Temel Yem Bilgisi ve Hayvan Besleme Dersi 8. Ünite Sorularla Öğrenelim

Kanatlı yetiştiriciliğindeki başarı nelere bağlıdır?

Kanatlı yetiştiriciliğindeki başarı; yüksek verimli hayvanların kullanılmasının
yanı sıra bilimsel yöntemlere uygun bakım ve besleme koşullarının yerine getirilmesi konularıyla da yakından ilişkilidir. Sürünün genetik potansiyeli ne kadar yüksek olursa olsun, çevre faktörlerini oluşturan bakım ve besleme koşulları uygun olmadığı sürece hayvanlardan beklenen verim alınamaz.

Kanatlı hayvanları beslenmesinde ne tür yemler kullanılmaktadır?

Kanatlı hayvanların beslenmesinde; çeşitli yem ham maddelerinin karışımından oluşan karma yemler kullanılmaktadır. Bu yemler; hayvanların yaşama payı
gereksinimi ile yumurta, et ve tüy verimi gibi çeşitli verim payı gereksinimlerini
karşılamak üzere formüle edilmektedir. Kanatlıların besin maddesi gereksinimi; tür (yumurta tavuğu, broyler, hindi, bıldırcın) ve yaşa göre değiştiğinden, yemlerdeki enerji, protein, vitamin ve mineral düzeyleri de gereksinimler çerçevesinde değişiklik göstermektedir. Bu gereksinimlerin karşılanması amacıyla formüle edilen kanatlı karma yemlerinde hemen hemen aynı yem ham maddeleri kullanılmaktadır.

Kanatlı hayvanlar sürekli yem tüketirler mi?

Hayır. Kanatlı hayvanlar; enerji gereksinimlerini karşılayıncaya kadar yem tüketirler. Enerji gereksinimini karşılayan bir kanatlı, yem tüketimini durdurur, diğer besin maddesi gereksinimlerini karşılamak üzere ekstra yem tüketmez. Bu yüzden yemler formüle edilirken protein, vitamin ve mineral gibi diğer besin maddelerinin oranları, yemin enerji düzeyine göre ayarlanır. Yazın sıcaklar nedeniyle hayvanların yem tüketimi düşeceğinden, yemin enerji düzeyi ve buna paralel olarak da diğer besin maddelerinin düzeyleri artırılmak suretiyle azalan yem tüketimi ile hayvanın besin maddesi gereksinimleri karşılanmaya çalışılır.

Başarılı bir yumurta tavukçuluğu nelere bağlıdır?

Başarılı bir yumurta tavukçuluğu yapabilmek için; kaliteli civciv alımının yanı
sıra bakım, besleme, hastalıklardan koruma ve çiftlik yönetimi gibi faktörler önem arz eder. Hayvanların genetik yapısı ne kadar yüksek olursa olsun, çevre faktörlerini oluşturan bakım ve besleme koşulları yeterli olmadıkça istenilen verim düzeyine ulaşılamaz.

Yumurta tavuklarının beslenme dönemleri nelerdir?

Yumurta tavuklarının beslenmesi, yumurtlama öncesi dönem (büyütme dönemi;0-19/20. Hafta) ve yumurtlama dönemi (üretim dönemi; 19/20-72. Hafta) şeklinde başlıca iki döneme ayrılır.

Yumurtlama Öncesi Dönemin alt aşamaları nelerdir?

• Yumurtacı Civciv Başlangıç Dönemi (0-6. Hafta)
• Yumurtacı Piliç Büyütme Dönemi (7-10. Hafta)
• Yumurtacı Piliç Geliştirme Dönemi (11-16/17. Hafta)
• Yumurtlamaya Hazırlık (Prelayer) Dönemi (17/18-19/20. Hafta)

Prelayer yemi nedir?

Prelayer yemi, ticari yumurtacı piliçlerin hattına bağlı olarak yaklaşık 17-18.
haftadan sonra verilen, enerji, protein ve mineral içeriği hayvanları yumurta dönemine hazırlamak amacıyla özel olarak formüle edilen bir yem çeşididir.

Yumurtlama Döneminin alt aşamaları nelerdir?

• I. Dönem (19/20-42. Hafta)
• II. Dönem (43-72. Hafta)

Yumurta tüketiminin beslenmedeki önemi nedir?

Tüm besinler içerisinde en kaliteli protein yumurtada bulunur. Çünkü yumurta, tek mideli canlılarda sentezlenemeyen ve mutlaka dışarıdan alınması gereken esansiyel aminoasitleri yapısında barındırır. Yumurtanın sindirilebilirliğinin oldukça yüksek olması ve büyük bölümünün vücut tarafından kullanılması sebebiyle vücut proteinlerine dönüşümü diğer besinlerle karşılaştırıldığında oldukça yüksektir. Şöyleki, yumurta proteininin biyolojik yararlılığı % 98 iken, bu değer sütte % 85, balıkta % 76, sığır etinde ise % 74 düzeyindedir. Hızlı büyüme ve gelişme için protein tüketiminin en az yarısının hayvansal kaynaklı ürünlerden karşılanması gerektiği düşünüldüğünde, yumurtaya verilmesi gereken önem daha iyi anlaşılmaktadır.

Yumurtanın bölümleri nedir ve oluşumları ne şekildedir?

Yumurta; yumurta sarısı, yumurta akı ve kabuk olmak üzere üç bölümden
oluşur. Yumurta sarısı yumurtalıkta, yumurta akı yumurta kanalının magnum
bölümünde, yumurta kabuğu ise uterus bölümünde oluşur. Yumurtayı oluşturan üç bölüm birbirlerinden zarlarla ayrılmışlardır.

Yumurta kalitesini etkileyen faktörler nelerdir?

Yumurta kalitesi pek çok faktöre bağlı olarak değişebilmektedir. Bu faktörlerin bir
kısmı ırk, yaş, genel sağlık durumu gibi hayvana bağlı etkenlerken, bir kısmı da
çevre sıcaklığı, ışıklandırma, yerleşim sıklığı, beslenme gibi dış etkenlerdir.

Yumurtanın dış ve iç kalite kapsamında neleri değerlendirilir?

Dış kalite kapsamında; kabuk dayanıklılığı, kabuk kalınlığı, özgül ağırlık, kabuk rengi, yumurta şekli, yumurta ağırlığı, kabuk temizliği incelenir. İç kalitede ise hava kesesi, yumurta sarısı ve akı ile ilgili özellikler (kan ve et lekeleri, haugh birimi, mikrobiyel bulaşıklık, besin maddesi düzeyi incelenmektedir. Bilimsel çalışmalarda ve yumurta endüstrisinde iç kaliteye ait özellikler, yumurta kırılmadan lamba kontrolü ile ya da yumurta kırılarak değerlendirilebilir. 

Haugh birimi nedir?

Haugh birimi, ağırlığı belirlenen yumurtanın katı ak yüksekliğinin mikrometre
ile ölçülmesiyle elde edilen değerin, Haugh Birimi = 100 log (katı ak yüksekliği
+ 7,57 - 1,70. yumurta ağırlığı 0,37) formülünde yerine konulmasıyla bulunan yumurta iç kalite kriteridir.

Yumurtanın dış kalitesinde meydana gelen bozuklukları azaltmak için neler yapılabilir?

• Yumurta tavuklarında bazı hatların kırık-çatlak yumurta oranı daha yüksek olduğu için hibrit seçimi dikkatli yapılmalıdır.
• Özellikle yumurtlama döneminin ikinci devresinde, yumurtalar kırılmaya
  daha hassas olduğu için yumurta toplamada daha dikkatli olunmalıdır.
• Kafes bölmelerine daha az sayıda hayvan konulmalıdır.
• Özellikle yaşlı sürülerin yumurtaları ve yaz aylarında yumurtlanan yumurtalar daha sık toplanmalıdır.
• Yumurtalar toplanırken doğrudan viyollere yerleştirilirse, ikinci bir işlemden kaçınılmış ve dolayısıyla kırık-çatlak oranı azaltılmış olur.
• Eğer sürüde düşük kabuk kalitesi sürekli problem ise rasyon bileşiminde
  gerekli düzenlemeler yapılmalıdır.
• Kullanılan su temiz ve iyi kalitede olmalıdır.
• Tüm stres faktörleri azaltılmalıdır.
• Kanibalizm önlenmelidir.
• Hayvanlarda korku oluşturacak ani hareketlerden kaçınılmalıdır. Çünkü
  korku nedeniyle hayvanların kafeslerdeki hareketleri artmakta ve daha fazla hasarlı yumurta oluşumuna neden olunmaktadır.

Roch renk skalası nedir?

Yumurta ile ilgili bir kalite kriteri de yumurtanın sarı rengidir. Sarı rengi, Roch renk skalasında belirlenir. Roch renk skalası, açık sarıdan koyu sarıya doğru 1’den 15’e kadar numaralandırılmış sarı renk tonları ile ifade edilen bir değerlendirme metodudur. Ülkemizde, skalada 11-12 ile ifade edilen koyu
renk tonları tercih edilirken, Kuzey Avrupa ülkelerinde 3-4 ile tanımlanan açık renk tonları tercih edilmektedir. Sarı renk tonu, mısır, mısır gluteni, kırmızı biber gibi doğal karotenoidleri içeren yem ham maddelerinin rasyonda kullanılmasıyla elde edilebildiği gibi, rasyona sentetik renk maddelerinin (karofil) eklenmesiyle de oluşturulabilmektedir.

Yaygın olarak üretimi yapılan fonksiyonel yumurta çeşitleri nelerdir?

Yaygın olarak üretimi yapılan fonksiyonel yumurta çeşitleri şunlardır:
• Düşük kolesterollü yumurtalar
• Omega-3 bakımından zenginleştirilmiş yumurtalar (ALA ve DHA)
• Konjuge linoleik asit bakımından zenginleştirilmiş yumurtalar
• Vitamin içeriği zenginleştirilmiş yumurtalar (Vitamin A, E, B, D, Kolin)
• Mineral içeriği zenginleştirilmiş yumurtalar (Selenyum, İyot, Krom)
• Pigment içeriği zenginleştirilmiş yumurtalar (Lutein, Zeaksantin)
• Selenyum, E vitamini, DHA, ve Lutein içeriği zenginleştirilerek sinerjik
etki yaratılan yumurtalar
• Vejeteryan yumurtalar

Broyler beslemede temel hedef nedir? Bu hedefe ulaşmak için nasıl bir yol izlenmektedir?

Broyler beslemede temel hedef; hayvanların en kısa sürede, en az yem ile
mümkün olduğunca en yüksek canlı ağırlığa ulaşmalarını sağlamak ve kesime
göndermektir.

Bu hedefe ulaşmak için, broyler yemlerinde protein ve enerji düzeylerinin yanı sıra vitamin ve mineral gibi etkin besin maddelerinin düzeyleri de yüksek tutulmakta ve serbest (ad libitum) yemleme yapılmaktadır. İçme suyu da
yem gibi hayvanların istedikleri zaman tüketebilecekleri şekilde daima önlerinde
hazır bulundurulmaktadır.

Broylerlerin beslenme dönemleri nelerdir?

Broylerler çok hızlı büyüdükleri ve kısa sürede kesim ağırlığına ulaştıkları için
besleme periyodu süresince besin maddesi gereksinimleri değişkenlik göstermektedir. Ortalama 42 gün olan broyler besleme periyodu, başlangıç (1-21. günler), geliştirme (22-35. günler) ve bitiriş (36-42. günler) şeklinde başlıca 3 döneme ayrılmakta ve bu dönemlerde besin maddesi içeriği farklı olan yemler kullanılmaktadır.

Broyler beslemede kullanılan yemler toz, granül ve pelet yem nedir?

• Toz yem: Granül yemin hazırlanamadığı durumlarda ilk 2 hafta civcivler toz yem ile beslenebilirler. Ancak toz yem çok ince öğütülmemelidir. Aksi halde su tüketiminden sonra gagaya yapışarak yem tüketiminin azalmasına yol açabilir.
• Granül Yem: Broylerlerin beslenmesi ilk günden kesime kadar bu yem formu ile yapılabilir.
• Pelet Yem: Bu yem formu 2-3 haftalık yaştan sonra kullanılmalıdır. Pelet
  yem, broylerlerin yem tüketimini artırması, israf olan yem miktarını azaltması bakımından sahada tercih edilmekte ve bu yönleriyle daha kârlı bir yetiştiricilik yapılmasına olanak tanımaktadır.

Broylerlerde et kalitesi nelere bağlıdır?

Broylerlerde et kalitesi birçok faktörün (genetik, cinsiyet, yaş, beslenme, kesim, paketleme, depolama, pazarlama) etkisi altındadır. Oldukça geniş olan bu konsept içerisinde et kalitesini etkileyen en önemli unsurlardan birisi de beslenmedir. Broyler etinin kalitesi, yem ve uygulanan besleme metotlarından önemli ölçüde etkilenmektedir.

Broyler etinin kalitesine karar vermede kullanılan önemli kriterler nelerdir?

Bu kriterler;

• Görünüş (renk)
• Lezzet ve koku
• Raf ömrü
• Etin besin maddesi içeriğidir.

Hindi üretiminin tercih edilme nedenleri nelerdir?

Hindilerin hızlı canlı ağırlık kazanması, yemden yararlanma ve karkas randımanlarının yüksek olması (ortalama % 80) üretimlerini avantajlı kılan başlıca faktörlerdir. Hindi üretiminin diğer bir avantajı da, kanatlı etlerinin en değerli kısımları olarak kabul edilen göğüs ve butlardaki et miktarının diğer kanatlı türlerine göre daha fazla olması ve bu yönüyle salam, sosis, jambon
gibi çeşitli şarküteri ürünlerinin imalatında kullanılabilmesidir.

Hindi eti tüketiminin sağlık yönünden faydaları nelerdir?

Hindi eti; beyaz et ile kırmızı et arasında yer alan, lif yapısından dolayı kırmızı ete göre hem sindirimi daha kolay hem de fiyatı daha ucuz olan bir ettir. Bunlara ek olarak; protein ve çeşitli vitaminlerce zengin olması, yapısında çok az kolesterol bulunması, piliç, kaz ve ördek gibi diğer kanatlı etlerine göre daha az yağ içermesi, sağlıklı beslenmenin ön plana çıktığı günümüzde hindi etine ayrı bir önem kazandırmaktadır. Hindi eti özellikle hasta ve orta yaşın üzerindeki insanlar ile diyet yapanlara önerilmektedir.

Entansif ve ekstansif üretim nedir?

Entansif üretim: Birim alandan daha fazla yararlanma olanağı veren, hayvanların tamamen kapalı ortamlarda barındırıldığı üretim şeklidir.
 
Ekstansif üretim: Mera olanaklarından faydalanılan, maliyeti ve kazancı düşük bir üretim şeklidir.

Kaç tür hindi ırkı mevcuttur ve bu ırklar nasıl ayırt edilir?

Hindi ırkları çiftlik tipi (hafif tip), orta ve ağır tip hindiler olmak üzere başlıca üç gruba ayrılmaktadır. Bu ırklar büyüme oranı ve tüy rengine bakılarak, birbirlerinden ayırt edilmektedir.

Besi hindilerinin beslenmesinde nelere dikkat edilmelidir?

Besi amacıyla yetiştirilen hindilerin önemli bir kısmını, ağır tip hindiler oluşturmaktadır. Erkekler genellikle 24. haftada 10-12 kg canlı ağırlığa ulaştıklarında, dişiler 16-17. haftalarda 6-7 kg canlı ağırlığa ulaştıklarında pazarlanırlar. Hindilerin beslenme dönemleri uzun olduğundan, hayvanların besin maddesi gereksinimlerini tam olarak karşılayabilmek ve yem maliyetini minimuma indirebilmek için rasyonların sık sık değiştirilmesi gerekir. Başlangıçta erkek ve dişilerin gelişim hızları birbirine yakın olduğundan beslenmelerinde ilk 8 hafta besin maddesi içeriği aynı olan rasyonlar kullanılmaktadır. Gelişim hızları 8. haftadan sonra değişim göstermekte, buna bağlı olarak da erkek ve dişi hindilerin besi sürelerinde farklılık oluşmaktadır. Bu yüzden besinin 8. haftasından sonra rasyonlar erkek hindilerde 4 haftada bir, dişi hindilerde
ise 3 haftada bir değiştirilmektedir. Bu değişiklikleri yaparken çevre ısısındaki değişimler de göz önünde bulundurularak, hayvanların ihtiyaç duyduğu protein, enerji, vitamin ve mineral maddeleri eksiksiz olarak tüketmeleri amaçlanmaktadır.

Broylerler gibi besi hindileri de et amacıyla yetiştirildiklerinden, rasyonlarında
balık unu ya da balık yağı kullanılıyorsa besinin bitimine 6-8 hafta kala bu yem ham maddeleri rasyondan çıkarılarak ete balık kokusu ve tadının geçmesi önlenmelidir.

Damızlık hindilerin beslenmesi temel olarak nasıl gerçekleşir?

Damızlık olarak kullanılacak erkek ve dişi hindiler seleksiyonla belirlendikten sonra (16. hafta), gerek erkek gerekse dişilere yumurtlama öncesi gereksinimler göz önüne alınarak hazırlanan rasyonların verilmesine başlanır. Damızlık dişilere ışıkla uyarım zamanı olan 30. haftaya kadar bu rasyonun verilmesine devam edilir ve 30. haftadan sonra yumurta rasyonuna geçilir. Damızlık olarak kullanılacak erkek hindilere ise yumurtlama öncesi gereksinimlere
göre hazırlanan rasyonun verilmesine devam edilir. Damızlık erkeklerin ışıkla
uyarımına normal olarak 26. haftada başlanmalıdır. Damızlık hindilerin beslenmesinde üniform yem alımını sağlamak için pelet yemler kullanılmalıdır.

Hindilerin beslenmesinde dikkat edilecek başlıca önemli noktalar nelerdir?

• Hindi palazları özellikle ilk günlerde yeme karşı ilgisizdir, bu nedenle ilk günlerde gerekli özen gösterilmezse açlıktan ölümler meydana gelebilmektedir. Bu durumu önleyebilmek için hayvanların kümese getirildiklerinde yem ve suyu mümkün olduğunca çabuk tüketmeleri sağlanmalıdır. Palazlar parlak maddelere ve canlı renklere karşı ilgi gösterdiklerinden, boyanmış yemlerin kullanımı ya da yemliklere ve suluklara boyanmış mermer parçalarının yerleştirilmesi hayvanlara yardımcı olmaktadır. Palazların kolay yem tüketebilmelerini sağlamak için bu dönemde granül formunda yem kullanılmalıdır.
• Gelişmelerindeki dolayısıyla besi sürelerindeki farklılıklar nedeniyle,
  mümkünse erkek ve dişilere ayrı beslenme programı uygulanmalıdır.
• Hindiler piliçlere göre daha hızlı geliştiklerinden, yem ve besin maddesi
  gereksinimleri piliçlerinkinden daha yüksek olmaktadır.
• Genç hindiler yemi daha etkin bir şekilde kullandıklarından, yemden daha
  iyi yararlanmaktadır.
• Besi amacıyla yetiştirilen hindilerin rasyonları, damızlık hindiler için hazırlananlardan tamamen faklı olmaktadır.

Bıldırcın beslenmesi kaç ana döneme ayrılır?

Bıldırcın beslenmesi 3 ana döneme ayrılır:
• Başlangıç Dönemi (1-21. Gün)
• Geliştirme Dönemi (22. Gün-Kesime Kadar)
• Yumurtlama Dönemi
Bıldırcınların yetiştirilme amacı ne olursa olsun ilk 6 haftadaki beslenme
programları aynıdır. Dolayısıyla bıldırcınlara yaşamlarının 1-21. günleri arasında
bıldırcın başlangıç yemi, 22. günden yaklaşık 42. güne kadar ise geliştirme yemi
verilir. 

Bıldırcın yemlerinin içeriği temel olarak nasıldır?

Bıldırcın yemlerinin, protein düzeyinin yanı sıra kalitesi de büyük önem taşır.
Ancak, bıldırcın rasyonlarında hayvansal kökenli olanlara göre daha ucuz olan
bitkisel kökenli yem ham maddelerinin kullanımı tercih edilmektedir. Bitkisel
kökenli yem ham maddeleri, hayvansal kökenlilerle karşılaştırıldığında esansiyel
amino asitleri yeterli ve dengeli oranda içermezler. Bu yüzden, bıldırcın rasyonlarına özellikle lizin ve metiyonin içeren sentetik aminoasit katkıları yapılarak bu eksiklik giderilmelidir.

Bıldırcınların vitamin ve mineral gereksinimleri rasyona katılan premikslerle
karşılanır. Hayvanların sağlıklı olması ve maksimum performans gösterebilmeleri
için vitamin-mineral premikslerinin ilavesi gerekmektedir. Ayrıca hastalık, stres
gibi performansı olumsuz etkileyebilecek durumlarda içme suyuna ekstra vitamin, amino asit, elektrolit katkıları yapılmalıdır.