Hadis Dersi 7. Ünite Sorularla Öğrenelim

Hadis nedir?

Hz. Peygamberin sözü, fiili, takriri yani, sahâbenin yaptığını görüp de reddetmediği tutum ve davranışları, yaratılışı (fıtrî-fizyolojik özellikleri) veya ahlâkı ile ilgili intikal eden her türlü bilgi demektir.

Sünnet nedir?

Dinde uygulama ve ahlâk haline getirilip izlenen yol ve hadislerde ifadesini bulan nebevî yöntemdir.

Hz. Peygamber’in çizdiği yol haritasında ve biçimlendirdiği bireysel/ferdî ve toplumsal/ictimaî ahlâk sisteminde başlıca neler vardır?

İyilik, sıla-i rahim, edep, takva, hilim, şefkat, merhamet, selam, sevgi, saygı, özgüven, duygudaşlık, fedakârlık, cömertlik, itidal, adalet, istişare, istikamet, kanaat, sabır, şükür, ahde vefa, toplumsal barış ve uzlaşma, hak ve özgürlük, yardımlaşma ve dayanışma, tevazu, tebessüm, nezaket gibi görgü kuralları, temel insanî değerler ve ahlâkî davranışlar vardır.

Gerek bireysel gerekse toplumsal ahlâka ilişkin hadisler, hadis kaynaklarının daha çok hangi bölümünde yer alır?

Birr ve sıla (iyilik ve akraba ilişkilerini koruyup kollamak), edeb/âdâb, fezâil, isti’zân, rikâk ve zühd bölümlerinde yer alır.

Ahlâk nasıl tanımlanır?

İnsanın iyi veya kötü olarak vasıflandırılmasına yol açan manevî nitelikleri, huyları ve bunların etkisiyle ortaya koyduğu iradeli davranışlar bütünü diye tanımlanır.

Bireysel ahlâk nedir?

İnsanın kendi iç dünyasından ve Allah ile olan ilişkilerinden doğan davranışlardır.

Toplumsal ahlâk nedir?

İnsanın diğer insanlara ve varlıklara karşı yapmakla yükümlü ve sorumlu olduğu görevler dizisini ifade eder.

Yüce Yaratıcı’nın, toplum içinde yaşama yeteneğiyle yaratılan, çeşitli hak, görev ve sorumluluklarla birbirine bağlanan insane gösterdiği üç hedef’i ifade eden ayetler hangileridir?

İbadet titizliği ve kulluk bilinci (Zâriyât 51/56), medeniyet düşüncesi, maddî ve manevî boyutuyla dünyanın yaşanabilir duruma getirilmesi (Hûd 11/61), toplumun iyi yönetilmesi, insan hak ve özgürlüklerine saygı duyan âdil bir yönetim anlayışı (A’râf 7/129, Nûr 24/55).

Aile hayatı’nın, bir yandan insanın cinsel ihtiyacını tatmin ederek ahlâkını, şeref ve namusunu korurken, diğer yandan iyi bir neslin inşasını hedeflmesini ifade eden ayet hangisidir?

Kendileriyle huzura kavuşasınız diye eşler yaratıp aranızda sevgi, şefkat ve rahmet var etmesi de Allah’ın varlığının belgelerindendir (Rûm 30/21).

Eşler arası ilişkileri düzenleyen âyetlerden birisi hangisidir?

Erkekler, Allah’ın kendilerine daha fazla bağışladığı nimetler ve sahip oldukları servetten yapabilecekleri harcamalarla kadınların sorumlu yöneticisi ve koruyucusudur (Nisâ 34).

Eşlerin birbirlerine olan ihtiyacını ifade eden ayetlerden biri hangisidir?

’’Kadınlarınız sizin için birer elbise siz de onlar için birer elbisesiniz (Bakara 2/187).

Aile ortamında birbirine iyi davranmaya dair hadislerden biri hangisidir?

En hayırlınız, aile fertlerine en iyi davranandır. Aile fertlerine en iyi muamele edeniniz benim! (Tirmizî, Menâkıb, 63, hadis no: 4269;)

Hz. Peygamber’in toplumsal değişim ve dönüşüm faaliyetlerinin dikkat çeken yönü nedir?

Toplumda iyi ahlâkı ikâme çabasıdır.

İslâm’ın toplumsal karakterini gösteren örnekler arasında neler vardır?

Yerleşik hayatın tercih edilmesi, Kâbe’ye yönelerek cemaat hâlinde namaz kılınması, hicretten sonra ensâr ile muhâcirler arasında kardeşlik (muâhât) tesisi, cuma namazı, oruç, hac ve kurban ibadetlerinin uygulanması, bayram günlerinin belirlenmesi, etnik kökenleri ne olursa olsun bütün Müslüman bireylerin bir bütün hâlinde toplanıp İslâm Ümmeti diye evrensel bir üst kimlikle tanınması, yolculuğa çıkan grubun içlerinden birisini emir tayini, özellikle sosyal nitelikli ihtilafların yasaklanması vb.

Müslüman toplumun toplumsal karakteri perçinleyen hadis hangisidir?

‘’Müslümanın müslüman üzerindeki hakkı altıdır: Karşılaştığın zaman selâm ver, seni dâvet ederse git, senden nasihat isterse nasihat et, aksırınca Allah’a hamdederse yerhamukellah de, hastalandığında onu ziyaret et, öldüğü zaman cenazesinin ardından git (Müslim, Selâm, 5, hadis no: 5778).

Hadis ve sünnete dayanan ahlâk sisteminin, bireysel ve toplumsal anlamda çözülmeyi önlemek ve gelişmeyi sağlamak gibi iki önemli hedefi vardır, bu iki hedefi gerçekleştirecek ahlaki ilkelerin başlıcaları nelerdir?

Sevgi, şefkat, merhamet ve sabır göstermek, meşru yoldan geçimini sağlamak, emanete riayet etmek, sözünde durmak, yakınları ziyaret etmek, komşuluk ilişkilerini önemsemek, güler yüzle selamlaşmak, kötü eğilimleri bastırmak, diline sahip olmak, sır saklamak ve insanların ayıplarını örtmek, bilgi ve hikmeti yaygınlaştırmak, kötülüğe iyilikle karşılık vermek, zarar vermemek ve zarara zararla mukabele etmemek gibi faziletler yanında, cinayet, kibir, gösteriş, hased, alay ve hakaret, nifak ve fitne, gıybet, dedikodu, yalancı şahitlik, iftira, hile, rüşvet, faiz,yetimmalıyemek,kumaroynamak, alkol ve uyuşturucu kullanmak gibi manevî çevreyi kirleten günahlardan kaçınmak.

Hz. Peygamber’in faziletli Müslümanı tariff ettiği hadisi hangisidir?

Hangi Müslüman daha faziletlidir? sorusuna Allah Resûlü, Elinden ve dilinden Müslümanların zarar görmedikleri kimsedir cevabını verir. (Buhârî, İman, 4, hadis no: 10; Müslim, İman, 64, hadis no: 170; Tirmizî, Sıfatü’lkıyâme, 52, hadis no:2692).

Bizzat Hz. Peygamber tarafından kurulan Medine şehir-devlet’nin tebaası kimlerden oluşmuştu?

Müslümanlar, Yahudiler ve putperest Araplardan oluşmuştur.

Allah Resûlü’nün devlet adamına ilişkin bir hadisi hangisidir?

Müslümanların yönetimini üstlenip de onların işleri ve problemleri için içtenlikle çaba göstermeyen bir devlet adamı, onlarla beraber cennete giremez (Müslim, İman, 229, hadis no: 383) .

İslâm Devlet yönetiminde temel bir ilke nedir?

Te’mîn-i maslahat ve tevzî-i adâlet.

Sosyal denetimle ilgili bir hadis hangisidir?

Kim bir kötülük görürse onu eliyle değiştirsin. Buna gücü yetmezse diliyle onu değiştirsin. Buna da gücü yetmezse kalbiyle ona öfke duysun. Bu, imanın en zayıf derecesidir. (Müslim, İmân, 78, hadis no: 186; İbn Mâce, Fiten, 20, hadis no: 4149).

Hediye ve Rüşvet ile ilgili bir hadis hangisidir?

Allah Resûlü, hediyeyi kabul eder ve ona hediye ile karşılık verirdi. (Buhârî, Hibe, 11, hadis no: 2585).

Sevgi, Şefkat ve Merhamet ile ilgili bir hadis hangisidir?

Birbirlerini sevmekte, birbirlerine merhamet etmekte ve birbirlerine şefkat göstermekte mü’minlerin durumu, insan bedenine benzer. Ondan bir uzuv rahatsızlandığında, bedenin diğer uzuvları uykusuzluk, ağrı ve ateşle ona ortak olurlar. (Buhârî, Edeb, 27, ,hadis no: 6011; Müslim, Birr, 66, hadis no: 6751; Ahmed b. Hanbel, XL, 32, , hadis no:18870)

İş Hayatında Doğruluk ve Dürüstlük ile ilgili bir hadis hangisidir?

Ebû Hureyre’den (r.a.) rivâyet edildiğine göre Allah Resûlü bir buğday yığınına rastlamış, elini onun içine daldırmış ve parmaklarına ıslaklık dokunmuştu. Bunun üzerine Allah Resûlü: –Bu nedir, ey buğday sahibi? suâlini sordu. Adam: –Ona yağmur dokundu ey Allah’ın Resûlü! diye cevap verince, Hz. Peygamber şöyle buyurdu: –Halkın görmesi için ıslak olanı üst tarafına koysaydın ya, aldatan kimse benden değildir! (Müslim, İman, 164, hadis no: 295; Tirmizî, Büyû, 74, hadis no: 1363).

Hz. Peygamber’den Toplumsal Ahlâk Davranışları ile ilgili bir hadis hangisidir?

Sehl b. Sa‘d (r.a.) anlatıyor: Resûlullah’a (s.a.v.) bir içecek getirilmiş ve ondan içmişti. Sağında bir çocuk, solunda da yaşlılar bulunuyordu. Allah Resûlü çocuğa yönelerek: Bunlara (amcalara) vermem için bana izin verir misin? diye sordu. Çocuk: Hayır, vallâhi hiçbir kimseyi sizden gelen nasibime tercih edemem, ey Allah’ın Resûlü! diye cevap verdi. Bunun üzerine Allah Resûlü içeceği ona verdi. (Buhârî, Eşribe, 19,hadis no: 2451; Müslim, Eşribe, 127, hadis no: 5412)