Para ve Banka Dersi 2. Ünite Sorularla Öğrenelim

Faiz haddi ekonomik birimlerin kararlarını nasıl etkiler?

Faiz haddi ekonomik birimlerin karar alma sürecinde şu kararları etkiler: Bugün tüketimimi artırayım mı yoksa daha fazla mı tasarruf yapayım? Önümde değerlendirme raporları duran proje seçeneklerinden hangisine yatırım yapayım? Üretim tesisimin kapasitesini artırmak için kredi alayım mı? Konut kredisi kullanayım mı? Tahvil mi satın alayım döviz mi?

Faiz haddi para politikası açısından neden önemlidir?

Çağdaş merkez bankacılığında, para politikası kısa vadeli faiz haddini kontrol ederek yürütülüyor. Özellikle enflasyonla mücadele açısından faiz haddi önemli bir değişken.

Bir mali varlıktan bugün elde edilecek yüz lira ile bir yıl sonra elde edilecek yüz liranın bugünkü değerinin aynı olması hangi koşula bağlıdır?

Faiz haddinin sıfır olması durumunda bugün elde edilecek yüz lira ile bir yıl sonra elde edilecek yüz liranın bugünkü değeri aynıdır.

Farklı zamanlarda yapılan ödemelerin bugünkü değerlerini bulmak ve dolayısıyla onları karşılaştırabilmek için bir indirme işleminde kullanılan faiz haddine ne ad verilir?

İndirim faktörü

İndirim faktörü ile bir mali varlığın bugünkü değeri arasında nasıl bir ilişki söz konusudur?

İndirim faktörü (faiz haddi) ne kadar yüksekse ileri dönemlerde elde edilecek değerlerin bugünkü değerleri de o kadar düşük olur. İndirim faktörü azaldıkça varlığın bugünkü değeri de artar.

Vadeye kadar verim nedir?

Vadeye kadar verim sabit bir indirim oranıdır ve bir mali varlığın satın alma fiyatını mali varlığın vadesi boyunca sahibine yapılacak tüm ödemelerin bugünkü değerine eşitler.

İskontolu bir tahvilin fiyatı ile faizi arasında nasıl bir ilişki vardır?

İskontolu bir tahvilin fiyatı ile faizi arasında ters yönlü ilişki vardır. Faiz oranı arttıkça tahvilin fiyatı düşer, azaldıkça da tahvilin fiyatı artar.

Bir mali varlığın vadeye kadar verimi ile getiri oranı neden farklı olabilir?

Bu farklılık, o mali varlık vadesi bitene kadar tutulmayıp daha önce satılırsa ortaya çıkar.

Enflasyon olgusu nedir?

Enflasyon, bir ekonomideki mal ve hizmetlerin tüm fiyatlarını yansıttığı düşünülen fiyatlar genel düzeyindeki sürekli artıştır.

Bir ekonomide hangi koşulda nominal faiz haddi reel faiz haddinden büyük olur?

Enflasyon varsa nominal faiz haddi reel faiz haddinden büyük olacaktır. 

Bir ekonomide hangi koşulda reel faiz haddi nominal faiz haddinden büyük olur?

Fiyatlar genel düzeyi düşüyorsa yani deflasyon varsa nominal faiz haddi reel faiz haddinden küçük olacaktır.

Beklenen reel faiz haddi nasıl hesaplanır?

Beklenen reel faiz haddini, nominal faiz haddi ile vade boyunca gerçekleşmesi beklenen enflasyon oranı arasındaki fark olarak hesaplıyoruz.

Tahvilin talebi ile fiyatı arasında nasıl bir ilişki söz konusudur?

Tahvilin talebi ile fiyatı arasındaki ilişki ters yönlü. Tahvil fiyatı arttıkça (faizi düştükçe) talebi de düşecek.

Fiyat düzeyi aynıyken başka gelişmeler tahvil talebinin artmasına yol açabilir mi?

Ekonomik birimlerin servetlerinin artması, beklenen enflasyonun düşmesi, bir tahvilin likiditesinin diğer tahvillere kıyasla yükselmesi, tahvilden alınan verginin, servetinde değerlendirilebileceği alternatif varlıklardan alınan vergiye göre düşmesi, likiditesinin diğer tahvillere kıyasla artması tahvile olan talebin artmasına neden olur.

Tahvilin arzı ile fiyatı arasında nasıl bir ilişki söz konusudur?

Tahvilin arzı ile fiyatı arasındaki ilişki aynı yönlüdür. Tahvil fiyatı yükseldikçe (faizi düştükçe) arzı artar.

Hangi durumlarda tahvilin fiyatı yükselmese bile tahvilin arzı artabilir? 

Tahvil devlet tahvili ise kamunun borçlanma ihtiyacının artması devletin tahvil arzını artıracak. Şirketler için ise aynı fiyat düzeyinde şu gelişmeler daha fazla tahvil arz edilmesine yol açacaklar: Yatırım ortamının iyileşmesi, beklenen enflasyonun yükselmesi, ekonominin hızla büyümesi.

Denge faiz haddi nasıl belirlenir?

Denge tahvil fiyatı (denge faiz haddi) ise tahvil arz ve talebinin eşitlendiği noktada belirlenir.

Kamu açığındaki artışın devletin borçlanma ihtiyacını artırmasının denge tahvil fiyatı üzerindeki etkisi nasıl olur?

Tahvil arz eğrisi sağa kayar. Dolayısıyla, kamu açıklarını finanse etmek üzere devletin tahvil arzını artırması, borçlanma maliyetini, yani tahvil faizini de yükseltecektir.

Bir tahvilin risk düzeyi ile bu tahvilin faizi arasında nasıl bir ilişki vardır?

Diğer özellikleri aynı, riskleri farklı tahvillerin faizleri farklılaşır. Tahvili satanın tahvilden doğan yükümlülüklerini yerine getirmemesi olasılığı ne kadar yüksekse o tahvilin riski (kredi riski ya da iflas riski) de o kadar yüksektir. Riski artan bir tahvilin talebi düşer. Bu durumda bu tahvilin faizi de yükselir.

Verim eğrisi hangi ilişkiyi gösterir?

Verim (getiri) eğrisi aynı risklilik düzeyinde, aynı ölçüde likit ve aynı şekilde vergilendirilen ama farklı vadelerdeki tahvillerin verimleri arasında zamanın belli bir noktasındaki ilişkiyi gösteriyor. Verim eğrisi, yatay ekseninde vade, dikey eksende ise verimin yer aldığı bir düzlemde çiziliyor.