aldığının doğrudan doğruya belirlenebilmesi zor olan ilk madde/ malzemelerdir.

Endirekt madde/malzeme giderinin tanımını yapınız.

Bir mamulle dolaylı olarak ilişkilendirilebilen yardımcı ilk madde ve işletme malzemesi giderine, endirekt madde/malzeme gideri denir.

Üretim işletmelerinde ilk madde/malzemeler ile ilgili ortaya çıkan işlemleri sıralayınız.

Üretim işletmelerinde ilk madde/malzemeler ile ilgili ortaya çıkan işlemler: • Gereksinim Belirlenmesi • Tedarik • Teslim alma, • Depolama • Üretime gönderme (sevk-kullanım)

Stok değerleme yönteminin tanımını yapınız.

Üretimde tüketilen stokların maliyetini ve ambarda kalan stokların değerinin belirlenmesi işleminde kullanılan farklı yaklaşımlara stok değerleme yöntemleri denir.

Ağırlıklı (Tartılı) ortalama maliyet nasıl hesaplanır?

Ağırlıklı ortalama birim maliyet; bir dönem içinde üretimde kullanılabilecek tüm ilk madde/malzemelerin tutarlarının toplamının, bu dönem içindeki tüm ilk madde/malzemelerin toplam miktarına bölünmesi ile bulunur.

Ortalama maliyet kaça ayrılır?

Ortalama maliyet ikiye ayrılır: 1.Ağırlıklı (Tartılı) ortalama maliyet 2.Hareketli ortalama maliyet

Yardımcı maddelere örnekler veriniz?

Yardımcı maddelere kitap üretiminde kullanılan yapıştırıcı, şeker üretim sürecinde kullanılan kireç taşı, sucuk üretiminde kullanılan baharat, toz halindeki kir sökücülerin üretim sürecinde kullanılan parfümleri örnek olarak verebiliriz.

Direkt ilk madde/malzeme giderini tanımlayınız?

Bir mamulün temel ve fiziki yapısını oluşturan ilk madde/malzemelerden hangi mamul için ne kadar tüketildiği herhangi bir dağıtım yapılmaksızın doğrudan belirlenebilen, aynı türdeki bir mamulden diğerine kullanılan ilk madde/malzeme miktarı değişmeyen ve bu nedenle giderinin de değişmeyeceği kabul edilen ilk madde/ malzeme giderlerine direkt ilk madde/malzeme gideri denir.

İşletmeler açısından tedarik kavramını açıklayınız?

Üretim sürecinde gerekli olan ilk maddenin, yardımcı maddenin ve işletme malzemesinin piyasada araştırılarak bulunması ve bunların satın alınması yoluyla elde edilmesi için yapılan faaliyetlerdir.

İşletmenin tedarik bölümünde hangi işlemler yapılır?

İşletmenin tedarik bölümü ilgili ilk madde/malzeme satıcıları arasında bir araştırma yaparak, bunlardan fiyat teklifleri alır. Satıcılar arasından seçim yapılırken; istenilen tür, kalite ve zamanda, en düşük maliyette ve işletme için uygun ödeme koşullarında ilk madde/malzeme sağlayabilecek satıcı belirlenmeye çalışılır. İlk madde/malzemenin hangi satıcıdan tedarik edileceği kararlaştırıldıktan sonra, gerekirse, bir satın alma sözleşmesi yapılır. Sözleşme sonrasında, “Satın Alma Fişi” düzenlenir ve satıcıya gönderilir.

Gerçek parti yöntemi nedir?

Her parti kendi maliyeti ile izlendiğinden üretim maliyetlerinin belirlenmesinde ve stok değerlemesinde, ilgili partinin birim fiyatı dikkate alınır.

Madde/malzeme giderlerinin içine satın alma bedeli dışında hangi maliyetler girmektedir?

Madde/malzeme giderlerinin içine satın alma bedelinin dışında nakliye, sigorta, taşıma ve komisyon maliyetleri girer.

Satın alma fişinde hangi bilgiler bulunur?

Fişin düzenlendiği tarih, satın alma istek fişi numarası, satıcıyla ilgili unvan ve diğer bilgiler, satıcının ilk madde/malzemeyi teslim tarihi, ilk madde/malzemenin türü, ilk madde/malzemenin miktarı.

İlk madde için örnekler veriniz.

Kitap üretiminde kullanılan kağıt, çikolata üretiminde kullanılan kakao, pantolon üretiminde kullanılan kumaş, çimento üretiminde kullanılan kil.

Ortalama maliyet yöntemi nedir?

Bu yöntemde üretimde kullanılabilecek ve ambarda bulunan ilk madde/malzemeler dikkate alınarak ortalama birim maliyet bulunur. Bu maliyet, hem ilk madde/malzemeler üretime gönderilirken kullanılan birim maliyet olmakta hem de ambarda kalan ilk madde/malzemelerin birim maliyeti olmaktadır.

İlk madde ve malzeme giderleri kaç sınıfta toplanır?

İlk madde ve malzeme giderleri, direkt ilk madde/malzeme giderleri ve endirekt madde/malzeme giderleri olmak üzere iki ana sınıfta toplanır.

Üretim işletmelerinde ilk madde/malzemeler ile ilgili ortaya çıkan işlemler, işletmeden işletmeye hangi faktörlere bağlı olarak değişebilir, yazınız.

Üretim işletmelerinde ilk madde/malzemeler ile ilgili ortaya çıkan işlemler: 1. İşletmenin büyüklüğüne, 2. İşletmenin organizasyon yapısına, 3. İşletme yönetiminin bilgi gereksinimine, 4. Üretilen mamullerin sayısına, 5. Mamullerin türlerine, 6. İlk madde/malzemelerin sayısına, 7. İlk madde/ malzemelerin türüne bağlı olarak işletmeden işletmeye değişebilmektedir.

Yardımcı maddeleri tanımlayınız.

Mamulün içerisine girmesine karşılık mamulün özünü veya temel yapısını oluşturmayan, bir birim mamul içinde ne kadar kullanıldığını doğrudan saptayabilmenin teknik olarak çok zor olduğu veya bunu doğru olarak saptayabilmenin maliyetinin bunu doğru olarak saptamanın yarattığı faydanın üzerinde olduğu, maddelerdir.

İşletme malzemesi nedir?

İşletme malzemesi, mamulün üretilmesi sırasında yararlanılan, ancak mamulün içerisine katılmayan, işletme faaliyetlerinin yürütülebilmesi ve üretimin sürdürülebilmesi amacıyla kullanılan, ilk madde ve yardımcı maddeler dışındaki tüm unsurlardır.

Ortalama maliyet nasıl hesaplanır?

Ortalama maliyet; ilk madde/malzemelerin toplam maliyetinin bunların toplam miktarına bölünmesi yoluyla belirlenir.

Hareketli ortalama maliyet nasıl hesaplanır?

Ambarda en son kalan ilk madde/malzemenin değeri ile en son satın alınan ilk madde/malzemenin toplam maliyeti toplamının, ambarda en son kalan ilk madde/malzemenin miktarı ile en son satın alınan ilk madde/malzemenin toplam miktarının toplamına bölünmesi ile bulunur.

Piyasa fiyatı yöntemi nedir?

Piyasa fiyatına göre değerlemede, işletmenin ilk madde/ malzeme satın aldığı pazarlardaki cari fiyatlar esas alınır. Bu yöntemde, üretimde kullanılan ve ambarda kalan ilk madde/malzemenin birim maliyeti olarak, üretimde kullanılmak üzere son olarak satın alınan ilk madde/malzemelerin yeni satın alma fiyatı dikkate alınır.

Piyasa fiyatı veya alış maliyetinden düşük olanı ile değerleme yöntemi nedir?

Bu yöntemde üretime gönderilen veya ambarda kalan ilk madde/malzemelerin maliyeti belirlenirken, ilk madde/malzemelerin alış maliyeti ya da piyasa fiyatlarından hangisi daha düşük ise, düşük olan fiyat, birim maliyeti olarak esas alınır.

Piyasa fiyatı veya alış maliyetinden düşük olanı ile değerleme yönteminin kullanılabilmesi için neyin bilinmesi gerekir?

Bu değerleme yönteminin kullanılabilmesi için: 1. İlk-Giren-İlk-Çıkar, Son-Giren-Son-Çıkar ve Ağırlıklı Ortalama Maliyet yöntemleri kullanılarak belirlenen stok maliyeti, 2. Stok unsurunun cari (geçerli) piyasa fiyatı tutarının bilinmesi gerekir. Bunlardan yararlanılarak belirlenen iki tutar karşılaştırılır ve ikisinden hangisi daha düşük ise bu, stok unsurunun birim maliyeti olarak kullanılır.

Piyasa fiyatının sınırları nelerdir?

Piyasa fiyatının iki sınırı vardır: 1.Üst sınır, tavan, 2. Alt sınır, taban.

Üst sınırı açıklayınız?

Üst sınır veya tavan fiyat, net geçekleşebilir değerdir. Bir başka ifade ile piyasa fiyatı net gerçekleşebilir değerden daha yüksek olamaz.

Alt sınırı açıklayınız?

Alt limit veya taban fiyat ise, net gerçekleşebilir değer eksi normal kardır. Bu durumda piyasa fiyatı, net gerçekleşebilir değer eksi normal kârdan daha düşük olamaz.

Standart ilk madde/malzeme maliyetinin tanımını yapınız.

İlk madde/malzeme birim maliyetinin (fiyatının), üretim gerçekleştirilmeden önce, piyasa fiyatları da göz önünde bulundurularak, çeşitli bilimsel çalışmalarla belirlenmiş halidir.

Standart maliyet yöntemi nedir?

Üretime gönderilen ve ambarda kalan ilk madde/malzemelerin her biri için önceden belirlenmiş bir tek fiyat belirlenir. Bu da standart maliyettir. Bu yöntem üretime gönderilen ve ambarlarda kalan ilk madde/malzemelerin maliyetini belirlemek açısından, basit bir yöntemdir.

Bir işletmede kullanılacak stok değerleme yöntemi seçilirken nelere dikkat edilmelidir?

Birim maliyetlerin ve stok değerlerinin hesaplanması ile yapılacak muhasebe kayıtlarındaki kolaylıklar, ilk madde/malzemenin cinsi, üretim yöntemleri, depolama olanakları, teknolojik yapı, ilk madde/malzemelerin bozulma durumu, ilk madde/malzeme piyasasının yapısı, yasal düzenlemeler ve fiyat değişmeleri gibi ölçütler dikkate alınmalıdır. Bundan sonra işletmeye en uygun stok değerleme yöntemi seçilmelidir.

İlk madde nedir? Örneklerle açıklayınız.

İlk madde; mamulün içine giren ve bir mamulün özünü oluşturan, üzerinde emek ve üretim işlemleri yoluyla değişiklikler yapılabilmesine olanak sağlayan nesnelerdir. Kitap üretiminde kullanılan kâğıt, çikolata üretiminde kullanılan kakao, pantolon üretiminde kullanılan kumaş, çimento üretiminde kullanılan kil, ilk madde için verilebilecek örneklerdir.

Yardımcı madde nedir? Örneklerle açıklayınız.

Mamulün içerisine girmesine karşılık mamulün özünü veya temel yapısını oluşturmayan, bir birim mamul içinde ne kadar kullanıldığını doğrudan saptayabilmenin teknik olarak çok zor olduğu veya bunu doğru olarak saptayabilmenin maliyetinin bunu doğru olarak saptamanın yarattığı faydanın üzerinde olduğu, maddelerdir. Kitap üretiminde kullanılan yapıştırıcı, şeker üretim sürecinde kullanılan kireç taşı, toz halindeki kir sökücülerin üretim sürecinde kullanılan parfümler yardımcı maddelere verilebilecek örneklerdir.

İşletme malzemeleri nedir? Örneklerle açıklayınız.

Mamulün üretilmesi sırasında yararlanılan, ancak mamulün içerisine katılmayan, işletme faaliyetlerinin yürütülebilmesi ve üretimin sürdürülebilmesi amacıyla kullanılan, ilk madde ve yardımcı maddeler dışındaki tüm unsurlardır. Yemek fabrikasında mutfakta tüketilen temizlik malzemeleri, kâğıtlar ve peçeteler; sağlık işletmelerinde tüketilen pamuk, gazlı bez, sargı bandı, enjektör gibi sarf malzemeleri; bir üretim işletmesindeki makinelerin ve cihazların yedek parçaları, bakım-onarım malzemeleri, büro malzemeleri, makine yağları, elektrik malzemeleri işletme malzemelerine örnek oluşturur.

Direkt ilk madde/malzeme gideri nedir? Örneklerle açıklayınız.

Bir mamulle doğrudan ilişkilendirilebilen ilk madde/malzemelerin giderine denir. Örneğin; kereste gideri, mobilya mamulü için direkt ilk madde/malzeme gideridir. Ampul üretiminde kullanılan cam, bir binanın yapımında kullanılan tuğla, plastik mamullerin üretiminde kullanılan polietilen, gömleğin kumaşı, söz konusu mamullerin direkt ilk madde/malzemeleridir ve bunlar için yapılan giderler de direkt ilk madde/malzeme gideridir.

Endirekt ilk madde/malzeme gideri nedir? Örneklerle açıklayınız.

Bir mamulle dolaylı olarak ilişkilendirilebilen yardımcı ilk madde ve işletme malzemesi giderine, endirekt madde/malzeme gideri denir. Sucuğun üretimi sırasında kullanılan baharat gibi ilk maddeler, yardımcı ilk madde olarak kabul edilebilir. Baharat, sucuk üretim tarifinde gerekli bir ilk madde olarak düşünülmüştür. Ancak, bir kilogram sucuğun içinde ne kadar baharat kullanıldığını belirlemek oldukça zordur ve baharat sucuğun temel yapısını oluşturmaz. Bu nedenle, baharatın maliyeti endirekt ilk madde/malzeme gideri olarak kabul edilir.

İşletmeler açısından ise tedarik kavramı ne ifade eder?

İşletmeler açısından ise tedarik kavramı; “üretim sürecinde gerekli olan ilk maddenin, yardımcı maddenin ve işletme malzemesinin piyasada araştırılarak bulunması ve bunların satın alınması yoluyla elde edilmesi için yapılan faaliyet olarak” açıklanabilir.

Ambar stok kartı nedir ve ne işe yarar?

Ambar çalışanları, ambara giren ilk madde/malzemeleri izleyebilmek amacıyla bunların her biri için ayrı bir “Ambar Stok Kartı” açarak ilk madde/malzemenin miktarlarını bu belgeye kaydederler. Ambarda meydana gelen stok hareketlerinin ele alındığı bu belgede; ilk madde/malzemelere ilişkin miktar bilgisi bulunur. Satın alınarak ambara giren ilk madde/malzemelerin miktarı, ambardan çıkarılarak üretime gönderilen ilk madde/malzemelerin miktarı ve ambarda her hareket sonrasında kalan ilk madde/malzemelerin miktarı, işlem tarihleri sırasına göre, fiş veya rapor numaraları bilgilerine de yer verilerek ambar stok kartında kayıt altına alınır.

Stoklar nedir? Açıklayınız.

Stoklar; işletmelerin gereksinimlerini karşılayabilmek ve işletme faaliyetlerinde bir aksamaya olanak vermemek amaçlarıyla, etkinlik ve verimliliğe olanak sağlayacak biçimde faaliyetlerin sürdürülebilmesinin de desteklenmesi için; depolanabilen ilk madde/malzemelerden, ara mamullerden, yarı mamullerden, mamullerden, elde bulundurulan fiziksel varlıklarıdır.

İlk Madde Ve Malzeme Stoklarının Kontrol Yöntemleri Ve Sistemleri

Çift depo stok kontrol yönteminde, yedek kutuda, sipariş gelinceye kadar ve olağan dışı durumlar için gerekli olan miktarda stok bulundurulur. Bu yöntemde herhangi bir stok, iki bölmeli bir depoda tutulur. Deponun ana bir bölümü vardır. Bunun yanı sıra ikincil bir yedek depo bölümü de bulunur. Yöntem, yedek bölümü olan bir benzin deposuna da benzetilebilir. Normal olarak ana depo kullanılır. Bu depodaki stoklar tamamen kullanıldığı zaman, yeniden sipariş verilir.

Tam Zamanında (Just-In-Time-JIT) Stok Kontrol Yöntemini tanımlayarak amacını belirtiniz?

Tam zamanında stok kontrolünde “sıfır stok” ile çalışılmak istenmektedir. Bu yöntemde, tedarikçiler ilk madde/malzemeleri tam gereksinim duyulduğu zamanda ve en uygun yerde işletmeye teslim eder. Tedarikçiler ile karşılıklı güvene ve eşgüdüme dayalı olarak kurulan sistemde, gereksiz stoklar ortadan kaldırılmaya, böylece de stok bulundurma maliyetlerinden tasarruf sağlanmaya çalışılmaktadır.

Kurumsal Kaynak Planlaması nedir?

Bir işletmede üretim için gereken emek (işçi), sermaye (makine vb. gibi duran varlık) ve doğa (ilk madde/malzeme) gibi üretim faktörlerinin etkin ve verimli olarak kullanılmasını sağlayan bütünleşik bir yönetim sistemi yazılımıdır.

Muhasebede ilk madde ve malzeme maliyetinin belirlenmesindeki amaçlar nelerdir?

Bunlar:

• İlk madde ve malzemelere ilişkin maliyet kontrolü ve maliyet analizine olanak tanımaktır,
• İşletmenin elde ettiği gelirle doğru bir şekilde karşılaştırmaya olanak sağlayacak doğru maliyet rakamlarının sağlanması yoluyla, doğru finansal sonuçların elde edilebilmesidir.

İlk-Giren-İlk-Çıkar stok değerleme yönteminde işleyiş nasıl gerçekleşir?

Her parti ilk madde/malzemenin giriş sıraları, bunların miktarları ve kendi birim fiyatları ayrı olarak izlenir. İlk-Giren-İlk-Çıkar yönteminde ilk madde/malzemeler, satın alma tarihi sırasına göre ve kendi parti fiyatlarıyla üretime gönderilir.

Piyasa Fiyatı (Yenileme Maliyeti) Yöntemi nedir?

Piyasa fiyatına (yenileme maliyetine) göre değerlemede, işletmenin ilk madde / malzeme satın aldığı pazarlardaki cari fiyatlar esas alınır. Bu yöntemde, üretimde kullanılan ve ambarda kalan ilk madde / malzemenin birim maliyeti olarak, geçmişteki maliyetler yerine, üretimde kullanılmak üzere son olarak satın alınan ilk madde/malzemelerin yeni satın alma fiyatı dikkate alınır. Bir başka ifade ile, üretimde kullanılan ilk madde / malzemenin yerine yenisini koymak için işletmenin katlanacağı maliyet ne ise, üretime gönderilen ilk madde/malzemenin maliyeti de o olacaktır.

Piyasa fiyatı veya alış maliyetinden düşük olanı ile değerleme yönteminin kullanılabilmesi için hangi tutarların bilinmesi gerekir?

Piyasa fiyatı veya alış maliyetinden düşük olanı ile değerleme yönteminin kullanılabilmesi için iki tutarın bilinmesi gerekir:

1. İlk-Giren-İlk-Çıkar, Son-Giren-İlk-Çıkar ve ağırlıklı (tartılı) ortalama maliyet yöntemleri kullanılarak belirlenen, stok maliyeti ve
2. Stok unsurunun cari (geçerli) piyasa fiyatı

Standart Maliyet Yöntemi nedir?

İlk madde/malzeme birim maliyetinin (fiyatının), üretim gerçekleştirilmeden önce, piyasa fiyatları da göz önünde bulundurularak, çeşitli bilimsel çalışmalarla belirlenmiş haline, “standart ilk madde/malzeme maliyeti” denir. Bir başka ifade ile, bu yöntemde kullanılacak maliyetler, üretim süreci ve hesap dönemi öncesinde, çeşitli çalışmalar temel alınarak belirlenmiş, dönemin içinde “olması gereken” maliyetlerdir. Bu yöntemde, üretime gönderilen ve ambarda kalan ilk madde/malzemelerin her biri için önceden belirlenmiş bir tek fiyat (maliyet) belirlenir. Bu da standart maliyettir.

Bir işletmede kullanılacak stok değerleme yöntemi seçilirken nelere dikkat edilmelidir?

Bir işletmede kullanılacak stok değerleme yöntemi seçilirken; birim maliyetlerin ve stok değerlerinin hesaplanması ile yapılacak muhasebe kayıtlarındaki kolaylıklar, ilk madde/malzemenin cinsi, üretim yöntemleri, depolama olanakları, teknolojik yapı, ilk madde/malzemelerin bozulma durumu, ilk madde/malzeme piyasasının yapısı, yasal düzenlemeler ve fiyat değişmeleri gibi ölçütler dikkate alınmalıdır. Bundan sonra işletmeye en uygun stok değerleme yöntemi seçilmelidir.; birim maliyetlerin ve stok değerlerinin hesaplanması ile yapılacak muhasebe kayıtlarındaki kolaylıklar, ilk madde/malzemenin cinsi, üretim yöntemleri, depolama olanakları, teknolojik yapı, ilk madde/malzemelerin bozulma durumu, ilk madde/malzeme piyasasının yapısı, yasal düzenlemeler ve fiyat değişmeleri gibi ölçütler dikkate alınmalıdır. Bundan sonra işletmeye en uygun stok değerleme yöntemi seçilmelidir.