Sosyal Güvenlik Hukuku Dersi 5. Ünite Sorularla Öğrenelim

Sosyal güvenlik reformu hangi amaçla yapılmıştır?

Sosyal güvenlik reformu ile Türk sosyal güvenlik sisteminin norm ve standart birliği içinde tek bir çatıya kavuşturulması hedeflenmiştir. Daha önce Emekli Sandığı kapsamındaki sigortalılar, diğer sigortalılara göre avantajlı bir sigortalı gurubu olarak kabul edilirdi. Bu norm ve standart bakımdan Emekli Sandığı sigortalıları ile diğer sigortalılar arasındaki farklılıklar ise birtakım rahatsızlıklar yaratmaktaydı. Sosyal güvenlik reformu ile önemli bir mesafe alınmış olmasına rağmen norm ve standart birliğinin sağlanması mümkün olamamıştır. Sigortalı kavramı teke indirilememiş ve sigortalılar (a), (b) ve (c) olarak gruplandırılarak sınıflandırılmıştır.

4/c’liler kimlerdir?

Kamu görevlileri, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 4. maddesinin 1. fıkrasının c bendinde (m.4/1/c) düzenlenmiştir. Bu nedenle uygulamada bu gruba 4/1/c’liler ya da kısaca 4/c’liler denmektedir.

5510 sayılı Kanun’da m.4/c kapsamında sigortalılar olarak sigortalı sayılanlar arasında kimler yer alırlar?

Kamu idarelerinde; • Bu maddenin birinci fıkrasının (a) bendine tabi olmayanlardan, kadro ve pozisyonlarda sürekli olarak çalışıp ilgili kanunlarında (a) bendi kapsamına girenler gibi sigortalı olması öngörülmemiş olanlar, • Bu maddenin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentlerine tabi olmayanlardan, sözleşmeli olarak çalışıp ilgili kanunlarında (a) bendi kapsamına girenler gibi sigortalı olması öngörülmemiş olanlar ile 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 86’ncı maddesi uyarınca açıktan vekil atananlar sigortalı sayılırlar.

Sigortalılar kapsamına kimler dahil olabilir?

• Kuruluş ve personel kanunları veya diğer kanunlar gereğince seçimle veya atama yoluyla kamu idarelerinde göreve gelenlerden bu görevleri sebebiyle kendilerine ilgili kanunlarında Devlet memuru gibi emeklilik hakkı tanınmış olanlardan hizmet akdi ile çalışmayanlar, • Başbakan, Bakanlar, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, Belediye başkanları, İl Encümeninin seçimle gelen üyeleri, • 5510 sayılı Kanun m.4/c kapsamında iken Kamu Görevlileri Sendikaları Kanunu kapsamında kurulan sendikalar, sendika şubeleri ve konfederasyonların başkanları ve yönetim kuruluna seçilenler den aylıksız izne ayrılanlar, • Harp okulları ile fakülte ve yüksekokullarda Türk Silahlı Kuvvetleri hesabına okuyan veya kendi hesabına okumakta iken askerî öğrenci olanlar ile astsubay meslek yüksekokulları ve astsubay naspedilmek üzere temel askerlik eğitimine tabi tutulan adaylar, • Polis Akademisi ile fakülte ve yüksekokullarda Emniyet Genel Müdürlüğü hesabına okuyan veya kendi hesabına okumakta iken Emniyet Genel Müdürlüğü hesabına okumaya devam eden öğrenciler, • Sözleşmeli er ve erbaşlar, • Geçici m.4’e göre 5434 sayılı Kanun hükümleri uygulanacaklar da girerler. 5510 sayılı Kanun yürürlüğe girdiği tarihte kamu idarelerinde hizmet akdi ile veya sözleşmeli olarak çalışanlardan ilgili kanunları gereği 5434 sayılı Kanun ile ilgilendirilenler de aynı statüde çalışmaya devam ettikleri sürece m.4/c kapsamında sigortalı sayılırlar.

Kamu Görevlisi Sigortalılara İlişkin Özel Hükümler nelerdir?

Kamu görevlilerine ilişkin özel hükümlere de yer verilmiştir. Bunlardan bir kısmı emeklilik, malullük ve ölüm sigortasına ilişkin düzenlemelerdir. Kamu görevlileri ile ilgili özel düzenlemeler arasında ayrıca yaşlılık, malullük ve ölüm sigortası ile ilgili olmayan ve özellikle personel kanunlarından doğan bazı durumlar yer alır.

Aylıksız İzinli nedir?

İlgili kanunları gereğince kullandıkları aylıksız izin sürelerinin bitiminden sonra göreve başlayanlar ile göreve başlaması için tanınan süreler ile bir yıl ve daha az süreyle aylıksız izne ayrılanların aylıksız izin sürelerinde bu Kanun’un 67’nci maddesinde aranan 30 günlük prim ödeme şartı aranmaz. Bu durumdaki sigortalıların aylıksız izinli oldukları süreler için prime esas kazanç alt sınırının altında olmamak kaydıyla aylıksız izne ayrıldıkları tarihteki prime esas kazançları üzerinden % 12 oranında genel sağlık sigortası primi işverenlerince ödenir. Ancak askerlik hizmeti nedeniyle aylıksız izne ayrılanların genel sağlık sigortası priminin ödenmesinde, bir yıllık süre sınırı uygulanmaz.

İtibari Hizmet Süreleri nedir?

İtibari hizmet süreleri, m.4/c’li sigortalıların fiilî hizmet sürelerinin her yılı için fiilî hizmetlerine eklenen sürelerdir.

İtibari Hizmet Sürelerinin eklenmesin de sınır var mıdır?

Eklenecek itibari hizmet sürelerinin toplamı, üç yıldan fazla olamaz.

5510 sayılı Kanun’dan önce 5434 sayılı Kanun kapsamında sigortalı olan kamu görevlilerine uygulanacak hükümleri nelerdir?

Memurlar ve diğer kamu görevlileri 5510 sayılı Kanun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren m.4/c sigortalısı olarak bu Kanun kapsamında sigortalı sayılmışlardır. Daha önce 5434 sayılı Kanun kapsamında olanlar ile ilgili olarak geçici m.4 ile düzenleme yapılmış, ayrıca 5510 sayılı Kanun’un 43-49. maddelerinde istisnai hükümlere yer verilmiştir.

Vazife Malullüğü nedir?

Memur ve diğer kamu görevlilerinden vazifelerini yaptıkları sırada veya vazifeleri dışında idarelerince görevlendirildikleri herhangi bir kamu idaresine ait başka işleri yaparken bu işlerden veya kurumlarının menfaatini korumak maksadıyla bir iş yaparken ya da idarelerince sağlanan bir taşıtla işe gelişi ve işten dönüşü sırasında veya işyerinde meydana gelen kazadan doğmuş olursa, buna vazife malullüğü ve bunlara uğrayanlara da vazife malulü denir.

Vazife Malullüğü bildirim süresi ve Vazife Malullüğü Aylığı bağlanma süreci nasıl gelişir?

Kuruma bildirim süresi; a. Vazife malullüğüne sebep olan olayın meydana geldiği tarihten, b. Hastalıklarının sebep ve mahiyetleri dolayısıyla haklarında vazife malullüğü hükümleri uygulanacaklar için hastalıklarının tedavisinin imkânsız olduğuna dair düzenlenen kati raporun onay tarihinden, c. Esirlik ve gaiplik hâllerinde ise bu hâllerin sona erdiği tarihten, itibaren başlar. Süresi içerisinde bildirimde bulunulan vazife malullüğü aylıkları, sigortalının ölüm ya da maluliyeti sebebiyle göreviyle ilişiğinin kesildiği tarihi takip eden aybaşından itibaren bağlanır.

Vazife Malullüğü hükümleri hangi durumlarda uygulanmaz?

a. Keyif verici içki ve her çeşit maddeler kullanmaktan, b. Kanun, tüzük ve emir dışında hareket etmiş olmaktan, c. Yasak fiilleri yapmaktan, d. İntihara teşebbüsten, e. Her ne suretle olursa olsun kendisine veya başkalarına menfaat sağlama veya zarar verme amacından doğmuş olursa bunlara uğrayanlar hakkında vazife malullüğü hükümleri uygulanmaz.

Emekli Aylığı (Yaşlılık Aylığı) nedir?

Yaşlılık aylığı bağlanması, emekli sandığı iştirakçileri bakımından emekli aylığı bağlanması olarak ifade edilir. Emekli Sandığı iştirakçileri, yaşlılık aylığına emekli aylığı adı altında alırlar. Emekli sandığı kapsamında sigortalı olmuş olanlar, yaşlılık aylığı almaya bağladıklarında emekli olmuş olurlar.

Emekli Sandığı kapsamındaki emeklilik çeşitleri nelerdir?

Emekli Sandığı kapsamında iştirakçi olanlar bakımından üç tür emeklilikten söz edilir. Bunlar İsteğe Bağlı Emeklilik, Yaş Haddine Bağlı Emeklilik ve Resen Emekliliktir.

Memur ve diğer kamu görevlilerine malullük, yaşlılık ve ölüm aylığı bağlanmasına ilişkin özel hükümler nelerdir?

Memurlar ve diğer kamu görevlileri bakımından malullük; adi malullük, vazife malullüğü ve harp malullüğü olmak üzere üç şekilde düzenlenmiştir. Adi malullük, vazife malullüğü ve harp malullüğü dışında her ne sebeple olursa olsun vücutlarındaki bir arıza veya tedavisi imkânsız bir hastalık nedeniyle iştirakçilerin görevlerini yapamayacak duruma düşmüş olmalarıdır. Memur ve diğer kamu görevlilerinden vazifelerini yaptıkları sırada veya vazifeleri dışında idarelerince görevlendirildikleri herhangi bir kamu idaresine ait başka işleri yaparken bu işlerden veya kurumlarının menfaatini korumak maksadıyla bir iş yaparken ya da idarelerince sağlanan bir taşıtla işe geliş ve işten dönüşü sırasında veya işyerinde meydana gelen kazadan doğan malullüklere ise vazife malullüğü denir. Harp malullüğü ise özünde ayrı bir malullük türü olmaktan çok vazife malullüğünün nitelikli bir halidir. Yaşlılık aylığı bağlanması, Emekli Sandığı iştirakçileri bakımından emekli aylığı bağlanması olarak da ifade edilir. Emekli Sandığı iştirakçileri yaşlılık aylığına emekli aylığı adı altında alırlar. Memurlar ve diğer kamu görevlilerinin ölümü durumunda geride kalan dul eşine, çocuklarına dul ve yetim aylığı (ölüm aylığı) bağlanır. Ayrıca sigortalının ana ve babalarına da aylık bağlanır.

İsteğe bağlı emeklilik nedir?

steğe bağlı emeklilik, emekli sandığı iştirakçilerin belirli sigortalılık şartlarını sağlamaları ve belirli yaşa ulaşmaları durumunda kendi istek ve arzusuna, talebine bağlı olarak emekli edilmeleridir. 5510 sayılı Kanun’un yürürlüğe girdiği 30.04.2008 tarihinden sonra ilk defa sigortalı olacaklar ise 2036 yılına kadar kadın 58, erkek 60 yaşını doldurmak (Daha sonra ise her yıl bir artarak 2048 yılında kadın-erkek fark etmeksizin 65 yaşını doldurmuş olmak şartı vardır.) ve 25 tam yıl çalışmak; yani 9000 gün prim ödemiş olmak şartı ile istedikleri zaman emekli olabilirler.

Memur ve diğer kamu görevlileri bakımından isteğe bağlı emeklilikte genel kuralın dışında kalan m.4/c sigortalıları kimlerdir?

Cumhurbaşkanları, TBMM Başkanları ve Başbakanlar, Dışarıdan Bakanlık ve TBMM’de Milletvekilliği Yapmış Olanlar.

Yaş Haddine Bağlı Emeklilik nedir?

Yaş haddine bağlı emeklilik, bir tür resen emeklilik şeklidir. Devlet memurları ve kamu görevlileri için kanunlarında emekliğe sevk bakımından yaş hadleri belirlenmiştir. Personel mevzuatlarında belirlenen yaş hadlerine gelen memur ve diğer kamu görevlileri, kurumlarınca isteklerine bakılmaksızın zorunlu olarak emekli edilirler. Buna yaş haddine bağlı emeklilik denir. Kural olarak memurlar ve diğer kamu görevlileri bakımından vazifeleri ile ilişkilerinin kesilmesi gereken yaş haddi 65 yaşın doldurulduğu tarihtir.

Yaş Haddine Bağlı Emeklilikte istisnai meslekler nelerdir?

Genel yaş haddinin istisnaları mevcuttur. Buna göre; • Üniversite öğretim üyeleri için (67), • Subay ve askerî memur ve gedikliler için: • Asteğmen, teğmen ve üsteğmenler (41) • Yüzbaşı, kıdemli yüzbaşı ve önyüzbaşılar (46) • Binbaşılar (52) • Yarbaylar (55) • Albaylar (60) • Tuğ ve Tümgeneral ve amiraller (62) • Kor ve organeraller ve amiraller (65) • Mareşal ve büyük amiraller (68) • 6, 7 ve 8’inci sınıf askerî memurlarla memur yardımcıları ve askerî hastabakıcı hemşireler (55) • Daha yukarı sınıflardaki askeri memurlar (60) • Gedikli subaylar (52) • Gedikli çavuşlar (Astsubay çavuşlar) (43) • Gedikli üstçavuşlar (Astsubay üstçavuşlar (46) • Gedikli başçavuşlar (Astsubay başçavuşlar) (49) • Başgedikliler (Astsubay kıdemli başçavuşlar) (55) Emniyet mensupları için: • Her derecedeki emniyet müdürleri ve emniyet ve polis müfettişleri (60) • Emniyet müfettiş yardımcıları ve emniyet amirleri (58) • Baş komiser, komiser ve komiser yardımcıları (56) • Polis memurları (52) Gümrük koruma mensupları: • Gümrük koruma memurları (50) • Gümrük koruma kısım amirleri (55) • Posta, telgraf ve telefon hat baş bakıcı ve baş dağıtıcıları ile hat bakıcıları ve dağıtıcıları için (55) Millî İstihbarat Teşkilatı kadrolarındaki kadro karşılığı sözleşmeli çalıştırılanlar dâhil memurlar için: • Müsteşar Yardımcısı, Başkan, Hukuk Müşaviri, Öğretim Kurulu Başkanı, Başkan Yardımcısı, Hukuk Müşavir Başyardımcısı, Müşavir, Başmüfettiş, Öğretim Kurulu Üyesi, Baş müşavir (60) • Daire Başkanı, Hukuk Müşavir 1’inci Sınıf Yardımcısı, Başmüfettiş, Öğretim Üyesi, Müşavir (58) • 1 inci Sınıf İstihbarat Uzmanı,1’inci Sınıf Uzman, Hukuk Müşaviri 1’nci Sınıf Yardımcısı, Müfettiş, Öğretim Üyesi, Müşavir, Savunma Sekreteri, Daire Başkan Yardımcısı, Öğretim Üyesi Yardımcısı (56) • 2’nci Sınıf İstihbarat Uzmanı,2’nci Sınıf Uzman, Hukuk Müşavir 2’nci Sınıf Yardımcısı, Müfettiş Yardımcısı, Öğretim Üyesi Yardımcısı (54) • Diğer kadrodakiler (52)

5510 sayılı Kanun kapsamında yaşlılık aylığı ile ilgili düzenlemeler nelerdir?

5510 sayılı Kanun uygulamasında m.4/c sigortalısı olan kamu görevlilerinden; a. 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu’nun 40’ıncı maddesi gereğince yaş haddinden emekliye ayrılanlara 5400 gün prim ödeme gün sayısı olması hâlinde, b. Özel kanunları gereğince kadrosuzluk nedeniyle emekliye sevk edilenlere yaş şartı aranmaksızın prim ödeme gün sayısı 9000 gün olması hâlinde yaşlılık aylığı bağlanır. 9000 gün prim ödeme gün sayısını doldurmak yani 25 tam yıl çalışmış olmak yeterli olacaktır.

Emekli İkramiyesi nedir?

Emekli ikramiyesi, Kanun kapsamında asgari bir yıl çalışanlara her bir fiilî çalışma karşılığı olarak bir aylık maaşı karşılığı olarak ödenen bir miktardır. Emekli ikramiyesi, kural olarak Emekli Sandığından emekli olarak ayrılmış olanlara ve m.4/c’lilere ödenir. Emekli ikramiyesi, memur ve diğer kamu görevlilerine kamuda uzun süre çalışmalarının karşılığı olarak verilen bir tür ödüldür. Kıdemliliği teşvik etme gibi fonksiyonları da vardır. Kıdem tazminatına benzetilse de hak kazanma ve ödenme şartları dikkate alındığında kıdem tazminatı ile bir benzerliği olmadığı anlaşılır. Emekli ikramiyesini birikmiş maaş olarak nitelendiren görüşler de bulunmaktadır.

Emekli ikramiyesine hak kazanma şartları nedir?

Emekli ikramiyesine hak kazanabilmek için aşağıdaki şartların sağlanmış olması gerekir: • (m.4/c) Sigortalısı (İştirakçi) Olarak Çalışmış Olmak, • Sigortalılığına Esas Görevin Belirli Şekilde Sona Ermiş Olması, • En Az Bir Fiilî Hizmet Yılı Çalışmış Olmak.

Emekli İkramiyesinin miktarı nasıl belirlenir?

Her fiilî hizmet yılı için emekli ikramiyesi miktarı emekli aylığı bağlanmaya esas bir aylık tutarı kadardır. 5510 sayılı Kanun’da belirtilen kıdem tazminatına hak kazanma şartlarına uygun olarak sona ermiş olması şartıyla emekli ikramiyesi ödenir.

Emekli İkramiyesinin sınırı var mıdır?

Emekli ikramiyesini aldıktan sonra yeniden iştirakçi durumuna girenlerin tekrar emekliye ayrılmalarında, sadece sonradan geçen hizmetlerine karşılık yukarıdaki esaslara göre emekli ikramiyesi ödenir. Şu kadar ki, evvelce verilmiş olan, ikramiye ile sonradan geçen hizmetler için ayrıca tahakkuk ettirilecek ikramiyenin hesabına esas alınan fiili hizmet süreleri toplamı, 39 yıldan fazla olamaz ve evvelce 30 hizmet yılı için emekli ikramiyesi ödenmiş olanlara hiçbir şekilde ikramiye farkı ödenmez.

M.4/c’li sigortalılar, hangi kanun kapsamında özel düzenlenmeye alınmıştır?

M.4/c’li sigortalılar, 5510 sayılı Kanun’da sigorta hak ve yükümlülükler bakımından bu kapsamda özel bir biçimde düzenlenmişlerdir.

M.4/c kapsamında sigortalılar kapsamına giren grupları açıklayınız?

Kuruluş ve personel kanunları veya diğer kanunlar gereğince seçimle veya atama yoluyla kamu idarelerinde göreve gelenlerden bu görevleri sebebiyle kendilerine ilgili kanunlarında Devlet memuru gibi emeklilik hakkı tanınmış olanlardan hizmet akdi ile çalışmayanlar,
(ii) Cumhurbaşkanı, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, Belediye başkanları, İl
Encümeninin seçimle gelen üyeleri,
(iii) 5510 sayılı Kanun m.4/c kapsamında iken Kamu Görevlileri Sendikaları Kanunu
kapsamında kurulan sendikalar, sendika şubeleri ve konfederasyonların başkanları ve yönetim kuruluna seçilenler den aylıksız izne ayrılanlar,
(iv) Harp okulları ile fakülte ve yüksekokullarda, Milli Savunma Bakanlığı hesabına
okuyan veya kendi hesabına okumakta iken askerî öğrenci olanlar ile astsubay
meslek yüksekokulları ve astsubay naspedilmek üzere temel askerlik eğitimine
tâbi tutulan adaylar,
(v) Polis Akademisi ile fakülte ve yüksek okullarda, Emniyet Genel Müdürlüğü hesabına okuyan veya kendi hesabına okumakta iken Emniyet Genel Müdürlüğü hesabına okumaya devam eden öğrenciler ile polis nasbedilmek üzere Polis Meslek Eğitim Merkezlerinde polislik eğitimine tabi tutulan adaylar,
(vi) Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisi ile fakülte ve yüksekokullarda Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı nam ve hesabına okuyan veya kendi hesabına okumakta iken Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı nam ve hesabına okumaya devam edenler ile subay ve astsubay naspedilmek üzere temel askerlik eğitimine tabi tutulan adaylar,
(vii) Sözleşmeli er ve erbaşlar,
(viii) Geçici m.4’e göre 5434 sayılı kanun hükümleri uygulanacaklar da girerler.

5510 sayılı Kanun’da Kamu görevlileri ile ilgili yapılan düzenlemeler nelerdir?

Kamu görevlileri, 5510 sayılı Kanun’da m.4/c kapsamında sigortalı sayılmışlardır. Kanun’da m.4/c ile ilgili düzenlemeler bir bütün hâlinde düzenlenmiş; bununla yetinilmemiş, ayrıca kamu görevlilerine ilişkin özel hükümlere de yer verilmiştir. Bunlardan bir kısmı emeklilik, malullük ve ölüm sigortasına ilişkin düzenlemelerdir. Kamu görevlileri ile ilgili özel düzenlemeler arasında ayrıca yaşlılık, malullük ve ölüm sigortası ile ilgili olmayan ve özellikle personel kanunlarından doğan bazı durumlar yer alır.

Görevine son verilenlerden yargı kararı ile görevlerine iade edilenlerin primleri nasıl hesaplanır? Açıklayınız. 

Görevine son verilenlerden yargı kararı ile görevlerine iade edilenlerin primleri, göreve son verildiği tarihten görevine başladığı tarihe kadar kendi kadrosunun veya emsali kadronun prime esas kazancına göre hesaplanır. Bu durumdakilerin primlerine ait sigortalı ve işveren hisselerinin gecikme cezası ve gecikme zamları kurumlarınca ödenir ve bu süreler, sigortalılık süresinden sayılır.

M.4/c hükmüne göre sigortalı olanların yaşlılık, malullük veya vazife malullüğü işlemler hangi onaylarla gerçekleştirilir? 

M.4/c hükmüne göre sigortalı olanların yaşlılık, malullük veya vazife malullüğü işlemleri;
a) Resen emekliye sevk hâllerinde sigortalının çalıştığı göreve atamasındaki usule göre atamaya yetkili makamın,
b) İstek üzerine veya yaş haddi, malullük veya vazife malullüğü hâllerinde kamu idaresinin en yüksek amirinin,
c) Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri için Meclis Başkanlığının, belediye başkanları için belediye encümeninin, illerin daimi komisyon üyeleri için il valiliğinin çalıştıkları kamu idareleri ile ilişikleri kesilmiş olup da bir kanunla sigortalılık hakkı devam edenler için daha önce görev yaptıkları son kamu idaresinin en yüksek amirinin,
d) Kurumların yönetim kurulu üyelerinin istek, maluliyet ve yaş haddi hâllerinde atanmalarında atamayı yapan kurumun en yüksek amirinin,
e) Danıştay Başkanının istek, maluliyet ve yaş haddi hâllerinde, Sayıştay Başkanının aynı hâlleri için Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığı onayı ile tekemmül eder

Subay (Yedek Subay dâhil), Astsubay, Uzman Jandarma, Uzman Erbaş ve Sözleşmeli Erbaş ve Erlerin fiilî hizmetlerine ne kadar süre ile itibari hizmet süreleri hesaplaması nasıl yapılır? Açıklayınız. 

Subay (Yedek Subay dâhil), Astsubay, Uzman Jandarma, Uzman Erbaş ve Sözleşmeli Erbaş ve Erlerden;
1) Harbi doğuran genel ve kısmi seferberliğe katılanların harbin ilanından seferberliğin bitim tarihine,
2) Seferberliği gerektiren iç tedip hareketlerine fiilen katılan birliklerde görevli olanların, çarpışmaların başlangıcından seferberliğin sona erdiği tarihe,
3) Harp veya seferberlik ilân edilmeden, Anayasanın 92 nci maddesi veya Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler uyarınca, yabancı ülkelere gönderilen Türk Silâhlı Kuvvetleri, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığında görev yapanların çarpışma meydana gelmesi halinde, çarpışma süresince veya çarpışma bitmeden dönenler için Türkiye’ye dönüş tarihine, kadar geçen tutsaklık süreleri dahil fiilî hizmet sürelerine eklenir. Bu nedenlerle eklenecek itibarî hizmet sürelerinin toplamı, üç yıldan fazla olamaz

İtibari hizmet süreleri nedir? Tanımlayınız.

İtibari hizmet süreleri, m.4/c’li sigortalıların fiilî hizmet sürelerinin her yılı için fiilî hizmetlerine eklenen sürelerdir.

5510 sayılı Kanun neden iptal edilmiştir? Yerine düzenleme yapılan kanun hangisidir? 

5510 sayılı Kanun, Anayasa Mahkemesi tarafından memur ve diğer kamu görevlileri yönünden Anayasa’ya aykırı bulunarak iptal edilmiştir.
Anayasa Mahkemesi kararından sonra 5510 sayılı Kanun’da yeniden düzenleme yapılması ihtiyacı duyulmuş ve Kanun’un iptal edilen hükümleri de dâhil olmak üzere 17.04.2008 tarih ve 5754 sayılı Kanun ile yeni baştan düzenleme yapılmıştır

5434 sayılı  Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce ölenler için ölüm aylığı bağlanma ve alma esasları nedir?

Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce ölen, ancak bu Kanun’la yürürlükten kaldırılan ilgili kanun hükümlerine göre ölüm aylığının bağlanabilmesi için yeterli prim ödeme gün sayısı olmayan sigortalının hak sahiplerinin, prim ödeme gün sayısı bakımından bu Kanun hükümlerine göre ölüm aylığına hak kazanması hâlinde, müracaat tarihini takip eden ay başından itibaren bu Kanun’la yürürlükten kaldırılan 5434 sayılı Kanun hükümlerine göre hesaplanacak aylıkları, bu Kanunun 32’nci, 34’üncü ve 37’nci maddelerine göre ödenir (Geç. m.4/14 ).

Adi malul sayılma şartını açıklayınız?

Vazife malullüğü ve harp malullüğü dışında her ne sebeple olursa olsun vücutlarındaki bir arıza veya tedavisi imkânsız bir hastalık nedeniyle görevlerini yapamayacak duruma düşmüş olan iştirakçiler, adi malul sayılır.

Vazife malullüğü nedir? Açıklayınız. 

Vazife malullüğü, memur ve diğer kamu görevlileri yani m.4/c sigortalıları SSGSSK m.25’te düzenlenen malullük durumudur. Buna göre iştirakçilerin “vazifelerini yaptıkları
sırada veya vazifeleri dışında idarelerince görevlendirildikleri herhangi bir kamu idaresine ait başka işleri yaparken bu işlerden veya kurumlarının menfaatini korumak maksadıyla bir iş yaparken ya da idarelerince sağlanan bir taşıtla işe gelişi ve işten dönüşü sırasında veya işyerinde meydana gelen kazadan doğmuş olursa buna vazife malullüğü ve bunlara uğrayanlara da vazife malulü denir.

Vazife malullüğüne sebep olan olaydan kamu idarelerinin yetkili mercilerinin, kurumların haberdar edilme süresi ne zaman başlar? 

Kuruma bildirim süresi;
a) Vazife malullüğüne sebep olan olayın meydana geldiği tarihten,
b) Hastalıklarının sebep ve mahiyetleri dolayısıyla haklarında vazife malûllüğü hükümleri uygulanacaklar için hastalıklarının tedavisinin imkânsız olduğuna dair düzenlenen kati raporun onay tarihinden,
c) Esirlik ve gaiplik hâllerinde ise bu hâllerin sona erdiği tarihten, itibaren başlar.

Vazife malullüğü süresi içerisinde bildirilmeyen sigortalılara vazife malullüğü aylığı bağlanma şartlarını açıklayınız?

Vazife malullüğü süresi içerisinde bildirilmeyen sigortalılara; kamu idareleri ya da sigortalılar veya hak sahiplerince sonradan yapılacak bildirim üzerine, vazife malûllüklerinin belgelenmesi ve müstahak olmaları şartıyla, bu Kanun’un zaman aşımı hükümleri dikkate alınmak suretiyle vazife malullüğü aylığı bağlanır veya bağlanmış olan aylıklar düzeltilir.

Harp malulü nedir? Açıklayınız. 

Vazife malullüğü “Subay, astsubay, uzman jandarma, uzman erbaş, sözleşmeli erbaş ve er ile Türk Silahlı Kuvvetlerince görevlendirilen 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamındaki sigortalılardan;
a) Harpte fiilen ateş altında,
b Harpte, harp bölgelerindeki harp harekât ve hizmetleri sırasında bu harekât ve hizmetlerin sebep ve etkileriyle,
c) Harpte veya harbe hazırlık devresinde her çeşit düşman silahlarının etkisiyle,
d) Askerî harekâtı gerektiren iç tedip ve sınır hareketleri sırasında bu hareketlerin sebep ve etkisiyle,
e) Barışta veya olağanüstü hâllerde, emir veya görev ile uçuş yapan uçucularla hangi meslek ve sınıftan olursa olsun emirle görevli olarak uçakta bulunanlardan uçuşun havadaki ve yerdeki sebepleriyle ve yine emir ve görev ile dalış yapan dalgıçlarla hangi meslek ve sınıftan olursa olsun emirle görevli olarak denizaltı gemisinde veya dalgıç kıtasında bulunanlardan denizaltıcılığın veya dalgıçlığın çeşitli sebep ve etkileriyle,
f) Anayasanın 92 nci maddesi veya Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler uyarınca Türk Silâhlı Kuvvetleri, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı mensuplarının yabancı ülkelere gönderilmesini gerektiren durumlarda, birliklerin bulundukları yerlerden hareketlerinden itibaren yurt içinde, yurt dışında, yabancı ülkelerde veya yurda dönüş sırasında vazife malûlü olanlara harp malulü denir.” şeklinde tanımlanmaktadır

Emekli Sandığı kapsamında ele alınan emeklilik türleri nelerdir? Açıklayınız. 

Emekli Sandığı kapsamında iştirakçi olanlar bakımından üç tür emeklilikten söz edilir. Bunlar “İsteğe Bağlı Emeklilik, Yaş Haddine Bağlı Emeklilik ve Resen Emeklilik”tir.

Emeklilik türlerinden isteğe bağlı emekliliği açıklayınız? 

İsteğe bağlı emeklilik, emekli sandığı iştirakçilerin belirli sigortalılık şartlarını sağlamaları ve belirli yaşa ulaşmaları durumunda kendi istek ve arzusuna, talebine bağlı olarak emekli edilmeleridir.

65 yaşının doldurulduğu yaş haddine bağlı emeklilik dışında istisnai emeklilik şartlarını sıralayınız? 

Kural olarak memurlar ve diğer kamu görevlileri bakımından vazifeleri ile ilişkilerinin
kesilmesi gereken yaş haddi 65 yaşın doldurulduğu tarihtir. Bu genel yaş haddinin istisnaları da mevcuttur. Buna göre;
• Üniversite öğretim üyeleri için yaş haddi 67 yaşın doldurulduğu tarih,
• Subay ve askerî memurlar bakımından rütbelerine göre 41-68 yaşın doldurulduğu tarih,
• Emniyet mensupları bakımından vazifelerine göre 55-60 yaşın doldurulduğu tarih
• Gümrük Memurları bakımından koruma memurları için 55, kısım amirleri için ise 60,
• PTT hat bakıcısı ve dağıtıcılar için 55,
• MİT mensupları bakımından 52-60 olarak yaş hadleri belirlenmiştir

5434 sayılı Kanununda yaşlılık aylığı bağlanmasına ilişkin düzenlemeleri 5510 sayılı Kanun uygulamasında m.4/c sigortalısı olan kamu görevlilerinden ayıran husular nelerdir?

5510 sayılı Kanun, kamu görevlileri ile ilgili özel düzenlemeler kısmında genel düzenlemelere istisna teşkil eden bazı düzenlemeler yapmıştır. Yaşlılık aylığı bağlanması yönünden genel kurallardan ayrılan bu düzenlemeler dikkat çekicidir. Buna göre 5510 sayılı Kanun uygulamasında m.4/c sigortalısı olan kamu görevlilerinden;
(i) 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu’nun 40’ıncı maddesi gereğince yaş haddinden emekliye ayrılanlara 5400 gün prim ödeme gün sayısı olması hâlinde,
(ii) Özel kanunları gereğince kadrosuzluk nedeniyle emekliye sevk edilenlere yaş şartı
aranmaksızın prim ödeme gün sayısı 9000 gün olması hâlinde yaşlılık aylığı bağlanır

Emekli ikramiyesi nedir? Açıklayınız. 

Emekli ikramiyesi, Kanun kapsamında asgari bir yıl çalışanlara her bir fiilî çalışma karşılığı olarak bir aylık maaşı karşılığı olarak ödenen bir miktardır.

Emekli ikramiyesine hak kazanabilmek için gerekli olan şartları açıklayınız? 

Emekli ikramiyesine hak kazanabilmek için aşağıdaki şartların sağlanmış olması gerekir:
• (m.4/c) Sigortalısı (İştirakçi) Olarak Çalışmış Olmak

• Sigortalılığına Esas Görevin Belirli Şekilde Sona Ermiş Olması

• En Az Bir Fiilî Hizmet Yılı Çalışmış Olmak