Turizm Ekonomisi Dersi 8. Ünite Sorularla Öğrenelim

Türkiye’de turizm teşvikleri hangi yıllarda ve nasıl yapılmıştır?

Türkiye’de de artan turizm talebinin karşılanabilmesi için özellikle 1980’li ve 1990’lı yıllarda büyük turizm yatırımları atağı yapılmıştır. 1983 yılında çıkarılan 2634 Sayılı Turizm Teşvik Kanunu ile Türkiye’de turizm yatırımlarının teşviki artmış, altyapı yatırımlarını devletin, üstyapı yatırımlarını özel sektörün yapması öngörülmüştür. Bu kanunun yürürlüğe girdiği günden 2012 yılına kadar ülkemize gelen turist sayısında yaklaşık 22 kat, turizm gelirlerinde ise yaklaşık 62 kat artış kaydedilmiştir.

Turizm yatırımları için uygulanan teşvikler nelerdir?

Dünya genelinde turizm yatırımları için uygulanmakta olan teşviklere bakıldığı zaman, ilk sırayı hibe kredi ve faiz sübvansiyonlu uzun dönemli krediler ile nakdi teşviklerin aldığı görülmektedir.

Ekonomideki teşviklerin amacı nedir?

Gelişmekte olan ülkelerde sektörlere verilen teşvikler ile birlikte ekonomik kalkınma, geri kalmış bölgelerin kalkındırılması, uluslararası rekabet gücünün elde edilmesi, verimlilik artışının sağlanması, istihdam olanaklarının arttırılması, teknoloji transferinin gerçekleştirilmesi ve araştırma-geliştirme (AR-GE) çalışmalarının özendirilmesi, ihracatın arttırılması, sanayileşme ve yabancı sermayenin çekilmesi, döviz/vergi gelirlerinin ve sonuçta milli gelirin arttırılması, kıt kaynakların rasyonel dağılımının ve kullanımının sağlanması gibi konular amaçlanmaktadır.

Teşvik kavramı nasıl açıklanmaktadır?

Ekonomi biliminde, “belirli ekonomik faaliyetlerin diğerlerine oranla daha fazla ve hızlı gelişmesini sağlamak amacıyla, kamu tarafından çeşitli yöntemlerle verilen maddi ya da gayri maddi destek, yardım ve özendirmelere” teşvik denilmektedir.

Doğrudan yabancı sermaye yatırımı nedir?

Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımı; yabancı sermaye yatırımlarının özel bir türü olup bir firmanın başka bir ülkedeki bir firmayı satın alması, yeni bir firma kurması ya da o ülkedeki mevcut bir firmanın sermayesini artırmak yoluyla ortaklık kurması veya mevcut firmalara lisans, know-how, teknoloji ve yönetim bilgisi gibi unsurları katması/getirmesi şeklinde yapılan yatırımları ifade etmektedir.

Yabancı özel sermaye ya da özel yabancı sermaye yatırımı kavramı nasıl açıklanmaktadır?

Yabancı özel sermaye ya da özel yabancı sermaye yatırımını, “az gelişmiş ülkelere gelişmiş ülkelerden gelen özel sermaye yatırımları ve teknolojik olarak yapılan ortaklık ya da işbirliği” olarak tanımlamak mümkündür. Bir başka tanıma göre de yabancı sermaye, “bir ülkenin, karşılığını değişik şekillerde ileride ödemek üzere, diğer ülkelerden temin ederek kısa sürede ekonomik gücüne ekleyebileceği malî ya da teknolojik kaynaklar” şeklinde tanımlanmaktadır.

Yabancı sermayenin genel anlamda yararları nelerdir?

Sermaye birikimine katkı sağlar. Teknolojik gelişmeye katkı sağlar. Yabancı sermaye, geldiği ülkeye sermaye miktarı kadar önem arz eden teknolojiyi de beraberinde getirir. Reel ücretlerin artmasına olanak sağlar. Devletin almış olduğu vergi gelirlerinde bir artış sağlanır. Rekabet yapısının ve sürecinin iyileşmesini ve piyasa ekonomisi bilincinin yaygınlaşmasını sağlayarak iç piyasaya bir dinamiklik getirir.

Yabancı sermayenin turizm sektörü üzerindeki olası ekonomik etkileri nelerdir?

Yabancı sermayedarların, gittikleri ülkede çalıştıracakları personeli kendi ülkelerinden getirmeleri, gidilen ülkedeki istihdam yapısı üzerinde olumsuz etkiler meydana getirebilecektir. Yabancı sermayenin ülkeye gelmesiyle birlikte, yatırım için gerekli olan gelişmiş makine ve teçhizatın dışarıdan ithal edilme yoluna gidilmesi, benzer şekilde döviz kaybına neden olacaktır. Yabancı sermaye yoluyla gelen firmaların turizm sektöründeki tüketim kalıplarını değiştirmeleri, ithal bağımlılığının artmasına yol açarak turizmin meydana getirdiği çarpan etkisinin azalmasına neden olur. Yabancı firmaların, ülke içinden temin edebilecekleri bazı ara ve yatırım mallarını dışarıdan ithal etmeleri, yabancı özel sermayenin ülke ekonomisi ve turizm sektörü üzerinde oluşturduğu diğer bir olumsuz etkidir.

Ülke ekonomileri için gelişim ve büyüme temel anlamda nasıl gerçekleşmektedir?

Ülke ekonomilerinin gelişebilmesi, büyüyebilmesi ve insanların refahının artabilmesi için de, yapılan tasarru?ar ve yatırımlar benzer bir özellik arz etmektedir. Yatırımlar sayesinde, ülkelerin gelecekteki üretim kapasitesi yükselmekte ve sonuçta ekonomik büyüme ve kalkınma sağlanmış olmaktadır.

Devlet ve özel girişimciler neden turizm konusunda yatırım yapmaktadır?

Turizm sektörü, Türkiye ekonomisi için de anahtar bir rol oynamaktadır. Turizm faaliyetlerinin ekonomik ve sosyal sonuçlar doğurması, devleti ve özel girişimcileri turizm konusunda yatırım yapmaya yöneltmektedir.

Turizm yatırımlarının kapsamı nedir?

Turizm sektöründe her ne kadar yatırım kavramı; altyapı yatırımları ve üstyapı yatırımlarını ifade etse de, mevcut altyapının ve turizm tesislerinin genişletilmesi ve yenilenmesi amacıyla yapılan harcamalar da turizm yatırımları bünyesindedir.

İktisat bilimi için yatırım nedir?

Ekonomi bilimi açısından inşa edilen fabrikalar, mağazalar, bürolar, oteller, alışveriş merkezleri, makine ve teçhizat alımı, konut inşaatları vb. alanlara yapılan harcamalar “yatırım” olarak nitelendirilebilir ve bütün bu harcamalar ileriki dönemde milli geliri, yani üretimi arttırıcı nitelikte fiziksel mallara yapılan harcamaları kapsamaktadır ya da yeni üretim araçları üretmek veya eskiyen araçları yenilemek için yapılan her tür harcama yatırımıdır.

Turizm yatırımı kavramı nasıl açıklanmaktadır?

Turizm yatırımı, “bir turizm işletmesinin amacı olan faaliyetlerin tatmin edici şartlar içinde yürütülmesi, geliştirilmesi, rekabet gücünün korunabilmesi vb. amaçlarla, bir yıldan uzun süre kullanılabilecek sermaye mallarının (sabit varlıklar) elde edilmesi ve faaliyetlerin aksamadan sürdürülebilmesi için gerekli işletme sermayesi varlıklarının satın alınması” olarak tanımlanmaktadır.

Turizm yatırımlarının türleri nelerdir?

Turizm yatırımları; alt yapı, konaklama tesisleri ve diğer hizmet tesisleri yatırımları  olmak üzere üç gruba ayrılmaktadır.

Turizm yatırımlarının bir türü olan alt yapı yatırımlarının kapsamı ve amacı nedir?

Alt yapı yatırımları genellikle merkezi veya bölgesel kamu kuruluşları tarafından gerçekleştirilen yol, liman, köprü, havaalanı gibi alt yapı tesisleri ve su, elektrik, kanalizasyon ve telekomünikasyon gibi temel hizmetlere dönük yatırımlardır. Bu yatırımların gerçekleştirilmesinde temel amaç doğrudan turizm endüstrisini geliştirmek olmamakla birlikte, alt yapının varlığı ve yeterliliği, turizmin gelişmesini önemli ölçüde olumlu yönde etkilemektedir.

Turizm yatırımlarının bir türü olan konaklama hizmetleri yatırımlarının amacı ve kapsamı nedir?

Konaklama tesisleri yatırımları, turizm olayına katılarak sürekli yaşadığı yerlerin dışına çıkan kişilerin geçici olarak konaklama ve geceleme gereksinimlerini karşılamaya yönelik otel, motel, pansiyon, kamping, tatil köyü ve benzeri yataklı tesislere yapılan yatırımlardır. Bunlar turizme ait üst yapı yatırımlarının en önemli kısmını oluşturmaktadır. Turistin belirli bir bölgeye çekilebilmesi ve ekonomik bir faydanın yaratılabilmesi için konaklama tesislerinin gerekliliği açıktır.

Turizm yatırımlarının özellikleri nelerdir?

Turizm yatırımları, normal koşullarda geri dönüşü uzun yıllar alan, sermaye/hasıla (K/Y) oranı yüksek, siyasal, sosyal, doğal ve ekonomik şoklara son derece duyarlı ve kırılgan, sonuçta da girişimciler için riskli yatırımlardır. Başka bir ifadeyle, sanayi yatırımlarında geri dönüş süresi 4–5 yıl olmasına karşın, turizm yatırımlarında bu süre en az 7–10 yılı alabilmektedir.

Turizm sektörünün diğer sektörlerle olan bağlantısı nasıl açıklanabilir?

Turizm yatırımlarında ya da turist harcamalarındaki bir birimlik artış, sanayi, tarım, otomotiv, enerji, gıda, tekstil, kimya, inşaat vb. diğer sektörler üzerinde de dolaylı bir harcamanın ortaya çıkmasına neden olabilecektir. Bu bağlamda, turizm yatırımlarındaki ya da turist harcamasındaki bu artış diğer sektörlerde bir talep artışını da beraberinde getirmektedir. Örneğin, Türkiye için yapılan hesaplamalar, turizm ürününün üretimindeki bir birimlik artış için, diğer yurt içi sektörlerden alacağı girdilerin %50,3 arttığını göstermektedir. Turizm sektöründeki artan harcamaların etkisiyle yeni yatakların yapılması için tekstil, pamuk, sunta vb. üretimi artacak ya da benzer şekilde, konaklama ihtiyacından dolayı inşaat sektöründe çimento ve demire daha fazla gereksinim duyulacaktır.  

Çarpan veya çoğaltan etkisi nedir?

Turizm yatırımlarındaki artış başlangıçta milli geliri arttıracak; gelirdeki bu artış tüketim harcamalarını arttıracak; tüketim harcamalarındaki bu artış ise tekrar gelirin artmasına ve birbirini izleyen gelir-tüketim harcamaları sonucunda gelirde, ilk başta yapılan yatırım harcaması tutarının üzerinde bir artış etkisi oluşturacaktır. Bu etkiye makro iktisatta çarpan ya da çoğaltan etkisi denilmektedir.

Sermayenin marjinal etkinliği kavramının tanımı nedir?

Sermayenin marjinal etkinliği kavramı, sermaye malından ömrü boyunca beklenen yıllık hasılat miktarlarının bugünkü değerini, söz konusu sermaye malının arz fiyatına eşitleyen bir iskonto oranı olarak tanımlanmaktadır.