İşletmelerde Karar Verme Teknikleri Dersi 2. Ünite Sorularla Öğrenelim

Karar verme işlemi nasıl tanımlanmaktadır?

Karar verme, birden çok seçenek içinden seçim yapma işlemi olarak tanımlanmaktadır. 

İyi bir kararın sahip olması gereken özellikler nelerdir?

İyi bir karar, benzer problemler ile karşı karşıya kalan iki farklı yöneticinin aynı seçenekler ve aynı
ortamlar altında aynı kararı vermesi ile özdeştirilebilir. Karar vericinin çevresindekilerin de alınan kararı iyi olarak nitelendirmeleri beklenir.

İyi bir karar için karar vericilerin hangi özelliklere sahip olmaları gerekmektedir?

Karar vericilerin etkin ve rasyonel olmaları, problemin mali boyutunu iyi analiz etmiş olmaları, geleceğe dönük bir analiz yapmış olmaları gerekir. Karar vermeye, genel olarak bir problem çözme süreci gözüyle bakılabilir.

Karar problemleri, kararı etkileyecek doğal durumlar hakkında sahip olunan bilgi düzeyine göre nasıl sınıflandırılır?

Karar problemleri, kararı etkileyecek doğal durumlar (çevresel faktörler) hakkında sahip olunan bilgi düzeyine göre belirlilik, belirsizlik ve risk ortamında karar verme olarak sınıflandırılır.

Belirsizlik kavramı nasıl bir durumu nitelendirmektedir?

Belirsizlik, doğal durumların ortaya çıkışlarına ilişkin karar vericinin herhangi bir olasılık değerine sahip olmadığı durumdur. Doğal durumların ortaya çıkışlarına ilişkin herhangi bir olasılık değerine sahip olmadan karar verme işlemi yürütülür ise karar verme
sürecine belirsizlik ortamında karar verme adı verilir.

Belirsizlik ortamında karar verme durumunda bulunan bir karar vericinin kullanabileceği teknikler nelerdir?

Belirsizlik ortamında karar verme durumunda bulunan bir karar vericinin kullanabileceği teknikler; iyimserlik, kötümserlik ve uzlaşma ölçütlerini temel almaktadır. Bu ölçütler genel olarak karar vericinin içinde bulunduğu psikolojik durumu yansıtacak şekilde tasarlanmış ölçütlerdir.

Karar vermede iyimserlik ölçütü yaklaşımı ne anlama gelmektedir?

İyimserlik ölçütü yaklaşımında, karar verici hangi karar alternatifini seçerse seçsin, strateji matrisinin satırlarında yer alan her karar alternatifinin en yüksek kazanç (ya da en düşük maliyet) değerini elde edeceğini düşünür.

İyimserlik ölçütü yaklaşımına göre karar verici kazanç yapılı bir problem üzerinde çalıştığında nasıl bir yol izler?

Karar verici kazanç yapılı bir problem üzerinde çalıştığında, her karar alternatifi için strateji matrisinin satırlarında yer alan en büyük değerleri seçer ve bu değerler arasından en büyük değerli olan karar alternatifini en iyi karar olarak benimser.

İyimserlik ölçütü yaklaşımına göre karar verici maliyet yapılı bir problem üzerinde çalışırken nasıl bir yol izler?

Karar verici maliyet yapılı bir problem üzerinde çalıştığında her karar alternatifi için strateji matrisinin satırlarında yer alan en küçük değerleri seçer ve bu değerler arasından en küçük değerli olan karar alternatifini en iyi karar olarak benimser.

Kötümserlik ölçütünde nasıl bir felsefe benimsenir?

Kötümserlik ölçütünde “benim için hep kötü durumlar ortaya çıkar” felsefesi benimsenir.

Kötümserlik ölçütü nasıl bir karar verme yaklaşımıdır?

Kötümserlik ölçütü yaklaşımında karar verici hangi karar alternatifini seçerse seçsin, strateji matrisinin satırlarında yer alan her bir karar alternatifine ilişkin en düşük kazanç değerini elde edeceğini ya da en yüksek maliyet değerine katlanacağını düşünür.

Kötümserlik ölçütüne göre kazanç yapılı bir problem üzerinde çalışan bir karar verici nasıl bir yol izler?

Karar verici kazanç yapılı bir problem üzerinde çalıştığında, her bir karar alternatifi için önce strateji matrisinin satırlarında yer alan en düşük değerleri seçer daha sonra bu değerler arasından en büyüğüne sahip değeri olan karar alternatifini en iyi karar olarak benimser

Kötümserlik ölçütüne göre maliyet yapılı bir problem üzerinde çalışan karar verici nasıl bir yol izler?

Karar verici maliyet yapılı bir problem üzerinde çalıştığında ise her bir karar alternatifi için strateji matrisinin satırlarında yer alan en büyük değerleri seçer ve bu değerler arasından en küçüğüne sahip değeri veren karar alternatifini en iyi karar olarak belirler.

Karar vermede uzlaşma ölçütü ne amaçla ortaya atılmıştır?

Hurwicz, uzlaşma ölçütünü, karar probleminin doğasına ve karar vericinin içinde bulunduğu psikolojik duruma ilişkin daha esnek davranması amacı ile iyimserlik ve kötümserlik ölçütlerini karar vericinin bir arada kullanmasına imkân tanıyan bir ölçüt önermiştir.

Uzlaşma ölçütüne göre karar vericinin iyimserlik düzeyi nasıl belirlenir?

Uzlaşma ölçütü adı verilen bu ölçütte karar vericinin iyimserlik düzeyini belirleyen bir katsayı bulunur. Karar vericinin iyimserlik düzeyi a ile gösterilir ve a’nın 0 ile 1 aralığında değerler aldığı varsayılır. a 1’e eşit olduğunda karar verici iyimser, 0’a eşit olduğunda ise karar verici kötümserdir.

Risk ortamında karar verme ne anlama gelmektedir?

Bir karar probleminde doğal durumların hangi değerleri hangi olasılıkla alabileceği biliniyor ise karar verici, benimsediği stratejiye göre elde etmek istediği durumun (gelir, kâr, maliyet vb.) riskini ölçebiliyor demektir. Diğer bir ifadeyle karar verici doğal durumların ortaya çıkma olasılıklarını biliyorsa risk ortamında karar veriyordur

Doğal durumların ortaya çıkma olasılıklarının biliniyor olmasının karar vericiye sağlayacağı en büyük avantaj nedir?

Doğal durumların ortaya çıkma olasılıklarının biliniyor olmasının karar vericiye sağlayacağı en büyük avantaj, karar vericinin benimsediği karar alternatifine göre elde etmeyi beklediği kazanç/maliyet için ne kadarlık bir riske girdiğini hesaplayabiliyor olmasıdır.

Risk ortamında karar verme sürecinde nasıl bir yol izlenir?

Risk ortamında karar verme sürecinde, strateji matrisi içerisinde yer alan tüm doğal durumların gerçekleşme şansına ilişkin bir olasılık değerinin mutlaka tanımlanması ve tüm doğal durumların olasılıklar toplamının da 1’e eşit olması gerekir. Doğal durumların ortaya çıkma/gerçekleşme olasılıkları belirlendikten sonra, bu olasılıklar strateji matrisine eklenir. Daha sonra da b en iyi beklenen değer veya en büyük olasılık ölçütlerinden bir tanesi kullanılarak, en iyi kararın hangisi olduğu tespit edilir

En iyi beklenen değer ölçütü nasıl hesaplanır?

En iyi beklenen değerin hesaplanması için, her bir karar alternatifinde yer alan sonuçlar ilgili doğal durum olasılıkları ile çarpılır, daha sonra bu çarpım değerleri her satır için toplanarak ilgili karar alternatifi için beklenen kazanç veya maliyet değeri hesaplanmış olur. Daha sonra karar alternatifleri için hesaplanan beklenen değerlerin kazanç yapılı problemlerde en büyük değerli olanına, maliyet yapılı karar problemlerinde ise en küçük değerli olanına ilişkin karar alternatifi en iyi karar olarak tanımlanır.

En iyi beklenen değer ölçütüne göre kazanç yapılı ve maliyet yapılı problemlerde nasıl bir yol izlenir?

Daha sonra kazanç yapılı karar problemlerinde, her bir karar alternatifi için tespit edilen B(Ai) değerlerinden en büyüğüne sahip olan karar alternatifi en iyi karar olarak belirlenir. Tersine maliyet yapılı karar problemi sözkonusu olduğunda her karar alternatifi için hesaplanan B(Ai ) değerlerinden en küçüğüne sahip olan karar alternatifi en iyi karar olarak benimsenir.

En büyük olasılık ölçütüne göre karar verme nasıl gerçekleşmektedir?

Risk ortamında karar verme durumunda olan bir karar verici, tüm doğal durumlar üzerinden hesaplama yapmak yerine ortaya çıkma şansı bir başka ifadeyle gerçekleşme olasılığı en yüksek olan doğal duruma göre hareket ettiğinde, en büyük olasılık ölçütüne göre karar vermiş olur.

En büyük olasılık ölçütüne göre karar probleminin kazanç yapılı olması durumunda nasıl bir yol izlenir?

Karar problemi kazanç yapılı ise, en yüksek olasılığa sahip doğal durum için karar alternatiflerinin sonuç değerlerinden en yükseğini veren karar alternatifi, en iyi karar olarak kabul edilir.

En büyük olasılık ölçütüne göre karar problemi maliyet yapılı ise nasıl bir yol izlenir?

Karar problemi maliyet yapılı ise, en yüksek olasılığa sahip doğal durum sonuçları içinde en küçük değeri veren karar alternatifi, en iyi karar olarak benimsenir.