aofsoru.com

Tıbbi İstatistik Dersi 4. Ünite Sorularla Öğrenelim

Sağlık Alanına Özel İstatistiksel Yöntemler

1. Soru

Ölümler ile ilgili hız ve oranlar nelerdir?

Cevap

Ölümler ile ilgili hız ve oranlar ile ilgili hesaplamalar şu başlıklarda toplanabilir. Kaba ölüm hızı, Cinsiyete özel ölüm hızı, Yaşa özel ölüm hızı, Genel mortalite hızı, Bebek ölüm hızı, Ölü doğum hızı, Perinatal ölüm hızı, ana ölüm hızı, Orantılı ölüm hızı, Yaşa göre Orantılı ölüm hızı, Ölüm nedenine göre orantılı ölüm hızı gibi başlıklarda toplanabilir.


2. Soru

Genç nüfus nedir?

Cevap

15 yaş altı nüfusun, genel nüfus içerisindeki oranı yüksek ise bu tür toplumların nüfus yapısına genç nüfus adı verilir. Özellikle bu oran %40’ın üzerinde ise bu tür toplumlara genç nüfuslu toplumlar denir. Genellikle geri kalmış ülkeler ya da bölgelerin nüfusları bu özelliği taşımaktadır.


3. Soru

Sağlık kurumları için Ölümlere ait istatistiklerin önemi?

Cevap

Elde edilen veriler ile bölgedeki sorunlar ve öncelikler saptanabilir, önlemler alınabilir, ileriye yönelik planlamalar yapılabilir. Sağlık kurumu yöneticileri ve sağlık planlayıcıları, bir bölgedeki ölümlerin sayısını ve ölenlerin özelliklerini tam ve doğru olarak bilmelidir. Ölüm istatistiklerinin değerlendirilmesinde ne tür verilerin toplanacağı ve verilerin neleri kapsayacağı sağlık hizmet sistemi ile ilgilidir.


4. Soru

Nüfusun Yapısı ve Özellikleri nelerdir?

Cevap

Nüfus; belirli bir zamanda sınırları belirlenmiş bir bölgede yaşayan insan sayısı olarak tanımlanabilir. Bir bölgenin yada ülkenin sağlık ile ilgili istatistiklerinin, hız ve oranlarının hesaplanmasında bölgenin nüfusu ve nüfusun yapısal özelliklerinden yararlanılmaktadır.


5. Soru

Sağlık alanında kullanılan istatistiksel yöntemlerin temel amacı nelerdir?

Cevap

Sağlık alanında kullanılan istatistiksel yöntemlerin temel amacı aşağıdaki şekilde sıralanabilir. ? Bölgenin uzun, orta e kısa vadede sağlıkla ilgili hizmet planlaması yapmak, ? Sağlık kurumlarındaki tedavi hizmetlerinin aksamadan yürümesinin sağlamak ? Sağlık kurumlarındaki hastaların bakım e tedavi hizmetlerinin sürekliliğini sağlamak ? Sağlık kurumlarındaki verilen hizmetin kalitesini arttırmak, ? Belirli aralıklarla, doktor, yardımcı sağlık personeli, hasta ve hasta yakınlarının bilgi, tutum ve davranışlarını araştırarak sağlık hizmetlerinin en iyi şekilde yürümesini sağlamak, ? Yapılacak olan bilimsel çalışmalara en doğruyu sağlamak, ? Sağlık çalışanlarının kendi alanlarında yayınlanan güncel bilimsel çalışmaları değerlendirebilmesini sağlamaktır.


6. Soru

Koruyucu Sağlık İstatistikleri nelerdir?

Cevap

Sağlık hizmetlerinin etkin bir şekilde yürütülebilmesi ve yeniden düzenlenebilmesi ve planlanabilmesi için farklı bölgeler ait verilerin karşılaştırılması işlemlerine olanak sağlar. Koruyu sağlık hizmetleri için ihtiyaç duyulan istatistikler ? Aile planlaması hizmetleri ? Gebe ve loğusa bakım ve takip hizmetleri ? Bebek ve çocuk bakım ,takip,aşılama hizmetleri ? Kronik hastalıkların bakım ve takip hizmetleri ? Çevre sağlığı hizmetleri şeklinde sıralanabilir.


7. Soru

Sağlık kurumu yöneticisinin bölgeye ait düzenlemeler yapabilmesi için bilmesi gereken ne tür bilgilere ihtiyaç duyar?

Cevap

Sağlık kurumu yöneticisinin bölgeye ait düzenlemeler yapabilmesi için bilmesi gereken bazı bilgilere vardır bunlar; ? Yıl ortası nüfus (Hesaplama sonucu bulunur) ? Genç nüfus ? Yaşlı nüfus ? Orta yaşlı nüfus


8. Soru

Nüfusun sayımları hangi yöntemler ile yapılmaktadır?

Cevap

Nüfus sayımları iki farklı yöntemle yapılmaktadır. Bunlar, ? De facto, sayım anında bireylerin bulundukları bölge içerisinde sayılmasıdır. ? De jure, sayım anında bireylerin bulundukları bölge içerisinde değil sürekli oturma yerlerindeki nüfusta sayılması yöntemidir.


9. Soru

Hız ve Oran nedir?

Cevap

Hız, sağlık olaylarının belirli bir bölgede görülme sıklığını belirlemek için kullanılır. Oran ise bir olayın diğerine göre ne boyutta olduğunu ifade eder.


10. Soru

Sağlık kurumları için Doğumlara ilişkin istatistiklerin önemi nedir?

Cevap

Hastane hizmetlerinin değerlendirilmesinde, bölgeler ve ülkeler arası karşılaştırmalarda bebek doğum ve ölüm istatistikleri en önemli sağlık göstergesidir. Bölgeye sağlık hizmeti verecek yönetici ve personelin Canlı doğumFetüs Ölümü-Erken fetüs ölümü-Geç fetüs ölümü – Prematüre Doğum-Normal Doğum-Sürmatüre doğum gibi bilgilere ihtiyaç duyar.


11. Soru

Doğum türleri nelerdir nasıl sınıflandırılır?

Cevap

Doğum türleri aşağıda belirtildiği gibi tanımlanır. ? Canlı Doğum, çocuğun doğduğu andan itibaren en az birkaç dakika yaşadığı, ağlama, nefes alma ve hareket etme gibi hayat belirtileri gösterdiği doğumdur. Diğer bir ifade ile gebelik süresini dikkate almadan anne vücudundan ayrıldığı anda soluk alan, kalp atımı, kordonda nabız ve çizgili adalelerin hareketi gibi herhangi bir yaşam belirtisi gösteren gebelik sanucuna canlı doğum denir. ? Fetüs Ölümü (Ölü doğum) ise gebelik süresini dikkate almadan anne vücudundan ayrıldığı anda soluk almayan, kalp atımı, kordonda nabız ve çizgili adalelerin hareketi gibi herhangi bir yaşam belirtisi göstermeyen gebelik sonucuna ölü doğum adı verilir. ? Erken Fetüs Ölümü (Düşük) : Gebelik süresi 28 haftadan az olan fetüs ölümüdür. ? Geç Fetüs Ölümü (Ölü Doğum) : Gebelik süresi 28 haftadan çok olan fetüs ölümüdür. ? Prematüre Doğum: Gebelik süresi 37 haftadan (259 günden) az olan canlı doğum ? Normal Doğum: Gebelik süresi 38-42 hafta arası olan canlı doğum ? Sürmatüre Doğum (Gecikmiş doğum, sürmatürasyon): Gebelik süresi 42 haftadan fazla olan canlı doğumdur.


12. Soru

Orta Yaşlı nüfus nedir?

Cevap

0-14 yaş nüfusu tüm topluma oranlandığında %30- 40, 15-64 yaş nüfusu %50-60, 65+ yaş nüfusu ise %5-9 oranlarında yoğunluğa sahip olan bölgelere orta yaşlı nüfus adı verilir. Kalkınmakta olan ülkelerin nüfus yapıları bu formdadır.


13. Soru

Nüfus Pramidi nedir?

Cevap

Nüfus piramidi, nüfusun yaş ve cinsiyet yapısını incelemeyi sağlayan grafiksel bir yöntemdir. Farklı iki cinsiyete ait aynı yaş grubundaki verileri, toplam nüfus içindeki yoğunluğu dikkate alarak karşılaştırma olanağı sağlar.


14. Soru

Hastalık Riskleri nelerdir?

Cevap

Önlenebilir bazı hastalıklardan toplumu koruyabilmek için bazı hastalıkların risklerini belirleyip, halk sağlığı, aile hekimliği birimleri veya çeşitli toplantılarla ile toplum bilgilendirilir. Hastalık risklerine ilişkin hesaplamalar için Göreli risk oranı-Odds Oranı- Atfedilen risk oranı gibi hesaplamalara ihtiyaç duyulur.


15. Soru

Sağlık kurumlarında Evlenme istatistiklerinin önemi nedir?

Cevap

Sağlık kurumları yöneticisi hizmet verdiği toplumdaki evlenmelerle ilgili olarak ana ve çocuk sağlığı, aile planlaması, aşılama hizmetleri v.b. hizmetleri düzenlemelidir.


16. Soru

Evlenmelerle ilgili Hız ve oranlar nasıl nelerdir?

Cevap

Evlenmelerle ilgili olarak sıklıkla kullanılan hızlar; ? Genel evlenme hızı ? Evlenebilecek Yaşa özel evlenme hızı ? Kadınlara özel evlenme hızı ? Erkeklere özel evlenme hızı şeklinde sıralanabilir.


17. Soru

Cinsiyete Özel Boşanma Hızı (CÖBH) nasıl hesaplanır?

Cevap

Bir yıl içerisinde olan boşanma sayısının o yıla ait kadın ya da erkek yıl ortası nüfusuna bölünmesi ile elde edilir. Binde olarak ifade edilir. Aşağıdaki şekilde hesaplanır. CÖBH = Bir yıl içerisindeki boşanma sayısı / O yıla ait X cinsiyet yıl ortası nüfusu (ya da X cinsiyette evli nüfus) x1.000


18. Soru

Yaşlı nüfus nedir?

Cevap

Ülkelerin veya bölgelerin nüfusları, belli yaş gruplarındaki insanların yoğunluklarına göre farklı isimlerle anılmaktadır. Eğer, 65 ve daha üzeri yaştaki insanlar (65+), toplumun %10’undan fazla ise bu tür toplumların nüfus yapısına yaşlı nüfus adı verilmektedir. Endüstriyel toplumların nüfus yapıları yaşlı nüfusa örnek olarak verilebilir.


19. Soru

Yaşam Tabloları nelerdir?

Cevap

Belirli bir yaş ya da yaş grubu içerisindeki bireylerin sahip oldukları ölüm risklerini, ölüm istatistikleri aracılığı ile değerlendiren ve bireylerin beklenen yaşam sürelerini belirlemeyi amaçlayan tablolardır.


20. Soru

Doğumlarla ilgili hız ve oranlar nelerdir?

Cevap

Kaba doğum hızı, Genel doğurganlık hızı, Yaşa özel doğurganlık hızı, Evli kadınlara özel doğurganlık hızı, Toplam doğurganlık hızı hesaplamalar ile bulunabilir.


21. Soru

Boşanmalarla İlgili Hız ve Oranlar nelerdir?

Cevap

Kaba boşanma hızı-Genel boşanma hızı-cinsiyete göre boşanma hızı gibi hesaplamalar yapılır.


22. Soru

Sağlık kurumlarında boşanma istatistiklerinin önemi nedir?

Cevap

Sağlık kurumları yöneticisi, boşanmaların sık olduğu bölgelerde, boşanan çiftlerin ve çocuklarının ruhsinir hastalıkları tedavilerinin planlanması ve düzenlenmesi, psikolojik danışmanlıkların arttırılması ve sağlıklı birey, aile ve toplum yapısının oluşturulması ve korunması çabalarını desteklemelidir. Bunun için illere göre, yaşlara göre, çocuk sayılarına göre davayı açan taraflara göre boşanmalar hakkında bilgilere ihtiyaç duyar.


23. Soru

Nüfusla ilgili Hız ve Oranlar nelerdir?

Cevap

Sağlık kurumu yöneticisi, nüfusun bölgedeki dağılımı, hizmet verilen bölgedeki nüfusun yoğunluğunu ,kadın-erkek oranını, bölgedeki nüfus artış hızını, nüfusun yaşa ve cinsiyete göre dağılımını bilmek zorundadır. Bazı hız ve oranlara ait başlıklar şunlardır. ? Nüfus yoğunluğu ? Nüfus artış hızı ? Cinsellik oranı


24. Soru

Sağlık alanında kullanılan istatistiksel yöntemlerin temel amaçları nelerdir?

Cevap

Sağlık alanında kullanılan istatistiksel yöntemlerin temel amacı;

  • Bölgenin uzun, orta ve kısa vadede sağlıkla ilgili hizmet planlamasını yapmak,
  • Sağlık kurumlarındaki tedavi hizmetlerinin aksamadan yürümesini sağlamak, doktor ve personel sayısını düzenlemek,
  • Sağlık kurumlarındaki hastaların bakım ve tedavi hizmetlerinin sürekliliğini sağlamak, toplum dinamiklerine göre yeniden düzenlemek ve değerlendirmek,
  • Sağlık kurumlarında verilen hizmetin kalitesini arttırmak,
  • Belirli aralıklarla, doktor, yardımcı sağlık personeli, hasta ve hasta yakınlarının bilgi, tutum ve davranışlarını araştırarak sağlık hizmetlerinin en iyi şekilde yürütülmesini sağlamak,
  • Yapılacak olan bilimsel çalışmalara en doğru bilgiyi sağlamak, bu çalışmalara yol göstermek,
  • Sağlık çalışanlarının, kendi alanlarında yayınlanan güncel bilimsel çalışmaları değerlendirebilmesini sağlamaktır.

25. Soru

Nüfus sayımı nedir?

Cevap

Nüfus, belirli bir zamanda sınırları belirlenmiş bir bölgede yaşayan insan sayısı olarak tanımlanabilir. Bir ülkenin ya da bölgenin sağlık ile ilgili istatistiklerinin, hız ve oranlarının hesaplanmasında bölgenin nüfusu ve nüfusun yapısal özelliklerinden yararlanılmaktadır. Bölgede belirli bir zamandaki yaşayan bireylerin sayılarak çeşitli özelliklerinin kaydedilmesi işlemine nüfus sayımı denir.


26. Soru

De facto nüfus ayım yöntemi nedir?

Cevap

De facto, sayım anında bireylerin bulundukları bölge içerisinde sayılmasıdır.


27. Soru

De jure nüfus sayım yöntemi nedir?

Cevap

De jure, sayım anında bireylerin bulundukları bölge içerisinde değil sürekli oturma yerlerindeki nüfusta sayılması yöntemidir.


28. Soru

Yaşlı nüfus nedir?

Cevap

Ülkelerin veya bölgelerin nüfusları, belli yaş gruplarındaki insanların yoğunluklarına göre farklı isimlerle anılmaktadır. Eğer, 65 ve daha üzeri yaştaki insanlar (65+), toplumun %10’undan fazla ise bu tür toplumların nüfus yapısına yaşlı nüfus adı verilmektedir. Endüstriyel toplumların nüfus yapıları yaşlı nüfusa örnek olarak verilebilir.


29. Soru

Genç nüfus nedir?

Cevap

15 yaş altı nüfusun, genel nüfus içerisindeki oranı yüksek ise bu tür toplumların nüfus yapısına genç nüfus adı verilir. Özellikle bu oran %40’ın üzerinde ise bu tür toplumlara genç nüfuslu toplumlar denir. Genellikle geri kalmış ülkeler ya da bölgelerin nüfusları bu özelliği taşımaktadır.


30. Soru

Orta yaşlı nüfus nedir?

Cevap

0-14 yaş nüfusu tüm topluma oranlandığında %30-40, 15-64 yaş nüfusu %50-60, 65+ yaş nüfusu ise %5-9 oranlarında yoğunluğa sahip olan bölgelere orta yaşlı nüfus adı verilir. Kalkınmakta olan ülkelerin nüfus yapıları bu formdadır.


31. Soru

Nüfus piramidi nedir?

Cevap

Nüfus pramidi, nüfusun yaş ve cinsiyet yapısını incelemeyi sağlayan grafiksel bir yöntemdir. Aynı zamanda nüfusun yaş ve cinsiyet yapısını bir zaman dilimi içerisinde değerlendirme olanağı sağlamaktadır. Bu grafiksel yöntemde nüfusun yaşa ve cinsiyete göre dağılımı beşerli yaş gruplarına göre gösterilir. 0-4 yaş grubu tabanda, 90+ yaş grubu tavanda olacak şekilde artan beşli yaş grupları yukarıya doğru orantılı olarak yatay dikdörtgen çubuklar dizilerek çizilmektedir. Farklı iki cinsiyete ait aynı yaş grubundaki verileri, toplam nüfus içerisindeki yoğunluğunu da dikkate alarak karşılaştırma olanağı sağlar. Nüfus pramitleri ülkelerin sosyo-ekonomik yapıları hakkında da önemli bilgiler vermektedir. Aşağıda Şekil 4.1’de nüfus piramitlerine ilişkin bazı örnekler verilmiştir.


32. Soru

Evlenmelerle ilgili olarak sıklıkla kullanılan hızlar nelerdir?

Cevap

Evlenmelerle ilgili olarak sıklıkla kullanılan hızlar aşağıdaki gibi sıralanabilir.

  • Genel Evlenme Hızı
  • Evlenelebilecek Yaşa Özel Evlenme Hızı
  • Kadınlara Özel Evlenme Hızı
  • Erkeklere Özel Evlenme Hızı

33. Soru

Genel evlenme hızı nasıl hesaplanır?

Cevap

Belirli bir yıl içerisindeki evlenme sayısının o yıla ait yıl ortası nüfusa bölünmesi ile hesaplanır. Binde olarak yorumlanır.


34. Soru

Erkeklere özel evlenme hızı nasıl hesaplanır?

Cevap

Belirli bir yıl içerisindeki evlenen erkek sayısının o yıla ait evlenebilecek yaşta olan erkeklerin yıl ortası nüfusuna bölünmesi ile hesaplanır. Binde olarak yorumlanır.


35. Soru

Kadınlara özel evlenme hızı nasıl hesaplanır?

Cevap

Belirli bir yıl içerisindeki evlenen kadın sayısının o yıla ait evlenebilecek yaşta olan kadınların yıl ortası nüfusuna bölünmesi ile hesaplanır. Binde olarak yorumlanır.


36. Soru

Boşanmalarla ilgili hız ve oranlar nelerdir?

Cevap

  • Kaba Boşanma Hızı (KBH)
  • Genel Boşanma Hızı (GBH)
  • Cinsiyete Özel Boşanma Hızı (CÖBH)
  • Yaşa ve Cinsiyete Özel Boşanma Hızı (YCÖBH)


37. Soru

Canlı doğum nedir?

Cevap

Canlı Doğum, çocuğun doğduğu andan itibaren en az birkaç dakika yaşadığı, ağlama, nefes alma ve hareket etme gibi hayat belirtileri gösterdiği doğumdur. Diğer bir ifade ile gebelik süresini dikkate almadan anne vücudundan ayrıldığı anda soluk alan, kalp atımı, kordonda nabız ve çizgili adalelerin hareketi gibi herhangi bir yaşam belirtisi gösteren gebelik sanucuna canlı doğum denir.


38. Soru

Fetüs Ölümü (Ölü doğum) nedir?

Cevap

Fetüs Ölümü (Ölü doğum) ise gebelik süresini dikkate almadan anne vücudundan ayrıldığı anda soluk almayan, kalp atımı, kordonda nabız ve çizgili adalelerin hareketi gibi herhangi bir yaşam belirtisi göstermeyen gebelik sonucuna ölü doğum adı verilir.


39. Soru

Erken Fetüs Ölümü (Düşük) nedir?

Cevap

Erken Fetüs Ölümü (Düşük) : Gebelik süresi 28 haftadan az olan fetüs ölümüdür.


40. Soru

Geç Fetüs Ölümü (Ölü Doğum) nedir?

Cevap

Geç Fetüs Ölümü (Ölü Doğum) : Gebelik süresi 28 haftadan çok olan fetüs ölümüdür.


41. Soru

Prematüre Doğum nedir?

Cevap

Prematüre Doğum: Gebelik süresi 37 haftadan (259 günden) az olan canlı doğum


42. Soru

Sürmatüre Doğum nedir?

Cevap

Sürmatüre Doğum (Gecikmiş doğum, sürmatürasyon): Gebelik süresi 42 haftadan fazla olan canlı doğumdur.


43. Soru

Prevalans hızı nedir?

Cevap

Prevalans hızı: İnceleme süresi (period) içinde mevcut hasta sayısının (eski ve yeni olgular dahil olmak üzere) risk altındaki nüfusa bölünmesiyle elde edilen hastalık hızıdır. Bir hastalığın o toplumda görülme sıklığı olarakta ifade edilir. Prevalans hızı, genellikle kronik hastalıkların görülme sıklıklarını ifade etmekte kullanılmaktadır.


Yukarı Git

Sosyal Medya'da Paylaş

Facebook Twitter Google Pinterest Whatsapp Email