Uluslararası Lojistik Dersi 6. Ünite Sorularla Öğrenelim

Yük/Araç Planlama (Truck Loading) yazılımları ile hedeflenen nedir?

Yük/Araç Planlama (Truck Loading) yazılımları, sevkiyatı yapılacak ürünlerin nakliye aracının içinde (örneğin kamyonun konteyneri veya bir tırın treyleri) ne şekilde yerleştirileceğini planlar. Bu plan yapılırken yerleştirilecek ürünlerin paket boyutları, ağırlığı, kırılganlık özellikleri ve rota üzerinde hangi sırayla boşaltılacağı son derece önemlidir. Bu üç boyutlu planlama problemi bir paketin içine hangi ürünlerin ne şekilde yerleştirileceği sırasında da çözülmesi gereken bir problemdir, ancak araca yükleme nakliye performansını doğrudan etkilediği için bu tür yük/araç planlama yazılımları özellikle araca yapılan yüklemeyi konu alır.

Stok Yönetimi (Inventory Management) yazılımları ile hedeflenen nedir?

Stok Yönetimi (Inventory Management) yazılımları, operasyonel seviyede stokların takibini, planlamasını ve yönetimini sağlar. Bu yazılımlar, stok planlama yazılımlarının belirlediği optimum stok seviyelerini ve sipariş adetlerini girdi olarak kabul eder ve planlanan stratejilerden sapmalar gerçekleştiğinde gerekli adımların atılmasını sağlar. Bu yazılımların sunduğu fonksiyonların bazıları şunlardır: Talep tahminlerindeki değişikliklerin stok planlamasına yansıtılması, stok miktarlarının dinamik olarak zaman içinde takibi ve grafiksel gösterimi, emniyet stok seviyesinin altına inen ürünlerin sipariş bilgisinin kullanıcılara sunulması, vb.

Talep Planlama (Demand Planning) sistemlerinin fonksiyonları nelerdir?

Talep Planlama (Demand Planning) sistemlerinin temel fonksiyonu geçmiş talep verilerini kullanarak, geleceğe yönelik talep tahminlerini yönetmektir. Bu talep tahminleri her bir ürün-müşteri ikilisi için olabileceği gibi, ürün veya müşteri kümeleri için topluca da yürütülebilir. Bu tür sistemlerde geçmiş dönem satış bilgileri, ürün ve müşteri ile ilgili bilgiler, satışları etkilediği düşünülen faktörlerin listesi ve tarihsel değerleri ve gerçekleştirilecek tahminlerde hata payının en fazla ne kadar olacağı sisteme girdi olarak verilir. Sistemin sunacağı sonuçların başında talep tahminleri gelmekle beraber, bu tahminlerin güven aralıkları, yeni kavrayışları destekleyen grafikler ve tahmin edilen değerlerin gerçekleşen değerlerle karşılaştırması da sunulur.

PAN (Kişisel Alan Ağı / Personal Area Network) hangi amaçla kullanılmaktadır?

PAN (Kişisel Alan Ağı / Personal Area Network) çok küçük bir alandaki bilgisayar aygıtları arasındaki iletişimi kurmak için kullanılan ağdır. Bu ağ türünde yer alan donanım aygıtları (akıllı telefon, mobil terminal, POS terminali, mobil yazıcı vb.) kişiye yakın bulunurlar. PANın menzili birkaç metre olup aygıtların birbirleriyle haberleşmelerinin yanında internet veya bir yüksek düzeydeki ağa bağlantılarını gerçekleştirmek için de kullanılabilir.

Herhangi bir depodaki tüm bilgilerin tutulduğu ve tüm süreçlerin elektronik olarak yönetildiği yazılımlara ne ad verilir?

Bu tür yazılımlara Depo Yönetim Sistemi - DYS (Warehouse Management System - WMS) adı verilmektedir.

Bir lojistik ağının (tedarik zincirinin) stratejik seviyede optimum (en iyi) tasarımını yapmak için geliştirilen yazılımlar hangi kavram altında tanımlanabilir?

Optimum Ağ Tasarımı (Optimum Network Design) bir lojistik ağının (tedarik zincirinin) stratejik seviyede optimum (en iyi) tasarımını amaçlamaktadır. Bu seviyedeki kararlar diğer seviyelerdeki tüm kararlara girdi teşkil ettiğinden optimum ağ tasarımı tüm lojistik kararları arasında en önemli olanıdır. Optimum Ağ Tasarımı için kullanılan yöntemler Endüstri Mühendisliği disiplini altında yer alan ve Yöneylem Araştırması (Operations Research) adı verilen matematiksel ve işlemsel yöntemler geliştiren bilim dalının konusuna girer. Pratikte, ağ tasarımı PlanLM, Supply Chain Guru, IBM ILOG LogicNet Plus XE, Ortec Boss, Insight SAILS gibi özelleşmiş optimizasyon bazlı yazılımlar ile gerçekleştirilir. Bu yazılımlar, lojistik ağında yer alan ve alma potansiyeli bulunan ve üretim, dağıtım ve satışta kullanılan tüm tesis ve mağazaların lokasyonlarını, bunlar arasındaki mesafeleri, taşıma maliyetlerini, talep miktarlarını, kapasite kısıtlarını ve diğer pek çok veriyi girdi olarak alır. Sonuç olarak ise nerelere hangi tesislerin kurulacağını, hangi kapasitede kurulacağını ve işletileceğini, ne tür taşımacılık sistemleri kullanılacağını ve yıllık hacim olarak hangi noktalar arasında ne kadar akış olacağını belirler.

Tedarik Yönetimi (Supply Management) yazılımları ile hedeflenen nedir?

Tedarik Yönetimi (Supply Management) yazılımları, tedarikçilerden gelen ürünlerin zamanında, doğru miktarlarda ve istenen noktalara teslimini hedefler. Bu yazılımlarda, tedarikçilerin (ürün sağlayıcıların) geçmiş teslimatlarının tarihsel verileri tutularak performans ölçümü ve tedarik zincirine dönük planlamalar gerçekleştirilir.

Lojistik bilgi teknolojileri kavramını oluşturan dört grup nelerden oluşur?

Lojistik bilgi teknolojileri kavramını oluşturan dört grup; • Bilgisayar sistemleri • Bilgisayar ağları • Bulut sistemleri • Otomatik tanıma ve veri toplama sistemleri

Benzetim (Simulation) yazılımları ile takip edilen benzetim modelleme süreci hangi adımları içermektedir?

• Sistemin bileşenlerinin ve aralarındaki etkileşimlerin, sistemden akan nesnelerin ve bunların sistemin bileşenleriyle etkileşimlerinin anlaşılması • Sistemde gerçekleşen işlemlerin ne kadar süre aldığının istatistiksel dağılımlar olarak ifade edilmesi • Sistemin bilgisayar ortamında bir benzetim yazılımı ile modelinin oluşturulması • Modelin koşularak istatistiklerin hesaplanması • Modelin hesaplamalarının gerçek hayattaki performans değerleriyle uyuştuğunun doğrulanması • Alternatif sistemlerin benzetim modellerinin geliştirilmesi, mevcut ve alternatif sistemlerin karşılaştırılması

Depo Yönetim Sistemi - DYS (Warehouse Management System - WMS) yazılımları ile yapılmakta olan işler nelerdir?

Depo Yönetim Sistemi - DYS (Warehouse Management System - WMS) yazılımları depo/dağıtım merkezlerindeki mevcut stoğu, depolama kaynaklarını, elleçleme ekipmanlarını, insan kaynaklarını ve bilgisayar sistemlerini bütünleştirerek süreçlerin gerçek zamanlı ve kurallı olarak doğru ve verimli şekilde kontrol edilmesi ve yönetilmesini sağlar. DYS yazılımları şu bilgileri ve diğer pek çok bilgiyi saklamaya ve takibe olanak tanır: Çalışanların bilgileri ve performans ölçümleri, depoda yer alan ürünler, ürünlerin özellikleri, deponun hizmet sunduğu müşteriler, müşterilerin özellikleri, depodaki bütün konumların, gözlerin, bölgelerin listesi ve özellikleri, gerçekleşen tüm siparişlerin içerikleri, siparişlerdeki hangi kalemlerin (satırların) ne ölçüde sevk edilebildiği, iadeler, yapılan tüm mal kabuller, raflama işlemleri, sipariş toplama listeleri, paket bilgileri ve diğer sevkiyat bilgileri.

Benzetim (Simulation) yazılımları ne amaçla kullanılmaktadır?

Benzetim (Simulation) yazılımları, tasarlanacak bir tedarik zincirinin ya da bir deponun işlemsel (computational) bir modelini yazılım ortamında geliştirmeye ve mevcut sistemin ve alternatiflerinin performansını hesaplamaya yarar. Herhangi bir sistemin geliştirilmesine dönük fikirlerin, o sistem hâlihazırda çalışırken üzerinde denenmesine çoğu kez imkân yoktur.

En az iki bilgisayarın birbirine bağlanması ile oluşturulan bilgisayar ağları hangi amaçlar için kullanılırlar?

• İletişim ihtiyaçları (e-posta, IM, internet erişimi) • Donanım paylaşımı (terminal sunucuları, çevre birimlerinin paylaşımı vb.) • Dosya, veri veya bilgi paylaşımı • Yazılım paylaşımı (uygulama sunucuları)

Bulut Sistemleri (Cloud Systems, Cloud Computing) kavramı neyi ifade etmektedir?

Bulut Bilişim Sistemleri (Cloud Computing) gerçekte bir sistem değil bilişim servislerine yönelik yeni bir iş modelidir. Web tabanlı yazılımların gelişimi ve Kurumsal Kaynak Planlama (KKP/ERP) yazılımlarındaki kuruma özel kuralların yazılım kodunun dışına taşınabilmesi ile bilişim servisleri tamamen dış kaynaklar üzerinden sağlanabilmektedir.

Ürünlerin ulaştırılacakları noktalara hangi yollarla ve rotalarla ulaştırılacağını planlayan yazılımlar hangi kavram altında incelenebilir?

Optimum Dağıtım Planlama (Optimum Distribution Planning) yazılımları ürünlerin ulaştırılacakları noktalara hangi yollarla ve rotalarla ulaştırılacağını planlar. Bu amaçla optimizasyon bazlı yazılımlar kullanılır.

Bilgisayar veya yazılımların istemci olarak nitelendirilebilmesi için hangi durumda olması gereklidir?

Bilgisayar ya da yazılımlar ancak bir ağ üzerinden başka kaynaklara erişim yaparak programların çalıştırılması, verilerin işlenmesi ve veri tabanlarına kayıt edilmesi halinde istemci olarak nitelendirilirler.

LAN (Yerel Alan Ağı / Local Area Network) hangi amaçla kullanılmaktadır?

LAN (Yerel Alan Ağı / Local Area Network), ofis, fabrika, depo, okul binaları gibi sınırlı coğrafi alanda bilgisayarları ve aygıtları birbirine bağlayan ağdır. Yerel Alan Ağı, Ethernet kablolu ve kablosuz (802.11b/g/n) olarak tesis edilir ve yüksek veri aktarım hızına sahiptir. Günümüzde 10/100/1000 Megabit hızlar kullanılmaktadır.

WAN (Geniş Alan Ağı / Wide Area Network) hangi amaçla kullanılmaktadır?

WAN (Geniş Alan Ağı / Wide Area Network), birden fazla coğrafi konumdaki bilgisayar ve aygıtların birbiri ile iletişim kurmasını veya birden fazla yerel alan ağlarının birbirine bağlanmasını sağlayan çok geniş ağlardır. En yaygın kullanılan geniş alan ağı İnternet’tir. WANlar genellikle kiralık veri hatları kullanılarak kurulur. Veri hatları olarak telekomünikasyon, uydu (satellite), GSM veya WiMax hatları kullanılmaktadır. WAN teknolojileri X.25, Frame Relay, ATM, xDSL ve ISDN olarak sınıflandırılır.

Lojistik Bilgi Sistemleri kavramı neyi ifade etmektedir?

Lojistik Bilgi Sistemleri tedarik zinciri üzerinde yer alan şirketlerin her birinin kendi planlama veya operasyonel ihtiyaçlarını karşılayan, şirket içinde ve/veya dışındaki diğer ilişkili sistemler ile entegre çalışabilen yazılım sistemleridir. Burada entegrasyon olarak tanımlanan ilişki bilgi sistemleri arasındaki bilgi ve belge akış fonksiyonudur. Firmalar, çoğu kez bu yazılım sistemlerini ayrı ayrı satın alıp kullanmak yerine hepsini ya da çoğunu modüller olarak içeren entegre Kurumsal Kaynak Planlama (KKP) yazılımları kullanırlar.

Kurumsal Kaynak Planlama (KKP) yazılımlarını seçerken dikkat edilmesi gereken konular nelerdir?

• Yazılımın kullanılmasının kolay olması • Yazılımı öğrenmenin kolay olması • Farklı veritabanı yapılarıyla entegre çalışabilmesi • İşletim sisteminden bağımsız çalışabilmesi • ISO 9001-2000 gibi kalite sertifikalarına sahip olması • Çok çeşitli dosya biçimlerinde (örneğin Word, Excel, HTML, Pdf, XML) raporlamaya izin vermesi • Tedarik zinciri ile yapılan planları ve verilen kararları Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) yazılımlarını kullanarak entegre bir biçimde harita üzerinde gösterebilmesi

Depolarda her bir ürün için tutulan güvenlik stoğu ve sipariş adedi değerlerinin optimum (en iyi) değerlerinin hesaplanması hangi yazılımlar sayesinde sağlanır?

Stok Optimizasyonu (Inverntory Optimization) yazılımları bu amaçla kullanılmaktadır. Stok miktarları ve sipariş adetleri, müşterilere sunulması planlanan hizmet kalitesine (örneğin, zamanında yapılan teslimlerin oranı) bağlı olarak hesaplanır. Stoklarda çok yüksek miktarda ürün tutulması hizmet kalitesini arttırmakla beraber stoğa bağlanan finansal kaynaklar kabul edilemeyecek kadar fazla olabilir. Öte yandan, çok az stok tutarak stok tutma maliyetlerini azaltmaya çalışmak hizmet kalitesinde düşüşe yol açabilir. Önemli olan, müşteri tarafından istenilen, firma tarafından hedeflenen veya sözleşmede yer alan hizmet kalitesini en az maliyetle sağlayabilmektir. Stok optimizasyonu yazılımları sadece bir tek depo için değil bir tedarik zinciri boyunca yer alan çok katmanlı depolardaki stok miktarlarının kombine bir biçimde topluca hesaplanmasını da içerebilir.

Depo Yönetim Sistemi (DYS) ve Kurumsal Kaynak Planlama (KKP) arasındaki fark nedir?

DYS ve KKP yazılımlarının ortak paydası ve birincil hedefi stok yönetimidir. Bununla birlikte stok yönetimindeki parametreler her iki sistemi birlikte kullanımını zorunlu kılar. Stoğun miktarı, KKP’de ürün bazında ve sistemdeki tüm depolar için ayrı ayrı konsolide olarak tutulurken DYS’de verilen bir depo için stok ambalaj bazında detaylı olarak (palet, koli, paket vb.) tutulur. Aynı zamanda DYS içinde her bir ambalajın adresi yönetilir ve kaynaklar yönlendirilir. KKP içinde bu özellik sabit adresli basit depo uygulamaları dışında mümkün değildir. Stok rotasyonu için FIFO (sisteme ilk giren ilk çıkar), FEFO (kullanım tarihi ilk olan sistemden ilk çıkar) kuralları DYS tarafından ambalaj bazında kolaylıkla yönetilirken KKP’de bunun yönetimi mümkün değildir. Stoğun durumu (statüsü), sevk edilebilir (serbest) stok, kalite kontrolde onay bekleyen stok, hasarlı stok, müşteri/sipariş bazında bloke stok gibi durumlar DYS’de kolaylıkla yönetilebilirken KKP üzerinde bu kavramlar yaratılan sanal depo stokları ve transferleri olarak işlem görürler. Stokların lot/parti/batch bazında takip edilmesi DYS’de ambalaj detayında kolaylıkla yürütülebilir. KKP’lerde ise bu ancak konsolide olarak takip edilebilir. Eğer transit stok hareketleri yapılması gerekiyor ise, örneğin bir tedarikçiden alınan mal doğrudan müşteriye sevk edilecek ise, bunun depo giriş çıkış hareketi DYS üzerinden yaratılamaz. DYS fiziki olmayan hiçbir hareketi yapamaz. Bu işlem KKP Stok Yönetimi modülünde belge ile yapılabilir. Stok yönetiminde diğer önemli bir parametre stoğun bedelidir. DYS stoğun mali kayıtlarını içermez be nedenle maliyeti kapsamaz. Bu işlemler KKP Stok Yönetim modülleri tarafından yönetilir.

Coğrafi Bilgi Sistemleri– CBS (Geographic Information Systems - GIS) kavramı neyi ifade etmektedir?

Coğrafi Bilgi Sistemleri– CBS (Geographic Information Systems - GIS), coğrafi özelliği olan her tür verinin kullanıcılara kolay planlama yapacakları şekilde sunulmasını sağlayan yazılım sistemleridir. Bu sistemlerde coğrafi verilerle ilişkili diğer veriler de coğrafi bir gösterim üzerinde sunulur. Lojistik, doğru ürünün doğru zamanda, doğru yere ulaştırılmasını hedefler ve bu hedeflere dönük olarak gerçekleştirilen sistem tasarımlarının ve operasyonel işlemlerin haritalar üzerinde gösterimi önemli avantajlar getirebilir.

Operasyonel Bilgi Sistemleri hangi alt birimlerin planlanmasını ve yönetilmesini kapsar?

• Tedarik ve Envanter Yönetimi • Stok Yönetimi • Üretim Planlama ve Kontrolü • Pazarlama, Satış ve Dağıtım Yönetimi • Depo Yönetimi • Nakliye Yönetimi • Finans ve Maliyet Yönetimi • İnsan Kaynakları (İK) Yönetimi

Zengin istemci ve zayıf istemci kavramları arasındaki fark nedir?

PC’ler üzerine işlemci (processor) mimarisine uygun işletim sistemi (operating system) kurulur (MS Windows 7, MAC OS, Linux vb.) ve uygulama yazılımlarının bu işletim sistemine uygun sürümleri (version) çalıştırılabilir. Bu şekildeki istemciler zengin istemci (thick/fat/rich client) olarak tanımlanır. Örnek olarak PC üzerinde çalışan Microsoft Outlook yazılımı kendi işlemlerini yapar, posta sunucusundan (Exchange Server) postaları kopyalar, hazırlanan e-postaları sunucuya gönderir. Bu şekilde çalışılan mimari, istemci-sunucu mimarisi (client-server architecture) olarak adlandırılır. Üzerinde herhangi bir yazılım yüklü olmayan ve disk barındırmayan istemciler zayıf istemci (thin client) olarak adlandırılır. Bu istemciler sunumla ilgili grafik birimleri (widget) ve onların denetim yazılımını içerir. Bu tür istemci bilgisayarlarda işlem ile ilgili yazılım sunucuda yer almaktadır ve yazılımının bilgisayara yüklenmesi problemi yoktur. Veri okuma ve yazma işlemleri ağ üzerindeki veritabanı sunucusu üzerinde yapılır. Zayıf istemci kullanan sistemlerde haberleşme kanalından gönderilen bilginin az olmasına dikkat edilir. Zengin istemciye nazaran daha değişik bilgisayarlarda, hatta mobil gereçlerde de (tablet PC, akıllı telefonlar) kullanılabilirler.

Satış/Dağıtım Yönetimi (Sales and Distribution Management) yazılımları ile hedeflenen nedir?

Satış/Dağıtım Yönetimi (Sales and Distribution Management) yazılımlarının amacı, operasyonel seviyede siparişlerin karşılanması ve buna dönük dağıtımın en verimli ve en yüksek hizmet kalitesiyle gerçekleştirilmesidir. Bu yazılımlar dağıtımla ilgili stratejik kararları daha önce bahsedilen Optimum Dağıtım Planlama yazılımlarından (ya da yazılım modüllerinden) okuyarak stratejik planlara uygun operasyonel faaliyetleri yönetir. Bu yazılımların önemli bir fonksiyonu, hangi fabrikadan hangi depoya, hangi depodan hangi müşteriye, hangi üründen, ne kadar ve ne zaman gönderileceğinin planlanması ve bu planın işleyip işlemediğinin takibidir.

VPN (Sanal Özel Ağ / Virtual Private Network) hangi amaçla kullanılmaktadır?

VPN (Sanal Özel Ağ / Virtual Private Network), İnternet gibi açık telekomünikasyon altyapılarını kullanarak kullanıcıları veya uzak ofisleri organizasyonun bilgisayar ağına güvenli bir şekilde eriştirmeyi sağlamak için geliştirilmiş sanal bilgisayar ağı yapısıdır. Yapı genel olarak, uzak ofisler için noktadan noktaya kiralık hatlar (leased line vb.) yerine standart bağlantılar üzerinden veri aktarır ve daha düşük sahip olma maliyetleri ile aynı hizmeti sağlar. Tekil kullanıcılar için uzaktan (herhangi bir yerden) sanki fiziksel olarak ofis içerisindeymiş gibi çalışma imkânı sağlar. VPN sunucuları iki LAN arasında ve İnternet üzerinde gerçekleşen veri iletişimini açık ya da kapalı bir algoritma kullanarak şifreler. Aynı biçimde VPN istemcileri ile İnternet üzerinde bir noktadan yerel alan ağına güvenli bağlantı oluşturmak mümkündür. Şifreleme, İnternette dolaşan veri paketlerinin içeriğinin üçüncü partiler tarafından anlaşılmasını engellediğinden sanal bir tünel işlevi görür.

Ağ istemcisi nedir?

Zengin veya zayıf herhangi bir istemci, üzerinde Internet Explorer, Firefox ya da Chrome gibi bir ağ tarayıcısı (web browser) ile sistemlere erişip işlem yapması halinde bu istemci ağ istemcisi (web client) olarak nitelendirilir.

Bilişim sistemleri kavramı neyi ifade etmektedir?

Bilişim Sistemleri, verinin toplanması, işlenmesi, depolanması ve bilgisayar ağları üzerinden istenen bir uca güvenli bir şekilde iletilerek kullanıcıların hizmetine sunulmasında kullanılan ve donanım, yazılım ve iletişim teknolojilerini bütünleştiren sistemlerdir. Bu tümleşik yapılar, yazılım uygulamaları ve bilgisayar donanımının tasarlanması, geliştirilmesi, işletimi, yönetimi ve desteğini içeren hizmetler ile oluşturulur ve sürdürülürler.

Nakliye Yönetimi (Transportation Management) yazılımları ile hedeflenen nedir?

Nakliye Yönetimi (Transportation Management) yazılımları operasyonel seviyede nakliyeye odaklanır. Bu yazılımlar dağıtımla ilgili stratejik kararları daha önce bahsedilen Optimum Dağıtım Planlama yazılımlarından (ya da yazılım modüllerinden), dağıtım planlarını ise yukarıda bahsedilen Satış/Dağıtım Yönetimi yazılımlarından alırlar. Bu yazılımların verdiği kararlar arasında en önemlisi hangi araçların hangi ürünleri hangi rotaları kullanarak dağıtacağıdır.

3-Boyutlu Tasarım Yazılımları (3-D Design Software) ne amaçla kullanılmaktadır?

3-Boyutlu Tasarım Yazılımları (3-D Design Software), lojistik kapsamında depoların kavramsal tasarımı için kullanılır. Bu yazılımlar bir deponun üç boyutlu gösterimini ve depodaki operasyonların animasyonunu sunar; ancak benzetim (simulation) yapıp depoyla ilgili performans ölçütlerini hesaplayamaz.

"Bilgisayar ağları" kavramını açıklayınız. 

Bilgisayar ağları hangi amaçlar için kullanılmaktadır?

PAN nedir? Ne amaçlar için kullanılır?

LAN (yerel alan ağı) nedir? Açıklayınız. 

Stok Yönetimi (Inventory Management) yazılımları, operasyonel seviyede stokların takibini, planlamasınıve yönetimini sağlar. Bu yazılımlar, stok planlama yazılımlarının belirlediği optimum stok seviyelerini ve sipariş adetlerini girdi olarak kabul eder ve planlanan stratejilerden sapmalar gerçekleştiğinde gerekli adımların atılmasını sağlar.