Envanter ve Bilanço Dersi 6. Ünite Sorularla Öğrenelim

Banka Kredileri hakkında bilgi veriniz.

İşletmelerin en önemli borç kaynaklarından birisi bankalardır. İşletmelerin bankalarla yaptıkları sözleşmeler kapsamında kullandıkları çok farklı özellikleri taşıyan krediler, ilgili kredinin vadesine göre kısa ve uzun vadeli borçlar arasında muhasebeleştirilir. Kullanılan kredinin anaparasının ve kredi kullanımından kaynaklanan faizin geri ödenmesiyle ilgili koşullar da muhasebeleştirme işlemlerini doğrudan etkiler. Gerek kısa vadeli gerek uzun vadeli banka kredileriyle ilgili dönem sonu işlemleri arasında önemli farklar bulunmamaktadır. Dönem sonlarında işletme hesapları ile banka hesaplarının karşılıklı uyumunun sağlanması; döneme ilişkin faiz giderleriyle ilgili tahakkuk işlemlerinin yapılması; uzun vadeli kredilerin anapara taksitlerinin, faizlerinin ve vadesi bir yılın altına düşen kısımlarının uzun vadeli borçlardan kısa vadeli borçlara aktarılması temel dönem sonu işlemleri olarak belirtilebilir. Banka Kredileri hesabının alacak kalanı, işletmenin kredi borçlarının toplamını gösterir. Bankalara olan borçlar Türk Ticaret Kanunu’nun 75. Maddesine göre “itibari (nominal) değer” üzerinden, Vergi Usul Kanunu’nun 285. Maddesine göre ise “mukayyet (kayıtlı) değer” üzerinden değerlenir. Mukayyet değer, iktisadi kıymetin defterdeki kayıtlı değeridir. Bu durumda bankalara olan borcun değerlemesinde, her iki değerleme ölçüsü de borcun paranın nominal değeri üzerinden kaydedilmiş olan defterdeki yazılı tutarını esas alır. Kayıtlardaki değer esas alındığı için bu tutar, doğruluğu sağlandıktan sonra dönem sonu bilançosunda raporlanır. Kayıtların doğruluğunun belirlenmesi amacıyla öncelikle ana hesap ile yardımcı hesaplar arasındaki uyum kontrol edilir. Bankalar, banka şubeleri ve alt hesaplar itibariyle açılabilen yardımcı hesaplar ile ana hesap tutarları karşılaştırılarak tutarların doğruluğu saptanır. Kayıtlarda görülen tutar ile banka kayıtlarının uyumlaştırılması dönem sonu işlemleri açısından önemlidir. Bankalardan alınan hesap özeti bilgileriyle işletmenin kayıtları karşılaştırılarak bu uyum sağlanır. Gerekli durumlarda düzeltme kayıtları yapılır. Bu çerçevede banka kredileriyle ilgili olarak tahakkuk eden faiz giderlerinin saptanması ve tahakkuk ettirilmesi de gerekir.

Satıcılar konusunda bilgi veriniz.

İşletmelerin esas faaliyet konusunu oluşturan mal ve hizmet alımından doğan ve senede bağlanmamış olan borçları Satıcılar hesabında muhasebeleştirilir. Ticaret işletmelerinde mal alımından, üretim işletmelerinde hammadde ve malzeme alımından doğan senetsiz borçlar hesabın alacak tarafına, borcu azaltan ödeme vb. işlemler ise hesabın borç tarafına kaydedilir. Hesabın alacak kalanı, o an itibariyle satıcılara olan borç tutarını gösterir. Satıcılara olan borçlar Türk Ticaret Kanunu’nun 75. Maddesine göre “itibari değer” üzerinden, Vergi Usul Kanunu’nun 285. Maddesine göre ise “mukayyet değer” üzerinden değerlenir. Uygulama açısından her ikisi de aynı tutarı ifade ettiğinden gerek ticari gerekse vergi kârının belirlenmesinde aynı şekilde değerleme yapılır. Buna göre Satıcılar hesabının doğruluğu sağlandıktan sonra, satıcılara olan borçlar hesap kalanının tutarı üzerinden dönem sonu bilançosunda raporlanır. Satıcılar hesabıyla ilgili dönem sonu işlemleri açısından önemli konu, işletme hesaplarında görülen borç tutarıyla satıcıların hesaplarında işletmenin alacağı olarak görülen tutarın karşılaştırılarak onaylanmasıdır. Bu amaçla öncelikle Satıcılar ana hesabı ile her bir satıcı için açılmış olan yardımcı hesapların uyumu sağlanır. Daha sonra, satıcılardan alınan hesap özetleriyle işletme kayıtları karşılaştırılır ve varsa farkları düzeltecek işlemler yapılır.

Banka kredilerinin değerlemesinde kullanılan ölçüleri açıklayınız.

Bankalara olan borçlar Türk Ticaret Kanunu’nun 75. maddesine göre “itibari (nominal) değer” üzerinden, Vergi Usul Kanunu’nun 285.maddesine göre ise “mukayyet (kayıtlı) değer” üzerinden değerlenir.

Bono ve Tahvil İhracı hakkında bilgi veriniz.

İşletmeler bono ve tahvil ihraç ederek finansman kaynağı bulma olanağına sahiptirler. Bono kısa vadeli, tahvil ise orta ve uzun vadeli borçlanma senedi olarak kabul edilir. Bu borçlanma senetleri kullanılarak, nakit fazlası olan ve geçici yatırımlarla bu nakiti değerlendirmek isteyenlerden borç alınmakta; alınan borcun karşılığında faiz ödenerek bu kaynak kullanılmaktadır. Tekdüzen Muhasebe Sistemi’nin öngördüğü bilançonun pasifinde izlenen Çıkarılmış Bonolar ve Senetler hesabı kısa vadeli borçlar arasında, Çıkarılmış Tahviller hesabı uzun vadeli borçlar arasında yer alır. Çıkarılmış Tahviller hesabının alacak kalanı Türk Ticaret Kanunu’nun 464. Maddesine göre itfa değerleri ile değerlenir. Vergi Usul Kanunu’nun 285. Maddesine göre ise “itibari (nominal) değer” ile değerleme yapılır. Çıkarılmış Tahviller hesabının doğruluğu sağlandıktan sonra, tahvilli borçlar hesap kalanı üzerinden bilançoda gösterilir. Bono ve tahvil ihracı çeşitli nedenlerle ülkemizde yaygın olarak kullanılan bir borçlanma yöntemi değildir. Bono ve tahvil ihracı çok farklı koşullarla gerçekleştirilebilmektedir. İhraç edilen borçlanma senetleriyle ilgili olarak dönem sonunda yapılması gereken en önemli işlem, ilgili döneme ilişkin faiz giderinin tahakkukudur.

Vergi Karşılıkları ve Vergi Borçları hakkında bilgi veriniz.

İşletmelerin elde ettikleri dönem kârı vergi konusudur. İşletmelerin bir kısmı şahıs şirketi bir kısmı sermaye şirketi olabilmektedir. Mevcut vergi kanunlarımıza göre şahıs şirketleri vergi mükellefi değildir; bu şirketlerin ortakları, elde ettikleri kâr üzerinden Gelir Vergisi öderler. Sermaye şirketleri ise Kurumlar Vergisi mükellefidir, şirketin elde ettiği kâr üzerinden vergi ödenir. Buna göre; Üzerinden verginin hesaplanacağı tutar Vergi Matrahı olarak adlandırılır. Vergi matrahının esasını Dönem Kârı veya Zararı hesabının kalanı oluşturur. Bu tutara, Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler eklenir. Kanunen Kabul Edilmeyen Gider; muhasebe kuramı açısından bir gider olduğu halde, vergi politikaları gereği gider kabul edilmeyen giderlerdir. Dönem kârı veya zararı hesaplanırken gelirleri azaltıcı bir unsur olarak dikkate alınan bu tutarlar, vergi hesaplamaları sırasında tekrar eklenir. Çeşitli işletmelere ve işlemlere tanınan vergi muafiyetleri ve istisnaları vergi hesaplamalarında gelirlerden indirim konusu yapılır. Örneğin vergi politikalarının bir parçası olarak, elde edilen bazı kârlar vergi konusu yapılmaz. Belli sektörlerin veya yörelerin desteklenmesi amacıyla bu işler veya yörelerde elde edilen kâr vergi dışı tutulabilir. Bu uygulamalar vergi matrahını azalttığından işletmelere tanınan bir vergi avantajı olarak değerlendirilir. Bu işlemlerden sonra ortaya çıkan vergi matrahı dönemin vergi oranıyla çarpılarak vergi tutarı hesaplanır. Hesaplanan vergi tutarı işletme açısından hem bir gider hem de izleyen dönemde ödenecek bir borç olarak muhasebeleştirilir. Vergi sonrası kâr Dönem Net Kârı veya Zararı olarak adlandırılır. Bu kalem hem gelir tablosunda hem de bilançoda öz kaynaklar arasında raporlanır. O halde; Dönem Kârı veya Zararı + Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler - Vergi Muafiyetleri ve Vergi İstisnaları = Vergi Matrahı x Vergi Oranı = Vergi Tutarıdır. Vergi politikaları gereği olarak devletler muhasebe ilkelerine aykırı düzenlemeler yapabilirler. Bu durum işletmelerin ödeyecekleri vergileri etkiler ancak muhasebe kayıtlarını ve finansal raporlamayı etkilememelidir. Muhasebe kayıtları muhasebe ilkelerine göre yapılır, vergiyle ilişkili konular beyanname üzerinde dikkate alınır.

Gelecek Aylara ve Yıllara Ait Gelirleri açıklayınız.

Bilançonun pasifinde yer alan “gelecek aylara ait gelirler ve gider tahakkukları” ile “gelecek yıllara ait gelirler ve gider tahakkukları” hesap grupları dönem sonu işlemleri açısından önem taşırlar. Dönemsellik kavramının bilançoda etkili olduğu en önemli hesap grupları arasında yer alan bu gruplarda, içinde bulunulan dönemde ortaya çıkan ancak gelecek aylara ve yıllara ait gelirler ile faaliyet dönemine ait olup ödenmesi gelecek aylarda ve yıllarda yapılacak giderler izlenir. Dönem sonunda işletmeler bu gelirlerle ve gider tahakkuklarıyla ilgili hesaplamaları yaparak döneme ilişkin gelirin ve giderin gelir tablosunda, izleyen dönemlere ilişkin gelirlerin ve gider tahakkuklarının bilançoda yer almasını sağlarlar.

Borç Senetleri hakkında bilgi veriniz detaylı açıklayınız.

Ticari faaliyetlerden doğan borçların senede bağlanması durumunda Borç Senetleri hesabı kullanılır. İki tür ticari senet vardır: Bono ve poliçe. Bono, borçlu tarafından düzenlenen ve alacaklıya verilen bir senet türüdür. Uygulamada yaygın olarak kullanılan senet türü bonodur. Poliçe ise alacaklı tarafından düzenlenir, borçlu tarafından kabul edilmesinden sonra borç senedi niteliği kazanır. Bononun düzenleyicisi veya poliçede borcu kabul eden taraf olarak işletmeler senede bağlanan borçları için Borç Senetleri hesabının alacak tarafına kayıt yaparken, ilgili senedi ödediklerinde aynı hesaba borç kaydı yaparlar. Borç senetleri hesabının alacak kalanı, o an itibariyle işletmenin senetli borçlarının tutarını gösterir. Borç senetleri Türk Ticaret Kanunu’na göre “itibari değer” ile değerlemeye tabi tutulur. Vergi Usul Kanunu’nun 285. Maddesine göre ise “mukayyet değer” ya da “tasarruf değeri” ölçülerinden biri ile değerlenir. İtibari değer ve mukayyet değer kullanılırsa, Borç Senetleri hesabının doğruluğu sağlandıktan sonra ilgili senetler nominal değerleri üzerinden bilançoda raporlanır. Borç senetleri için tasarruf değeri kullanılarak değerleme yapılması durumunda, senetlerin değerleme günündeki tasarruf (peşin) değerleri üzerinden bilançoda gösterilmeleri sağlanır. Borç senetleriyle ilgili olarak dönem sonunda yapılması gereken en önemli çalışma da bu amaçla senetler için reeskont hesaplanmasıdır. Nominal değerle izlenen borçların bilanço tarihi itibariyle değerlerinin (tasarruf değerlerinin) raporlanması için yapılan reeskont işlemlerinde amaç; bilanço tarihinden borçların vadesine kadar kalan süre ve bu süre için geçerli faiz oranları dikkate alınarak borçların peşin değerlerinin hesaplanmasıdır. Başka bir deyişle; borçların bilanço tarihinde ödenmesi durumunda işletmeden çıkacak tutar belirlenmeye çalışılır. İşletmenin her türlü borcu için bu hesaplamaların yapılması gerekir. Bununla birlikte Tekdüzen Muhasebe Sistemi’nde sadece senetli borçlar için reeskont işleminin yapılmasına izin verilmektedir. Senetlerin tasarruf değerleriyle değerlenmesi banka, banker ve sigorta şirketleri için zorunlu olup, işletmeler için isteğe bağlıdır. Reeskont hesaplamalarında iki farklı yöntem kullanılabilmektedir: • Dış iskonto yöntemi • İç iskonto yöntemi Reeskont hesaplamalarında iç iskonto yönteminin kullanılması daha uygundur. Her iki yöntemde de faiz tutarı hesaplama formülleriyle reeskont tutarı hesaplanır. Bununla birlikte iç iskonto yönteminin kullanılmasının daha uygun olduğu görüşü yaygın olarak kabul görmektedir. Her iki yönteme göre reeskont tutarları aşağıdaki gibi hesaplanır: Dış İskonto Yöntemi: Reeskont Tutarı = Senedin Nominal Değeri x Vadeye Kalan Gün x Faiz Oranı Toplam Gün İç İskonto Yöntemi: Reeskont Tutarı = Senedin Nominal Değeri x Vadeye Kalan Gün x Faiz Oranı Toplam Gün + (Vade x Faiz Oranı)

Borçlar ve öz kaynaklar için envanter işlemleri nelerdir?

İşletme varlıklarını finanse etmekte kullanılan kaynaklar bilançonun pasifini oluşturur. Kaynakların bir kısmı; işletme sahiplerinin işletmeye getirdikleri sermayeyi ve çeşitli şekillerde ortaya çıkan ancak dağıtılmak yerine işletmede bırakılmış olan kârları içeren öz kaynaklardır. Kaynakların diğer kısmı ise yabancı kaynaklar olarak da adlandırılan borçlardır. Borçlar, ortaya çıkış şekillerine göre farklı gruplarda izlenebilirler. Bu kapsamda olmak üzere; işletmelerin para ve sermaye piyasalarından sağladıkları kaynakları (borçları) ifade eden Mali Borçlar, ticari faaliyetlerden doğan Ticari Borçlar ve ticari olmayan faaliyetlerden kaynaklanan Diğer Borçlar önemli hesap gruplarıdır. Bunların dışında işletmenin çeşitli yükümlülüklerinin izlendiği diğer hesap grupları da bilançonun pasif tarafında yer alır. Borçlar vadelerine uygun olarak bilançonun pasifinde Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar ve Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar olarak raporlanır. Borçlarla ilgili olarak dönem sonlarında yapılan envanter işlemlerinde borcun var olduğunun ve hesaplarda görülen tutarın gerçek tutar olup olmadığının belirlenmesi, ilgili borcun dönem sonu itibariyle o günkü değerinin saptanması ön plana çıkmaktadır. Borçların vadelerine uygun olarak raporlanmasının sağlanması da dönem sonu işlemleri açısından önemlidir. Öz kaynaklarla ilgili olarak öne çıkan dönem sonu işlemi ise döneme ilişkin olarak hesaplanan net kârın veya zararın saptanmasıdır. Bu faaliyet sonucu ve dönem kârı veya zararı üzerinden hesaplanan vergi karşılığı kısa vadeli borçlar arasında muhasebeleştirilir.

Borçlar ve çeşitlerini açıklayınız.

Varlıkların finansmanında kullanılan borçlar, işletmelerin geçmişteki işlemlerinden doğan ve üçüncü kişilere karşı üstlenmek zorunda kaldıkları yükümlülükler olarak ortaya çıkar. İşletmelerin para ve sermaye piyasalarından sağladıkları kaynakları (borçları) ifade eden Mali Borçlar, ticari faaliyetlerden doğan Ticari Borçlar, ticari olmayan faaliyetlerden kaynaklanan Diğer Borçlar, ödenecek vergi ve benzeri yasal yükümlülükler, önceki ve cari dönemlerde tahakkuk eden ancak ödeme zamanları net olarak belirlenemeyen yükümlülükleri ifade eden karşılıklar işletmelerin borçları arasında sayılabilmektedir. Borçlar vadelerine uygun olarak bilançonun pasifinde, bir yıl içinde ödenecek olanlar Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar ve bir yıldan sonra ödenecek olanlar da Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar olarak raporlanır. Dönem sonu işlemleri açısından bu sınıflandırma önemli bir farklılık doğurmaz ancak borçların vadelerine uygun olarak bu sınıflarda raporlanması önemlidir. Her iki sınıfta yer alan borçlarla ilgili olarak dönem sonlarında yapılan envanter çalışmaları sırasında öne çıkan bazı konular şunlardır: • Kayıtlarda görülen borçların gerçekten var olup olmadığının saptanması • Kayıtlarda görülen borç tutarlarının gerçek durumu yansıtıp yansıtmadığının değerlendirilmesi • Kayıtlarda görülen borç tutarlarının dönem sonu itibariyle değerlerinin belirlenmesi • Vadesi bir yılın altına düşen uzun vadeli borçların kısa vadeli borçlara aktarılması

Borçları, ortaya çıkış şekillerine göre sınıflandırınız.

Borçlar, ortaya çıkış şekillerine göre şu şekilde sınıflandırılır: mali borçlar, ticari borçlar, diğer borçlar, vergi ve diğer yasal yükümlülükler, borç ve gider karşılıklarıdır.

Mali Borçları açıklayınız.

Mali borçlar işletmelerin para ve sermaye piyasalarından sağladıkları borçları ifade eder. İşletmeler banka ve diğer finans kuruluşlarından aldıkları kredileri ve tahvil, bono gibi borçlanma araçları ihraç ederek sağladıkları kaynakları bu grupta muhasebeleştirirler. Borçların kısa ve uzun vadeli olmalarına göre bilançonun pasifinde hem kısa vadeli hem uzun vadeli borçlar arasında Mali Borçlar grupları yer alır. Tekdüzen Muhasebe Sisteminde mali borçlar hesap grubunda izlenen kalemleri şu şekilde özetlenebilir: • Kısa ve uzun vadeli banka kredileri (banka ve diğer finans kuruluşlarından sağlanan kredilere ilişkin tutarları içeren hesaplar) • Finansal kiralama işlemlerinden doğan borçlar (kiracıların finansal kiralama yapanlara olan borçlarının izlendiği hesaplar) • Uzun vadeli kredilerin anapara taksitleri ve faizleri (vadelerine bir yıldan fazla süre bulunmakla birlikte uzun vadeli kredilerin, bilanço tarihinden itibaren izleyen dönem içinde ödenecek anapara taksitleri ile vadesi bir yılın altına düşenleri ve bunların tahakkuk ettiği halde henüz ödenmeyen faizlerini gösteren hesap) • Çıkarılmış bonolar ve tahviller (tedavüldeki finansman bonoları, banka bonoları, tahviller gibi para ve sermaye piyasası araçları karşılığında sağlanan fonların izlendiği hesaplar) • Tahvil anapara borç taksit ve faizleri (işletmenin bilanço tarihinden itibaren bir yıl içinde ödenecek tahvil anapara borç taksitleri ile tahvillerin tahakkuk edip de henüz ödenmeyen faizlerinin izlendiği hesaplar) • Menkul kıymet ihraç farkları (nominal değerinin altında ihraç edilen tahvil, senet vb. diğer menkul kıymetlerin nominal değeri ile satış fiyatı arasındaki farkların gelecek dönemlere ait olan kısmının izlendiği hesaplar)

Ticari Borçları açıklayınız.

İşletmelerin gerçekleştirdikleri ticari faaliyetlerden kaynaklanan borçlar vadeleriyle uyumlu olarak bilançonun pasifinde hem kısa hem de uzun vadeli borçlar arasında Ticari Borçlar grupları içinde izlenir. Tekdüzen Muhasebe Sisteminde ticari borçlarla ilgili olarak kullanılan bazı hesaplar şunlardır: • Satıcılar (işletmenin faaliyet konusu ile ilgili her türlü mal ve hizmet alımlarından kaynaklanan senetsiz borçların izlendiği hesap) • Borç senetleri (işletmenin faaliyet konusu ile ilgili her türlü mal ve hizmet alımlarından kaynaklanan senede bağlanmış ticari borçlarının izlendiği hesap) • Borç senetleri reeskontu (bilanço gününde, senetli borçların tasarruf değeri ile değerlenmesini sağlamak üzere borç senetleri için ayrılan reeskont tutarlarının izlenmesinde kullanılan hesap) • Alınan depozito ve teminatlar (üçüncü kişilerin belli bir işi yapmalarını, aldıkları bir değeri geri vermelerini sağlamak amacıyla ve belli sözleşmeler nedeniyle gerçekleşecek bir alacağın karşılığı olarak alınan depozito ve teminat niteliğindeki değerlerin izlendiği hesap) • Diğer ticari borçlar (yukarıdaki hesap kalemlerinin hiç birinin kapsamına alınamayan ticari borçların izlendiği hesap)

Sermaye kavramını açıklayınız.

Sermaye; işletmenin kuruluşu sırasında veya daha sonra sermaye artırımı yoluyla ortaklar tarafından işletmeye getirilen kaynakları ifade eder.

Yedekler kavramını açıklayınız.

Yedekler (dağıtılmayan kârlar) ise işletmenin faaliyetleri sırasında çeşitli şekillerde ortaya çıkan ve ortaklara dağıtılmayıp işletmede bırakılan kârlardan oluşur. Yedekleri ortaya çıkaran nedenlerin birisi işletmenin genellikle varlıkları ile ilgili olarak yapılan çeşitli değerleme işlemleri, diğeri ise ticari faaliyetler sonrasında kâr elde edilmesi ve bu kârın ortaklara dağıtılmak yerine işletmede bırakılmasıdır.

Öz kaynaklar kavramını açıklayınız.

Öz kaynaklar, varlıkları finanse etmekte kullanılan ve ortaklara ait olan kaynakları ifade eder. Bu çerçevede öz kaynaklar iki farklı nitelikte kaynak unsurunu içerir: • Sermaye, • Yedekler (dağıtılmayan kârlar).

Borçlarla İlgili Kur Farklarını açıklayınız.

İşletmelerin çeşitli nedenlerle dövizle borçlanmaları sözkonusu olabilmektedir. Dönem sonlarında işletme kayıtlarında bulunan tüm dövizli hesaplar dönem sonu kurlarıyla değerlemeye tabi tutulur. Döviz cinsinden borcu bulunan işletmeler döviz kurlarında yaşanan artıştan dolayı zarara uğrarken, kurlarda yaşanan düşüşler işletmeye kâr sağlamaktadır.

Öz kaynakların içerdiği hesaplar nelerdir?

Tekdüzen Muhasebe Sisteminde öz kaynaklar kapsamında yer alan hesap grupları şunlardır: • Ödenmiş sermaye (işletmeye tahsis edilen veya işletmenin ana sözleşmesinde yer alan ve Ticaret Siciline tescil edilmiş bulunan sermaye tutarı) • Sermaye yedekleri (hisse senedi ihraç primleri, iptal edilen ortaklık payları ve yeniden değerleme değer artışları gibi sermaye hareketleri dolayısıyla ortaya çıkan ve işletmede bırakılan tutarların izlendiği hesap grubu) • Kâr yedekleri (kanun, ana sözleşme hükümleri ya da ortaklıkların yetkili organları tarafından alınan kararlar uyarınca dağıtılmamış ya da işletmede alıkonulmuş kârların izlendiği hesap grubu) • Geçmiş Yıllar Kârları/Zararları • Dönem Net Kârı/Zararı Dönem sonunda işletmenin varlıklarına ve borçlarına ilişkin değerleme işlemleri yapıldıktan sonra öz kaynaklar da ortaya çıkmış olur. Nitekim bilançoda yer alan Aktif = Pasif denkliğinden hareketle öz kaynaklar, varlıklarla borçlar arasındaki fark olarak da ifade edilebilir. Bu nedenle öz kaynakları oluşturan unsurlar için ayrıca değerleme işlemi yapılmaz. Öz kaynaklarla ilgili olarak dönem sonunda yapılan en önemli işlemlerden birisi döneme ilişkin faaliyet sonucunun öz kaynaklarda raporlanmasıdır.

Yasal yedekler nedir? Açıklayınız.

Öz kaynaklarla ilgili diğer bir özellikli konu kâr dağıtımının muhasebeleştirilmesidir. Kâr dağıtma kararı alan bir işletme kârın bir kısmını işletmede bırakmak zorunda kalır. Bu zorunluluk çeşitli nedenlerden kaynaklanır. Örneğin Türk Ticaret Kanunu, dağıtılacak kârın belli bir kısmının (Birinci ve İkinci Tertip Yasal Yedek Akçe) işletmede bırakılmasını öngörür. Bu şekilde ayrılan kârlara Yasal Yedekler denir. İşletmenin kuruluş sözleşmesinde; kâr dağıtılırken kârın bir kısmının işletmede bırakılacağı öngörülmüşse, bu gerekçeyle işletmede bırakılan kârlar Statü Yedekleri olarak adlandırılır. Şirket yetkili organlarının (örneğin sermaye şirketlerinde genel kurulun) kararlarıyla kârın bir kısmının şirkette bırakılması söz konusuysa, bu tür kâr yedeklerine Olağanüstü Yedekler denir.

Öz kaynaklarla ilgili olarak öne çıkan dönem sonu işlemi nedir?

Öz kaynaklarla ilgili olarak öne çıkan dönem sonu işlemi ise döneme ilişkin olarak hesaplanan net kârın veya zararın saptanmasıdır.

Borç nedir?

Varlıkların finansmanında kullanılan borçlar, işletmelerin geçmişteki işlemlerinden doğan ve üçüncü kişilere karşı üstlenmek zorunda kaldıkları yükümlülükler olarak ortaya çıkar.

Bir işletmenin borçları nelerdir?

İşletmelerin para ve sermaye piyasalarından sağladıkları kaynakları (borçları) ifade eden Mali Borçlar, ticari faaliyetlerden doğan Ticari Borçlar, ticari olmayan faaliyetlerden kaynaklanan Diğer Borçlar, ödenecek vergi ve benzeri yasal yükümlülükler, önceki ve cari dönemlerde tahakkuk eden ancak ödeme zamanları net olarak belirlenemeyen yükümlülükleri ifade eden karşılıklar işletmelerin borçları arasında sayılabilmektedir.

Borçlar vadelerine uygun olarak bilançonun pasifinde nasıl raporlanırlar?

Borçlar vadelerine uygun olarak bilançonun pasifinde, bir yıl içinde ödenecek olanlar Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar ve bir yıldan sonra ödenecek olanlar da Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar olarak raporlanır.

Dönem sonlarında yapılan envanter çalışmaları sırasında öne çıkan konular nelerdir?

Dönem sonlarında yapılan envanter çalışmaları sırasında öne çıkan bazı konular şunlardır:

• Kayıtlarda görülen borçların gerçekten var olup olmadığının saptanması

• Kayıtlarda görülen borç tutarlarının gerçek durumu yansıtıp yansıtmadığının değerlendirilmesi

• Kayıtlarda görülen borç tutarlarının dönem sonu itibariyle değerlerinin belirlenmesi

• Vadesi bir yılın altına düşen uzun vadeli borçların kısa vadeli borçlara aktarılması

Mali borçlar nedir?

Mali borçlar işletmelerin para ve sermaye piyasalarından sağladıkları borçları ifade eder.

Tekdüzen Muhasebe Sistemi'nde mali borçlar hesap grubunda izlenen kalemler nelerdir?

Tekdüzen Muhasebe Sistemi'nde mali borçlar hesap grubunda izlenen kalemler şu şekilde özetlenebilir:

• Kısa ve uzun vadeli banka kredileri (banka ve diğer finans kuruluşlarından sağlanan kredilere ilişkin tutarları içeren hesaplar)

• Finansal kiralama işlemlerinden doğan borçlar (kiracıların finansal kiralama yapanlara olan borçlarının izlendiği hesaplar)

• Uzun vadeli kredilerin anapara taksitleri ve faizleri (vadelerine bir yıldan fazla süre bulunmakla birlikte uzun vadeli kredilerin, bilanço tarihinden itibaren izleyen dönem içinde ödenecek anapara taksitleri ile vadesi bir yılın altına düşenleri ve bunların tahakkuk ettiği halde henüz ödenmeyen faizlerini gösteren hesap)

• Çıkarılmış bonolar ve tahviller (tedavüldeki finansman bonoları, banka bonoları, tahviller gibi para ve sermaye piyasası araçları karşılığında sağlanan fonların izlendiği hesaplar)

• Tahvil anapara borç taksit ve faizleri (işletmenin bilanço tarihinden itibaren bir yıl içinde ödenecek tahvil anapara borç taksitleri ile tahvillerin tahakkuk edip de henüz ödenmeyen faizlerinin izlendiği hesaplar)

• Menkul kıymet ihraç farkları (nominal değerinin altında ihraç edilen tahvil, senet vb. diğer menkul kıymetlerin nominal değeri ile satış fiyatı arasındaki farkların gelecek dönemlere ait olan kısmının izlendiği hesaplar)

Mukayyet değer nedir?

Mukayyet değer, iktisadi kıymetin defterdeki kayıtlı değeridir. 

Bono ve tahvil nedir?

Bono kısa vadeli, tahvil ise orta ve uzun vadeli borçlanma senedi olarak kabul edilir.

Gider Tahakkukları nedir?

Gider Tahakkukları hesabı, içinde bulunulan dönemde tahakkuk eden ancak ödemesi izleyen dönemlerde yapılacak giderlerin izlendiği hesaptır.

Ticari borçlar hangi borçları kapsar?

İşletmelerin gerçekleştirdikleri ticari faaliyetlerden kaynaklanan borçlar vadeleriyle uyumlu olarak bilançonun pasifinde hem kısa hem de uzun vadeli borçlar arasında Ticari Borçlar grupları içinde izlenir.

Tekdüzen Muhasebe Sistemi'nde ticari borçlarla ilgili olarak kullanılan hesaplar nelerdir?

Tekdüzen Muhasebe Sistemi'nde ticari borçlarla ilgili olarak kullanılan bazı hesaplar şunlardır:

• Satıcılar (işletmenin faaliyet konusu ile ilgili her türlü mal ve hizmet alımlarından kaynaklanan senetsiz borçların izlendiği hesap)

• Borç senetleri (işletmenin faaliyet konusu ile ilgili her türlü mal ve hizmet alımlarından kaynaklanan senede bağlanmış ticari borçlarının izlendiği hesap)

• Borç senetleri reeskontu (bilanço gününde, senetli borçların tasarruf değeri ile değerlenmesini sağlamak üzere borç senetleri için ayrılan reeskont tutarlarının izlenmesinde kullanılan hesap)

• Alınan depozito ve teminatlar (üçüncü kişilerin belli bir işi yapmalarını, aldıkları bir değeri geri vermelerini sağlamak amacıyla ve belli sözleşmeler nedeniyle gerçekleşecek bir alacağın karşılığı olarak alınan depozito ve teminat niteliğindeki değerlerin izlendiği hesap)

• Diğer ticari borçlar (yukarıdaki hesap kalemlerinin hiç birinin kapsamına alınamayan ticari borçların izlendiği hesap)

Satıcılara olan borçlar Türk Ticaret Kanunu ve Vergi Usul Kanunu'na göre nasıl değerlenir?

Satıcılara olan borçlar Türk Ticaret Kanunu’nun 75. Maddesine göre “itibari değer” üzerinden, Vergi Usul Kanunu’nun 285. Maddesine göre ise “mukayyet değer” üzerinden değerlenir

Borç senetleri Türk Ticaret Kanunu ve Vergi Usul Kanunu'na göre nasıl değerlenir?

Borç senetleri Türk Ticaret Kanunu’na göre “itibari değer” ile değerlemeye tabi tutulur. Vergi Usul Kanunu’nun 285. Maddesine göre ise “mukayyet değer” ya da “tasarruf değeri” ölçülerinden biri ile değerlenir.

Reeskont hesaplamalarında kullanılan yöntemler nelerdir?

Reeskont hesaplamalarında iki farklı yöntem kullanılabilmektedir:

• Dış iskonto yöntemi

• İç iskonto yöntemi

Dönem sonlarında işletme kayıtlarında bulunan tüm dövizli hesaplar nasıl değerlemeye tabi tutulur?

Dönem sonlarında işletme kayıtlarında bulunan tüm dövizli hesaplar dönem sonu kurlarıyla değerlemeye tabi tutulur. 

Vergi Matrahı nedir?

Üzerinden verginin hesaplanacağı tutar Vergi Matrahı olarak adlandırılır.

Vergi Tutarı'nın hesaplama formülü nedir?

Dönem Kârı veya Zararı + Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler - Vergi Muafiyetleri ve Vergi İstisnaları = Vergi Matrahı x Vergi Oranı = Vergi Tutarı'dır.

Öz kaynaklar nedir?

Öz kaynaklar varlıkları finanse etmekte kullanılan ve ortaklara ait olan kaynakları ifade eder. 

Öz kaynaklar kapsamında yer alan hesap grupları nelerdir?

Öz kaynaklar kapsamında yer alan hesap grupları şunlardır:

• Ödenmiş sermaye (işletmeye tahsis edilen veya işletmenin ana sözleşmesinde yer alan ve Ticaret Siciline tescil edilmiş bulunan sermaye tutarı)

• Sermaye yedekleri (hisse senedi ihraç primleri, iptal edilen ortaklık payları ve yeniden değerleme değer artışları gibi sermaye hareketleri dolayısıyla ortaya çıkan ve işletmede bırakılan tutarların izlendiği hesap grubu)

• Kâr yedekleri (kanun, ana sözleşme hükümleri ya da ortaklıkların yetkili organları tarafından alınan kararlar uyarınca dağıtılmamış ya da işletmede alıkonulmuş kârların izlendiği hesap grubu)

• Geçmiş Yıllar Kârları/Zararları

• Dönem Net Kârı/Zararı