aofsoru.com

Ekonominin Güncel Sorunları Dersi 7. Ünite Sorularla Öğrenelim

Hazine Ve Maliye Politikaları: 1980-2010 Dönemi Türkiye Deneyimi Neler Söylüyor?

1. Soru

Devletin tüzel kişiliğinin Hazine olmasının nedeni nedir?

Cevap

Yüzyıllar boyu ortaya çıkmış gelişmeler sonucunda tüzel kişiliğin mali temsilden ayrılmaması ilkesinin bir uzantısıdır.


2. Soru

Hazine Kurumu’nun işlevleri nelerdir?

Cevap

• Devletin mal varlığını temsil eder. Bu anlamda devletin mülkiyet haklarının koruyucusu olarak tanımlanabilir. • Devletin nakit akımını düzenler. Bu anlamda devletin kasası, ödemelerini yapan veznedarıdır. • Devletin parasının yabancı paralarla değişimi konusunda kural koyucu ve başlıca uygulayıcılardan birisidir. • Madeni para basımının tek yetkilisidir. • Devletin tüzel kişiliğini temsil etmesi nedeniyle kamu teşebbüslerinde devletin sermayedarlık haklarının temsilcisidir. • Devlet adına borçlanmanın karar vericisi ve uygulayıcısıdır. Kamu kurum ve kuruluşlarının borçlanmasında, onlara, devlet adına verilecek garantinin tek yetkilisidir.


3. Soru

Hazine’nin iki temel ve farklı kurumsal anlamı nelerdir?

Cevap

• Devletin kasasıdır ve bu niteliğiyle parasal akımları yönetir. • Devletin her türlü mali hak ve yükümlülüklerini yönetir.


4. Soru

Günümüzde Devletin Kasası denilince kastedilen nedir?

Cevap

Devletin kasası günümüzde para veya altının saklandığı gerçek bir kasadan ziyade sembolik bir anlam taşır. Devlet gelirlerinin bir kurumun denetimi altında toplanması ve ödemelerin bu kurumun izniyle yapılması gereğidir.


5. Soru

Örtülü ödenek ne anlama gelir?

Cevap

Monarşiyle yönetilmeyen ülkelerin yöneticilerinin (Cumhurbaşkanları, Başbakanlar) diğer devlet giderlerine göre daha rahat kullanılabilen ve denetimi daha hafif kurallara tabi ve bu açıdan özel hazineye benzetilebilecek olan bazı gider yetkileri vardır. Bu gider yetkilerine Türkçede örtülü ödenek adı verilmektedir.


6. Soru

Antik uygarlıklar döneminde yönetici ile hazine arasındaki ilişki nasıldı?

Cevap

Paranın geçerli olmadığı bir ekonomik sistemin var olduğu antik uygarlıklar döneminde toplumun yöneticisi, devlet demekti. Yönetici, kural koyucuydu, Devletin dünyasal ve dinsel önderiydi. Yönetici, kuşkusuz, aynı zamanda Devletin mali işlemlerinin de lideriydi. Vergi koyucu ve giderlere karar veren kişiydi.


7. Soru

Devlet hazinesiyle yöneticinin özel hazinesi arasındaki ilk ayrım ne zaman ve hangi nedenle yapıldı?

Cevap

MÖ ikinci binin ortalarında, Mısır’da orta dönem firavunluğunun on ikinci hanedanı sırasında ortaya çıktığı görülmektedir. Bu önemli gelişmede taşrada ayni vergi olarak toplanan, bozulması kolay malların korunması için inşa ettirilen depolar ile bu yeni oluşumun yol açtığı yerinden yönetim uygulaması zorunluluğu temel rolü oynamıştır.


8. Soru

Tarihte ayrıntılı ve merkezileştirilmiş bir bütçe hangi nedenle ortaya çıktı?

Cevap

Devlet merkezi ile taşra arasındaki ulaşım ağının gelişmesi ve dolayısıyla taşra gelir ve giderlerinin merkezden izlenebilmesi imkânının ortaya çıkması sonucunda gündeme gelmiştir.


9. Soru

Hazine kavramına tarihte açık şekilde ilk kez ne zaman rastlanmıştır? Bu durum hangi önemli gelişmeye yol açmıştır?

Cevap

Hazine kavramına tarihte açık şekilde ilk kez imparatorluk döneminde Roma’da rastlanır. Bu gelişme, imparatorun özel kişiliğinden ayrılan Devlet tüzel kişiliğini, Hazine’nin temsil etmesi gibi önemli bir gelişmeye yol açmıştır.


10. Soru

Tek ve merkezî hazine anlayışına hangi uygulamalardan sonra ulaşılmıştır?

Cevap

19’ uncu yüzyıldaki bütçe, vergi ve hazine reformlarına kadar Avrupa’da yaygın şekilde uygulanarak kaynak israflarına yol açmış bulunan mali uygulamalardan sonra ulaşılmıştır.


11. Soru

Hazinenin klasik görevlerinin yanında bazı gelişmeler sonucunda hazineye verilen ek görevler nelerdir?

Cevap

Hazinenin klasik görevlerinin yanı sıra sermaye piyasalarının gelişimi ve uluslararası ekonomik kuruluşların sayısının artması ile Hazine’ye klasik görevlerinin yanına eklenen görevler vardır. Örneğin Devletin dış ekonomik ilişkilerini yürütmek ve uluslararası ekonomik kuruluşlar nezdinde Devletin temsilini sağlamak Hazineye verilmiş bir görev olarak ortaya çıkmıştır.


12. Soru

Osmanlı Hazine sisteminin başlangıcını oluşturan ve adı verilen İslam Hazine’sinin anlamı ve işlevi neydi?

Cevap

Her şey Beytülmala aittir. İslam’ın yararı için harcanması gereken her şeyi ödemeye Beytülmal mecburdur. Asker aylıkları ile hayvan ve silah bedelleri ve kamu yararına yapılacak diğer giderler Beytülmaldan ödenir. MS 642 yılına kadar Beytülmalı doğrudan doğruya Hz.Muhammed ve Hz.Ebubekir yönetmişlerdir. İslam Hazinesini yönetmek üzere, bu tarihte bir Beytülmal Divanı kurulmuş ve Beytülmal’dan sorumlu olmak üzere bir Beytülmal Ayini atanmıştır. İslam’da Hazine en üst düzeyde yönetilmiş, kararlar hep en üst düzeyde alınmıştır.


13. Soru

Fatih Sultan Mehmed döneminde Osmanlı Hazinesinde yapılan değişiklikler nelerdir?

Cevap

Osmanlı Devleti’nin sınırları genişledikçe Beytülmal geleneğine göre bir Hazine yönetiminin içine sığılmaz hâle gelinmiş ve özellikle İstanbul’un fethiyle birlikte Bizans’ın kurumlarından ve o arada Hazine düzeninden etkilenen Fatih Sultan Mehmed, Hazine’yi yeniden sistematize etmiştir. Roma ‹İmparatorluğu’nun yarattığı özel hazine - devlet hazinesi ayrımını sürdüren Bizans’ın etkisi ve geleneksel İslam Beytülmal düzeninin bir araya gelmesi sonucu Devlet Hazinesi ile Padişah’ın özel hazinesi birbirinden ayrı ve en üst düzeyde yönetilen kurumlar hâline düzenlenmiştir.


14. Soru

Fatih Sultan Mehmed döneminde devlet hazinesinin sahip olduğu gelirler nelerdi?

Cevap

• Dine ve geleneklere dayalı bazı vergiler • Ele geçirilen ülkelerden alınan haraç • Müslüman olmayan halktan alınan cizye • Sadrazam, vezirler ve Devletin önde gelen kişileri tarafından zaman zaman padişaha verilen hediyelerin bir bölümü (rikabiye) • Savaş gibi olağanüstü hâllerde alınan geçici vergiler (avariz) • Mısır gibi timar sistemine dâhil olmayan • Bazı eyaletlerden yılda bir kez alınan vergiler • Devlet arazilerinin kiralanmas› karşılığı elde edilen kira gelirleri (mukataa)


15. Soru

Osmanlı Hazine sistemindeki bozulma ne zaman başlamıştır?

Cevap

Fatih Sultan Mehmed tarafından şekillendirilmiş bulunan en üst düzeyde yönetilen tek ve merkezî Hazine yapısı, 17’ nci yüzyılın ikinci yarısına kadar temelde bir değişime tabi tutulmadan korunmuştur. Ancak bu sistem 17. yüzyılın ikinci yarısından itibaren bozulmaya başlamıştır.


16. Soru

Hazine’nin günümüzde Devletin parasının dolaşımı için üstlendiği görevin bir bakıma sembolik bir görev olması ne demektir?

Cevap

Tarihsel gelişmeler sonucu, para otoritesinin hükümetten bağımsız veya hükümet karşısında özerk olması eğiliminin ön plana çıkması ile Hazineler, paraya ilişkin yetkilerini geniş ölçüde Merkez Bankalarına devretmişlerdir. Günümüzde Hazine yetkililerinin para üzerindeki imzaları, paranın, Devlet Hazinesinin mal varlıkları karşılığı olduğunu ifade etmeye yarayan sembollerden ibarettir.


17. Soru

17. yüzyılın ikinci yarısında Osmanlı Hazine sistemindeki bozulmanın temel nedenleri nelerdir?

Cevap

• Uzun süreli savaşlar ve isyanlar ve sonuçta bunların neden olduğu bütçe açıkları, • Padişahların dağıttıkları cülus bahşişleri (her yeni padişahın tahta çıkışında dağıtılan bu bahşişler devletin neredeyse bir yıllık gelirine yakın bir miktarı oluşturmaktaydı.


18. Soru

1793 yılında İrad-ı Cedid Hazinesi (Yeni Gelirler Hazinesi)’nin kurulmasından sonra oluşturulan yeni hazine kurumları hangileridir?

Cevap

• Tersane Hazinesi • Zahire Hazinesi • Mukataat Hazinesi • Mansure Hazinesi • Redif Hazinesi • Darphane Hazinesi • Maliye Hazinesi


19. Soru

1793 yılından beri sürmekte olan çoklu hazine döneminin kapanıp yeniden tek ve merkezî hazine sistemine dönülmesi ne zaman ve nasıl gerşekleşmiştir?

Cevap

1839 yılında Tanzimat Fermanı’nın ilanından sonra Hazine açısından yeni bir yapılanma ortaya çıkmıştır. 1840 yılında Hazine-i Amire, Mansure Hazinesi ve Redif Hazinesi’nin tümü kaldırılmış ve bunların gelir ve giderlerinin Maliye Hazinei Celilesi (Yüce Maliye Hazinesi) ile birleştirilmesi kararı alınmıştır. Böylece Osmanlı İmparatorluğu’nda 1793 yılından beri sürmekte olan çoklu hazine dönemi kapanmış ve yeniden tek ve merkezî hazine sistemine dönülmüştür


20. Soru

Cumuriyet Hazinesinin 1994’teki gelişme ile geldiği nokta nedir?

Cevap

1994 yılı sonunda Başbakanlığa bağlı olan Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı, Dış Ticaret’den ayrılarak Başbakanlığa bağlı Hazine Müsteşarlığı adlı bir idare haline dönüşmüş, Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü de Hazinenin bağlı kuruluşu hâline getirilmiştir.


21. Soru

Hazinenin temel (klasik) görevleri nelerdir?

Cevap

• Devletin taşınır ve taşınmaz her türlü mal varlığını korumak ve yönetmek, bu mal varlığını değerlendirmek, • Devlet gelirlerini toplamak, giderleri yapacak olan kurum ve kuruluşlara gerekli parayı göndermek, Devlet gelir ve giderlerinin zaman ve yer itibarıyla uyumlandırılmasını sağlamak, • Devletin iç ve dış borçlanmasını yürütmek, Devlet borçlarının servisini yapmak, • Kamu teşebbüslerinin Devlet adına sermayedarlık işlemlerini yerine getirmek, • Madeni paranın basım ve dağıtımını yapmak, dolaşımını sağlamak.


22. Soru

Hazine’nin örgütlenmesinde en yaygın olarak karşılaşılan uygulamalar nelerdir?

Cevap

Bu uygulamalar temel olarak ikiye ayrılır: • Kendi adıyla anılan bir örgüt şeklindedir (Hazine Bakanlığı gibi) • Maliye ve/veya Ekonomi Bakanlığı’nın bir parçası olarak örgütlenmektedir.


23. Soru

Türkiye’de hazine örgütünün adı nedir?

Cevap

1994 yılında bu kez müsteşarlık iki ayrı müsteşarlık olarak yine başbakanlığa bağlı hale getirilmiştir. Yeni örgütlenmede Hazine örgütünün adı Hazine Müsteşarlığı olmuştur.


24. Soru

Türkiye’de hazine örgütünün temel görevleri nelerdir?

Cevap

Bunlar 3 gruba ayrılır: • Kamu para akımı yönetimi • Kamu kesimi borç yönetimi • Kamu paylarının mali açıdan yönetimi


25. Soru

Hazineye para girişinin kaynakları nelerdir?

Cevap

Bu kaynakları aşağıdaki şekilde sıralamak mümkündür: • Vergi, resim, harç gibi zorunlu gelirlerin tahsil edilmesi, • Devletin taşınmaz mallarının satışı, kiralanması veya başka bir şekilde işletilmesinden sağlanan gelirler, • Devletin çeşitli iktisadi işletmelerinden (kamu iktisadi teşebbüsleri, çeşitli özel kesim şirketlerindeki iştirakleri, döner sermaye işletmeleri vb.) elde edilen ve Hazine’ye devredilen kârlar, temettü gelirleri vb. • Kamu mülkiyetindeki iktisadi işletmelerin çeşitli yöntemlerle özelleştirilmesinden elde edilen gelirler, • İç ve dış borçlanmalarla sağlanan imkânlar, • Çeşitli iç ve dış hibeler ve yardımlar, • Devletin mülkiyetinde bulunan taşınır malların satış, kiralanma veya diğer şekillerde işletilmesinden sağlanan gelirler, • Kamu parasının yatırıldığı bankalardaki hesaplar ve tahvil gibi kaynaklardan elde edilen faiz vb. getiriler, • Devlete ait bazı tekel hakları ve imtiyazların belirli kurum ve kuruluşlara kullandırılmasından elde edilen gelirler, • Değerli kontratların (kira kontratosu, noter senedi vb gibi) satışından elde edilen gelirler, • Vergi cezaları, trafik cezaları ve diğer para cezaları.


26. Soru

Devletin süreklilik gösteren giderleri nelerdir?

Cevap

Bu giderler şu şekilde sıralanabilir: • Kamu kesiminde görevli memur ve işçilerin maaş, ücret, yolluk, hastalık ve tedavi giderleri, • Devletin doğrudan yürüttüğü yatırım faaliyetlerinin gerektirdiği giderler, • Çeşitli sübvansiyonlar ve destekleme giderleri, • Devlet hizmetlerinin gerektirdiği mal ve hizmetlerin satın alınması veya kiralanması karşılığı yapılan ödemeler, • Devletin iç ve dış borçlanmalarının vadesi gelen anapara ve faiz ödemeleri.


27. Soru

Devletin geçici giderleri nelerdir?

Cevap

• Başka devletlere veya uluslararası kurumlara yönelik hibeler ve yardımlar, • Savaş, deprem, doğal afetler ve diğer olağanüstü hallerin gerektirdiği çeşitli giderler, • Çeşitli tazminatlar


28. Soru

Kamu para akımının yönetimi nedir?

Cevap

Kamu kesiminin veya daha dar anlamda Devletin, elinde bulunan para ve parayı temsil eden belgelerin saklanması, değerlendirilmesi (nemalandırılması), kullanımının planlanması ve yürütülmesi faaliyetidir


29. Soru

Devlet gider ve gelirlerindeki finansman dengesinin kurulmasının zor olmasının nedeni nedir?

Cevap

Devlet giderlerindeki genel eğilimin süreklilik olmasına karşılık Devlet gelirlerindeki genel eğilimin düzensiz bir akım görünümü izlemesi, bu iki kalem arasında finansman dengesinin kurulmasını zorlaştırır.


30. Soru

Türkiye’de, gelir ve giderlerin zaman ve yer itibarıyla uyumlandırılması uygulaması nasıldır?

Cevap

2011 yılından başlayarak devreye giren Kamu Elektronik Ödeme Sistemiyle (KEÖS) birlikte taşra ve merkezdeki bütün muhasebe birimlerinin bütün ödeme ve tahsilât işlemleri tek bir yerde toplanmaya ve bu işlemler elektronik ortamda gerçekleşmeye başladı.


31. Soru

Kamu kesiminin borçlanma gereksinimi hangi nedenle ortaya çıkar?

Cevap

Kamu kesimi borçlanma gereği, kamu giderlerinin kamu gelirlerinden fazla olması nedeniyle ortaya çıkar. Bunun sonucunda ortaya çıkan kamu finansman açığı, iç borçlanma yani özel kesim finansman fazlasından borçlanma ve dış borçlanma yani yurt dışı finansman fazlasından borçlanma yolu ile kapatılır.


32. Soru

Kamu kesimi finansman açığı nedir?

Cevap

Toplam kamu gelirleriyle kamu giderleri içinde borçlardaki değişmeler dışında ortaya çıkan fark olarak verilebilir. Bunu şöylece formüle edebiliriz: • Kamu Kesimi Finansman Açığı Kamu Gelirleri - Kamu Giderleri


33. Soru

Hazine iç borçlanması nedir?

Cevap

Kamu finansman açığının yurt içi kaynaklardan karşılanmasıdır.


34. Soru

Devlet tahvili ve Hazine bonosu nelerdir?

Cevap

• Devlet tahvili, bir yıl ve daha uzun vadeli borçlanma senetleridir. • Hazine bonosu, bir yıldan daha kısa vadeli borçlanma senetleridir.


35. Soru

İhale yöntemiyle borçlanma uygulamaları nelerdir?

Cevap

İhale yöntemi genel olarak dört şekilde uygulanır: • Yükselen fiyat yöntemi (en çok arttırana ihale, İngiliz Yöntemi) • Azalan fiyat yöntemi (en düşük fiyatı verene ihale, Hollanda yöntemi) • Çoklu fiyat yöntemi • Ortalama fiyattan ihale


36. Soru

İhalesiz olarak piyasadan borçlanma yöntemi ne işe yarar?

Cevap

Bu yöntem, ihale yöntemindeki ihale dönemlerine ve ilan edilen vadelere bağlı olarak borçlanma yerine zaman zaman satışa çıkarılan tahvillerle çeşitli vadelerde borçlanmayı mümkün kılan bir yöntemdir.


37. Soru

Hazinenin merkez Bankasından borçlanması nasıl gerçekleşir?

Cevap

Bu borçlanma iki şekilde olur: • Doğrudan borçlanma: Hazinenin, Merkez Bankasından doğrudan doğruya nakit borçlanmasıdır. Buna parasal avans ya da Hazineye avans adı verilmektedir. • Dolaylı borçlanma ise Hazinenin borçlanmak amacıyla çıkardığı Hazine kâğıtlarının, Merkez Bankası tarafından açık piyasa işlemleriyle satın alınmas suretiyle gerçekleşir. Kredi değerliliği nedir ve ne amaçla ölçülür? Her ülkenin, her şirketin, hatta borçlanmak isteyen her kişinin bir kredi değerliliği vardır. Kredi değerliliği genel olarak kredi açılacak Devlet, şirket veya kişinin, alacağı bu borcu zamanında ve tam olarak geri ödeyip ödeyemeyeceğinin belirlenmesi amacıyla ölçülür.


38. Soru

Hazinenin dış borçlanma kaynakları nelerdir?

Cevap

Bu kaynaklar ikiye ayrılır: • Yabancı devletler veya uluslararası kuruluşlardan sağlanan dış borçlar, • Uluslararası para veya sermaye piyasalarından ya da kısaca dış piyasalardan sağlanan dış borçlar


39. Soru

Borç stoku ne demektir?

Cevap

Bir ülkenin borç stoku denildiği zaman, o ülkenin herhangi bir dönemdeki iç ve dış borçlarının toplam miktarı anlaşılır.


40. Soru

Hazinenin uluslararası kuruluşlardan borçlanmasında ilk kaynak hangi kurumdur?

Cevap

IMF’dir. IMF’den kullanılan kaynaklar ülkenin borç stokunda yer alır.


41. Soru

Türkiye’de Borç Kütüğü uygulamasının işlevi nedir?

Cevap

Türkiye’de özel kesimin dış borçları da Hazine tarafından izlenir. Bu amaçla Hazine’de bir Borç Kütüğü tutulur ve bir yıldan uzun vadeli tüm borçlar bu kütüğe tescil edilir.


42. Soru

Kamu Payı ne demektir?

Cevap

Kamu payı deyimi ile kastedilen, kamu kesiminin (devlet, yerel yönetimler, tüzel kişiliği olan bütçe dışı fon yönetimleri) çeşitli iktisadi nitelikteki kuruluşlarda mevcut sermaye paylarıdır.


43. Soru

Türkiye’de Kamu İktisadi Teşebbüslerinin bir Yıllık Genel Yatırım ve Finansman Programı çerçevesinde ele alınması ne zaman olmuştur? Hangi amaca hizmet eder?

Cevap

1961 Anayasası ile gelen planlama kavramı ve planlı ekonomi ilkesinin sonucu olarak ortaya çıkmıştır. Yıllık Genel Yatırım ve Finansman Programı hazırlanırken kamu iktisadi teşebbüslerinden çeşitli tablolar ve o arada bilanço ve kâr zarar cetvelleri alınmaktadır.


44. Soru

Kamu İktisadi Teşebbüslerinin bir Yıllık Genel Yatırım ve Finansman Programı’nın dayanağı olan fon akım tabloları nelerdir?

Cevap

Bu tablolar üç bölümden oluşur: • Kaynaklar Tablosu • Ödemeler Tablosu • Finansal Kaynaklar Tablosu


45. Soru

Diğer kamu payları nelerdir?

Cevap

Kamu iktisadi teşebbüsleri dışında kalan, özel şirketlerde kamuya ait bulunan sermaye paylarıdır.


46. Soru

Örtülü ödenek nedir?

Cevap

Monarşiyle yönetilmeyen ülkelerin yöneticilerinin (Cumhurbaşkanları, Başbakanlar) diğer devlet giderlerine göre daha rahat kullanılabilen ve denetimi daha hafif kurallara tabi ve bu açıdan özel hazineye benzetilebilecek olan bazı gider yetkileri vardır. Bu gider yetkilerine Türkçede “örtülü ödenek” adı verilmektedir.


47. Soru

Mısır’da, taşrada Firavunu temsil görevini taşıyan prensler, hangi üç ayrı hazinenin ilişkilerinden sorumluydular?

Cevap

Firavunun hazinesi, dinsel yönetimin hazinesi ve taşrada kendilerine tahsis edilmiş olan hazine.


48. Soru

Osmanlı Hazine sisteminin başlangıcını oluşturan İslam Hazine’sine ne ad verilir?

Cevap

Beytülmal


49. Soru

Beytülmal geleneğine göre göre yönetilmekte olan Osmanlı hazinesi hangi padişah döneminde yeniden sistematize edilmiştir?

Cevap

İstanbul’un fethiyle birlikte Bizans’ın kurumlarından ve o arada Hazine düzeninden etkilenen Fatih Sultan Mehmed, Hazine’yi yeniden sistematize etmiştir. Roma İmparatorluğu’nun yarattığı özel hazine - devlet hazinesi ayrımını sürdüren Bizans’ın etkisi ve geleneksel İslam Beytülmal düzeninin bir araya gelmesi sonucu Devlet Hazinesi ile Padişah’ın özel hazinesi birbirinden ayrı ve en üst düzeyde yönetilen kurumlar hâline düzenlenmiştir.


50. Soru

Osmanlı'da Devlet Hazinesi kasalarından para çıkarılması için izlenen süreç nasıldı?

Cevap

Devlet Hazinesi kasalarından para çıkarılması için Ruznamçe Kaleminde (Günlük De er Bürosu) hazırlanan gider belgesi Başde erdar tarafından imzalanarak Sadrazama sunulur ve Sadrazam’ca üzerine pençe (imza) ve sahh (doğruluk gösteren bir çeşit damga) konulduktan sonra Hazine Tezkiresi (Hazine’nin izin kağıdı) adını alan bu belge ödeme yapılmak üzere Sergi Halifesi’ne (Başveznedar) verilirdi. Başveznedar tarafından ödemenin yapılmasını izleyerek bu belge Ruznamçe kalemindeki günlük deftere işlenirdi.


51. Soru

2018 yılında Hazine Müsteşarlığı kaldırılmış ve Hazine kurumu ile Maliye Ba- kanlığı birleştirilerek hangi adı almıştır?

Cevap

Hazine ve Maliye Bakanlığı


52. Soru

Hazine’nin klasik görevleri nelerdir?

Cevap
  1. Devletin taşınır ve taşınmaz her türlü malvarlığını korumak ve yönetmek, bu malvarlığını değerlendirmek,

  2. Devlet gelirlerini toplamak, giderleri yapacak olan kurum ve kuruluşlara gerekli parayı göndermek, Devlet gelir ve giderlerinin zaman ve yer itibarıyla uyumlandırılmasını sağlamak,

  3. Devletin iç ve dış borçlanmasını yürütmek, Devlet borçlarının servisini yapmak,

  4. Kamu teşebbüslerinin Devlet adına sermayedarlık işlemlerini yerine getirmek,

  5. Madeni paranın basım ve dağıtımını yapmak, dolaşımını sağlamak.


53. Soru

Devletin süreklilik gösteren giderlerini başlıca hangi kalemler etrafında toplamak mümkündür?

Cevap
  1. Kamu kesiminde görevli memur ve işçilerin maaş, ücret, yolluk, hastalık ve tedavi giderleri,

  2. Devletin doğrudan yürüttüğü yatırım faaliyetlerinin gerektirdiği giderler,

  3. Çeşitli sübvansiyonlar ve destekleme giderleri,

  4. Devlet hizmetlerinin gerektirdiği mal ve hizmetlerin satın alınması veya

    kiralanması karşılığı yapılan ödemeler,

  5. Devletin iç ve dış borçlanmalarının vadesi gelen anapara ve faiz ödemeleri.


54. Soru

Devletin geçici yapıdaki giderleri nelerdir?

Cevap

1. Başka Devletlere veya uluslararası kurumlara yönelik hibeler ve yardımlar,

2. Savaş, deprem, doğal afetler ve diğer olağanüstü hâllerin gerektirdiği çeşitli giderler,

3. Çeşitli tazminatlar.


55. Soru

Hazine’ye para girişinin kaynaklarını oluşturan başlıca gelirler nelerdir?

Cevap

1. Vergi, resim, harç gibi zorunlu gelirlerin tahsil edilmesi,
2. Devletin taşınmaz mallarının satışı, kiralanması veya başka bir şekilde işletilmesinden sağlanan gelirler,
3. Devletin çeşitli iktisadi işletmelerinden (kamu iktisadi teşebbüsleri, çeşitli özel kesim şirketlerindeki iştirakleri, döner sermaye işletmeleri vb.) elde edilen ve Hazine’ye devredilen kârlar, temettü gelirleri vb.
4. Kamu mülkiyetindeki iktisadi işletmelerin çeşitli yöntemlerle özelleştirilmesinden elde edilen gelirler,
5. İç ve dış borçlanmalarla sağlanan imkânlar,
6. Çeşitli iç ve dış hibeler ve yardımlar,
7. Devletin mülkiyetinde bulunan taşınır malların satış, kiralanma veya diğer şekillerde işletilmesinden sağlanan gelirler,
8. Kamu parasının yatırıldığı bankalardaki hesaplar ve tahvil gibi kaynaklardan elde edilen faiz vb. getiriler,

9. Devlete ait bazı tekel hakları ve imtiyazların belirli kurum ve kuruluşlara kullandırılmasından elde edilen gelirler,

10. Değerli kâğıtların (kira kontratosu, noter senedi vb gibi) satışından elde edilen gelirler

11. Vergi cezaları, trafik cezaları ve diğer para cezaları.


56. Soru

Kamu kesiminin borçlanma gereği neden meydana gelir?

Cevap

Kamu kesiminin borçlanma gereği, kamu giderlerinin kamu gelirlerinden fazla olması nedeniyle ortaya çıkan açıktan dolayı meydana gelir.


57. Soru

Devlet Tahvili nedir?

Cevap

Devlet Tahvili, Hazinenin bir yıl ve daha uzun vadeli borçlanma senet- lerine verilen addır. Türkçe finans sözlüğünde Devlet tahvili, Anglo Saxon finans sözlüğündeki bono karşılığı olarak kullanılmaktadır.


58. Soru

Hazine bonosu nedir?

Cevap

Hazine Bonosu, Hazinenin bir yıldan kısa vadeli borçlanma senetlerine verilen addır. Anglo Saxon finans sözlüğünde bu senetlerin adı Treasury Bill (ya da kısaca T-Bill) dir. Bu senetlerin vadesi 12 aydan kısa olmak üzere 1, 3, 6, 9 ay gibi ya da 182 gün, 275 gün gibi süre tanımları taşımaktadır.


59. Soru

Kuponlu Kâğıtla Borçlanmanın Faizi nasıl tahsil olunur?

Cevap

Belirli dönemlerde faiz ödemeleri olarak çıkarılan tahviller, üzerlerinde kupon taşıdıkları için kuponlu tahvil olarak anılırlar. Örneğin altı ayda bir faiz ödemeli 1 yıllık bir tahvilin üzerinde koparılıp tahsil için verilmek üzere 2 adet faiz kuponu bulunur. Bunlardan ilki 6’ncı ayda, ikincisi ise vade sonunda anapara ile birlikte tahsil olunur.


60. Soru

Hazinenin Merkez Bankasından borçlanması hangi iki şekilde olur?

Cevap

Doğrudan borçlanma, Hazinenin, Merkez Bankasından doğrudan doğruya nakit borçlanmasıdır. Buna parasal avans ya da Hazineye avans adı verilmektedir. Dolaylı borçlanma ise Hazinenin borçlanmak amacıyla çıkardığı Hazine kâğıtlarının, Merkez Bankası tarafından açık piyasa işlemleriyle satın alınması suretiyle gerçekleşir.


61. Soru

Kamu kesiminin dış borçlanması nedir?

Cevap

Kamu kesiminin dış borçlanmasını kamu kesiminin finansman açıklarını karşılamak üzere dış kaynaklardan borçlanma olarak tanımlamak mümkündür. Kamu kesimini oluşturan kurumların kendi finansman açıklarını karşılamak üzere dış borçlanmaya gitmesi mümkündür.


62. Soru

Hazine hangi iki kaynaktan dış borçlanma yapar?

Cevap

Yabancı Devletler veya Uluslararası Kuruluşlardan Sağlanan Dış Borçlar ve Uluslararası Para veya Sermaye Piyasalarından ya da kısaca Dış Piyasalardan Sağlanan Dış Borçlar.


63. Soru

Hazine uluslararası kuruluşlardan borçlanmada hangi iki şekilde rol oynar?

Cevap

Hazine ya Devlet adına ilgili uluslararası kuruluştan doğrudan borçlanır ve bu borcu kendi kullanır veya başka bir kamu kurumuna devrederek onun kullanmasını sağlar; ya da uluslararası kuruluştan borçlanacak olan kamu kurumuna garanti vermek suretiyle bu kurumun borçlanmasını mümkün kılar.


64. Soru

Borç stoku nedir?

Cevap

Bir ülkenin borç stoku denildiği zaman, o ülkenin herhangi bir dönemdeki iç ve dış borçlarının toplam miktarı anlaşılır. Bu hesaba kamu kesiminin iç ve dış borç stoku ile özel kesimin iç ve dış borç stoku dahil edilir.


65. Soru

Borç yükü nedir?

Cevap

Bir ülkenin borç yükü bir ülkenin belirli bir dönemdeki toplam borç stokunun o dönemdeki GSYH’sine oranı demektir.


Yukarı Git

Sosyal Medya'da Paylaş

Facebook Twitter Google Pinterest Whatsapp Email