aofsoru.com

Temel Veteriner Genetik Dersi 1. Ünite Sorularla Öğrenelim

Genetiğe Giriş

1. Soru

Popülasyon genetiği nedir?

Cevap

Büyük gruplarda görülen varyasyonu, genetik değişimleri, sebeplerini ve tarihi geçmişlerini ele almaktadır. Özellikle evrim çalışmaları ve popülasyonlardaki gen frekanslarının hesaplanması, genetik karakterizasyonları gibi çalışmalar bu alana girmektedir.


2. Soru

Niceleyici karakterler kaç kategoride toplanabilir?

Cevap

Karmaşık karakterler olarak da adlandırılan niceleyici karakterler 3 ayrı kategoride toplanabilir: ? Metrik karakterler: Süreklilik gösteren kesiksiz bir gösterge çizelgesinde ölçülebilen karakterlerdir. Canlı ağırlık artışı, yapağı verimi, süt verimi, süt- teki yağ oranı gibi. ? Meristik karakterler: Sayılabilen karakterlerdir. Bir doğumda alınan yavru sayısı, yumurta sayısı, D. melanogastter’de (sirke sineği) tüy sayısı gibi. ? Eşik karakterler: Nitel karakterlere benzer şekilde bir bireyde “var/yok” diye sınıflandırılan fakat çoklu genler tarafından kontrol edilen ve çevre faktörlerinden etkilenen karakterlerdir. Köpeklerde kalça çıkığı hastalığı örnek verilebilir.


3. Soru

Gen kavramı nasıl doğmuştur?

Cevap

1909’da yıllardır kullanılan ama adı konulamayan kalıtım birimleri Johannsen tarafından “Gen” olarak adlandırılırken; Thomas Hunt Morgan meyve sineğinde (Drosophila melanogaster) göz renginin kalıtımı ile ilgili çalışmaları ile aynı kromozom üzerindeki genlerin beraber hareket ettiklerini yani beraber kalıtıldıklarını iddia etmiştir.


4. Soru

Baz nedir?

Cevap

Baz, Nükleik asitlerin (DNA ya da RNA) yapısında yer alan azotlu bileşiklerdir. Bunlardan adenin ve guanin çift halkalı olan pürinler sınıfında; sitozin, timin ve urasil ise tek halkalı olan pirimidinler sınıfında yer almaktadır


5. Soru

İlk rekombinant DNA molekülü kim tarafından elde edilmiştir?

Cevap

Sonraki çalışmalarla 1966 yılında Nirenberg ve Khorana 3 bazın yan yana gelmesiyle oluşan kordonun amino asitleriyle ilişkisini ifade eden “Genetik kod” ve “Biyolojik şifre”yi açıklamışlardır. 1972 yılında da Paul Berg tarafından ilk rekombinant DNA molekülü elde edilmiştir. 1977’de ise, Gilbert ve Sanger DNA’yı oluşturan diziyi yani genetik kodları belirleyebilmek için bir yöntem ortaya koymuşlardır. 1983’de Amerikalı Biyokimyacı Karry Banks Mullis tarafından Polimeraz Zincir Reaksiyonunun (Poly- merase Chain Reaction, PCR/PZR) tanımlanması ve yayınlanmasının ardından Genetik daha da ilginç ve dinamik, her gün yeni bir buluşun ortaya konulduğu bir bilim dalı haline gelmiştir.


6. Soru

Kromozom nedir?

Cevap

Kromozom, canlılarda kalıtımı sağlayan ve genleri taşıyan moleküler yapılardır.


7. Soru

Kalıtım nedir?

Cevap

Ebeveynlerin (Parental soy, P) sahip olduğu bu karakterlerin yavrularına (Filial soy, F) aktarılması olayına kalıtım-soya çekim denilmektedir. Bu aktarım parental soya ait gametlerle olmakta ve iki koyunun çiftleşmesinden yine bir koyunun doğması gibi her canlı yine kendisine benzer canlılar doğurmakta, bazı karakterler nesiller sonra bile tekrar ortaya çıkabilmektedir.


8. Soru

Genetik bilimi hipotezleri ne zaman ortaya atılmış ve kimin buluşlarıyla bir bilim dalı halini almıştır?

Cevap

Genetik, özellikle Mendel’in değeri sonradan anlaşılan buluşlarıyla bilim dalı niteliğini almıştır. Ancak tarih öncesi devirlerden onun dönemine kadar ki zaman aralığında pek çok fikir ve hipotez öne sürülmüştür.


9. Soru

Mendel’in genetik konusundaki çalışmaları nelerdir?

Cevap

Genetik bilimi için en önemli yapıtaşı olan Mendel’in çalışmaları da bu döneme denk gelmektedir. Biyoloji eğitimi almış bir rahip olan Gregor Johann Mendel, bezelyeleri (Pisum sattivum) çaprazlayarak renk, şekil gibi karakterlerle yaptığı deneysel çalışmalarında kalıtsal maddenin bağımsız birimlerden oluştuğunu, bu birimlerin ebeveynlerden döllere geçerken birbirlerinden etkilenmeden bir araya geldiklerini ve çeşitliliği oluşturduklarını ortaya koymuş ve 1866 yılında makale olarak yayımlamıştır. Ancak döneminde anlaşılamayan Mendel, çalışmasının ilgi görmemesi üzerine denemelere son vermiştir.


10. Soru

Genetik ıslah nedir?

Cevap

Çiftlik hayvanlarında, bir sürüde arzu edilen karakterlerin veya verimleri arttırıcı genlerin oranını yükseltmek veya arzu edilmeyen hastalıkla ilişkili genlerin oranını azaltmak için yapılan tüm çalışmalara genetik ıslah da denilebilir. Genetik ıslah çalışmalarının geçmişi ilk evciltmenin olduğu Anadolu ve Mezopotamya’da dengi dengine birleştirmeler yapılmasına dayanmaktadır ve Mendel’in çalışmaları ile de bilimsel temele oturtulmuştur. Ancak; seçilen bireylerde karaktere göre üreme şansının verilmesi ya da verilmemesine dayandığından genetik varyasyonda azalma, verim özelliklerine ait genetik alt yapının tahmininin güçlüğü, genetik etkileşimlerin varlığı, döl veriminde sınırlılıklar gibi etkenlerle çiftlik hayvanlarında yapılan çalışmalar her zaman arzu edilen düzeye gelememektedir. Bunun sebebi klasik hayvan ıslahı uygulamaları ile bir nesilden diğerine arzu edilenlerin yanı sıra arzu edilmeyenlerin de aktarılmasıdır. Ayrıca genetik ilerleme de yavaş olabilmektedir. Bu tür kısıtlayıcı faktörlerin ortadan kaldırılması amacıyla hayvan ıslahında Genetik Mühendisliği yöntemlerine başvurulmaktadır


11. Soru

Kromozom kim tarafından ve ne zaman keşfedilmiştir?

Cevap

Kromozomu, Hofmeister, 1840 yılında keşfetmiştir.


12. Soru

Irk içerisindeki bireyler arasında çeşitlilik nasıl ortaya çıkmıştır?

Cevap

Hücre çekirdeği içinde kromozomlar halinde paketlenmiş olarak bulunan çekirdek DNA’sı, memelilerde yaklaşık 3 milyar baz çifti, kanatlılarda ise 1,2 milyar baz çiftinden oluşmakta ve 25.000 ile 38.000 geni kodlayabilmektedir. Bir hayvanda, homolog kromozomlar üzerinde her bir genin birer kopyası (eşey kromozomları hariç) bulunmakta ve bunların her birini şansa bağlı olarak ebeveynlerinin birisinden almaktadır. Bu iki kopya DNA, kimyasal değişimlere bağlı olarak dizileri ve ifade ettikleri protein bakımından birbirinden farklı olabilmektedir. Bu farklılıkların ve coğrafi yalıtımın da yardımıyla hayvan türleri içinde ırklar oluşmuş, hatta bir ırk içerisindeki bireyler arasında çeşitlilik ortaya çıkmıştır.


13. Soru

Mendel kanunları ismi nereden çıkmıştır?

Cevap

Hugo de Vries, Carl Correns ve Erich Von Tschermark 1900’lü yıllarda farklı yerler ve farklı zamanlarda Mendel’in iddialarını doğrulayan sonuçları elde etmişler ve Mendel Kanunları olarak adlandırmışlardır.


14. Soru

Genetik bilimi ne zaman gelişmeye başlamıştır?

Cevap

20. yüzyılın sonları ve 21. yüzyılın başlarında bilgisayar teknolojisindeki gelişmelerle birlikte genetik bilimindeki gelişmeler de hız kazanmıştır.


15. Soru

Kromozomun keşfi hangi konuda ilerleme sağlamıştır?

Cevap

Hofmeister’in 1840 yılında kromozomları keşfetmesi, yarısının bir yavru hücreye, diğer yarısının diğer yavru hücreye aktarıldığını göstermesi ile yeni bir canlının oluşumu hakkında ve kalıtımın aydınlatılmasında önemli bir ilerleme sağlanmıştır.


16. Soru

Irk içerisindeki birey farklılıklarına bir örnek veriniz?

Cevap

Örneğin, Hereford ve Holştayn sığırları arasında söz konusu olan görünüş farklılıkları veya bunların sütçü ya da etçi ırklar olarak tanımlanmaları DNA’larındaki farklılıklardan ileri gelmektedir. Bir ırk içinde bulunan iki Holştayn ineği arasında süt verimi bakımından görülen farklılıklar da kısmen hayvanların genetik yapısından, kısmen de çevresel faktörlerden kaynaklanmaktadır. Süt verimi, canlı ağırlık artışı, hastalıklara direnç, yumurta verimi ve yapağı ağırlığı gibi niceleyici karakterler bakımından çiftlik hayvanlarının yetiştirme amacına uygun olarak en üstün genotipik yapıya sahip olması istenir ve bu yönde ayıklama-damızlık seçimleri planlanır yani seleksiyon yapılır


17. Soru

Klasik genetik nedir?

Cevap

Fiziksel karakterlerin bir nesilden diğer nesile nasıl aktarıldığı, karakterlerin birbirleriyle olan bağlantıları gibi konular üzerine yoğunlaşmaktadır. Aktarım genetiği adı da verilen bu alanda genellikle birkaç nesil boyunca gözlem yapılarak deneyler tasarlanır ve karakterlerin fenotipteki dağılımları gözlenir. Karakterlerin dağılımları soy ağacı (pedigri) ve punnet karesi kullanılarak görselleştirilmekte, kalıtım modeliyle ilgili sonuçlara varılmaya çalışılmaktadır. Soy ağaçları ailenin her üyesi için ilgili karakter bakımından fenotipi göstermekte ve ilgili genin nasıl kalıtıldığını ortaya koymaktadır. Reginald C. Punnet tarafından geliştirilmiş olan Punnet karesi ise ebeveynlerden gelen gametlerin, taşıması olası genotiplerin ve yavrularda oluşması olası genotip ve fenotiplerin kolayca göz önünde canlandırılmasını sağlamaktadır.


18. Soru

Genetik bilimine ait alanlar arasında kesin sınırlar çizilebilmekte midir?

Cevap

Genetik bilimine ait tüm alanlar arasında keskin sınırlar çizilememektedir ve çoğu zaman yapılan çalışmalar bir diğeri olmadan eksik kalmaktadır. Örneğin, bir veya birden çok popülasyon içinde, bir proteinin hatalı üretimi ile ilgili olarak gen düzeyinde çalışılıyorsa Moleküler genetik; moleküler yöntemler kullanılıyor olsa bile farklı popülasyonlar arası genetik benzerlikler ve ilişkiler inceleniyorsa Populasyon genetiği kapsamında yer alabilmektedir


19. Soru

DNA’nın üç boyutlu modeli kimler tarafından oluşturulmuştur?

Cevap

Rosalind Franklin tarafından DNA molekülünün X ışınları kristalografisi çalışması ve bu sayede de James Watson, Francis Crick ve Maurice Wilkins’in DNA’nın üç boyutlu yapısal modelini ortaya koymaları Genetik bilimi için bir diğer önemli yapıtaşlarını oluşturmuştur. Bu yapısal model 1962 yılında Watson, Crick ve Wilkins’e Nobel ödülü kazandırırken, çalışmaya en büyük katkıyı sağlayan Franklin erken ölümü nedeniyle ödülü paylaşamamıştır.


20. Soru

Kantitatif genetik nedir?

Cevap

Genler ve onların kodladıkları karakterler arasındaki istatistiksel ilişkileri inceler ve genetiği matematiksel olarak açıklamaya çalışmaktadır. İneklerde süt verimi, kanatlılarda yumurta ağırlığı veya meyve sineklerinde kanat tüyü sayısı gibi niceleyici karakterlerin kullanıldığı çalışmalar bu alan için örnek verilebilir.


21. Soru

Genotip nedir?

Cevap

Bir canlıya ebeveynlerinden aktarılan kalıtım materyalindeki genleri ifade etmektedir ve belirli bir karakter yönünden genotip olarak ifade edilir.


22. Soru

Genetik temelde kaç alt dala ayrılmıştır?

Cevap

Genetik alanının kapsadığı konular çok çeşitlidir ve çalışmalar genellikle 4 temel alanda toplanmaktadır. Bunlar: ? Klasik genetik, ? Moleküler genetik, ? Populasyon genetiği, ? Kantitatif genetiktir.


23. Soru

Kalıtım kavramı nasıl açıklanabilir?

Cevap

Sözlük anlamı ayırt edici, genel olarak “bir nesnenin, bir bireyin kendine özgün yapısı, onu diğerlerinden ayıran temel belirti” olan “karakter” terimi; bir türün bireylerinin sahip olduğu genetik yapıya bağlı olarak biçim, renk, büyüklük, ifade edilme şekli, davranış gibi morfolojik ve fizyolojik özelliklerinin her birini ifade etme amacıyla da kullanılmaktadır. Karakterler genlerin etkisi ile meydana çıkarak bir nesilden diğerine taşınmaktadırlar.


24. Soru

Gen haritası nasıl oluşturulmuştur?

Cevap

Morgan’ın öğrencisi Sturtevant ise 1913 yılında genlerin kromozomlar üzerinde boncuk gibi dizili olduğunu gösteren ilk gen haritasını yapmış, genlerin bulunduğu bu bölgelere “lokus” adını vermiş ve genlerin nasıl bağlantılı olabileceğini ortaya koymuştur.


25. Soru

Gen haritasının yapılmasından sonraki genetik çalışmalar nelerdir?

Cevap

Bu çalışmalardan birkaçı George Beadle ve Edward Tatum’un “Bir gen-Bir enzim” hipotezi, Griffith’in transformasyon olayında etkisini ortaya koyduğu kalıtım maddesinin, Avery, MacLeod, McCarty, Hershey ve Chase tarafından DNA olduğunun ortaya konulmasıdır.


26. Soru

Filozofların fikirleri günümüz koşullarında hala geçerli midir?

Cevap

Bir önceki soru cevabında adları geçen düşünürlerin fikirleri, mevcut bilgiler ışığında çok ilkel hatta komik görünmekle beraber kendi dönemleri için çok değerli kabul edilmiş hatta yüzyıllarca pek çok bilim adamı tarafından da savunulmuştur.


27. Soru

İnsan genomu projesi nedir?

Cevap

Amerikan Enerji Dairesi, Ulusal Sağlık Örgütü ve İngiliz Tıbbi Araştırmalar Konseyi gibi kurumlar öncülüğünde 1990 yılında İnsan Genom Projesi başlatılmıştır. Projeye çeşitli ülkelerden (İngiltere, Avustralya, Brezilya, Kanada, vb.) oluşan bir şirketler birliği, İngiliz Wellcome Trust vakfı; vakfa bağlı Sanger Merkezi ve Celera gibi firmalar da destek vermişlerdir. Tahmin edilen süreden çok daha önce tamamlanıp 2001 yılında Science ve Nature dergilerinde ilk taslakları yayımlanan proje son halini 2003 yılında almıştır. İnsan genomunun genlerden oluşan kısmının %99’unun %99,99 doğrulukla dizilendiği projede, sayılarının 20.000 veya 30.000 olduğu tahmin edilen genlerin yapılarının, genomdaki yerlerinin ve fonksiyonlarının anlaşılabilmesi hedeflenmiştir. Bu amaçla insan genomunu oluşturan yaklaşık 3 milyar bazın dizilimi ortaya konulmuştur. Daha sonraları yapılan çalışmalarla birçok evcil hayvan türünün de genomik dizilimi yayınlanmıştır. Bunlardan bazıları fil, sığır, at, köpek, kedi, dev panda, orangutan, şempanze, makak maymunu, tavşan, rat ve kobaydır.


28. Soru

Genom nedir?

Cevap

Canlıların en temel birimi olan hücredeki özelliklerin ortaya çıkarılmasında kullanılan genetik bilginin hepsine genom adı verilir.


29. Soru

Polimeraz zincir reaksiyonu nedir?

Cevap

Polimeraz Zincir Reaksiyonu, kalıp DNA’da istenilen bir bölgenin bazı kimyasallar ve özel sıcaklık koşulları altında laboratuvar ortamında çoğaltılması işlemidir.


30. Soru

Varyasyon nedir?

Cevap

Aynı türdeki canlılar arasında gözlenen genetik nedenli farklılığa varyasyon adı verilir. Eğer farklılık çevre etkisinden kaynaklanıyorsa modifikasyon (paravaryasyon) adını alır.


31. Soru

Embriyo nedir?

Cevap

Yumurta ve sperm hücrelerinin birleşmesiyle oluşan zigotun bölünmeler geçirmeye başlamasıyla eriştiği gelişim basamağıdır.


32. Soru

Klonlama ne zaman ve nasıl gerçekleşmiştir?

Cevap

Hayvanlarla ilgili genetik çalışmalar araştırma, biyoteknoloji ve ilaç geliştirme gibi birçok alanda sürdürülmektedir. Ancak biyoteknolojide dönüm noktası sayılan en meşhur olay ise 1996 yılında İskoçya’da kopya koyun Dolly’nin doğmasıdır. Sonraki yıllarda da sığır, kedi, köpek, manda, at gibi birçok hay van türü başarıyla klonlanmıştır. Artık birçok laboratuvarda uygulanmaya başlayan rekombinant DNA teknolojisi sayesinde sütünde antitrombin adlı pıhtılaşma önleyici protein gibi proteinler bulunduran keçiler gibi biyoreaktif hayvanlar veya bazı genler açısından inaktif fareler elde edilebilmektedir. Klonlanıp dondurulmuş embriyolar aynı anda birçok dişi hayvana aktarılıp, embriyoda cinsiyet kontrolü de yapılabilmektedir. Bununla beraber, gelişmiş teknolojilerin kullanılırlığının Veteriner Genetik alanında da artması ile kalıtsal hastalıklarla ilgili genlerin belirlenmesi, hatta gen aktarımıyla tedavileri de mümkün olmuştur. Ayrıca tür içi evrimsel tarihin aydınlatılması ve gen kaynakları kabul edilen hayvan türleri ve ırkları ile ilgili koruma programları oluşturulması gibi konular da Veteriner Genetiğin başlıca çalışma alanlarındandır.


33. Soru

Darwin’in genetik hakkındaki teorileri nelerdir?

Cevap

Aynı dönemlerde Charles Darwin, üreme hücrelerinde toplanan ve minyatür organ kopyalarını içeren özün değişmeden dölden döle aktarıldığını savunmuş ve bu öze Gemmule adını vermiştir. Ancak bu fikri 1831’de H.M.S. Beagle adlı gemi ile yola çıkıp 5 yıl süre ile bulunduğu Galapagos Adaları’nda ve sonrasında yaptığı çalışmalarla değişmiştir. Ayrıca bu gezinin ardından Darwin önceden de savunduğu gibi türlerin sabit olmadığını doğal seçilimle sürekli değiştiklerini savunmuştur. Ancak pangenezis görüşünün tam olarak çürütülmesi 1831’de Robert Brown’ın bitki hücrelerinde çekirdeği saptaması, 1875’de Oscar Hertwig’in denizkestanesinde ve 1877’de E. Strasburger’in zambaklarda döllenmeyi incelemeleri ile olmuştur


34. Soru

DNA nedir?

Cevap

Fosfat, şeker ve bazlardan oluşan ve Deoksiribonükleik asit’in kısaltması olan DNA, canlının tüm genetik talimatlarını taşımaktadır. Tüm organizmalar ve bazı virüsler için kalıtım materyalidir.


35. Soru

“Ön Oluşum” teorisi nedir?

Cevap

Birçok bilim adamı tarafından hem bitkilerde hem de hayvanlarda yeni bireylerin oluşması ile ilgili birçok denemeler, melezleme çalışmaları yapılmış çeşitli teoriler ortaya konulmuştur. Bunlardan ilki “Ön Oluşum” (Preformasyon) teorisidir ve Leeuwenhoek, Bonnet, Spallanzani gibi birçok bilim adamı tarafından savunulmuş- tur. On sekizinci yüzyıla kadar kabul gören bu teoriye göre sperm (animalculist görüş) veya yumurta içinde (ovulist görüş) homunculus adı verilen minyatür bir insan bulunmaktadır.


36. Soru

rekombinant DNA nedir?

Cevap

rekombinant DNA, doğada kendiliğinden oluşması mümkün olmayan, çoğunlukla farklı biyolojik türlere ait DNA moleküllerinin, genetik mühendislik teknolojisiyle kesilip yeni birleşimler sonucu elde edilen DNA molekülüne verilen isimdir


37. Soru

Filozoflara göre genetik biliminin gelişimi nasıl değerlendirilmiştir?

Cevap

Hipokrat (M.Ö.500-400), Empedokles (M.Ö. 490-430), Demokritos (M.Ö. 460 -370) ve Aristo (M.Ö. 384-322) gibi bilim adamlarının canlının nasıl meydana geldiği ve kendine benzer yeni bir canlıyı nasıl ürettiği konusunda fikir yürüttükleri bilinmektedir. Hipokrat’ın, daha sonraları Darwin tarafından Pangenezis adı verilen, görüşünde temel etken erkek ve dişinin tüm hücrelerinden gelen minyatür organ kopyalarıdır. Bu kopyaların kan yoluyla taşınıp, birleşerek yavruyu oluşturduğunu iddia etmiştir. Aynı zamanda bir doğa bilimcisi olan Aristo ise özün kandan oluştuğunu, babadan gelen can ile anadan gelen maddenin uterusun sıcaklığıyla canlıya dönüştüğünü savunmuştur.


38. Soru

On sekizinci yüz yılda ortaya atılan teoriler nelerdir?

Cevap

On sekizinci yüzyılda ise Wolff, civciv gelişimi üzerine yaptığı deneylere dayanarak oluşturduğu Epigenezis teorisi ile diğer teorilerin aksine sperm ve yumurtanın sadece birleştiklerinde bir canlı oluşturduklarını savunmuştur. Aynı yıllarda Lamarck da canlıların kazanılmış karakterlerini yavrularına aktardıklarını, örneğin yüksekteki bitkileri yemek zorunda olduğu için boynu uzayan bir zürafanın yavrusunun da uzun boyunlu olacağını iddia etmiştir.


39. Soru

Nicel karakterler başka bir şekilde de adlandırılabilir mi?

Cevap

Nicel karakterler çoklu genetik faktörlerin etkisi altında olduklarından poligenik karakterler olarak da adlandırılırlar.


40. Soru

Karakterler, kaç sınıfa ayrılabilir?

Cevap

Karakterler, dış görünüşe yansımaları ve kalıtım şekillerine göre 2 ayrı sınıfa ayrılabilir: ? Kalitatif (niteleyici) karakterler ? Kantitatif (niceleyici) karakterler


41. Soru

Niteleyici karakter kavramını açıklayınız

Cevap

Niteleyici karakterler renk, şekil gibi kesin sınırlarla sınıflandırılabilen don rengi, kan grupları, boynuzun varlığı ve yokluğu gibi karakterlerdir. Bu tür karakterler bir veya birkaç gen tarafından ifade edilirler ve çevre faktörlerinden etkilenmezler


42. Soru

Don nedir?

Cevap

Don, hayvanlarda kıl ve derinin rengini ifade etmek amacıyla kullanılan terimdir.


43. Soru

Niceleyici karakteri bir örnek ile açıklayınız

Cevap

Çiftlik hayvanlarında yumurta verimi, süt verimi, yapağı verimi gibi ekonomik öneme sahip karakterlerin birçoğu ise niceleyici karakterlerdir. Genetik ve çevresel faktörlerden etkilenen, kesin sınırlarla gruplandırılamayan varyasyona sahiptirler


44. Soru

Döllenmede ana rol kimdedir?

Cevap

Döllenmede ana rolün gamet adı da verilen eşey hücrelerinin çekirdeklerinin birleşmesi olduğu belirli çalışmalar neticesinde kanıtlanmıştır.


45. Soru

Gen nedir?

Cevap

Gen, kalıtımın temel birimidir. Kalıtım materyallerinde depolanan bilgi gen adı verilen birimlerce düzenlenir


46. Soru

Kromozomların ebeveynlerden geldiği teorisi kim tarafından ispatlanmıştır?

Cevap

Sonraki yıllarda da kromozomların ebeveynlerden geldiği, üzerlerinde kalıtımsal faktörler taşıdıkları ve birbirlerine benzer çiftler yani homolog kromozomlar halinde bulundukları Amerikalı biyolog Walter Sutton’un deneyleriyle kesinlik kazanmıştır.


47. Soru

İnsanoğlu varyasyonu nasıl keşfetmiştir?

Cevap

İnsanların genetikle ne zaman ilgilenmeye başladıkları kesin bir şekilde saptanılamasa da binlerce yıl önce hayvanlar ve bitkilerde evciltme ve ıslah çalışmalarının yapıldığı arkeolojik bulgular sayesinde anlaşılmaktadır. Yani insanoğlu önce bir hayvan türünün bireyleri arasında varyasyon olduğunu fark etmiş, sonra da sosyo-ekonomik öneme sahip türler içerisinde morfoloji, fizyoloji, davranış, hastalıklara direnç ve çevre şartlarına uyum gibi önemli karakterler yönünden sınıflandırmış; sadece seçtiği hayvanlara döl verme şansı tanıyarak istenilen karakterlerin sonraki nesillere aktarılmasını yani kalıtılmasını sağlamıştır. Böylece ilk genetik çalışmaların temeli atılmıştır. Bu sınıflandırmanın ve coğrafi yalıtımın yardımıyla da hayvan türleri içinde farklı ırklar oluşmuş ve bir ırk içerisindeki bireyler arasında çeşitlilik ortaya çıkmıştır.


48. Soru

Genetik ve matematik kuralları kim tarafından ve kaç yılında birleştirilmiştir?

Cevap

1908 yılında İngiliz matematikçi Godfrey H. Hardy ve Alman Doktor Wilhelm Weinberg birbirlerinden habersiz olarak genetik ve matematik kurallarını birleştirmiş ve bugün Populasyon Genetiği’nin temeli kabul edilen “Hardy-Weinberg Dengesi”ni öne sürmüşlerdir.


49. Soru

Genetik ismi nereden alınmıştır?

Cevap

1900 yılı yeni bir bilimin doğum yılı kabul edilmiş ve bilim dalı Genetik ismini de 1905 yılında William Bateson’dan almıştır.


50. Soru

Fenotip nedir?

Cevap

Bir canlının hem genetik (genotip) hem de dış etkenlerin etkisiyle (çevre) ortaya çıkan yapısal, gelişimsel, biyokimyasal ve fizyolojik özelliklerinin tümüdür. Yine genotipte olduğu gibi tek bir karakter açısından fenotip olarak ifade edilir


51. Soru

Hangi deneler sonucunda pangenezis reddedilmiştir?

Cevap

1800’lü yıllarda yaşamış olan Francis Galton da kan aktarımı yaptığı tavşanlarda farklı kökenden gelen Gemmulayı ararken eşey hücreleri ile vücut hücreleri arasındaki farkı ortaya koymuş ve Pangenezisi reddetmiştir


52. Soru

Moleküler genetik nedir?

Cevap

DNA, RNA ve proteinlerin kimyasal ve fiziksel yapıları, görevleri ve etkileşimleri ile ilgili çalışmaları kapsamaktadır. Başlangıçta sadece az gelişmiş canlılarla sınırlı iken şimdi tüm canlılarda genetik bilginin doğası, etki mekanizmaları ve düzenlenmesi konusunda çok kapsamlı bilgilere ulaşılabilmektedir.


53. Soru

Klonlama nedir?

Cevap

Klonlama, yetişkin bir canlıdan alınan hücre çekirdeğinin, hücre çekirdeği çıkarılmış bir embriyo hücresine aktarılmasıyla verici canlının kopyalanması işlemidir.


54. Soru

RNA nedir?

Cevap

Ribonükleik asit’in kısaltmasıdır. Bazı virüsler için kalıtım materyali olmakla beraber başlıca görevi tüm canlılarda DNA’dan protein üretimidir.


55. Soru

Genetik temelde neyi açıklamaktadır?

Cevap

Bazı durumlarda ebeveynlerden gelen genlerin etkilediği karakterler, farklı genler ve çevrenin etkisi ile yavrularda beklenenden farklı görülebilmekte, diğer bir deyişle, genotip ve fenotip farklı olabilmektedir. Kalıtım bilimi olarak da adlandırılan Genetik ise bu karakterlerin nesiller boyu nasıl aktarıldığını, karakterler arasındaki benzerlikler ile farklılıkları ve bunların moleküler nedenlerini, kalıtımı etkileyen mekanizmaları, bu mekanizmalardaki aksaklıkların nedenlerini inceleyen bir bilim dalıdır. Adını ise “doğurmak, köken almak” anlamında kullanılan Yunanca “gennan” kelimesinden almıştır.


56. Soru

Genetik bilimi değeri sonradan anlaşılan buluşlarıyla bilinen hangi bilim adamı tarafından bilim dalı niteliğini almıştır?

Cevap

Genetik, özellikle Mendel’in değeri sonradan anlaşılan buluşlarıyla bilim dalı niteliğini almıştır. 


57. Soru

Leeuwenhoek, Bonnet, Spallanzani gibi birçok bilim adamı tarafından savunulan teori nedir?

Cevap

“Ön Oluşum” (Preformasyon) teorisidir ve Leeuwenhoek, Bonnet, Spallanzani gibi birçok bilim adamı tarafından savunulmuştur.


58. Soru

Kromozom nedir?

Cevap

Kromozom, canlılarda kalıtımı sağlayan ve genleri taşıyan moleküler yapılardır.


59. Soru

Üreme hücrelerinde toplanan ve minyatür organ kopyalarını içeren özün değişmeden dölden döle aktarıldığını savunan bilim adamı kimdir?

Cevap

Charles Darwin, üreme hücrelerinde toplanan ve minyatür organ kopyalarını içeren özün değişmeden dölden döle aktarıldığını savunmuş ve bu öze Gemmule adını vermiştir.


60. Soru

DNA nedir?

Cevap

Fosfat, şeker ve bazlardan oluşan ve Deoksiribonükleik asit’in kısaltması olan DNA, canlının tüm genetik talimatlarını taşımaktadır. Tüm organizmalar ve bazı virüsler için kalıtım materyalidir.


61. Soru

1913 yılında genlerin kromozomlar üzerinde boncuk gibi dizili olduğunu gösteren ilk gen haritasını yapan bilim adamı kimdir?

Cevap

Morgan’ın öğrencisi Sturtevant, 1913 yılında genlerin kromozomlar üzerinde boncuk gibi dizili olduğunu gösteren ilk gen haritasını yapmıştır.


62. Soru

Genom teriminin açıklaması nedir?

Cevap

Canlıların en temel birimi olan hücredeki özelliklerin ortaya çıkarılmasında kullanılan genetik bilginin hepsine genom adı verilmetedir.


63. Soru

Karakterler kaç sınıfta incelenmektedir?

Cevap

Karakterler, dış görünüşe yansımaları ve kalıtım şekillerine göre 2 ayrı sınıfa ayrılabilir: 1. Kalitatif (niteleyici) karakterler 2. Kantitatif (niceleyici) karakterler


64. Soru

Niceleyici karakterlerin incelendiği üç kategorinin isimleri nelerdir?

Cevap

Niceleyici karakterler 3 ayrı kategoride toplanabilir: 1. Metrik karakterler, 2. Meristik karakterler, 3. Eflik karakterler.


65. Soru

Ebeveynlerin sahip olduğu karakterlerin yavrularına aktarılması olayına ne ad verilmektedir?

Cevap

Ebeveynlerin (parental soy, P) sahip olduğu bu karakterlerin yavrularına (Filial soy, F) aktarılması olayına kalıtım - soya çekim denilmektedir


66. Soru

Bir canlıya ebeveynlerinden aktarılan kalıtım materyalindeki genleri ifade eden terim nedir?

Cevap

Bir canlıya ebeveynlerinden aktarılan kalıtım materyalindeki genleri ifade etmektedir ve belirli bir karakter yönünden genotip olarak ifade edilir.


67. Soru

Hayvanlarda kıl ve derinin rengini ifade etmek amacıyla kullanılan terim nedir?

Cevap

Hayvanlarda kıl ve derinin rengini ifade etmek amacıyla kullanılan terim "don"dur.


68. Soru

Klasik genetik genel olarak hangi konu üzerine yoğunlaşmaktadır?

Cevap

Klasik (temel) genetik, fiziksel karakterlerin bir nesilden diğer nesile nasıl aktarıldığı, karakterlerin birbirleriyle olan bağlantıları gibi konular üzerine yoğunlaşmaktadır.


69. Soru

Moleküler genetiğin çalışma alanı nedir?

Cevap

Moleküler genetik, DNA, RNA ve proteinlerin kimyasal ve fiziksel yapıları, görevleri ve etkileşimleri ile ilgili çalışmaları kapsamaktadır.


70. Soru

Kantitatif genetik genler hakkında hangi konuları açıklamaya çalışmaktadır?

Cevap

Kantitatif genetik, genler ve onların kodladıkları karakterler arasındaki istatistiksel ilişkileri inceler ve genetiği matematiksel olarak açıklamaya çalışmaktadır.


71. Soru

Embriyo teriminin açıklaması nedir?

Cevap

Embriyo, yumurta ve sperm hücrelerinin birleşmesiyle oluşan zigotun bölünmeler geçirmeye başlamasıyla eriştiği gelişim basamağıdır.


72. Soru

Yetişkin bir canlıdan alınan hücre çekirdeğinin, hücre çekirdeği çıkarılmış bir embriyo hücresine aktarılmasıyla verici canlının kopyalanması işlemine ne ad verilmektedir?

Cevap

Klonlama.


73. Soru

Genetik ıslah ne anlama gelmektedir?

Cevap

Çiftlik hayvanlarında, bir sürüde arzu edilen karakterlerin veya verimleri arttırıcı genlerin oranını yükseltmek veya arzu edilmeyen hastalıkla ilişkili genlerin oranını azaltmak için yapılan tüm çalışmalara genetik ıslah da denilmektedir.


74. Soru

Epigenezis teorisi hangi bilim insanı tarafından oluşturulmuştur?

Cevap

On sekizinci yüzyılda Wolff, civciv gelişimi üzerine yaptığı deneylere dayanarak oluşturduğu Epigenezis teorisi ile diğer teorilerin aksine sperm ve yumurtanın sadece birleştiklerinde bir canlı oluşturduklarını savunmuştur.


75. Soru

Günümüzde bilinen Populasyon Genetiği'nin temeli olarak kabul edilen çalışma nedir?

Cevap

1908 yılında İngiliz matematikçi Godfrey H. Hardy ve Alman doktor Wilhelm Weinberg birbirlerinden habersiz olarak genetik ve matematik kurallarını birleştirmiş ve bugün Populasyon Genetiği’nin temeli kabul edilen “Hardy-Weinberg Dengesi”ni öne sürmüşlerdir.


Yukarı Git

Sosyal Medya'da Paylaş

Facebook Twitter Google Pinterest Whatsapp Email