Sembolik Mantık Dersi 1. Ünite Sorularla Öğrenelim

Mantık nedir?

Mantık düzgün akıl yürütme kurallarının bilimi olarak tanımlanır.

Felsefe nedir?

Felsefe genel olarak, temel gerçeklerin akla dayalı araştırması olarak tanımlanır.

Felsefe etkinliği neyi gerektirir?

Felsefe etkinliği, sadece yaratıcı düşünme yoluyla gerçekliği açıkladığı düşünülen iddialar ileri sürmeyi değil, daha da önemlisi, bu iddiaları güçlü akıl yürütmelerle desteklemeyi gerektirir.

Akıl yürütmeleri konu alan mantık, felsefenin neden vazgeçilmez aracıdır?

Felsefi bir iddia, ne denli ilgi çekici olursa olsun, ancak onun için sağlanan gerekçelendirmenin gücü ölçüsünde kabul görür. Bu nedenle, akıl yürütmeleri konu alan mantık felsefenin vazgeçilmez aracıdır.

Mantık bilgisinin bireylere kazandırdığı özellikler nelerdir?

Mantık kurallarını hatasız kullandığımızda, mevcut bilgilerimizden doğru sonuçlar çıkardığımıza emin olabiliriz. Ayrıca, mantık bilgisi konuşma ve düşünmemizde tutarsız olmamızı engeller. Mantık bilgisi sayesinde, okuduğumuz bir yazıda veya bir kişinin söylediklerinde, bir iddia düzgün olmayan bir biçimde savunuluyorsa, bunu anlayıp ortaya çıkarabiliriz.

Mantık bilimi nasıl doğmuştur?

Mantık bilimi düşünmede ortaya çıkan paradoks ve çelişkilerden kaçınmak, tartışmalarda üstün gelen taraf olmanın yöntemlerini geliştirmek isteğinden doğmuştur.

Akıl yürütmek ne demektir?

Akıl yürütmek, birtakım doğrulardan veya kabullerden hareket ederek, bir sonuca varmak demektir.

Mantığın konusu nedir?

Mantığın konusu akıl yürütme dediğimiz düşünce biçimidir.

Mantığın amacı nedir?

Mantığın birinci amacı düzgün akıl yürütme biçimlerini belirlemektir. Düzgün akıl yürütmelere başvurmaya çalışmak, bu akıl yürütmeler, doğru kabullerden hareket ettiğimizde, ulaştığımız sonucun kesin olarak doğru, ya da yüksek olasılıkla doğru olmasını sağladıkları için önemlidir. Buna göre, mantıklı düşünmek mantığın ortaya koyduğu düzgün akıl yürütme biçimlerine uygun olarak düşünmek demektir. Düzgün akıl yürütme biçimlerinin belirlenmesinin ardından, mantığın ikinci amacı, akıl yürütmelerin bu akıl yürütme biçimlerine uygun olup olmadığını denetleyecek yöntemler geliştirmektir. Mantığa başvurarak gerçeklik hakkındaki bilgimizi genişletebilmemiz, bu iki temel amacın gerçekleşmesine bağlıdır.

Önerme nedir?

Anlamlı olan kesin bir yargı bildiren bildirsel tümcedir.

En temel tümce türleri nelerdir?

En temel tümce türleri, bildirsel tümceler (bildirme tümceleri), soru tümceleri, emir tümceleri ve ünlem tümceleridir.

Bildirme tümcesi nedir?

Bir yargı bildirmek amacı ile kurulan tümcelere bildirsel tümce veya bildirme tümcesi denir.

Soru tümcesi nedir?

Bir konuda bilgi edinmek amacıyla kurulan tümcelere soru tümcesi denir.

Emir tümcesi nedir?

Birinin bir eylemi gerçekleştirmesini buyurmak için kurulan tümcelere emir tümcesi denir.

Ünlem tümcesi nedir?

Bir dileği ya da bir duyguyu bildiren tümcelere ünlem tümcesi denir.

Bir tümcenin önerme olması için hangi şartları sağlaması gerekmektedir?

Bir tümcenin önerme olabilmesi için içinde geçen sözcüklerin anlamlarının açık olması ve bu sözcüklerin bir arada açık bir yargı bildirmesi gerekir.

Çıkarımda bulunmak ne demektir?

Bir veya daha fazla sayıda önermeden hareketle bir başka önermeye ulaşmak bir çıkarımda bulunmaktır.

Sonuç önermesi nedir?

Bir çıkarımda bulunduğumuzda ulaştığımız önermeye sonuç önermesi denir.

Sonuç önermesine ulaşmak için başlangıçta aldığımız önermeler nelerdir?

Sonuç önermesine ulaşmak için başlangıçta aldığımız önermeler öncül önermeler veya kısaca öncüllerdir.

Çıkarım ne demektir?

Öncül önermeler adını alan bir grup önerme ve bir sonuç önermesinden oluşan önerme dizisine çıkarım denir.

Bir dizi önermenin bir çıkarım olduğunu hangi ifadeler ile belirtiriz?

Bir dizi önermenin bir çıkarım olduğunu, öncül önermeleri ile sonuç önermesi arasına konan o halde, öyleyse, demek ki, dolayısıyla gibi ifadelerle belirtiriz.

Çıkarımlar akıl yürütme biçimlerine göre değerlendirilir. Temel akıl yürütme biçimleri nelerdir?

Temel akıl yürütme biçimleri olarak, tümdengelimli (dedüktif), tümevarımlı (indüktif) ve heptengitmeli (abdüktif) akıl yürütmeleridir.

Tümdengelimli akıl yürütme biçimini konu edinen mantık disiplini nedir?

Tümdengelimli akıl yürütme biçimini konu edinen mantık disiplini tümdengelimli mantıktır.

Tümevarımlı akıl yürütme biçimini konu edinen mantık disiplini nedir?

Tümevarımlı akıl yürütme biçimini konu edinen mantık disiplini tümevarımlı mantıktır.

Heptengitmeli akıl yürütme biçimini konu edinen mantık disiplini nedir?

Heptengitmeli akıl yürütme biçimini konu edinen mantık disiplini ise heptengitmeli mantıktır.

Tümdengelimli akıl yürütmenin amacı nedir?

Tümdengelimli akıl yürütmenin amacı, doğru öncüllerden yola çıktığımızda bizi mutlaka doğru sonuçlara ulaştıracağından emin olacağımız çıkarım biçimlerini bulmaktır.

Tümdengelimli mantığa göre düzgün bir çıkarıma ne denir?

Tümdengelimli mantığa göre düzgün bir çıkarıma geçerli çıkarım denir.

Tümdengelimli mantık bakımından düzgün olmayan çıkarım nedir?

Bir çıkarımda tüm öncül önermeleri doğru ve sonuç önermesini yanlış kabul etmek olanaklı ise, bu çıkarım tümdengelimli mantık bakımından düzgün olmayan bir çıkarımdır.

Tümdengelimli mantık bakımından düzgün olmayan çıkarım nasıl adlandırılır?

Tümdengelimli mantık bakımından düzgün olmayan çıkarım geçersiz çıkarım olarak adlandırılır.

Tümevarımlı akıl yürütme de hangi şartlar aranır?

Tümevarımlı akıl yürütme bakımından bir çıkarımda öncüllerin sonuç önermesini kesin olarak ortaya koyması değil, sonucun doğru olma olasılığını arttırmaları şartı aranır.

Tümevarımlı mantığa göre düzgün sayılan ancak sonucun öncüllere göre ancak yüksek olasılıkla doğru olduğu çıkarımlar, hangi mantık bakımından geçersizdir?

Tümevarımlı mantığa göre düzgün sayılan ancak sonucun öncüllere göre ancak yüksek olasılıkla doğru olduğu çıkarımlar, tümdengelimli mantık bakımından geçersizdir.

Tümevarımlı akıl yürütme bakımından hangi çıkarım düzgün bir çıkarım olarak kabul edilir?

Bir çıkarımda öncül önermelerin doğru olması sonuç önermesinin de doğru olma olasılığını arttırıyor ise, tümevarımlı akıl yürütme bakımından bu çıkarım düzgün bir çıkarım kabul edilir.

Çıkarımın tümevarımsal gücü nedir?

Tümevarımlı bir çıkarımda öncül önermelerinin sonuç önermesini destekleme derecesi o çıkarımın tümevarımsal gücü olarak adlandırılır.

Zayıf tümevarım nedir?

Bir çıkarımın öncül önermeleri sonucun doğru olma olasılığını anlamlı biçimde arttırmıyor ise o çıkarım zayıf tümevarım olarak adlandırılır.

Bir çıkarımın güçlü tümevarımlı çıkarım olması için ne gereklidir?

Eğer tümevarımlı bir çıkarımda öncül önermelerin doğruluğu sonuç önermesinin doğruluğunu ciddi olarak arttırıyorsa, bu çıkarım güçlü bir tümevarımlı çıkarımdır.

Piyango bileti alan çoğu insan, piyango biletini çok defa büyük ikramiye isabet eden bileti satan büfeden almaya çalışır. Bu davranışla yol açan çıkarım hangi nedenden dolayı zayıf bir tümevarım örneğidir?

Piyango biletini nereden alırsak alalım, aldığımız bilete ikramiye çıkma olasılığı aynıdır. Bu nedenle bu çıkarım zayıf bir tümevarımlı çıkarım örneğidir.

Heptengitmeli akıl yürütmenin amacı nedir?

Heptengitmeli akıl yürütmede öncül önermelerinin tümünün doğru olması durumunu en iyi açıklayan önermeye sonuç önermesi olarak ulaşılmaya çalışılır.

Çıkarımları heptengitmeli mantık bakımından değerlendirirken ne yaparız?

Çıkarımları heptengitmeli mantık bakımından değerlendirirken, sadece öncüllerin sonucun doğru olma olasılığını arttırmasını değil, sonuç önermesinin öncüllerin doğru olmasını açıklayıcı gücü olmasını göz önünde bulundururuz.

Çıkarımları heptengitmeli mantık bakımından değerlendirirken hangi önermeyi sonuç olarak çıkarmamız gerekir?

Açıklayıcı gücü en yüksek olan önermeyi sonuç olarak çıkarmamız gerekir.

Bir grup önermenin tutarlı olması ne demektir?

Bir grup önermenin tümünün aynı zamanda doğru olabilmesi bu önermeler grubunun tutarlı olması demektir.

Bir grup önermenin tutarsız olması ne demektir?

Bir grup önermenin tümünün aynı zamanda doğru olmaması bu önermeler grubunun tutarsız olması demektir.

Bir çıkarımın geçerli olması ne demektir?

Bir çıkarımın öncül önermelerinin tümünün doğru olduğunu kabul ettiğimizde sonuç önermesini de doğru kabul etmemiz zorunlu ise, bu çıkarıma geçerli denir.

Mantıksal olarak yanlış bir önerme içeren bir önermeler grubu tutarlı olabilir mi?

Mantıksal olarak yanlış bir önerme hiçbir durumda doğru olamaz. Dolayısıyla mantıksal olarak yanlış bir önerme içeren bir önermeler grubunun tümünün birlikte doğru olması mümkün olmadığından, tutarlılık tanımı gereği mantıksal olarak yanlış bir önerme içeren bir önermeler grubu tutarsızdır.

Olumsal olarak doğru önermeler nedir?

Kimi doğru önermelerin doğru olmaları gerçekliğin durumuna bağlıdır. Yani, gerçekliğin başka türlü olması ve dolayısıyla bu önermelerin doğruluk değerinin değişmesi mümkündür. Bu tür önermelere olumsal olarak doğru önermeler denir.

Olumsal doğruluk nedir?

Kimi doğru önermelerin doğru olmaları gerçekliğin durumuna bağlıdır. Yani, gerçekliğin başka türlü olması ve dolayısıyla bu önermelerin doğruluk değerinin değişmesi mümkündür. Bu tür önermelere olumsal olarak doğru önermeler, bu tür doğruluğa da olumsal doğruluk denir.

Olumsal olarak yanlış önermeler nedir?

Kimi yanlış önermelerin de yanlış olmaları gerçekliğin durumuna bağlıdır. Yani, gerçekliğin başka türlü olması ve dolayısıyla bu önermelerin doğruluk değerinin değişmesi mümkündür. Bu tür önermelere olumsal olarak yanlış önermeler denir.

Olumsal yanlışlık nedir?

Kimi yanlış önermelerin de yanlış olmaları gerçekliğin durumuna bağlıdır. Yani, gerçekliğin başka türlü olması ve dolayısıyla bu önermelerin doğruluk değerinin değişmesi mümkündür. Bu tür önermelere olumsal olarak yanlış önermeler, bu tür yanlışlığa da olumsal yanlışlık denir.

Mantıksal olarak doğru önerme nedir?

Kimi doğru önermeler gerçek durum başka olsa bile yanlış olamayacak önermelerdir. Bu önermelere mantıksal olarak doğru önermeler denmektedir.

Mantıksal olarak yanlış önerme nedir?

Gerçekliğin hiçbir durumunda doğru olamayacak önermeler ise mantıksal olarak yanlış önermelerdir. Dolayısıyla, mantıksal olarak doğru bir önermenin reddedildiği bir önerme mantıksal olarak yanlış bir önerme olur.

Geçerli çıkarım kavramı ile mantıksal olarak doğru önerme ve mantıksal olarak yanlış önerme kavramları arasında nasıl bir ilişki vardır?

1. Bir çıkarımın geçerli olması ile bu çıkarımın öncül önermelerinin ve ile birleştirilmesi ve ise ifadesinin ardından sonuç önermesinin yazılmasıyla elde edilen önermenin mantıksal olarak doğru önerme olması aynı şeydir. 2. Bir çıkarımın geçerli olması ile bu çıkarımın öncül önermelerinin ve ile birleştirilmesi ve bir diğer ve ifadesinin ardından sonuç önermesinin değildir ile yazılmasıyla elde edilen önermenin mantıksal olarak yanlış önerme olması aynı şeydir.

Dil kaç alanda incelenir?

Dil üç alanda incelenir.

Dil üç alanda incelenir. Bu alanlar nelerdir?

Dil üç alanda incelenir. Bu alanlar: 1. Sentaks (dizim), 2. Semantik (anabilim) ve 3. Pragmatiktir.

Anlam bulanıklığı nedir?

Bir ifadenin hangi varlıklara, hangi durumlara uygulanabileceğinin kesin olarak belirlenememesidir.

Çok anlamlılık nedir?

Bir ifadenin birbiriyle ilgisiz birden fazla anlamda kullanılmasıdır.

Sembolik dil veya biçimsel dillerin tanımı nedir?

Sadece sentaktik kurallarla oluşturulan dillere sembolik diller veya biçimsel diller denir.

Sembolleştirme nedir?

Gündelik dilde ifade edilmiş bir önermeyi sembolik bir dilde ifade etmek o sembolik dilde sembolleştirmektir.

Çıkarım sembolleştirilirken ifade yerine hangi sembol kullanılır?

Çıkarım sembolleştirilirken, sonuç önermesine ulaşıldığını belirten O halde ya da eşanlamlı ifadeler yerine ? embolü kullanılır.

Sembolleştirmenin yararları nelerdir?

Sembolleştirmenin yararları: 1. Sembolleştirme söylemek istediğimizi kesin olarak ifade etmemizi sağlar. 2. Sembolleştirme söylemek istediğimizi daha kısa ifade etmemizi sağlar. 3. Sembolleştirme önermelerin mantıksal denetlemesinin sadece biçimsel kurallara göre yapılmasını sağladığından denetlemeleri hızlı ve hatasız gerçekleştirebilmemizi sağlar. Yani sembolleştirmenin ifadelerde kısalık, açıklık ve genellik sağlama gibi faydaları vardır.

Mantık biliminin kurucusu olarak kabul edilen düşünür kimdir?

Aristoteles. 

Mantık biliminin ortaya çıkış nedeni ne olmuştur?

Mantık bilimi düşünmede ortaya çıkan paradoks ve çelişkilerden kaçınmak, tartışmalarda üstün gelen taraf olmanın yöntemlerini geliştirmek isteğinden doğmuştur.

Birtakım doğrulardan veya kabullerden hareket ederek, bir sonuca varma işlemine verilen isim nedir?

Akıl yürütme. 

“Mantıklı düşünmek” ne demektir?

Mantığın ortaya koyduğu düzgün akıl yürütme biçimlerine uygun olarak düşünmek demektir.

Mantığın birinci amacı nedir?

Mantığın birinci amacı düzgün akıl yürütme biçimlerini belirlemektir.

Mantığın ikinci amacı nedir?

Mantığın ikinci amacı, akıl yürütmelerin bu akıl yürütme biçimlerine uygun olup olmadığını denetleyecek yöntemler geliştirmektir. 

Anlamlı olan ve kesin bir yargı bildiren tümcelere ne isim verilir?

Önerme. 

"Yılın en sarı haftası beşinci haftasıdır" tümcesi neden bir önerme olarak kabul edilemez?

Anlaşılır hiçbir yargı bildirmediğinden önerme sayılamaz.

“Öncül önermeler” adını alan bir grup önerme ve bir sonuç önermesinden oluşan önerme dizisine ne isim verilir?

Çıkarım.

Temel akıl yürütme biçimleri nelerdir?

Tümdengelim, tüme varım ve heptengitmeli akıl yürütmeler. 

Tümdengelimli akıl yürütmenin amacı nedir?

Doğru öncüllerden yola çıktığımızda bizi mutlaka doğru sonuçlara ulaştıracağından emin olacağımız çıkarım biçimlerini bulmaktır.

Olgusal bilgimizi genişletmemizi sağlayan çıkarımlara hangi tür akıl yürütme yoluyla ulaşılabilir?

Tümevarım yoluyla. 

Analoji nedir?

Analoji yoluyla akıl yürütmede öncül önermelerde iki şey arasındaki ilgili bakımlardan benzerlikler ortaya konarak, bu iki şey arasında farklı bir bakımdan ortak özellik olduğu sonuç önermesine ulaşılır.

Öncül önermelerinin tümünün doğru olması durumunu en iyi açıklayan önermeye sonuç önermesi olarak ulaşılmaya çalışılan akıl yürütme biçimi hangisidir?

Heptengitmeli akıl yürütme. 

Bir grup önermenin tümünün aynı zamanda doğru olabilmesi ne anlama gelir?

Önermeler grubunun tutarlı olduğu anlamına gelir. 

Kimi doğru önermelerin doğru olmaları gerçekliğin durumuna bağlıdır. Yani, gerçekliğin başka türlü olması ve dolayısıyla bu önermelerin doğruluk değerinin değişmesi mümkündür. Bu tür önermelere ne isim verilir?

Olumsal önermeler olarak doğru önermeler. 

Gerçekliğin başka türlü olması ve dolayısıyla bir önermenin doğuluk değerinin değişmesi olasıdır. Bu tür bir önermeye ne isim verilir?

Bu tür önermeler olumsal olarak yanlış önermeler olarak adlandırılır. 

Kimi doğru önermeler gerçek durum başka olsa bile yanlış olamayacak önermelerdir. Bu önermelere ne isim verilir?

Mantıksal olarak doğru önermeler. 

Gerçekliğin hiçbir durumunda doğru olamayacak önermelere ne isim verilir?

Mantıksal olarak yanlış önermeler. 

Dil üç alanda incelenir. Bu alanlar nelerdir?

Sentaks (dizim), semantik (anlambilim) ve pragmatik.