aofsoru.com

Uluslararası Kamu Maliyesi Dersi 2. Ünite Sorularla Öğrenelim

Uluslararası Kamu Malları Kavramı

1. Soru

Mal ve hizmet kavramları nasıl ifade edilir?

Cevap

Gereksinimleri karşılamada kullanılan maddi ya da fiziki varlıklar mal, maddi olmayanlar da hizmet ile ifade edilmektedir.


2. Soru

Serbest mal ve kamu malı nedir?

Cevap

Üretiminde ekonomik kaynak kullanılmadan edilen mal ve hizmetler serbest mal ve hizmetler olarak tanımlanır. Kaynak kullanılarak insan kullanımına hazır hâle getirilen mallara ekonomik mallar, hizmetlere de ekonomik hizmetler adı verilmektedir. Ekonomik mal ve hizmetler özel olabileceği gibi kamusal ya da kamu malı ve hizmeti niteliğinde de olabilir.


3. Soru

Kamu malı ile özel mal arasındaki farklar nelerdir?

Cevap

Özel mal ve hizmetler birimlere ayrılabilen, finansmanı fiyatlandırma yolu ile sağlanabilen, insanların tüketimde birbirlerine rakip oldukları ve genel olarak üretilmesi için büyük sermaye gerektirmeyen mal ve hizmetlerdir. Günlük yaşamda kullanılan gıda ürünleri ve giysiler bu tür mallara örnek olarak verilebilir. Özel mallar bölünebilir ve kolaylıkla fiyatlandırılabilirler. Eğer üretilerek topluma sunulan bir malın tüketimi bedel ödemeyenlerden dışlanamıyor, malın sağladığı fayda tüm topluma yayılabiliyorsa ve bu maldan yararlananlar birbirlerini etkilemiyorsa, tüketimde rakip olmayıp bir tüketicinin tüketimi diğer tüketicilerin tüketim miktarlarını değiştirmiyorsa bu durumda sözü edilen mal bir kamu malı olarak tanımlanır. Tam kamu malı dışlanamamazlık ve rakip olmama gibi iki koşulu birlikte sağlayan maldır. Bir kamu malının bir üretici taraşından (devlet taraşından) üretildikten sonar birimlere ayrılarak fiyatlandırılması ve fiyat ödemeyenlerin bu malın tüketiminden dışlanması mümkün değildir. Ayrıca, bu malı kullananların sayıları değişebilir.


4. Soru

Tam kamu malı nedir?

Cevap

Tam kamu malı; tüketimi herkese açık olan ve bir bireyin tüketiminin diğer bireylerin tüketimini etkilemediği mallardır.


5. Soru

Tam kamu malının özelliklerini taşımayan mallara ne denir?

Cevap

Tam kamu malının özelliklerini taşımayan mallar da vardır. Yarı kamusal mal ya da karma mal ve erdemli mallar tam kamu malının bazı özelliklerini taşımazlar. Bir ülkede hangi malların erdemli mal statüsünde sağlanacağına o ülkedeki politikacılar karar verir. Erdemli mal ve hizmetlere örnek olarak kamu konutları, sosyal tesisler, okul ders kitapları, toplu konut hizmeti, sanayi sitelerinin kurulması, esnaf ve çiftçi kredileri, öğrenci yurtları gösterilebilir.


6. Soru

Uluslararası kamu malı nasıl tanımlanabilir?

Cevap

Uluslararası ölçekte mevcut ve gelecek kuşakların tümünün tüketimine sunulan, rekabetin ve dışlamanın olmadığı ve finansmanı uluslararası düzeyde sağlanan mallar uluslararası kamu malı olarak tanımlanır. Kamu malı için sözü edilen dışlanamamazlık ve rakip olmama koşullarının uluslararası düzeyde uygulanmasından ibarettir. Bir hizmetin, malın faydası birden fazla ülkeye yayılıyor ve bir ülkenin sözü edilen hizmetten, maldan yararlanması diğer ülke ya da ülkelerin yararlanmasını etkilemiyorsa bir uluslararası kamu hizmetinden, malından söz edilebilir. 


7. Soru

Uluslararası kamu kötüleri neyi ifade eder?

Cevap

Uluslararası kamu malı ve hizmeti birden çok ülkenin yerleşiklerine faydalar sağlarken birden fazla ülkeye zarar veren zararlı uluslararası kamusal faaliyetler de bir sorun olarak görülmektedir. Bunlar uluslararası kamu kötüleri olarak tanımlanmaktadır.


8. Soru

Küresel kamu malı nedir?

Cevap

Küresel kamu malı tüm insanlara, kuşaklara evrensel olarak yayılacak faydaları, şimdi veya gelecekte herhangi bir nüfus grubunu veya kuşağı ayırmaksızın birden şazla ülke grubuna yayılan niteliklere sahip mallardır. Eğer sözü edilen hizmetin yararları küresel ölçekte söz konusu oluyorsa bu defa sözü edilen mal ya da hizmet küresel kamu malı, hizmeti olarak tanımlanır. Bu tanıma bağlı olarak eğer bir mal ya da hizmetin yararları belli bir bölge ile sınırlı kalırsa bölgesel kamu malı ya da hizmeti olarak ifade edilebilir.


9. Soru

Kamu malları alansal olarak nasıl sınıflandırılabilir?

Cevap

Kamu malları alansal olarak; bölgesel, ulusal ve küresel olarak sınıflandırılır.


10. Soru

Kamu malları mal ve hizmetlerin sağlanması anlamında nasıl sınıflandırılabilir?

Cevap

Kamu malları mal ve hizmetlerin sağlanması anlamında; tam kamusal mallar, yarı kamusal mallar, kulüp malları ve ortak ürünler olarak sınıflandırılabilir


11. Soru

Uluslararası kamu malının tanımına göre bu malların temel özellikleri nelerdir?

Cevap

Uluslararası kamu malının tanımına göre kamu malların temel özellikleri şunlardır:

• Kamusallık düzeyinin uluslararası olması

• Faydanın ya da tüketimin uluslararası düzeyde gerçekleşmesi

• Finansmanın uluslararası düzeyde sağlanması

• Üretimin ya da hizmetin uluslararası kuruluşlarca sağlanması


12. Soru

Kamusallık düzeyinin uluslararası olması neyi ifade eder?

Cevap

Kamusallık özelliği, uluslararası kamu malının tüketiminde uluslararası düzeyde yararlanıcılara sunulmasını, rekabetin olmamasını ve bir kısıtlamaya yer verilmemesini içermektedir. Dolayısıyla bir malın uluslararası kamu malı olması için birden fazla ülkedeki tüketicilerin ortak ihtiyaçlarını gidermeye yönelik olması, onların kullanımına açık, tüketiminin engellenmemiş olması gerekmektedir. 


13. Soru

Faydanın ya da tüketimin uluslararası düzeyde olması neyi ifade eder?

Cevap

Bir ülkenin vatandaşlarının tüketimi malın diğer ülkelerin vatandaşlarına sunumunu etkilememektedir. Örneğin, küçük bir iç denize kıyıları bulunan üç ülkeyi ele alalım. Bir ülkenin denizi kirleten bir faaliyet gerçekleştirmesiyle denizde yaşamını sürdüren canlıların etkilenmesine yol açabilir. Bu dışsallığa bağlı olarak diğer ülkelerin deniz ürünlerinden etkilenmeleri mümkündür. Bu durumda ortak bir yaptırım için ülkeler kendi aralarında bir politika belirleyebilirler. Politikanın etkisi üç ülkedeki insanları etkileyebilir.


14. Soru

Finansmanın uluslararası düzeyde sağlanması nasıl gerçekleşmektedir?

Cevap

Uluslararası kamu malları ile birden şazla ülkenin vatandaşlarının ortak ihtiyaçlarının karşılanması amaçlandığından tek bir ülkenin ya da birkaç ülkenin sağlayacağı finansman yeterli olmamaktadır. Genellikle bağışlar, gönüllü yardımlar ve uluslararası kuruluşlara üye ülkelerin ödedikleri bedeller (aidatlar) kullanılarak bazı uluslararası mal ve hizmetlerin finansmanı sağlanmaktadır.


15. Soru

Üretim ya da hizmetin uluslararası kuruluşlar tarafından sağlanması nasıl olmaktadır?

Cevap

Uluslararası kamu mallarının sağlanmasında sorunlar vardır. Günümüzde ihtiyaç duyulan bazı uluslararası kamu mal ve hizmetlerini tanımlayan, belirleyen, finansmanını karşılayan ve üretimini üstlenenler genelde uluslararası kurum ve kuruluşlar, uluslararası sivil toplum örgütleri gibi uluslararası nitelikteki örgütlerdir. Ulusal kamu mallarında olduğu gibi uluslararası düzeydeki malları bedel ödemeden kullanma eğiliminde olan ülkeler vardır.


16. Soru

Uluslararası kamu malları nasıl sınıflandırılmaktadır?

Cevap

Uluslararası kamu malları;

• Geleneksel ve yeni uluslararası kamu malları

• Oluşumları açısından uluslararası kamu malları

• Sektörler açısından uluslararası kamu malları

• Fayda türlerine göre uluslararası kamu malları

• Kamusallık düzeylerine göre uluslararası kamu malları

• Toplam sunum teknolojilerine göre uluslararası kamu malları olarak sınıflandırılabilir.


17. Soru

Geleneksel ve yeni uluslararası kamu malları ne tür mallardır?

Cevap

Geleneksel uluslararası kamu malları doğada kendiliğinden oluşmuş atmosfer, ozon tabakası, ay ışığı, güneş ışınları, denizler, okyanuslar, uluslararası kara suları gibi doğal ortak varlıklardır. Yeni uluslararası kamu mallarına temiz havanın korunması, salgın hastalıklardan korunma, finansal istikrarın sürdürülmesi, bilgi yönetimi ve bilimsel araştırmalar örnek olarak verilebilir.


18. Soru

Uluslararası kamu mallarının ortaya çıkmasında rol oynayan faktörler nelerdir?

Cevap

Uluslararası kamu mallarının ortaya çıkmasında rol oynayan faktörler şunlardır:

• Ülkelerin dışa açıklık derecesi

• Uluslararası finansal piyasaların durgunluk riskleri

• İklim değişikliği riski

• Küresel gelir dağılımı eşitsizliğinden kaynaklanan riskler

• Çok uluslu şirketlerin ve küresel sermayenin yayılma gücü


19. Soru

Oluşumları açısından uluslararası kamu malları nelerdir?

Cevap

Uluslararası kamu mallarının ortaya çıkışlarına göre bir sınıflandırma yapmak mümkündür. Bu malların doğada hazır hâlde bulunabilir veya piyasa, devletler ya da uluslararası kuruluşlar taraşından sağlanabilir. İnsanlara küresel ölçekte çeşitli faydalar sağlayan ya da zararlar veren atmosfer olayları, denizler, sınırı aşan kara suları gibi uluslararası kamu malları doğal olarak oluşabilir. Bu mallar ayrıca çeşitli sosyal, teknolojik, ya da ekonomik faaliyetlere bağlı olarak da oluşabilir.


20. Soru

Uluslararası kamusal mallar oluşumları dikkate alındığında kaç alt grupta sınıflandırılmaktadır?

Cevap

Uluslararası kamusal mallar oluşumları dikkate alındığında üç alt grupta sınıflandırılmaktadır. Bunlar kısaca şöyle açıklnabilir:

• Doğal küresel mallar: Doğal küresel mallar ya da insanlığın ortak varlıkları bu grupta yer alır.

• İnsan yapısı küresel mallar: insanların geçmişten günümüze değin oluşturdukları ve insanların ve toplumların yararına olan kazanımlardır.

• Küresel politika sonuçları: Barış, sağlık, küresel finansal istikrar, sürdürülebilir çevre, serbest ticaret, yoksullukla mücadele, eşitlik ve adalet gibi temel sosyal hayatı ilgilendiren faktörler ülkeler arasında karşılıklı politikaların ürünleri olarak ya zaman içinde arzu edilen bir gelişim gösterir ya da koşullar kötüye gidebilir. Bu nedenle de genelde yeterli ya da optimum düzeyde küresel kamu malı sunumu sorunu vardır.


21. Soru

Sektörler açısından uluslararası kamu malları neyi ifade eder?

Cevap

Küresel kamu mallarının sağlanması ile hangi sektörlere yararlar sağlayacağı esas alınarak yapılan bir sınıflandırmadır. Genel olarak çevre, sağlık, bilgi, barışı koruma ve yönetişim olmak üzere sektörel sınıflandırma yapılmaktadır. Biyolojik çeşitlilikten su kaynaklarının bulunması ve temiz olarak korunmasına, sellerin önlenmesinden atıkların yönetimine, güneş enerjisinden çevrenin korunmasına ve tarım reformuna kadar oldukça geniş yelpazede ve hemen herkesi ilgilendiren alt sektörler çevre sektörü içinde incelenmektedir. Dünya barışının tesisi ve sürdürülebilirliği, ülkelerin güvenlik içinde bulunması, ulusal ve uluslararası terörizmle mücadele, uyuşturucu ve insan kaçakçılığı ile mücadele bu alanda yürütülmesi gerekli politika başlıklarıdır. Bunların sağlanmasına yönelik politikalar birer küresel kamu malı olarak kabul edilir. 


22. Soru

Sektörler açısından uluslararası kamu malları politikasından beklenen nedir?

Cevap

Ekonomik ve finansal istikrarın sağlanması, finansal sektörlerin sorunlarının giderilmesi, küresel finansal sorunların giderilmesi, ticaret politikalarının düzenlenmesi, iletişim altyapılarının güçlendirilmesi, genel kamu yönetimi hizmetlerinin güçlendirilmesi bu alanda beklenen politikalar olarak ifade edilebilir. Bu sınıflandırmanın son alanını sağlık oluşturmaktadır. Sağlık sektörü de çevre kadar önemli bir alan olarak görülmektedir. HIV/AIDS sorunu, bulaşıcı hastalıkların yayılmasının kontrolü ve ortadan kaldırılması; SARS, kuş gribi gibi problemler küresel düzeyde ortaya çıkabilmekte ve tüm insanlar için ciddi riskler oluşturmaktadır.


23. Soru

Sektörleri ana ve tamamlayıcı olmasına göre kamu malları nasıl sınıflandırılmaktadır?

Cevap

Kamu malları gerek ulusal ve gerekse uluslararası düzeyde, sektörlerin ana ve tamamlayıcı olmak üzere ağırlıkları dikkate alınarak ayrı bir sınıflandırmaya tabi tutulabilir. Bu sınıflandırmaya göre sektörler yine çevre, sağlık, bilgi, güvenlik ya da barışı koruma ve yönetişim olarak belirlenmiş ve her bir sektörde sağlanan kamu malı ana faaliyet ve tamamlayıcı faaliyet olarak sınıflandırılmıştır (S:38, Tablo 2.5). Bu sınıflandırma ile bir faaliyetin kamu malı niteliği kolayca anlaşılabilmektedir. Örneğin, bilgi sektörünü inceleyelim. Bilgi bir uluslararası kamu malıdır. Bilginin uluslararası düzeyde tamamlayıcı üretim faaliyeti internet hizmetleri iken, tamamlayıcı tüketim faaliyeti ise küresel ağların gelişimidir. Ulusal düzeyde ise ana faaliyet olarak eğitim hizmetleri, tamamlayıcı faaliyetler olarak da temel eğitim ve okullar önem göstermektedir.


24. Soru

Uluslararası kamusal mallar, çevresel sektörde genel olarak neleri kapsamaktadır?

Cevap

Uluslararası kamusal malların, çevresel sektörde kapsadıkları şöyle sıralanabilir; Biyosferi koruma, biyolojik çeşitlilik, alan koruması, çevresel araştırma, enerji araştırması, enerji eğitimi/öğretimi, çevresel eğitim/öğretim, su rezervi ve temizliği eğitim ve öğretimi, su kaynağı politikası, su kaynağını koruma, atık yönetimi, akarsu gelişimi, ormancılık gelişimi, ormancılık politikası, balıkçılık politikası, balıkçılık geliştirme, çevre politikası, sel önleme/kontrolü, enerji politikası, balıkçılık araştırması, ormancılık araştırması, ormancılık eğitimi/öğretimi, balıkçılık eğitimi/öğretimi.


25. Soru

 Ulusal kamusal mallar, çevresel sektörde genel olarak neleri kapsamaktadır?

Cevap

Ulusal kamusal malların, çevresel sektörde kapsadıkları şöyle sıralanabilir; Güç üretimi (yenilenemeyen ve yenilenebilen), jeotermal enerji, nükleer güç tesisleri, güneş enerjisi, rüzgâr gücü, okyanus gücü, biyokütle, tarım politikası, tarımsal kalkınma, tarımsal arazi kaynakları, tarımsal reform, tarımsal alternatif kalkınma, balıkçılık hizmetleri.


26. Soru

Kamu malları ulusal ve uluslararası düzeyde, sektörler bazında sağlık alanında neleri kapsamaktdır?

Cevap

Kamu malları ulusal ve uluslararası düzeyde, sektörler bazında sağlık alanında HIV/AIDS dâhil cinsel yollarla bulaşan hastalıkların kontrolü, sağlık eğitimi, bulaşıcı hastalık kontrolü, sağlık politikası Tıp eğitimi/öğretimi, tıbbi hizmetler, temel sağlık hizmetleri, temel sağlık altyapısı, temel beslenme, sağlık personeli yetiştirme, nüfus politikası ve idari yönetim, üreme sağlığı hizmetleri, aile planlaması, üreme sağlığı hizmeti için personel yetiştirme, su rezervi ve hijyeni, kalkınma için gıda yardımını kapsamaktadır.


27. Soru

Kamu malları ulusal ve uluslararası düzeyde, sektörler bazında yönetişim alanında neleri içermektedir?

Cevap

Kamu malları ulusal ve uluslararası düzeyde, sektörler bazında yönetişim alanında iletişim, bankacılık ve finansal hizmetler, işletme ve diğer hizmetler, ticaret politikası ve idari yönetim, yasal ve yargısal gelişme, ekonomik planlama ve kalkınma politikası, kamu mali yönetimi, devlet yönetimi, sivil toplumu güçlendirme, genel kamu hizmetleri, nakil ve depolama konularını içermektedir.


28. Soru

Kamu malları ulusal ve uluslararası düzeyde, sektörler bazında bilgi alanında neleri içermektedir?

Cevap

Kamu malları ulusal ve uluslararası düzeyde, sektörler bazında bilgi alanında Tıbbi araştırma, istatistiksel kapasite inşası, araştırma/bilimsel kurumlar, teknolojik araştırma ve gelişme, serbest bilgi akışı, tarımsal araştırma, eğitim sektörü, kültür, dinlenme ve eğlenme konularını içermektedir.


29. Soru

Kamu malları ulusal ve uluslararası düzeyde, sektörler bazında barışı koruma alanında neleri içermektedir?

Cevap

Kamu malları ulusal ve uluslararası düzeyde, sektörler bazında barışı koruma alanında narkotik kontrolü, tarımsal olmayan alternatif kalkınma, çatışma sonrası barışın tesisi, terhis etme/ seferberliğin bitmesi, seçimler, insan hakları, yerleştirme, mayın temizleme, yeniden inşa yardımı, acil yardım içermektedir.


30. Soru

Fayda türlerine göre uluslararası kamu mallarının sınıflandırması ve içeriği nasıldır?

Cevap

Temel olarak rakip olunmayan ve dışlanamaz nitelikte olan tam uluslararası kamu mallarının üç tür fayda sağladıkları ileri sürülmektedir. Bunlar;

• Risk azaltma,

• Kapasite geliştirme ya da artırma ve 

• Doğrudan fayda sağlamadır.

Bu faydalar gerçekte birbirleri ile ilişkilidirler. Başka bir ifade ile bir uluslararası kamu malının sağlanması durumunda, tanımlanan bu üç tür fayda da ortaya çıkabilir. Ancak baskın olan fayda türü dikkate alınarak sınıflandırma yapılmıştır. Örneğin, yoksullukla mücadele bir kamu malıdır. Yoksulluğun azalması hâlinde yoksul kalma riski azalacağından yoksullukla mücadele politikaları risk azaltma faydasını da sağlamış olur. 


31. Soru

Kamu malları faydaların yayılma alanına göre nasıl sınıflandırılabilir?

Cevap

Kamu malları faydaların yayılma alanına bağlı olarak yerel, ülke içinde bölgesel, ulusal, birkaç ülkeyi ya da belirli bir bölgeyi kapsayan bölgesel, uluslararası ve nihayet küresel düzeyde tanımlanabilirler. Çevrenin korunması ve çevre kalitesi için gerekli politikaları oluşturmak ve uygulamak tam kamu malına örnek olarak verilebilir. Çevrenin ve çevre ile ilgili konuların çoğu uluslararası düzeyde geliştiğinden bu alanda yapılan faaliyetler aynı zamanda uluslararası kamu malını oluşturur. Endüstriyel bölgelerdeki kirlilik derecesini azaltmak havanın kalitesini yükseltebileceği gibi hastalanma riskini de azaltıcı etki oluşturmaktadır.


32. Soru

Kamusallık düzeyine göre uluslararası kamu mallarının sınıflandırılması ve içeriği nedir?

Cevap

Uluslararası kamu malları kamusallık düzeyine, tek kuşak ve kuşaklar arası durumu dikkate alınarak da sınıflandırılmaktadır. Mallar salt sosyal (tam kamu), karma, kulüp ve birlikte sağlanan kamu malları (bağlı ürünler) olarak sınıflandırılmış olup önceki sınıflandırılmalarda yer almayan yeni bazı mal örneklerine de yer verildiği görülmektedir. NATO, Birleşmiş Milletler, Uluslararası Adalet Divanı bu örneklerdendir. NATO’yu gerçekte bir kulüp malı olarak değerlendirmek daha doğru kabul edilebilir ise de bu örgüt belli ülke grupları taraşından oluşturulmuş bölgesel bağlı ürünler olarak yer almaktadır. Uluslararası Adalet Divanı ise aynı kuşağa hizmet veren tam küresel kamu malıdır. UAD dünya mahkemesi olarak da bilinmektedir. Birleşmiş Milletler, küresel düzeyde hizmet veren bir uluslararası kuruluştur. BM’nin dünya barışı için yürüttüğü faaliyetler mevcut kuşağı ve gelecek kuşakları etkilemektedir. Bu nedenle, Birleşmiş Milletler taraşından yürütülen faaliyetler küresel bağlı ürün olarak yer almaktadır.


33. Soru

Kamusallık düzeyine göre tam kamusal uluslararası kamu malları nelerdir?

Cevap

Orman yangınlarının önlenmesi, kirli yer altı sularının temizlenmesi, hayvan hastalıklarının kontrolü, sel baskınlarının kontrolü, kirletilen okyanusların temizlenmesi, hava tahminleri gözlem istasyonları Uluslararası Adalet Divanı, sulak alanların korunması, göllerin temizlenmesi, toksit atıkların temizlenmesi, kurşun yayılımının azaltılması, ozon tabakasının korunması, küresel ısınmanın önlenmesi, hastalıklarla mücadele, bilgi üretimidir.


34. Soru

 Toplam sunum teknolojileri kaç grupta incelenebilir? 

Cevap

Toplam sunum teknolojileri dört grupta incelenebilir:

• Toplama,

• En iyi vuruş,

• En zayıf halka,

• Ağırlıklı toplam.


35. Soru

Toplam sunum teknolojilerine göre kamu mallarının sınıflandırması neye göre yapılmaktadır?

Cevap

Uluslararası kamu malları (uluslararası kamu kötüleri) oluşumlarına bağlı olarak sınıflandırmaktadır. Bu sınıflandırma ile özellikle bölgesel, uluslararası ve küresel düzeyde oluşan kamu kötülerinin ortadan kaldırılmasına katkı sağlanabilir. Uluslararası kamu malının düzeyi ile her bir birimin katkıları arasındaki ilişkiye toplam sunum teknolojisi denilmektedir.


36. Soru

Toplam sunum teknolojilerine göre uluslararası kamu mallarının toplam grubu altında yapılan çalışmalar nelerdir

Cevap

Uluslararası kamu malının en yaygın olarak sağlandığı bu durumda katkı yapan her bir birim uluslararası kamu malının düzeyini eşit miktarda etkilemektedir. Bir birimin yapmış olduğu katkı başka bir birimin katkısını tam olarak ikame etmektedir. Küresel ısınma ile mücadelede bir ülkenin emisyon salınımını azaltması başka bir ülkenin emisyonunu artırması hâlinde toplam etki ya da küresel ısınma düzeyi değişmemektedir. Örneğin, bir ülkedeki araçların çevreye saldıkları zararlı gaz salınımları ile küresel hava kirliliğine yaptığı katkı anlaşılır. Araç sayılarına, araçların kullandıkları teknolojinin durumuna bağlı olarak sözü edilen katkı düzeyi değişebilir.


37. Soru

Toplam sunum teknolojilerine göre uluslararası kamu mallarının en iyi vuruş kriterine göre yapılan çalışmalar nelerdir?

Cevap

Bu kritere göre toplam uluslararası kamu malının düzeyi, en yüksek katkıyı yapan birim taraşından belirlenir. Bu yaklaşımda en iyi vuruşu yapmayan bir birimin ya da aktörün küresel ya da uluslararası kamu malının düzeyini etkilemesi mümkün değildir. Örneğin, kanser hastalığına çare bulmak üzere her ülkede belirli düzeylerde araştırmalar yapılmaktadır. Ancak, hastalığın kesin tedavisini bulacak olan bir birim küresel malı üretmiş olur.


38. Soru

Toplam sunum teknolojilerine göre uluslararası kamu mallarının en zayıf halka kriterine göre yapılan çalışmalar nelerdir?

Cevap

Bu kritere göre uluslararası kamu malının düzeyi en az düzeyde katkı yapan ve bu nedenle de en zayıf halka olarak nitelenen birimin sağladığı düzeye eşit olmaktadır. Diğer ülkelerin aldıkları koruyucu önlemler hangi düzeyde olursa olsun eğer bir ülkenin yeterli önlemi yoksa küresel mal düzeyi en düşük önlem alan ülkenin sağladığı mal düzeyine eşit olur. Örneğin, bir ülkenin bulaşıcı bir hastalığa karşı alabildiği koruyucu tedavi hizmeti düzeyi söz konusu malın küresel düzeyine eşittir. Sorunun ilk oluştuğu yerde etkin mücadele ile salgın önlenebilirse küresel ölçekte yarar elde edilmiş olur. Bütün ülkeler gerekli önlemleri almalarına rağmen aralarında bir ülkenin bir küresel kötüye karşı önlem almaması durumunda sözü edilen küresel kamu kötüsü önlem almayan ülkede ortaya çıkabilir. Buna bağlı olarak da diğer ülkelerin aldıkları önlemler küresel sorunun ortaya çıkmasında engel oluşturmadığından en zayıf halkanın aldığı önlem küresel mal düzeyini verir.  


39. Soru

Toplam sunum teknolojilerine göre uluslararası kamu mallarının ağırlıklı toplam kriterine göre ne tür çalışmalar planlanmaktadır?

Cevap

Bu kriter aslında toplama yönteminin genelleştirilmesinden oluşmaktadır. Küresel ya da uluslararası kamu malının oluşumunda birimlerin coğrafi konumu, büyüklüğü ve diğer bazı nitelikleri önem taşır. Örneğin, Çernobil nükleer kazası ile oluşan küresel kamu malı (kamu kötüleri) ile bölge ülkeleri diğer ülkelere göre daha şazla etkilenmiştir. İşte bu etkilenme bir uluslararası kamu malı olarak ortaya çıkmaktadır. Ülkemizin de etkilendiği bu nükleer kaza ile bölgede yaşayan milyonlarca insanın refahı olumsuz etkilenmiştir. Sonuçta ortaya çıkan radyasyon küreye yayıldığından küresel olarak herkesi derecesi azalarak olsa da etkilemiştir. Sorundan etkilenenlerin etkilerinin toplamı toplam kamu malı düzeyini vermektedir.


40. Soru

Ekonomik mallar ve ekonomik hizmetler arasındaki fark nedir?

Cevap

Kaynak kullanılarak insan kullanımına hazır hâle getirilen mallara ekonomik mallar, hizmetlere de ekonomik hizmetler adı verilmektedir.


41. Soru

Özel mal ve hizmetlerin genel özelliklerinden kısaca bahsediniz.

Cevap

  1. Özel mal ve hizmetler birimlere ayrılabilen, finansmanı fiyatlandırma yolu ile sağlanabilen, insanların tüketimde birbirlerine rakip oldukları ve genel olarak üretilmesi için büyük sermaye gerektirmeyen mal ve hizmetlerdir.
  2. Bir tüketicinin satın aldığı bir çift ayakkabıyı aynı anda başka bir tüketicinin kullanması mümkün değildir. Dolayısıyla özel mallar arasında tüketim yönünden rekabet söz konusudur. Özel mallar bölünebilir ve kolaylıkla fiyatlandırılabilirler.
  3. Aynı özel maldan talep göz önünde tutularak fazla sayıda üretim yapılabilir.
  4. Özel malın fiyatını ödeyen alıcılar satın aldıkları ürünleri diledikleri gibi kullanabilirler.
  5. Piyasa mekanizması fiyatlandırma yolu ile insanların gereksinim duydukları pek çok ürünü ve hizmeti sağlayabilir.


42. Soru

Bir mala kamu malı denebilmesi için hangi şartları sağlamalıdır?

Cevap

Eğer üretilerek topluma sunulan bir malın tüketimi bedel ödemeyenlerden dışlanamıyor (malın sağladığı fayda tüm topluma yayılabiliyorsa) ve bu maldan yararlananlar birbirlerini etkilemiyorsa (tüketimde rakip olmayıp bir tüketicinin tüketimi diğer tüketicilerin tüketim miktarlarını değiştirmiyorsa) bu durumda sözü edilen mal bir kamu malı olarak tanımlanır. Tam kamu malı dışlanamamazlık ve rakip olmama gibi iki koşulu birlikte sağlayan maldır.


43. Soru

Tam kamu malının ya da salt sosyal malların temel özellikleri nelerdir?

Cevap

Tam kamu malı ya da salt sosyal mal, bir toplumdaki tüm tüketicilerin birlikte, eşit ve tamamını tükettikleri, fiyatlandırılamayan, bölünemeyen ve dolayısıyla pazarlanamayan mallardır.


44. Soru

Erdemli malı tanımlayıp, kısaca özelliklerini açıklayınız.

Cevap

Erdemli mallar özünde kişisel mal niteliklerini taşımasına rağmen finansmanı ve üretimi kamu tarafından yerine getirilmektedir.

  1. Erdemli malların kamusal kaynaklarla üretilerek nispeten düşük bedel ile tüketicilere arzında sosyal refahı artıracağı düşüncesi belirleyici olmaktadır.
  2. Bir ülkede hangi malların erdemli mal statüsünde sağlanacağına o ülkedeki politikacılar karar verir. Erdemli malların üretiminin piyasaya terk edilmeleri hâlinde yeterince tüketilmeyecekleri endişesi ile kamu bütçelerinden finanse edilmektedirler.
  3. Erdemli mal ve hizmetlere örnek olarak kamu konutları, sosyal tesisler, okul ders kitapları, toplu konut hizmeti, sanayi sitelerinin kurulması, esnaf ve çiftçi kredileri, öğrenci yurtları gösterilebilir.

45. Soru

Karma malı tanımlayıp, bir örnek veriniz.

Cevap

Karma mallar, tam kamu malının iki temel özelliğinden sadece birini sağlayan mallardır. Örneğin, aşırı talebin olduğu bir kara yolunu ele alalım. Trafik tıkanmış bir durumda olmasına rağmen hiçbir tüketici diğer sürücüleri kara yolunu kullanmaktan alıkoyamaz. Tıkanmış yolun tüketiminde ya da kullanımında rekabet olmasına rağmen dışlanamamazlık söz konusudur.


46. Soru

Kulüp malını tanımlayıp, bir örnek veriniz.

Cevap

Kulüp malları dışlanabilmesine rağmen rakip olunamayan niteliklere sahip mallardır. Bu mala örnek olarak kütüphane verilebilir. Talebin yoğun olmadığı dönemlerde tüketim rakip olmadığından kütüphane hizmetinden herkes yararlanabilir. Ancak kütüphane yetkilileri sadece üye olanlara ödünç kitap hizmeti sağlayarak üye olmayanları hizmetten alıkoyarak onları dışlayabilirler.


47. Soru

"Ortak mülkiyet konusu" olan mallar ne tür dışsallık sorunu oluşturmaktadır?

Cevap

Ortak havuz malları olarak da bilinen bu malların tüketimi bireysel ancak dışlamanın mevcut olmaması nedeni ile aşırı kullanım sorunu bulunmaktadır. Aşırı kullanım nedeni ile bu tür malların faydaları topluma yayılamamakta ya da aşırı kullanım nedeniyle yan ürün olarak negatif dışsallık oluşmaktadır.


48. Soru

Dışsallık kavramını tanımlayınız.

Cevap

Piyasanın başarısız olduğu bir alan da dışsallıkların varlığında ortaya çıkmaktadır. Dışsallık, bir ekonomik birimin faaliyetinin diğer ekonomik birimleri piyasa dışında etkilemesidir. Etkileme yararlı olursa pozitif dışsallık, zararlı olursa negatif ya da olumsuz dışsallıktan söz edilebilir. Özellikle olumsuz dışsallıkların etkilerinin giderilmesi kamu hizmeti olarak ifade edilebilir. Zira olumsuz etkilerin sürmesi etkilenenlerin sayısına da bağlı olarak toplumsal refahı azaltabilmektedir. Bu tür olumsuz dışsallıkların kamu müdahalesi sonucunda önlenmesi ile sosyal refah yükseltilebilir.


49. Soru

Hangi durumda uluslararası kamu malı ya da hizmetten bahsedilir?

Cevap

Uluslararası kamu malı ve hizmeti yukarıda kamu malı için sözü edilen dışlanamamazlık ve rakip olmama koşullarının uluslararası düzeyde uygulanmasından ibarettir. Bir hizmetin (malın) faydası birden fazla ülkeye yayılıyor ve bir ülkenin sözü edilen hizmetten (maldan) yararlanması diğer ülke ya da ülkelerin yararlanmasını etkilemiyorsa bir uluslararası kamu hizmetinden (malından) söz edilebilir.


50. Soru

Uluslararası kamu malını tanımlayınız.

Cevap

Uluslararası ölçekte mevcut ve gelecek kuşakların tümünün tüketimine sunulan, rekabetin ve dışlamanın olmadığı ve finansmanı uluslararası düzeyde sağlanan mallar uluslararası kamu malı olarak tanımlanır.


51. Soru

Uluslararası kamu malının tanımını dikkate alarak temel özellikleri hakkında neler söyleyebilirsiniz.

Cevap

Uluslararası kamu malının tanımı dikkate alındığında bu malların temel bazı özellikleri şunlardır:

• Kamusallık düzeyinin uluslararası olması
• Faydanın ya da tüketimin uluslararası düzeyde gerçekleşmesi • Finansmanın uluslararası düzeyde sağlanması
• Üretimin ya da hizmetin uluslararası kuruluşlarca sağlanması


52. Soru

Uluslararası kamu mallarının sınıflandırılması ne şekildedir?

Cevap

Uluslararası kamu malları (1) geleneksel veya yeni olmasına göre, (2) oluşumlarına göre, (3) sektörel olarak, (4) faydalarının türüne göre, (5) kamusallık düzeylerine göre ve (6) toplam sunum teknolojilerine göre sınıflandırılabilir.


53. Soru

Geleneksel uluslararası kamu mallarına örnek veriniz.

Cevap

Geleneksel uluslararası kamu malları doğada kendiliğinden oluşmuş atmosfer, ozon tabakası, ay ışığı, güneş ışınları, denizler, okyanuslar, uluslararası kara suları gibi doğal ortak varlıklardır.


54. Soru

Küreselleşme sürecinde uluslararası kamu mallarının ortaya çıkmasında rol oynayan faktörler nelerdir?

Cevap

Küreselleşme sürecinde uluslararası kamu mallarının ortaya çıkmasında rol oynayan faktörler:

• Ülkelerin dışa açıklık derecesi
• Uluslararası finansal piyasaların durgunluk riskleri
• İklim değişikliği riski
• Küresel gelir dağılımı eşitsizliğinden kaynaklanan riskler
• Çok uluslu şirketlerin ve küresel sermayenin yayılma gücü


55. Soru

Toplam sunum teknolojilerine göre uluslararası kamu malları  kaç grupta incelenebilir.

Cevap

Toplam sunum teknolojilerine göre uluslararası kamu malları dört grupta incelenir. Bunlar; toplam, en iyi vuruş, en zayıf halka ve ağırlıklı toplamdır.41


56. Soru

Toplam uluslararası kamu malının düzeyini belirlemede kullanılan "en iyi vuruş"u açıklayınız ve ulusal-bölgesel-küresel açıdan örnek veriniz.

Cevap

Bu kritere göre toplam uluslararası kamu malının düzeyi, en yüksek katkıyı yapan birim (ülke) tarafından belirlenir. Bu yaklaşımda en iyi vuruşu yapmayan bir birimin ya da aktörün (ülkenin) küresel ya da uluslararası kamu malının düzeyini etkilemesi mümkün değildir. Ulusal bakımdan teröristleri etkisizleştirme - bölgesel bakımdan sıtmayı önleme - küresel bakımdan AIDS'e çare bulma örnek olarak verilebilir.


57. Soru

Toplam uluslararası kamu malının düzeyini belirlemede kullanılan "en zayıf halka"yı açıklayınız ve ulusal-bölgesel-küresel açıdan örnek veriniz.

Cevap

Bu kritere göre uluslararası kamu malının düzeyi en az düzeyde katkı yapan ve bu nedenle de en zayıf halka olarak nitelenen birimin sağladığı düzeye eşit olmaktadır. Diğer ülkelerin aldıkları koruyucu önlemler hangi düzeyde olursa olsun eğer bir ülkenin yeterli önlemi yoksa (ya da en düşük düzeyde ise) küresel mal düzeyi en düşük önlem alan ülkenin sağladığı mal düzeyine eşit olur. Ulusal açıdan isyanlara karşı koruma - bölgesel açıdan zehirli atıkları kontrol etme - küresel açıdan hastalıkları kontrol etme örnek olarak verilebilir.


58. Soru

Toplam uluslararası kamu malının düzeyini belirlemede kullanılan "ağırlıklı toplam"ı açıklayınız ve ulusal-bölgesel-küresel açıdan örnek veriniz.

Cevap

Bu kriter aslında toplama yönteminin genelleştirilmesinden oluşmaktadır. Küresel ya da uluslararası kamu malının oluşumunda birimlerin (ülkelerin)coğrafi konumu, büyüklüğü ve diğer bazı nitelikleri önem taşır. Ulusal açıdan kaynağı belirsiz kirliliği sınıflandırma - bölgesel açıdan asit yağmurlarını azaltma - küresel açıdan nükleer kaza radyoaktif bulutları örnek olarak verilebilir.


59. Soru

Küresel kamu kötüsü ne demektir ve örnek veriniz.

Cevap

Örneğin, Çernobilnükleer kazası ile oluşan küresel kamu malı (kamu kötüleri) ile bölge ülkeleri diğer ülkelere göre daha fazla etkilenmiştir. İşte bu etkilenme bir uluslararası kamu malıolarak ortaya çıkmaktadır. Ülkemizin de etkilendiği bu nükleer kaza ile bölgedeyaşayan milyonlarca insanın refahı olumsuz etkilenmiştir. Sonuçta ortaya çıkan radyasyon küreye yayıldığından küresel olarak herkesi derecesi azalarak olsa da etkilemiştir. Sorundan etkilenenlerin etkilerinin toplamı toplam kamu malı (kamu kötüsü) düzeyini vermektedir.


Yukarı Git

Sosyal Medya'da Paylaş

Facebook Twitter Google Pinterest Whatsapp Email