Hadis Dersi 6. Ünite Sorularla Öğrenelim

İslâm’ın ilim ve amele dayalı kültür ve medeniyet tarihine rengini veren iki ana damar nedir?

Kur’ân ve Sünnet.

İslâm’ın prensipler bütünü içinde neler yer alır?

Rûhî arınmadan beden temizliğine, devlet yönetiminden aile düzenine, ibadetten alışverişe, eğitimden sağlığa, hukuktan iktisata, mîmârîden estetiğe kadar sosyal hayata dair ne varsa herşey vardır.

Kur’ân-ı Kerîm, hangi temelde dünya hayatını anlamlandırır?

Tevhîd, nübüvvet/risalet, adâlet, âhiret temelinde.

İlâhî hakikatleri taşıyarak inen bütün bilgiler, herkesten önce kimin şahsında amele dökülür?

Hz. Peygamber’in şahsında ete kemiğe bürünerek amele dökülür.

Dünyanın birbirine çok uzak bölgelerinde, birbirine çok yakın tavırlar sergileyerek yaşayan müslüman milletleri tek bir kimlik altında birleştiren kuvvet, nedir?

Hz. Peygamber’in ashâbıyla yolculuğa başlayan, nesilden nesile uygulanarak intikal eden bilgi akışındaki canlılık ve devamlılıktır.

Gerek tarihte, gerekse günümüzde, farklı şartlarda ve farklı coğrafyalarda yaşayan müslümanlar arasındaki kültür birliğini, ortak zihnî tutum ve hayat tarzını sağlayan yegâne şey nedir?

Hz. Peygamber’in Sünneti’dir.

Tarih boyu müslümanların içinde yaşadığı müşterek dünya algısı ve toplumsal düzen,neyin ürünüdür?

Nebevî Sünnet’in ürünüdür.

Sünnet’in tayin edici karakteri altında çalışan Fıkıh ve İctihad kurumuna işlerlik kazandıranlar kimlerdir?

İslâm Alimleridir.

Hadis kitaplarında, rivâyetlerin hangi tür sisteme göre kayda geçmiştir?

Ale’r-ricâl, ale’l-ebvâb.

Konularına göre tasnif edilen Musannef, Câmî ve Sünenler; ne tür kaynaklardır?

Günlük hayatın pratik ihtiyaçları dikkate alınarak oluşturulmuş, İslâmî yaşantının Kitab ve Sünnet çizgisinde yürüyebilmesini temin için gerekli olan bilgi ve belgeleri ihtiva eden sosyal içerikli bilimsel kaynaklardır.

Müslümanlar için bir kültür bilimin omurgasını ne teşkil eder?

Hadis teşkil eder.

Muhaddislerin ilmî mesâîlerinin temelinde,ne yatar?

İçinde yaşadıkları toplumun kimlik bunalımına girmesini önleme, tefrikayı engelleme ve câhiliyye ahlâkına geri dönüş tehlikesini giderme gayreti yatmaktadır.

İslâm medeniyeti, yüzyıllar boyu dünyada yaşanan değişimlere karşı nasıl bir yaklaşımla hareket etmiştir?

Toplumdan hareketle dîni değil, dinden hareketle toplumu şekillendiren bir yaklaşımla.

Bir toplumda İslâm’ın varlığına kanıt olabilecek en önemli göstergeler nelerdir?

Zulüm ve haksızlık yapmamak kadar, haksızlığa uğrayan; malı, canı veya ırzı zorla gaspedilen insanlara (inanç farkına bakmaksızın) yardım eli uzatmak.

Vahyin, hukûkun üstünlüğü ilkesine dayanarak vurgu yaptığı evrensel değerin adı nedir?

Adalet’tir.

İslâm toplumu, Allah Resûlü (s.a.v.)’nün peygamberlik ve liderlik vasıfları dışında,başka hangi yönleri de örnek alınmıştır?

Bir aile reisi, bir koca, bir baba ve bir dede olarak da örnek alınmıştır.

Hz. Peygamber (s.a.v.);evlilikle ilgili hadislerinden biri hangisidir?

Kadın dört sebepten biri için alınır: malı, soyu, güzelliği ve dindarlığı. Sen (diğerlerini geç), dindar olanı seç. (Aksi halde) sıkıntıya düşersin (Buhârî, Nikâh 16, hadis no:4802; Müslim, Radâ’ 15, hadis no: 1466) buyurmuşlardır

Hadis kitaplarının Nikâh, Talâk, Nafakât, Radâ’ (süt hısımlığı), Liân (lânetleşme), Et’ıme (yiyecekler), Eşribe (içecekler), Menâkıb gibi bölümlerinde ne yer alır?

Evlenme, boşanma, düğün, zifaf, emzirme gibi konulara dair hadisler

Cenab-ı Hakk’ı hoşnut etmek için bir evde yerine gelmesi gereken, hangi hadisle anlatılmıştır?

İçinde Allah’ın zikredildiği bir evle Allah’ın zikredilmediği bir ev arasında, diri ile ölü kadar fark vardır.’’ (Müslim, Salâtü’l-Müsâfirîn 29, hadis no: 779).

Yukardaki hadiste zikirden kasıt nedir?

İmam Müslim bu hadisi, zikirden kasdın namaz kılmak olduğu anlatmıştır.

Müslümanın, yürürken, otururken, çalışırken karşılaştığı insanlara güler yüz göstermesi nedir?

Sünnettir.

Ticaret ahlâkının, en az ibadet kadar kulluk bilinci gerektirdiğine işaret eden hadislerlerden biri hangisidir?

Dürüst tüccâr âhirette nebîler, sıddîkler ve şehidlerle beraberdir (Tirmizî, Büyû’ 4, hadis no: 1209).

Hz. Peygamber (s.a.v.)in oynayıp eğlenme ile ilgili tutumu nedir?

Belli bir edep dahilinde eğlenceye izin vermiştir

Anadolu’da hala sürdürülen ve şenliklerde para, şeker gibi şeylerin halkın üzerine saçılması anlamına gelen saçı geleneğinin uygulaması ne zamana kadar gider?

Asr-ı saâdette de uygulandığını görmekteyiz.

Sahne sanatlarından özellikle stand-up türünü ilgilendiren hadis-i şerif nasıldır?

‘’Yazıklar olsun insanları güldürmek için yalan sözler söyleyene! Yazık ona, yazık ona’’ (Ebû Dâvud, Sünne 88, hadis no: 4990; Ahmed b. Hanbel, Müsned, V, 2, hadis no: 20035).

Hz. Peygamber’in mirasına hizmet eden Kütüb-i Sitte musanniflerinin hepsi hangi soydan geliyordu?

Horasan bölgesinden; Ebû Dâvud el-Ezdî hariç, hepsi de Oğuz-Türkmen soyundan geliyorlardı.

Tarihte hadis öğretimine tahsis edilmiş ilköğretim kurumunu Şam’da açan ve başına ünlü muhaddis İbn Asâkir’i (v. 571/1175) geçiren kimdir?

Selçuklu Atabeyi Nureddin Mahmud b. Zengî’dir.

Şam’da açılan ve başına ünlü muhaddis İbn Asâkir’in geçirildiği Tarihte hadis öğretimine tahsis edilmiş ilköğ- retim kurumunun adı nedir?

Dâru’l-Hadîsi’n-Nûriyye.

Mısır’daki ilmî birikimi İstanbul’a taşıyan Fatih Sultan Mehmed’in hocası ve Şeyhülislâmı kimdir?

Molla Gürânî.

Türk-İslâm edebiyatı tarihinde, Hz. Peygamber (s.a.v.)’i konu edinen edebi eserler ne tür eserlerdir?

Şiir veya nesir tarzındaki eserlerdir.

Türk-İslâm edebiyatı tarihinde, Hz. Peygamber (s.a.v.)’i konu edinen, duygu yoğunluğunu en üst perdeden yansıtan manzumeler nelerdir?

Kasîde, Na’t, Mersiye, Bedîiyye.

Türk-İslâm edebiyatı tarihinde , muhtevâsını belgeye dayalı tarîhî verilerin oluşturduğu bir başka manzum türü olan, mensur (düz yazı) grubuna giren eserler hangileridir?

Mevlid, Siyeru’n-nebî, Esmâü’n-nebî, Hilye, Mi’râciyye, Reğâibiyye, Gazavât-nâme, Hicret-nâme, Şefaat-nâme, Mucize-nâme ve Kırk hadis tercümeleri girer.

Türklere müslümanlığı ve İslâm peygamberini anlatan ilk eserler hangileridir?

Yusuf Has Hâcib’in Kutadğu Bilig’i, Edip Ahmed Yüknekî’nin Atebetü’lHakâyık’ı, Ahmed Yesevî’nin Dîvân-ı Hikmet’i ve Rabguzî’nin Kısas-ı Enbiyâ’sıdır.

Allah, peygamberler ve hatta velîlerin bile tasvir ve temsillerinin yapılmasından kaçınılmış, böyle bir şeyi imâ edebilecek ayrıntılara bile müsamaha gösterilmemesinin sebebi nedir?

Tevhîd ve tenzîh İslâm’ın önemle ve öncelikle üzerinde durduğu itikâdî bir ilke olması.

Tevhîd ve tenzîh İslâm’ın önemle ve öncelikle üzerinde durduğu itikâdî bir ilke olduğundan İslâmsanatı hangi alanlara yönelmiştir?

Hüsni hat, tezhip, ebrû ya da minyatür gibi alanlara yönelmiştir

İslâm sanatının şekil ve gaye birliğini sağlayan hakim özelliği ne olmuştur?

Perspektiften uzak duruş, üsluplaştırma, simetri, hareket doğurucu şekilcilik ve sonsuzluk fikrine vurgu.

Hadis terminolojisinde Şemâil nedir?

Hz. Peygamberin beşerî yönünü, yaşama üslûbunu ve şahsî hayatını konu edinen rivâyetler bütünü için kullanılır.

Hadis terminolojisinde Hilye nedir?

Peygamber Efendimizin dış görünüşünü, vücut yapısını ve yaratılış güzelliklerini tarif eden sözlü rivâyetlere denir.

XV. yüzyıldan beri hat üstadlarının farklı yazı çeşitleriyle yazdıkları kıtaların biraraya gelmesiyle oluşan murakka’ların konusu, genellikle nedir?

Genellikle hadis-i şeriflerdir.

Varlığını hadislerden alan günlük davranışlar başlıca nelerdir?

Yemeğe besmele ile başlamak; sağ elle yemek; ekmek kırıntılarını toplamak; dua/hamd etmeden sofradan kalkmamak; kalkınca elleri yıkamak; tuvalete sol ayakla girmek; temizlikte sol eli kullanmak; pantolon, gömlek, ceket, çorap, ayakkabı giyerken sağdan başlamak; karşılaş- tığımız insanlara selâm vermek; cenaze geçerken ayağa kalkmak; cenaze evine taziyeye gitmek ve yemek götürmek; hasta ziyaretine gitmek; yeni doğan çocuğun kulağına ezan okumak; erkek çocuğunu sünnet ettirmek; ezan okunurken sükunetle dinlemek; Peygamber’in adı anıldığında salevat getirmek gibi.

Güler yüzle karşılamak ile ilgili bir ayet örnek veriniz.

Her ne hayır işlerseniz, Allah onu mutlaka bilir. (Bakara 2/215)

Güler yüzle karşılamak ile ilgili bir hadis örnek veriniz.

(Musannif Ebû Îsâ et-Tirmizî rahimehullah dedi ki:) Bize el-Hüseyn b. Ali b. el-Esved el-Bağdâdî (el-Kûfî, ö. 254) tahdîs yoluyla bildirdi (ve şöyle dedi:), bize Amr b. Muhammed el-Ankazî (el-Kûfî, ö. 199) tahdîs etti (ve şöyle dedi:), bize İsrâil (b. Yûnus b. Ebî İshâk el-Kûfî, ö. 160)’in tahdîs ettiğine göre, ona Sâlih b. Rüstüm Ebû Âmir el-Hazzâz, ona Ebû İmrân el-Cevnî, ona Abdullah b. es-Sâmit, ona da Ebû Zerr radiyallâhü anh’ın bildirdiğine göre Resûlullah sallallâhü aleyhi ve sellem şöyle buyurmuşlardır: Hiçbiriniz iyilik (ma’rûf) sayılan herhangi bir şeyi sakın küçük görmesin! Yapacak bir şey bulamasa, kardeşini güler yüzle karşılasın! Et satın aldığında ya da tencerede (et) pişirdiğinde suyunu çoğalt ve komşun için de ondan bir kepçe al!. Musannif Ebû Îsâ şöyle der: Bu hadis hasen sahih bir hadistir ve onu Şu’be (el-Basrî, ö. 160) de Ebû İmrân el-Cevnî’den rivâyet etmiştir. (Tirmizî, Et’ıme 30, hadis no: 1833)

Güler yüzle karşılamak ile ilgili hadislerden başlıca öğrendiklerimiz nelerdir?

• Adına ma‘rûf denilen iyilik duygusu ve uygulaması, İslâm dîninde fevkalâde önemli bir yer tutar. Hiçbir iyilik küçük görülmemelidir. Geleni güler yüzle karşılamak başlı başına bir iyiliktir. • Müslümanlar birbirini sevmeli, birbiriyle kaynaşmalıdır. Sevgi dolu bir gönlün habercisi olan tebessüm, insanlardan esirgenmemelidir. • Gülümsemek, Sevgi medeniyetini inşa eden en basit ama en gerekli yapı taşlarından biridir.