Haberciliğin Temel Kavramları Dersi 8. Ünite Sorularla Öğrenelim

İletişimi tanımlayınız. 

İletişim,  kişilerin belirli bilgilere, düşüncelere ve tutumlara sahip olması amacıyla bu düşünce ve duyguların kişilere aktarımıdır. 

Türk Dil Kurumu, Büyük Türkçe Sözlükte "medya" nasıl tanımlanmaktadır? 

Türk Dil Kurumu, Büyük Türkçe Sözlükte medya “Büyük iletişim ve yayın organlarının bütününe verilen ad” olarak tanımlanmaktadır. 

Türkiye’de internet gazeteciliği ilk kez hangi  gazete tarafından başlatılmıştır? 

Türkiye’de ilk kez Milliyet Gazetesi 26 Kasım 1996’da internet gazeteciliği uygulamasını başlatmıştır.

Medya okuyazarlığını tanımlayınız. 

Medya okuryazarlığı, medya mesajlarına ulaşma, bunları analiz edebilme, değerlendirebilme ve
bunların iletilmesi olarak tanımlanmaktadır. 

Medya okuryazarlığının bilişsel, duygusal, estetik ve ahlaki boyutları ile ilgili ortak özelliklerini sıralayınız. 

Medya okuryazarlığı ile ilgili ortak özellikler şu başlıklar altında ele alınmaktadır:

• Çeşitli biçimlerdeki yazılı-basılı, görsel, işitsel, elektronik ortamlardaki iletilere erişmek,
• Medya iletilerini anlamak ve değerlendirmek için gereken bilgi birikimine sahip olmak,
• Medyayı etkin ve akılcı biçimde kullanmak,
• Medya olarak bilinen bilgi kaynaklarını tanımak, değerlendirmek ve gerektiği kadar
  yararlanmak,
• Farklı kaynaklardan gelen bilginin doğruluğunu değerlendirmek,
• Medyanın kişilerin ve toplumun düşünceleri, davranışları ve değerleri üzerindeki etkisinin bilincinde olmak,
• Medya kanalları yoluyla toplumla etkili iletişim kurmak,
• Gereken tepkileri vererek bilginin bilinçli ve doğru üretilmesini sağlamak ve
• Fikir üretmekle kalmayıp düşünceleri iletme kapasitesine sahip olmaktır. 

Medya okuryazarlığı eğitimiyle kişilere kazandırılmak istenen temel becerileri sıralayınız. 

Medya okuryazarlığı eğitimiyle kişilere kazandırılmak istenen temel beceriler şunlardır: 

• Medya kapsamındaki bilgi kaynaklarını ve kanallarını özellikleriyle tanıma;
• Medya üretiminin temelinde yatan düşüncelerin ve değerlerin nasıl analiz edileceğini öğrenme;
• Medyanın isimler, tarihler, tanımlar ve ortamlarla ifade edilebilen gerçek olaylara dayalı bilgiyi ne denli kapsadığını inceleme;
• Medya kapsamında aşk, nefret, mutluluk ve kızgınlık gibi duyguların nasıl aktarılması gerektiğini anlatma;
• Göze ve kulağa hitap eden estetik ve sanatsal unsurların medya kapsamıyla nasıl bütünleştiğini değerlendirme;
• Edinilen bilgilere yönelik uygulamalar gerçekleştirme;
• Materyal üretim aşamalarını öğrenerek, düşünceleri gerektiğinde medya ortamlarında ifade etmedir.

Medya okuryazarlığı eğitimiyle kişilere becerileri kazandıracak eğitimcilerin bilgi sahibi olmaları gereken konular nelerdir? 

• Bilgi kaynakları, medya ürünleri ve iletişim kanalları,
• Bilgi gereksinimlerini saptama ve gereksinimleri karşılama yöntemleri,
• Yayıncılık ve medya endüstrisi,
• Medyanın özellikleri ve etkileri,
• Medya ve bilgi yönetimi,
• Bilgi okuryazarlığı,
• Medya okuryazarlığı ve uygulamalar ve
• Medya üretim ve dağıtım çalışmalarıdır.

Bir Medya Akademisyeni olan Art Silverblatt'a göre medya okuryazarlığının yedi temel özelliği nedir?

• Kişinin eleştirel düşünme yetenekleriyle medya içerikleri hakkında bağımsız yargılar verebilmesi ve bunu geliştirme. Medya içerikleri ve medyada verilen mesajları eleştirel düşünme, medya okuryazarlığının temel özelliklerinden biridir.
• Kitle iletişim araçlarının yöntemlerini anlama. Kitle iletişim araçlarının birbiriyle olan ilişkilerinin bilinmesi, bu araçların mesajları nasıl verdiği ve nasıl bize hizmet ettiklerini kavrayabiliriz.
• Bireysel ve toplumsal olarak medya etkisinin farkında olma. Çevremizde gelişen ve dünyada gelişen olaylar, üniversite öğrencileri notlarını hemen hemen her şeyi medya aracılığıyla öğrenmekte ve bu değişim dünyayı küresel bir köy haline getiren en önemli etkendir ve bu da medya aracılığı ile sağlanmaktadır. Bu nedenle medyadaki gelişimin ve ilerleyişin farkında olunması bir gerekliliktir.
• Analiz stratejileri oluşturma ve medya mesajlarını tartışma. Medyada verilen mesajdan anlam çıkarma oldukça önemlidir. Eğer bir anlam çıkarılamıyorsa, verilen mesajın sağlıklı kullanılması oldukça güçleşir.
• Medya içeriğini bir yazıyı okur gibi anlama, kültürü ve yaşamı tanımayı sağlar. Bir kültür ve o kültürün insanları ancak iletişim sayesinde öğrenilebilir.
• Medyadan daha çok haz alma, daha çok şey anlama, anlaşılan medya mesajlarının seviyesini yükseltme ve daha değerli bir hale getirme.
• Okuma ve yazma yeteneğinin geliştirilmesi. Geleneksel okuryazarlık ile aynı zamanda hem okuyup hem de yazan insanlar ifade edilmektedir. Bu medya okuryazarlığı için de geçerlidir. Medya okuryazarlığı, bir mesajı anlayabilme, yorumlayabilme ve anladığını yazıya dökebilme becerisidir. Bir medya okuryazarı aynı zamanda izlediği, okuduğu, takip ettiği iletişim araçlarından aldığı iletileri kullanarak, yararlı medya mesajları yaratabilir. Bunun başarılabilmesi medya okuryazarlığı konusunda kişinin kendisini geliştirmesine bağlıdır.

Medya okuryazarlık modelinin dört ana faktörünü sıralayınız. 

Medya okuryazarlık modelinin dört ana faktörü; bilgi yapıları, kişisel anlam eşleştirme ve anlam yapılandırma çalışması, yetenek ve beceriler ve bilgi işleme görevleridir. 

Medya okuryazarlık modelinin ana faktörlerinden biri olan beceri ve yeteneği açıklayınız. 

Beceri kişinin yatkınlık ve öğrenime bağlı olarak bir işi başarma ve bir işlemi amaca uygun olarak sonuçlandırma yeteneği iken; doğuştan gelen bir güç olarak da ifade edilen yetenek, bir kimsenin bir işi anlama veya yapabilme niteliği, kabiliyetidir.

Medya okuryazarlığı için temel beceriler hangi başlıklar altında ele alınabilir?

Medya okuryazarlığı için temel beceriler şu başlıklar altında ele alınabilir:

• Analiz: Bir medya mesajını anlamlı parçalara bölmek.
• Değerlendirme: Anlamlı parçaların değeri hakkın hüküm verebilme; hüküm vermek bazı kriterlere göre parçaları karşılaştırmaktır.
• Gruplama: Birbiri ile ilgili olan veya olmayan elemanları belirlemek.
• Gruplandırılan parçalardan bir model oluşturmak.
• Genel ilkeleri kullanarak belirli şeyleri açıklamak.
• Sentez: Bütün parçaları yeni bir yapıda bir araya getirmek.
• Özetleme: Mesajın en önemli noktasını anlatabilecek, açık anlaşılır bir özet oluşturmak. Yetenek ve beceriler kişilerin medya okuryazarı olabilmesinde oldukça önemlidir.

Tümevarım ve tümdengelim kavramlarını açıklayınız. 

Tümevarım; tek tek olgulardan genel önerilere geçmek üzere izlenen düşünme ve inceleme yolu
iken; tümdengelim:bir ya da birkaç öncülden mantık yasalarına dayanılarak bir sonucun zorunlu olarak çıkacağının gösterilmesi ve bu sonucun doğruluğunun kanıtlanması amacıyla, genelden özele vararak düşünme yoludur.

Bilgi işlemenin üç görevi nedir? Bunlar süzme
(filtreleme), anlam eşleştirme ve anlam yapılandırmadır. Bu üç görev bilgi işleme sürecinde sırasıyla
uygulanır. Bir mesaj süzme aşamasında ya yok sayılacak ya da işleme tabi tutulacaktır. İşleme tabi
tutulan mesajlar için anlam eşleştirme ve anlam
yapılandırma söz konusu olacaktır.

Bilgi işlemenin üç görevi; süzme (filtreleme), anlam eşleştirme ve anlam yapılandırmadır.

Bilgi işlemenin üç görevi vardır. Bunlar süzme (filtreleme), anlam eşleştirme ve anlam yapılandırmadır. Bu üç görev bilgi işleme sürecinde sırasıyla uygulanır. Buna göre üç görevi sırasıyla kısaca açıklayınız. 

Mesajların süzülmesi
• Görev: Bu aşamada mesajda hangi konuya
önem verileceği, hangi konunun gereksiz
olduğunun kararlaştırılması
• Hedef: Mesajda en yüksek fayda sağlayacak
bilgilere odaklanmak, diğerlerini göz ardı
etmek
• Odaklanma: Çevredeki mesajlar
Anlam Eşleştirme
• Görev: Temel yetenekleri kullanarak sembolleri tanımak ve yerleştirmek
• Hedef: Önceden öğrenilen mesajlara etkin
bir şekilde erişmek
• Odaklanma: Mesajlardaki semboller
Anlam Yapılandırma
• Görev: Anlam eşleştirmesinin ötesine geçmek için becerileri kullanmak, kişinin mesajın dışında daha fazla anlam yapılandırması yapması
• Hedef: Bir mesajın anlamını birden çok bakış açısıyla açıklamak ve aradaki anlam farklarını tanımlamak, daha sonra birini seçmek
veya birkaçına ilişkin sentez yapmak
• Odaklanma: Kişinin sahip olduğu bilgi yapısı

Kişisel gelişimde medya okuryazarlığını geliştirebilmek için on teknik nedir? Sıralayınız.  

Kişisel gelişimde medya okuryazarlığını geliştirebilmek için on teknik şu başlıklar altında ele alınmaktadır.

- Kişisel anlam eşleştirme ve anlam yapılandırmayı güçlendirmek.

- Medya mesajından alınmak istenilene yoğunlaşma-odaklanma.

- Devamlı olarak okuryazarlık için pratik yapma, bir televizyon programını izleme, bir sinema filmini tamamen izleme ya da bir gazete hikâyesini bütünüyle okuma durumunda neler bulduklarınıza ve keşfettiklerinize önem verme. 

- Elde edilebilir bilginin kullanılabilir olması.

- İzlenilen, dinlenilen veya okunan bir şeyin gerçek  mi, yoksa hayal ürünü mü olduğunun farkında olma.

- Farklı ve zıt yayın yapan kanalları karşılaştırma.

- Davranışları değiştirme.

- Kişisel sorumluluk alma.

Dijital okuryazarlık kavramını ortaya çıkaran ilk araştırmacı kimdir?  

Dijital okuryazarlık kavramını ortaya çıkaran ilk araştırmacı Paul Gilster'dır. 

Dijital okuryazarlığın sadece tuşlara basmaktan ibaret olmayan,fikirlere hâkim olmakla ilişkili özel bir tür zihniyet olduğunu belirten Paul Gilster'in bu görüşü, dijital okuryazarlığın kabul edilmiş  üç ilkesine dayanmaktadır. Buna göre bu üç ilkeyi sıralayınız. 

Dijital okuryazarlığın kabul edilmiş  üç ilkesi şunlardır: 

• Çeşitli donanım aygıtlarına ve yazılım uygulamalarına erişim ve bunları kullanma bilgi ve becerisi
•  Dijital içerik ve uygulamaları anlamak veeleştirel bir şekilde analiz etmek için yeterlilik,
• Dijital teknoloji ile yaratma becerisi

Avrupa Komisyonu tarafından dijital okuryazarlık ile ilgili yetkinlikler nasıl tanımlanmaktadır?  

Avrupa Komisyonu, dijital okuryazarlık ile ilgili yetkinlikleri; problemleri çözmek, iletişim kurmak, bilgiyi yönetmek, işbirliği yapmak, içerik oluşturmak ve paylaşmak; iş, boş zaman, katılım, öğrenme, sosyalleşme, tüketim için etkili, verimli, uygun, eleştirel, yaratıcı, özerk, esnek ve etik bir şekilde bilgi iletişim teknolojilerini ve dijital medyayı kullanım için gereken bilgi, beceri, tutumlar (yetenekler, stratejiler, değerler ve farkındalık dahil) olarak tanımlamaktadır. 

Medya okuryazarlığının unsurlarından biri olan analizi açıklayınız. 

Analiz, makalenin ya da bir haberin içeriğini doğru anlama ve analiz edebilme yeteneğidir. Haberin, makalenin ya da reklamın neyi gösterdiği, ana temasının ne olduğu, ne verdiği ve amacının ne olduğunu doğru algılayabilmek analiz kapsamında değerlendirilir. Analiz etme, medyanın etkili kullanımı için analitik düşünme adına bir başlangıçtır.

Medya pozlaması (exposure) için oldukça farklı nedenler vardır ve bunların hepsi yasal ve oldukça geçerlidir. Her pozlama süresi boyunca hedefler her zaman göz önünde, anlaşılır bir şekilde ortaya konmalıdır. Bu ne arandığının veya ne bulmak istendiğinin belirlenmesi açısından önemlidir. Ortaya çıkarılacak sonuçlar kişileri ve kararları etkileyecektir. Bu nedenle kişiler kendilerine hangi soruları sormalıdır?

• Farklı medya araçlarında çıkan haberler konusunda kendi düşüncelerimi geliştirebiliyor muyum ya da sadece aynı noktada mıyım? Hâlâ bir ya da en fazla iki medya aracını mı takip edebiliyorum?
• Medyada kullanılan araçlar konusunda kendimi ne kadar geliştirebiliyorum?
• Medyadan edindiklerim konusunda özel hedeflere ulaşmak için planlarım var mı?