Din Eğitimi ve Din Hizmetlerinde Rehberlik Dersi 4. Ünite Sorularla Öğrenelim

Çocuk gelişimine etki eden faktörler nelerdir?

Çocuğun bedensel, psikolojik ve sosyal gelişiminde her zaman, yakından uzağa doğru, çevresinin etkisi büyük olur. Çocuk, dinî açıdan sorumluluğun başlangıcı sayılan ergenlik dönemine ulaştığında, pek çok bakımdan gelişme göstermiş ve artık hayatın yükünü çekmeye kısmen hazır hale gelmiştir. Bedensel, psikolojik ve sosyal yönlerden olduğu gibi, çocuğun ahlâkî ve dinî gelişiminde de şüphesiz ailenin ve yakın çevresinin rolü büyüktür. Bu dönemde çocuğa sunulan din hakkındaki her şey ve bunların sunuluş şekli onun ileriki yaşamında dine olan yaklaşımını belirleyici etkiler yapacaktır.

Tüm yaşam boyu din eğitimi ve öğretiminde istenilen başarının sağlanabilmesi için

Tüm yaşam boyu din eğitimi ve öğretiminde istenilen başarının sağlanabilmesi için, bazı öğretim ilke ve yöntemlerinin bilinmesinde yarar vardır. Bu ilke ve yöntemler sayesinde din eğitimi ve öğretimi maksada daha çok hizmet eder hale gelecek ve daha verimli sonuçlar elde edilebilecektir.

İlke nedir?

: İlke; sözlükte, başka şeylerin kendisinden türediği ilk madde, öğe, unsur; temel düşünce, temel inanç; temel bilgi; her türlü tartışmanın dışında sayılan öncül, mebde, prensip ve doğru davranış kuralı olarak tarif edilir. Felsefi bir terim olarak ilke, zamansal, mantıksal, epistemolojik ya da ontolojik düzende ilk olana verilen addır.

Din eğitimi ve öğretiminde kullanılacak yöntem ve tekniklere esas teşkil eden ilkeler nelerdir?

Her alanda olduğu gibi din eğitimi alanında da eğitim sürecine ve niteliğine etki eden, din eğitimi ve öğretiminde kullanılacak yöntem ve tekniklere esas teşkil eden birtakım ilkeler bulunmaktadır. Bunlardan en önemlileri; bireysellik, bütünlük, açıklık ve amaca dönüklük ilkeleridir.

Bireysellik ilkesi nedir?

İnsan kişiliği, doğuştan getirdiği özelliklerin çevre ile girilen etkileşim sonucu geliştirilir ve yenilerinin eklenmesiyle şekillenir. Herkesin boyu, ağırlığı, saç ve göz rengi, zekâsı ve toplumsal özellikleri farklıdır; biri diğeri ile aynı değildir. Bu farklılaşma, kişinin bedensel, zihinsel, duygusal, toplumsal, ahlâkî ve dinî özelliklerinde de görülür.

Bireysel farklılıkların genel nitelikleri nelerdir?

Bireysel farklılıkların bir kısmı gelişimseldir; yani kişinin bulunduğu yaşın gelişim özelliklerinden kaynaklanır. Yedi yaşındaki bir çocuk ile on beş yaşındaki bir gencin ya da kırk yaşındaki bir yetişkinin bedensel, zihinsel ve duygusal farklılıklarını buna örnek olarak verebiliriz. Bu farklılıklar her zaman gelişimsel olmayabilir. İnsanların zihinsel, duygusal ve bedensel potansiyelleri yaratılış itibariyle de farklılık gösterir. Yani zekâ düzeyleri, duygu durumları ve yetenek alanları gibi doğuştan getirilen farklılıkları görmek mümkündür. Aynı yaş düzeyinde olup ve aynı koşullarda yetiştiği halde bu özellikleri itibariyle birbirinden farklılaşan bireyler de bulunmaktadır.

Çevresel etkilerle oluşan bireysel farklılıkları açıklayınız.

Bireysel farklılıkların başka bir kısmı da çevresel etkilerle oluşur. Aynı yaşlarda ve birbirine yakın gelişimsel özelliklere sahip oldukları halde birbirinden farklı çevrelerde yaşayan insanlar, bulundukları yerin şartlarından etkilenirler. Dinî ve kültürel farklılıklar, iklim koşulları, toplumsal yapı ve sosyal hayat, gelenek ve görenekler ve daha pek çok şey, çevresel etkiler kapsamında sayılabilecek hususlardır. Birey, içinde yaşadığı çevrenin bu şartlarından zamanla etkilenir. Çevresel faktörlerin birey üzerindeki etkisi, bizi, farklı çevrelerin farklı özelliklere sahip bireyler ortaya çıkaracağı sonucuna götürür

Bütünlük nedir?

Bütünlük, genel anlamda, her şeyin, bir başka şeyle ilişkili ve bağlantılı olduğu düşüncesinden kaynaklanır. Eğitimde bütünlük, öğrencinin bedensel, zihinsel, duygusal, ahlâkî ve toplumsal yönleriyle bir bütün olarak ele alınması, birine önem verilirken diğerinin ihmal edilmemesi gerektiğini ifade eder. Bütünlük, bireyin farklı bütün yönlerini eğitmeyi ifade eden bir kavram olduğu gibi, aynı zamanda toplumun bütün fertlerini eğitmeyi ifade eden bir kavram olarak da görülmelidir.

Din eğitimi açısından bütünlük kavramını açıklayınız

Din eğitimi açısından bütünlük, insanı sadece bir kaç yönü ile değil, bütün fıtrî kabiliyetlerini geliştirmeyi ifade eden bir kavramdır. Din eğitimi ve öğretimi de ne sadece zihinsel bir çaba, ne sırf duygusal bir ifade ve ne de bedensel bir hareket ile gerçekleşebilecek bir faaliyet olacaktır. Belki bunların tamamını içine alan, insanın hem aklî melekelerini, hem duygusal motivasyon gücünü hem de beden terbiyesini gerektiren bir uğraş olacaktır.

Açıklık ilkesi nedir?

İnsanın, çevreden gelen etkileri ya da mesajları doğru algılaması ve eksiksiz bir şekilde anlamlandırabilmesi için, iletilerin net, mesajların açık ve anlatılanların anlaşılır olması gerekir. Soyut konular, mümkünse somut örneklerle açıklanmalıdır

Açıklık ilkesinde eğitimcinin yapması gerekenler nelerdir?

Eğitimci, zihnindeki bilgiyi ve gönlündeki duyguyu muhatabı ile paylaşırken üstü kapalı ifadelerden, anlaşılmaz terkiplerden, soyut ifadelerden mümkün oldukça kaçınmalıdır. Yine o, ders konusunu işlerken ve düşüncelerini ifade ederken, öğrencinin seviyesine dikkat etmeli, onun bildiği kelimelerle ve onun kavrayabileceği cümlelerle anlatmayı tercih etmeli, onun yakın çevresinden ve yaşantılarından örnekler vererek anlatılanları anlaşılır kılmayı bilmelidir. Konuları anlatırken, somuttan soyuta, bilinenden bilinmeyene, yakından uzağa doğru bir yaklaşım sergilemeli ve tedrici bir yol izlemelidir.

Amaca dönüklük ilkesi nedir?

Her eğitim sisteminin mutlaka birtakım amaçları ve gerçekleştirmek istediği hedefleri vardır. Eğitim faaliyetleri belli bazı amaçlar doğrultusunda yapılırlar. Nasıl bir insan yetiştireceğiz, hangi dinî ve ahlâkî özellikleri kazandıracağız gibi sorulara önceden cevap verilmeksizin, bir eğitim faaliyetinin planlanması ve uygulanması mümkün değildir. Herhangi bir eğitim etkinliğinin, önceden belirlenen amaçlar doğrultusunda yapılması esastır

Eğitim öğretimde kalıcı yaşantılar kazandırmanın yolu nedir?

Eğitim öğretimde kalıcı yaşantılar kazandırmanın yolu, genelden özele doğru amaçlar belirlenmesinden ve öğretmenin neyi, niçin öğreteceğini açıkça bilmesinden geçer. Eğitim öğretimde amaçlardan sadece öğretmenin değil, öğrencilerin de haberdar olması son derece önemlidir. Böylece öğrenci de kendisine kazandırılmak istenen davranışlar hakkında bilgi sahibi olacak ve bu sayede öğrenmesi kolaylaşacaktır.

Yöntem ve öğretim yöntemleri nedir?

Genel anlamda yöntem, hedefe ulaşmada izlenen en kısa yol olarak tanımlanır. Eğitim öğretim sürecinde, öğrenme olayını gerçekleştirmek amacıyla başvurulan tüm yollara da öğretim yöntemleri denir

Uygun öğretim yöntemlerinin kullanılması ne gibi faydalar sağlar?

Öğretim yöntemleri, eğitim hedeflerinin gerçekleştirilmesinde ve eğitim durumlarının düzenlenmesinde çok önemli bir yere sahiptir. Uygun öğretim yöntemleri kullanılması durumunda, öğrenmeler daha kısa sürede ve daha kolay bir şekilde gerçekleşir, daha kalıcı olurlar. Öğretim yöntemlerinin belirlenmesi ve seçiminde ise daha önceden benimsenen öğretim stratejileri etkili olur.

Strateji nedir?

Strateji, bir amacı gerçekleştirmek için işe koşulan yöntem, teknik ve taktiklerin bütününü ifade eden bir kavramdır.

Öğretim stratejileri nedir?

Eğitim durumlarının düzenlenmesi, yüzlerce araç- gereç ve onlarca yöntem ya da tekniğin değişik biçimlerde bileşenlerine göre yapılabilir. Bunlardan bir kısmının tercih edilmesini ve belli bileşenlerle oluşmasını gerektiren yaklaşımlar öğretim stratejileri terimi ile ifade edilir.

Öğretim stratejilerinin belirlenmesi nelere imkân sağlar?

Öğretim yaklaşımları olarak da bilinen öğretim stratejilerinin genel olarak belirlenmesi, kullanılacak araç- gereçlere, yöntem ve tekniklere belli ölçülerde işaret eder ve belli öğrenme ve öğretme durumları için daha uygun seçimler yapmamıza imkân verir.

İnsanlık tarihi boyunca başvurulan belli başlı öğretim stratejileri hangileridir?

Sunuş yoluyla öğretim stratejisi, buluş yoluyla öğretim stratejisi ve araştırma yoluyla öğretim stratejisi insanlık tarihi boyunca başvurulan belli başlı öğretim stratejilerindendir.

Sunuş yoluyla öğretim stratejisi nedir?

Sunuş yoluyla öğretim stratejisi, açıklayıcı, yorumlayıcı bir yaklaşımla kavram ve genellemelerin öğretildiği, konunun öğretmen tarafından öğrenmeye en uygun şekilde organize edilerek sunulduğu, öğretmen- öğrenci arasında yoğun bir etkileşimin yaşandığı bir öğretim stratejisidir. Sunuş yoluyla öğretme yaklaşımında, öğretmen öğrencilerin derse aktif bir şekilde katılımını sağlamaya çalışır. Konunun takdiminde ağırlık sözel ifadelerde olmakla birlikte çeşitli örnekler, resimler ve şemalarla farklı duyu organlarına da hitap etmeye önem verilir. Sunuş yoluyla öğretimde, genelden özele doğru bir yol izlenir.

Sunuş yoluyla öğretim stratejisi hangi durumlarda tercih edilir?

Herhangi bir konu ile ilgili ön öğrenmelerin yeterli olmadığı ve konunun yeni öğrenilmeye başlandığı durumlarda, birçok kavram arasındaki ilişkilerin kurulması gerektiği ve kavramlar ile ilgili yeterli bilgiye sahip olunmadığı durumlarda, sunuş yoluyla öğretim stratejisi tercih edilir.

Buluş yoluyla öğretim stratejisi nedir?

Buluş yoluyla öğretim stratejisi, bireyin kendi deneyimleri yoluyla yaparak ve yaşayarak öğrenmeyi önceleyen bir yaklaşımdır. Keşif yoluyla öğretme yaklaşımı olarak da bilinen bu öğretim stratejisinin uygulanmasında tümevarımcı bir mantık izlenir. Öğrencinin, kendi etkinlikleri ve gözlemlerine dayalı olarak bir yargıya varması teşvik edilir. Öğrencinin kendi kendine öğrenmesi teşvik edilir. Bununla birlikte başarıyı artırmak için öğretmenin yönlendirici rolüne ihtiyaç duyulur. Buluş yoluyla öğretme yaklaşımında öğrenci, kendisine sunulan örneklerden yola çıkarak, öğretmenin rehberliğinde kavramlara ve genellemelere kendisi ulaşır.

Buluş yoluyla öğretim stratejisi hangi durumlarda tercih edilir?

Öğrenmeyi öğretme, sorun çözme becerisini geliştirme, uygulama, analiz ve sentez gibi üst düzey bilişsel davranışları kazandırmak hedeflendiğinde, öğrenci etkinliğine dayalı bir öğrenmenin gerçekleşmesi istendiğinde bu öğretim stratejisi tercih edilebilir.

Araştırma-inceleme yoluyla öğretim stratejisi nedir?

Araştırma-inceleme yoluyla öğretim stratejisi, öğrencinin bir problem durumu ile karşı karşıya getirilerek çözmeleri için harekete geçmelerini, araştırma ve inceleme yoluyla sonuca ulaşmalarını amaçlayan bir yaklaşımdır. Bu yaklaşımda, öğrenci problemi tanımlar, problemin çözümü için denenceler (muhtemel çözüm yolları) düşünür, bu denencelerin doğru olup olmadıklarını tespit etmek için veri toplar ve bu verileri değerlendirmek suretiyle sonuca ulaşır.

Araştırma-inceleme yoluyla öğretim stratejisi hangi durumlarda tercih edilir?

Öğrencilerin ilgi ve merak duygularının harekete geçirilerek problem çözme becerilerinin geliştirilmesi amaçlandığında, öğrenci merkezli bir öğrenme gerçekleştirilmek istendiğinde bu öğretim stratejisi tercih edilebilir.

Yöntem seçimini etkileyen faktörler nelerdir?

Eğitim-öğretim faaliyetlerinde kullanılabilecek yöntemlerin seçiminde bazı faktörlerin rol oynadığı bilinen bir gerçektir. Bunlar; dersin muhtevası, öğrencilerin özellikleri, öğretmenin özellikleri, zaman maliyet ve fiziksel imkânlar gibi faktörlerdir.

Dersin içeriği yöntem seçimini ne şekilde etkiler?

Her öğretim metodu her derse ve her konuya uygun olmayabilir. Bazı konular, özellikle bazı yöntemlerin kullanılmasını gerektirebilir. Örneğin, dinî mekânların tanıtımı, ibadetlerin nasıl yapılacağı, inanç esaslarının öğretimi konularının her biri için ilk akla gelebilecek yöntemler farklıdır. Dinî mekânların tanıtımı için gözlem gezisi, ibadetlerin nasıl yapılacağı konusu için gösterip yaptırma, inanç esaslarının öğretimi için ise anlatım ve soru cevap en uygun yöntemler olacaktır

Öğrencilerin özelliklerinin yöntem seçimine etkisi nedir?

İnsanların ilgileri, ihtiyaçları, anlayış düzeyleri, motivasyonları, kavrama kapasiteleri ve hızları da birbirinden farklılık gösterir. Öğretim yöntemleri, muhatabın bu özellikleri dikkate alınarak seçilmek durumundadır. Okul öncesi çocukların din ve ahlâk eğitiminde kullanılacak yöntemler ile ergenlik döneminde kullanılacak yöntemler aynı olmayacaktır. Okul öncesi çocukların eğitiminde, görsel ağırlıklı, etkinlik merkezli yöntemlerin tercih edilmesi daha uygun olacaktır. Ergenlik döneminde analiz ve sentez basamağında işlem yapmalarına imkân verecek tartışma veya problem çözme yöntemleri rahatlıkla kullanılabilecektir.

Öğretmenin özelliklerinin yöntem seçimine etkisi nedir?

Eğitim öğretim sürecinde öğretmen, konunun gerektirdiği ve öğrencilerin seviyelerine uygun yöntemleri seçip kullanmak durumundadır. Bununla birlikte, öğretmenin kişilik özellikleri, aldığı eğitim, içinde yetiştiği aile ve sosyo-ekonomik çevre vb. faktörler de öğretmenin yöntem seçimine etki edebilir. Bazı öğretmenler, ileri düzeyde iletişim ve yönetim becerilerine sahiptirler; dolayısıyla etkileşimli yöntemleri ustalıkla kullanabilirler. Bazıları ise daha geleneksel ve daha otoriter bir karaktere ve eğilime sahiptirler; bu yüzden öğretmen merkezli yaklaşımları ve yöntemleri benimser ve daha rahatlıkla kullanabilirler.

Zaman, maliyet ve fiziksel imkânların yöntem seçimine olan etkisini açıklayınız?

Bazı yöntemler, hem ders öncesinde uzun bir hazırlık, hem de ders sırasında çok zaman gerektirdiği için, kimi zaman ders konusunun daha kısa sürede işlenebilmesi maksadıyla belli öğretim yöntemleri tercih edilebilmektedir. Örneğin, anlatım yöntemi, sadece konunun tümüyle aktarımının önemsendiği durumlarda, zaman bakımından en ekonomik yöntem olduğu için başvurulan yöntemlerin başında gelir. Okulun teknolojik bazı imkânlara sahip olup olmaması, ders araç ve gereçlerinin bulunup bulunmaması da öğretim yönteminin seçiminde etkilidir.

Din eğitimi ve öğretiminde kullanılabilecek yöntemler nelerdir?

Anlatım yöntemi, soru-cevap yöntemi, grup tartışması yöntemi, problem çözme yöntemi, gösterip yaptırma yöntemi, gözlem gezisi yöntemi, örnek olay incelemesi yöntemidir.

Anlatım yöntemini açıklayınız.

Sözlü anlatıma dayalı birçok dersin, özellikle sosyal derslerin öğretiminde sıkça kullanılan ve neredeyse insanlık tarihi kadar eski bir yöntemdir. Genel olarak, konuları bir sıraya ve düzene göre anlatma ve açıklama metodu olarak bilinir. Takrir ve düz anlatım adlarıyla da anılan bu yöntem, sadece okullarda değil, toplumsal etkinliklerin büyük bir bölümünde vazgeçilmez konuşma ve öğretim yolu olarak kabul görmüş, geçmişte yüksek bir mevkie sahip olmuştur.

Eğitimcilerin anlatım yöntemine yaklaşımı nasıldır?

Eğitimcilerin çoğu, bu metodun olabildiğince az kullanılmasından yanadırlar. Hatta, öğrenciyi pasifleştirdiği, insanı adeta bilgileri emen bir sünger konumunda gördüğü, çoğu zaman öğrencilere soru sorma ve düşüncelerini açıklama fırsatı vermediği için, anlatım yönteminin en etkisiz yöntemlerden biri olduğunu ifade edenler de olmuştur. Halbuki anlatım yöntemi ustaca kullanıldığında oldukça faydalı olabilir ve başarılı sonuçlar ortaya çıkarabilir. Anlatım yöntemini, öğretmenin sürekli konuştuğu ve öğrencilerin de sessizce dinlemek zorunda oldukları bir yöntem olarak düşünmek doğru değildir.

Anlatım yönteminin kullanım alanları ve yaygınlığını açıklayınız.

İster kalabalık kitlelere hitap ederken ister daha küçük gruplarla ders işlerken, eskiden beri sıklıkla başvurulan bu yöntem, insanın konuşan bir varlık olmasından ötürü bundan sonra da sıklıkla kullanılan bir yöntem olmaya devam edecektir. Özellikle din eğitimi ve öğretiminde, yüzyıllardır cami kürsülerinden vaizler, minberlerden imam-hatipler, cemaate hitap ederken bu yöntemi kullanmışlardır. Günümüzde de aynı yöntem kullanılmaktadır; büyük ihtimalle gelecekte de kullanılmaya devam edecektir.

Anlatım yönteminin özellikleri nelerdir?

Anlatım yönteminin, din eğitimi ve öğretiminde çoğu zaman başvurulabilecek ve başarılı sonuçlar elde edilebilecek bir yöntem olduğunu söylemek mümkündür. Anlatım yöntemi, bilgileri daha az bir zaman içinde ve kalabalık dinleyici kitlesi ile paylaşmaya imkân veren bir öğretim yöntemidir. Sözlü anlatıma ağırlık verdiği için, anlatmayı gerektiren her türlü derste kullanılabilir. Bilgilerin düzenli, bir sıraya göre ve aşamalı olarak sunumu en iyi şekilde ancak anlatım yöntemi ile mümkün olur.

Anlatım yöntemi kullanılırken dikkat edilmesi gereken hususlar nelerdir?

Bu hususlardan bazıları; bu yöntemini kullanırken öğretmen, mesajların öğrenciye ulaşıp ulaşmadığını, anlattıklarının doğru anlaşılıp anlaşılmadığını sürekli kontrol etmelidir. Öğretmenin konuşma tarzı, ses tonu, hareketleri, jest ve mimikleri, giyim kuşamı, anlatımındaki açıklığı ve öğrencilerle göz teması, bu yöntemi başarılı bir şekilde uygulamada etkili olan hususlardır. Anlatım süresi, dinleyicileri sıkmayacak, dikkatlerinin dağılmasına meydan vermeyecek uzunlukta olmalı, konunun içeriğine, dinleyici kitlesinin yaş ve ilgi düzeylerine de bağlı olmakla birlikte, 15-20 dakikayı aşmayacak uzunlukta olmasına dikkat edilmelidir.

Soru-cevap yöntemini açıklayınız.

Sokrates tarafından bir öğretim metodu olarak kullanıldığı için Sokrates yöntemi ve bulduru yöntemi olarak da bilinir. Öğretmenin, öğrencilere bir konu ile ilgili sorular sorması ve bu sorulara aldığı cevaplardan yeni sorular üreterek soru-cevap süreci içinde öğrencinin konuyu kavramasını sağlamaya dayalı bir yöntemdir. Öğretime, öğrencilerin merakını uyandıran bir soru ya da problem ile başlanır. Öğrenciler bazı tahminlerde bulunmaya veya çözüm önerileri sunmaya teşvik edilirler. Bu süreçte onlar, öğretmenin yönelttiği sorularla, daha önceki gözlem, tecrübe ve yaşantılarıyla elde ettikleri bilgileri arasında ilişki kurarak, öğretilmek istenen kavram ya da ilkeyi kendileri keşfederler.

Soru-cevap yönteminin öğrenci üzerindeki etkisi nedir?

Bu yöntemle iyi düşünülmüş ve planlanmış sorular aracılığıyla öğrencinin etkin bir şekilde düşünmesi sağlanır. Sorular, çoğu zaman öğretmen tarafından sorulsa da, zaman zaman öğrencilerin de öğretmene ve arkadaşlarına soru sormalarına imkân verilerek ders etkileşimli hale dönüştürülebilir. Araştırma sonuçlarına göre, öğrenciler kendilerine doğrudan ders anlatılmasından çok, doğrudan uyarıcı nitelikte sorular yöneltilmesi ile dersleri daha kolay öğrenmektedirler.

Soru-cevap yöntemini üstün kılan özellikler nelerdir?

Öğrencinin derse bir şekilde aktif katılımını sağlaması, onu düşündürmeye sevk etmesi, kendini ifade etmesine ve sosyalleşmesine imkân vermesi, bildikleri ve bilmedikleri hakkında öğretmene dönüt sağlaması, bilişsel olarak üst düzey öğrenmelere zemin hazırlaması, analitik ve eleştirel düşünmeye sevk etmesi, ustaca kullanıldığı sürece öğrencinin zevkle katıldığı bir yöntem olması, soru-cevap yöntemini üstün kılan özelliklerdir

Soru-cevap yöntemi kullanılırken dikkat edilmesi gereken hususlardan genel olarak nelerdir?

Sorular, mümkün oldukça açık uçlu olmalı, evet ya da hayır denilerek cevaplanacak türde olmamalıdır. Öğrencilere sorulan soruların cevaplarını bulmakta zorlandıkları hissedildiğinde ipuçları verilerek cevabı bulmalarına yardımcı olunmalıdır. Öğretmenin soracağı sorular basit, kolay takip edilir ve anlaşılır olmalı, herhangi bir belirsizlik taşımamalı ve öğrencinin gelişim düzeyine uygun olmalıdır. Soru sorduktan sonra düşünmesi için öğrenciye yeterli zaman tanınmalıdır. Sorular, genellikle tüm sınıfa sorulmalıdır. Sorulara doğru cevap veren öğrencilere, iyi, güzel, aferin, çok güzel gibi olumlu tepkiler verilerek bu davranışları pekiştirilmelidir.

Grup tartışması yöntemi nedir?

Grup çalışması, en az üç-altı veya daha fazla öğrencinin bir araya gelmesi, bir konuyu incelemesi, bir sorun üzerinde konuşması ve çözüm üretmesi çalışmasıdır.

Grup tartışması nasıl yapılır?

Genellikle, grup içi yönetimin sağlanması açısından ya öğretmen veya öğrencilerden biri grubun yöneticiliğini üstlenir. En uygun olanı, öğretmenin yönetici olmak yerine, tartışmada kolaylık sağlayıcı rehber rolünü üstlenmesidir. Bu yüzden grup liderinin öğrenciler arasından birinin olması ideal olandır. Bazen konuşulanların kaydedilmesi için bir de sekreter seçilebilir. Grup lideri, grubun çalışmalarını yönetir, tartışmanın seyrini kontrol eder; sekreter ise ortaya çıkan fikirleri, düşünceleri kaydeder, düzenler ve sıraya koyar.

Grup tartışması yönteminin öğrenci üzerindeki etkisi nedir?

Grup tartışması olarak da isimlendirilen bu yöntem, öğrencilerin öğrenme sürecine etkin katılımını sağlar, etkili iletişim kurma becerilerini geliştirir, bilgilerini ve düşüncelerini açıkça ortaya koyma ve birbiriyle paylaşma imkanı verir, sorunları daha iyi anlama, tanımlama ve çözüm yolları üretme kabiliyetlerini geliştirir. Öğrencilerin, belli bir soruna tek başlarına getirebilecekleri çözümlerden çok daha farklı çözümler getirebileceklerini fark etmelerine yardımcı olur.

Tartışma yöntemi ile soru-cevap yöntemi arasındaki farklar nelerdir?

Soru cevap yönteminde genelde öğretmen ve öğrenciler arasında bir etkileşim söz konusudur. Tartışma yönteminde ise çok yönlü bir etkileşim söz konusudur. Tartışma yöntemi, küçük grup tartışması, büyük grup tartışması ve münazara tarzında farklı biçimlerde gerçekleştirilebilir.

Münazara nedir?

Münazara, iki grubun, bir konuyu karşıt iki tez halinde ele alarak dinleyiciler ve jüri önünde savunmalarıdır. Öğrenciler kendilerine tanınan süre içinde savundukları görüşün haklılığını göstermek ve diğer tarafın tezlerini çürütmek için düşüncelerini belli bir düzen ve mantık kurallarına uygun bir şekilde ortaya koyarlar, iddialarını çeşitli delillerle ispatlamaya çalışırlar

Grup çalışması ve tartışma yöntemini kullanırken dikkat edilmesi gereken hususlar genel olarak nelerdir?

Bu yöntemle ders işlenmesi planlanırken, konunun içeriğinin bu yöntemle işlenmeye uygun olup olmadığını iyi tespit etmek gerekir. Ayrıca tartışma konuları seçilirken, öğrencilerin gelişim düzeylerine uygun olmasına da dikkat edilmelidir. Henüz somut düşünme aşamasındaki 10 yaş ve öncesi çocuklardan çok soyut konular üzerine, dersin amacına hizmet edecek şekilde, yararlı tartışma başlatmaları ve sürdürmelerini beklemek doğru değildir. Grup çalışması ve tartışma sırasında uyulması gereken kurallar ve ilkeler önceden belirlenmeli ve grup üyelerine duyurulmalıdır. Ön hazırlık yapılmalıdır. Tartışmanın açık bir amacının olması gerekir.

Problem çözme yöntemi nedir?

Bilimsel araştırma yöntemini temel alan bir öğrenme yaklaşımıdır. Öğrencinin; bir problemle karşı karşıya getirilerek, çözüm yolları hakkında düşünmesi ve hipotezler üretmesi, çözüme ulaşabilmesi için veri toplayarak belli bir düzen içinde organize etmesi, sonuca ulaşması ve sonuçları test etmesi aşamalarını içeren, öğrencinin aktif bir şekilde öğrenmeye katılımını gerektiren bir yöntemdir.

Problem çözme yöntemi nasıl uygulanır?

Önce öğretmen, karmaşık bir problem durumunu tasarlar. Bu daha önce yaşanmış gerçek bir problem de olabilir, yaşanması muhtemel hayalî bir problem de olabilir. Öğrenciler bu problem durumuna dahil olur ve onu kendilerine mal etmeleri için çözüm sürecinde aktif rol alır ve sorumluluk yüklenirler. Öğrenciler mevcut durumu gözden geçirerek, problemin çözümü ile ilgili tahminlerde bulunurlar, muhtemel çözüm yollarını araştırırlar. Toplanan verileri değerlendirir, ortaya çıkan muhtemel çözümleri gözden geçirirler ve en uygun olanını seçerler. Bulunan çözümü problem durumuna uygulayarak test ederler.

Problem çözme yöntemini kullanırken dikkat edilmesi gereken hususlar nelerdir?

Öğrencinin ihtiyaç duyacağı uygun araç ve gereçler sağlanmalıdır. Çözümü istenen problem, konunun amaçlarına uygun olmalı, ön bilgilerle çözülemeyecek nitelikte ve karmaşıklıkta olmalı, çok sayıda çözüm yolları içermelidir. Problemler, mümkünse öğrencilerin kendi yaşantılarından ve gerçek hayattan seçilmiş olmalı ve çözümü onlar için bir anlam ifade etmelidir. Öğretmen, gerektiğinde öğrencilere rehberlik yapmalı ve çözüme ulaşmalarını kolaylaştıracak tarzda yol göstermelidir. Bununla birlikte, öğretmen problemin çözüm sürecinde doğrudan müdahale etmemelidir.

Gösterip yaptırma yöntemi nedir?

Gösterip yaptırma, bilgi kazandırmak, ilgi uyandırmak, göze ve kulağa aynı anda hitap etmek suretiyle işin nasıl yapıldığını göstermek için başvurulan bir öğretim yöntemidir. Bir işin, hareketin veya davranışın en uygun biçimde ve ustaca nasıl yapılabileceğini göstermesi bakımından önemli bir öğretim yöntemidir. Gösteri veya demonstrasyon yöntemi olarak da anılan bu yöntem, bir yeteneği, ortaya koymaktan veya bir şeyin nasıl yapılacağının süreçlerini göstermekten öte, onun ilkelerini de ortaya koyar.

Gösterip yaptırma yöntemi kullanılırken dikkat edilmesi gereken hususlar nelerdir?

Gösteri için önceden hazırlık yapılmalı, gerekli donanım ve materyaller kullanıma uygun hale getirilmelidir. Öğretmen, uygulamanın tüm süreçleri hakkında bilgi sahibi olmalıdır. Gösteri, herkesin rahatlıkla görebileceği ve duyabileceği bir ortamda yapılmalıdır. Gösterinin ardından öğrencilerin uygulama aşamasında ortaya çıkan eksiklikler uygun bir şekilde anında düzeltilmelidir. Gösteri çok hızlı veya çok yavaş olmamalı, öğrencilerin temel ilkeleri kavrayabilecekleri bir hızda olmalıdır. Gösteri uzun ve karmaşık ise, uygun aralıklarla bölümlenmeli, bir kısmının öğretimi yaptırıldıktan sonra kalan kısma geçilmelidir.

Gözlem gezisi yöntemi nedir?

Gözlem gezisi yöntemi, bir dersin özel veya genel amaçlarını gerçekleştirmek üzere, önceden hazırlanan bir plan çerçevesinde belli olayların, nesnelerin ve durumların, gerçek mahallinde izlenmesi, gözlenmesi ve incelenmesine yönelik öğretim amaçlı faaliyetlerdir.

Gözlem gezisi yönteminin öğrenci üzerindeki etkisi nedir?

Gözlem yoluyla öğrenciler, olayları, nesneleri gerçek biçimiyle görmeyi öğrenir, doğrudan tecrübe edinir ve içinde yaşadıkları çevreyi daha iyi öğrenirler. Gözlem gezisi yoluyla elde edilen bilgiler daha anlamlı ve kalıcı olur. Öğrenilen bilgiler gerçek hayatla ilişkilendirilir.

İlköğretim ve orta öğretim düzeyinde din eğitimi ve öğretiminde gözlem gezisi yapılabilecek yerler nerelerdir?

İlköğretim ve orta öğretim düzeyinde din eğitimi ve öğretiminde gözlem gezisi yapılabilecek yerler, ilk başta mabetler, yani mescitler, camiler, kiliseler, havralar olmak üzere, kütüphaneler, dinî-tarihi mirasın kalıntıları ve göstergeleri durumundaki yapılar, çeşmeler, hanlar, kervansaraylar olabilir. Ayrıca, yardımlaşma ve dayanışma kurumları, aş evleri, huzur evleri, çocuk esirgeme kurumları, hastaneler ve daha birçok yer, gözlem gezisi yöntemi kullanılarak öğretim konusu yapılabilecek yerlerdir.

Gözlem gezisi yöntemini kullanırken dikkat edilecek hususlar nelerdir?

Öğretmenler, yapılacak gözlemle ilgili ön araştırmalar yapmalı, gezilecek yerle ilgili tam bilgi sahibi olmalıdırlar. Geziden önce ayrıntılı bir gezi-gözlem plânı yapılmalıdır. Eğer gözlem gezisinin çocuklarla yapılması planlanıyorsa, velilerden mutlaka izin alınmalı; bir kuruma bağlı olarak gerçekleştiriliyorsa kurum yetkilisinin bilgisi ve izni dahilinde gerçekleştirilmesine önem verilmelidir. Ayrıca gezi-gözlem yapılacak yer, eğer izin almayı gerektiren bir kurum veya kuruluş ise, önceden başvuru yapılıp randevu alınmalı, gerekli onay çıktıktan sonra planlama yapılmalıdır. Gezi sonrası, gözlem konuları ile ilgili bir değerlendirme yapılmalıdır.

Örnek olay incelemesi yöntemi nedir?

Örnek olay incelemesi yöntemi, bir olayı ya da sorunu yazılı veya sözlü, görsel veya işitsel araçlarla öğrencilerin dikkatine sunarak, söz konusu olay hakkında değerlendirme yapma, neden-sonuç ilişkisi kurma ve çözüm önerileri sunmaya dayalı bir öğretim yöntemidir. Bu yöntemin amacı, örnek bir olay üzerinde somut hale getirilen bir mesele hakkında öğrencileri düşündürmek suretiyle, empati yapma, alternatifleri düşünme, analiz etme, problem çözme, seçme ve karar verme becerilerini geliştirmektir.

Örnek olay incelemesi yöntemini kullanırken dikkat edilmesi gereken hususlar nelerdir?

Örnek olayın seçiminde; öğretim konusunun hedeflerine uygunluğuna, öğrencilerin ilgi, ihtiyaç ve yaşantılarıyla ilişkili olmasına, açık, sade ve anlaşılır olmasına dikkat edilmelidir. Öğrencilerin, dersin amaçlarına uygun bir şekilde düşünmeleri ve çözüm üretebilmeleri için, örnek olayda yer alan karakterler hakkında sorulacak sorular önceden düşünülmelidir Öğrencilerin yanlış çözümlemelere gitmeleri önlenmelidir. Bu yöntemle birlikte, yeri geldiğinde diğer yöntemlerin de uygulanmasına özen gösterilmelidir.