Borsaların Yapısı ve İşleyişi Dersi 5. Ünite Sorularla Öğrenelim

Emtialar temel olarak kaç gruba ayrılmaktadır ?

Emtialar temel olarak 4 gruba ayrılmaktadır:

• Petrol, doğal gaz ve kömür gibi enerji kaynakları
• Kıymetli madenler ve temel madenler
• Tahıl gibi tarım ürünleri
• Koyun, inek gibi çiftlik hayvanları

Dünyadaki en büyük emtia borsaları hangileridir ?

Dünyadaki en büyük emtia borsaları arasında şunlar yer almaktadır:

• Şikago Ticaret Borsası,
• Şangay Vadeli İşlemler Borsası
• Londra Metal Borsası,
• Tokyo Emtia Borsası,
• Hindistan Çoklu Emtia Borsası

Altının en önemli özellikleri arasında neler yer almaktadır ?

Altının en önemli özellikleri arasında şunlar yer almaktadır:

• Altın en yoğun elementlerden biridir. Bu özelliği sayesinde, altın, bakır gibi diğer metallere göre daha kolay muhafaza edilebilmektedir.
• Altın paslanma ve oksitlenmeye dirençli olması ve aynı zamanda dövülerek şekil verilebilir olması nedeniyle metaller içinde ayrı bir yere sahiptir. Dayanıklılık özelliği sayesinde şimdiye kadar çıkarılan altın çeşitli formlarda mevcudiyetini korumaktadır.
• Geri dönüştürülen altın diğer metaller göre daha büyük bir arz oranına sahiptir. Böylece piyasa üretim şoklarını ve üretim sıkıntılarını daha etkin bir şekilde absorbe edebilmektedir.

Altının diğer metallerden farklılaşmasını sağlayan özellikleri nelerdir ?

Altının diğer metallerden farklılaşmasını sağlayan özellikleri şunlardır:

• Üretim hacminin sınırlı olması
• İnelastik arz yapısı
• Aynı veya benzer özelliklere sahip başka bir madenin olmayışı
• Rezerv aracı olması

Temelde altın bulundurma saikleri nelerdir ?

Temelde altın bulundurma saikleri şöyle sayılabilir:

• Kredi riskinin bulunmayışı
• Politik karmaşa ve yüksek global enflasyon durumlarında yüksek likidite sağlaması
• Portföy riskinin çeşitlendirilmesine ve risk-getiri profilinin iyileştirilmesine imkan vermesi Merkez Bankalarının rezervlerinde bulunan altının ülkelerin finansal sistemleri için sigorta poliçesi gibi kabul edilmesi

Altın talebinin bileşenleri nasıl özetlenebilir ?

Altın talebinin bileşenleri şöyle özetlenebilir:

• Lüks tüketim ürünü
• Modern teknoloji ürünlerinin üretiminde “gizli” eleman
• Sermayenin korunmasına ve riskten korunmaya yönelik finansal varlık
• Dünya çapında kullanılan parasal varlık

Dünya altın fiyatları 2011 sonu itibariyle ons’u kaç dolardan işlem görmektedir ?

Dünya altın fiyatları 1900’lü yıllarda 20,67 $/onstan iken 1970’lerden itibaren hızla yükselişe geçmiş 1980 yılında 614,61 $/ons’la en yüksek seviyesine ulaşmış ve 2001 yılında 272,67 $/ons seviyesine kadar gerilemiş ve 2005 yılında 444,47$/ons olmuştur. 2011 sonu itibariyle altın fiyatları yaklaşık 1600$/ons seviyelerinde işlem görmüştür.

Dünya altın üretiminin büyük bir bölümü hangi ülkelerde yapılmaktadır ?

Dünya altın üretiminin büyük bir bölümü dört sanayileşmiş ülke ABD, Kanada, Avustralya ve Güney Afrika’da yapılmaktadır. Günümüzde altın üreticisi 50 ülke her yıl ortalama 2500 ton altın üretmektedir. Dünya altın mücevherat ihracatında birinci sırada yer alan ülke İtalya’dır. Yıllık üretiminin yaklaşık %80’ini ihraç etmektedir. En büyük ihraç pazarı Amerika Birleşik Devletleri’dir.

2012 rakamlarıyla dünya altın arzı kaç tondur ?

2012 rakamlarıyla dünya altın arzı 4477 ton olup bu arzın yaklaşık %64’ü maden üretiminden, kalan yaklaşık %36’sı ise altının geri dönüşümünden sağlanmaktadır.

Türkiye’deki altın piyasasında önde gelen kuruluşları hangileridir ?

Türkiye’deki altın piyasasında önde gelen kuruluşlar şunlardır:

• Darphane Temel olarak, tedavül ve hatıra paraların ve cumhuriyet altınlarının basımı, kıymetli madenlerin analizi ve ticaretinin düzenlenmesi ve her türlü resmi damga ve mührün, madalya ve nişanın üretimi; pasaport, nüfus cüzdanı, damga ve harç pulları başta olmak üzere tüm kıymetli kağıt ve güvenlikli kağıdın imalatıyla uğraşmaktadır.
• Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Altınlarının tek yasal üreticisidir.2000 yılı üretimi 31.6 ton, 11.4 milyon adet, 2001 yılı üretimi 28 ton, 8.6 milyon adet, 2002 yılı üretimi 5.5 ton, 990 bin adet, 2003 yılı üretimi 11.2 ton, 1.9 milyon adet, 2004 yılı üretimi 11,5 ton, 1,9 milyon adettir.
• İstanbul Altın Rafinerisi İstanbul Altın Rafinerisi 1996 yılında kurulmuş olup Anonim Şirket statüsündedir. 4 milyon YTL ödenmiş sermayesi bulunan şirket yıllık 90 ton altın üretim kapasitesine sahiptir. Dünyada en yüksek kalite olarak kabul edilen 99.99% saflıkta üretim yapma teknolojisine sahiptir.

Osmanlılarda altın takı üretiminin ivme kazanması ne zaman gerçekleşmiştir ?

Osmanlılarda altın takı üretiminin ivme kazanması, Fatih Sultan Mehmet’in 1453 yılında İstanbul’u fethetmesinin ardından kente bu sanatta ustalıklarıyla bilinen Ermenileri yerleştirmesiyle başlamıştır. İstanbul’da altın takı üretimi 1467 yılında kurulan dünyanın ilk kapalı alışveriş merkezi Kapalıçarşı etrafında yoğunlaşmıştır.

İstanbul Altın Borsasının kuruluş amaçları nelerdir ?

İstanbul Altın Borsasının kuruluş amaçları arasında; son yıllarda kazandığı ivme ile hızla büyümekte olan altın sektörü ile finans sektörü arasında köprü görevini üstlenmek, sektörün kurumsallaşmasına, uluslararası rekabete açılmasına ve altının önemli ihracat kalemlerinden biri durumuna gelmesine katkı sağlamak, kıymetli madenlerin dünya piyasalarına paralel şartlarda işlem gördüğü bir piyasa ortamını oluşturmak, teşkilatlı bir kurum kimliğinde likidite sağlamak, kıymetli maden işlemlerinde referans fiyatı belirlemek, başta altın olmak üzere kıymetli madenlere dayalı yatırım araçları vasıtasıyla finansal ürün yelpazesini genişleterek ulusal ve uluslararası piyasalara entegrasyonu sağlamak ve ayrıca kıymetli taş işlemleri ile de sektöre ihtiyaç duyduğu alanlarda organize piyasa şartları sunmak sayılabilir.

Türkiye’de standart işlenmemiş şekilde olan kıymetli madenlerin ithalatı hangi yasa ile düzenlenmektedir ?

Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar’ın 7’nci maddesinin (a) ve (d) bentlerinde, standart işlenmemiş şekilde olan kıymetli madenlerin ithalatının sadece Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ile Borsa İstanbul Kıymetli Madenler ve Kıymetli Taşlar Piyasası (Borsa İstanbul bünyesine katılmadan öncesinde İstanbul Altın Borsası) bünyesinde kıymetli maden işlemleri yapmaya yetkili üyeler tarafından yapılabileceği düzenlenmiş ve bu üyeler tarafından ithal edilen standart ve standart dışı işlenmemiş kıymetli madenlerin 3 (üç) iş günü içinde Borsaya teslimi ile Borsada alım/satım zorunluluğu getirilmiştir.

Bankaların, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Zorunlu Karşılık Yükümlülük hesaplarına ait altınları Türkiye’de nerede saklanmaktadır ?

Bankaların, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Zorunlu Karşılık Yükümlülük hesaplarına ait altınları Türkiye’de, Borsa İstanbul A.Ş. kasasında TCMB hesabı altında saklanmaktadır.

Borsa İstanbul Kıymetli Madenler ve Kıymetli Taşlar Piyasası’nda spot işlem gören kıymetli madenler nelerdir ?

Borsa İstanbul Kıymetli Madenler ve Kıymetli Taşlar Piyasası’nda spot işlem gören kıymetli madenler şunlardır:

• Altın
• Gümüş
• Platin
• Paladyum

Borsa İstanbul Kıymetli Madenler ve Kıymetli Taşlar Piyasası’nda faaliyet gösteren piyasalar hangileridir ?

Borsa İstanbul Kıymetli Madenler ve Kıymetli Taşlar Piyasası’nda faaliyet gösteren piyasalar şunlardır:

• Kıymetli Madenler Piyasası : Standart ve standart dışı altın, gümü, platin ve paladyum üzerine spot işlemleri yapılır
• Kıymetli Madenler : Ödünç Piyasası Altına dayalı ödünç ve sertifika işlemleri yapılır
• Elmas ve Kıymetli Taş Piyasası : Elmas ve kıymetli taşlar işlem görür

Kıymetli Madenler Ödünç Piyasasında kaç çeşit işlem gerçekleştirilir ?

Kıymetli Madenler Ödünç Piyasasında iki çeşit işlem gerçekleştirilir:

• Ödünç işlemleri: Kıymetli madenlerin piyasada belli bir vade ve ödünç oranına göre ödünç verilip alınması işlemleridir.
• Sertifika İşlemleri: Piyasada gerçekleşen ödünç işlemlerinde ödünç veren tarafa alacağının karşılığı olarak verilen sertifikanın vade sonundan önce piyasada alınıp satılması işlemleridir.

Borsa İstanbul bünyesinde işlem gören Vadeli İşlem Sözleşmeleri nelerdir ?

Borsa İstanbul bünyesinde işlem gören Vadeli İşlem Sözleşmeleri şunlardır:

• Altın Vadeli İşlem Sözleşmeleri
• Dolar/Ons Altın Vadeli İşlem Sözleşmeleri

Vadeli işlem yapan piyasa katılımcıları kimlerdir ?

Vadeli işlem yapan piyasa katılımcıları şunlardır: 

• Korunmacılar (Hedgers)
• Fon yöneticileri, altın sektöründe faaliyet gösteren kurumlar (kuyumcular), elinde altını olan bireysel yatırımcılar
• Yatırımcılar (Spekülatörler): Yatırım amaçlı işlem yapan herkes.
• Arbitrajcılar

Vadeli İşlem Sözleşmesinin ekonomik faydaları nelerdir ?

Vadeli İşlem Sözleşmesinin ekonomik faydaları şunlardır:

• Yatırımcılar için altını yeni bir yatırım aracı olarak sunarak portföy çeşitlenmesi sağlamak
• Altın ile ilgili varlık ve borç yükümlülüğü içerisinde bulunan gerçek veya tüzel kişiler için etkin bir risk yönetiminin oluşmasını sağlamak
• İşletmelere gelecekteki fiyat belirsizliğinin ortadan kalkması açısından rekabet avantajı sağlamak
• Yeni bir yatırım aracı olarak piyasa derinliğini arttırılmasına katkı sağlaması