Özel Vergi Hukuku 2 Dersi 8. Ünite Özet

Giriş

Belediye belde sakinlerinin mahallî müşterek nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan ve karar organı seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan, idari ve mali özerkliğe sahip kamu tüzel kişisi olarak tanımlanmıştır (5393 Belediye Kanunu md.3). Büyükşehir belediyesi ise sınırları il mülki sınırı olan ve sınırları içerisindeki ilçe belediyeleri arasında koordinasyonu sağlayan, idari ve mali özerkliğe sahip olarak kanunlarla verilen görev ve sorumlulukları yerine getiren, yetkileri kullanan, karar organı seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan kamu tüzel kişisi olarak tanımlanmaktadır (5216 Büyükşehir Belediyesi Kanunu-BBK md.3). Kamu tüzel kişisi olarak belediyelerin kamu hizmetlerini sunabilmesi için gelirlere ihtiyacı vardır. Belediyenin gelirleri şunlardır:

• Kanunlarla gösterilen belediye vergi, resim, harç ve katılma payları
• Genel bütçe vergi gelirlerinden ayrılan pay
• Genel ve özel bütçeli idarelerden yapılacak ödemeler
• Taşınır ve taşınmaz malların kira, satış ve başka suretle değerlendirilmesinden elde edilecek gelirler
• Belediye meclisi tarafından belirlenecek tarifelere göre tahsil edilecek hizmet karşılığı ücretler
• Faiz ve ceza gelirleri
• Bağışlar
• Her türlü girişim, iştirak ve faaliyetler karşılığı sağlanacak gelirler
• Diğer gelirler

Belediye Vergileri

Emlak Vergileri

Emlak vergilerinin matrahını vergi değeri oluşturmaktadır. Vergi değeri, mükellefiyetin başlangıç yılını takip eden yıldan itibaren her yıl, bir önceki yıl vergi değerinin 213 sayılı Vergi Usul Kanunu hükümleri uyarınca aynı yıl için tespit edilen yeniden değerleme oranının yarısı nispetinde artırılması suretiyle bulunur. Emlak Vergisinin ödenmesinden devreden ve devralan müteselsilen sorumlu tutulurlar.

Bina Vergisi

Bina vergisinin matrahı, binanın bu kanun hükümlerine göre tespit olunan vergi değeridir. Sabit üretim tesisatına ait değerler vergi matrahına alınmaz. Bina vergisinin oranı meskenlerde binde bir (‰0,1), diğer binalarda ise binde ikidir (‰0,2).

Arazi Vergisi

Arazi Vergisinin matrahı, arazinin bu Kanun hükümlerine göre tespit olunan vergi değeridir. Arazi vergisinin oranı arazide binde bir (‰0,1), arsalarda ise binde üçtür (‰0,3). Bina ve arazi vergisi oranları büyükşehir belediye sınırları ve mücavir alanlar için %100 artırımlı olarak uygulanır.

Belediye Gelirleri Kanunu’nda Yer Alan Vergiler

Belediye Gelirleri Kanununda Cumhurbaşkanına kanuni alt ve üst sınırı belirtilmiş hadleri belirleme yetkisinin verilmiş olması, bazı kalemlerin yeniden değerleme oranı ile her yıl yeniden değerleniyor olması nedeniyle içinde bulunulan yıl ve ilgili belediye için geçerli güncel oran ve tutarları gözden geçirilmelidir. Belediye Gelirler Kanununda yer alan vergiler şunlardır:

İlan ve Reklam Vergisi

Belediye sınırları ile mücavir alanları içinde yapılan her türlü ilan ve reklam, İlan ve Reklam Vergisine tabi tutulmuştur. Gazete, dergi ve kitaplarda yapılan reklamlar, ilan ve reklam vergisinden istisna tutulmuştur.

Eğlence Vergisi

Yerli ve yabancı film gösterimlerine, tiyatro, opera, operet, bale, karagöz, kukla ve ortaoyunlarına, spor müsabakalarına, at yarışlarına ve konserlere, sirklere, lunaparklara, çalgılı bahçelere ve benzeri yerlere biletle girilmesi, müşterek bahis oynanması, biletle girilmeyen eğlence mekânı işletilmesi, Eğlence Vergisinin konusunu oluşturmaktadır. Verginin mükellefi, eğlence yerlerini işleten gerçek veya tüzel kişiler olmakla birlikte biletle girilen yerlerde ve müşterek bahislerde bu vergiler müşterilere bilet veya kupon fiyatı ile birlikte doğrudan yansıtılmaktadır.

Haberleşme Vergisi

Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde Posta Telgraf Telefon işletmesi tarafından tahsil edilen telefon, teleks, faksimili ve data ücretleri (tesis, devir ve nakil ücretleri hariç) Haberleşme Vergisine tabidir. Mobil iletişim hatları Haberleşme Vergisinin kapsamı dışındadır. Bu nedenle Haberleşme Vergisi sadece sabit hatlardan alınır. Özel İletişim Vergisi, Haberleşme Vergisi ile aynı konuyu vergilendirmekle birlikte genel bütçe gelirleri arasında yer almaktadır. Haberleşme Vergisinin mükellefi, telefon, teleks, faksimili ve data ücretlerini tahsil eden Posta Telgraf Telefon İdaresidir. Sabit hatlı telefon hizmetleri ülkemizde Türk Telekom tarafından verildiğinden Türk Telekom verdiği hizmetler bakımından haberleşme vergisinin mükellefidir.

Elektrik ve Hava Gazı Tüketim Vergisi

Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde elektrik ve hava gazı tüketimi, Elektrik ve Hava gazı Tüketim Vergisine tabidir. Kanun koyucu vergiyi doğuran olayı tüketime bağlamıştır. Elektrik ve hava gazı tüketenler, Elektrik ve Hava gazı Tüketim Vergisini ödemekle mükellef tutulmuş ancak bu mükellefiyete ilişkin tüm ödevler sorumlu sıfatı ile elektrik enerjisini tedarik eden ve hava gazını dağıtan kuruluşlar, satış bedeli ile birlikte bu verginin de tahsilinden ve ilgili belediyeye yatırılmasından sorumlu tutulmuşlardır. Ancak organize sanayi bölgelerinde tüketilen elektrik enerjisinin vergisini organize sanayi bölgeleri tüzel kişiliklerine elektriği temin eden kuruluşun ödeyeceği belirtilerek elektrik tedarik eden kuruluş mükellef hâline getirilmiştir.

Yangın Sigortası Vergisi

Belediye sınırları ve mücavir alanlar içindeki menkul ve gayrimenkul mallar için yapılan yangın sigortaları dolayısıyla alınan primler Yangın Sigortası Vergisine tabidir. Yangın sigortasında da kanun koyucu tahsilat esasını benimsemiştir. Yangın sigortası yapılmasına rağmen alınamayan primler verginin konusuna girmeyecektir. Yangın Sigortası Vergisinin mükellefi sigortayı yapan sigorta şirketleridir. Yangın Sigortası Vergisi, yapılan yangın sigorta işlemleri dolayısıyla alınan primlerin %10’u tutarındadır.

Çevre Temizlik Vergisi

Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde bulunan ve belediyelerin çevre temizlik hizmetlerinden yararlanan konut, iş yeri ve diğer şekillerde kullanılan binalar Çevre Temizlik Vergisine tabidir. Çevre Temizlik Vergisinin mükellefi binaları, kullananlardır. Mükellefiyet binanın kullanımı ile başlar. Vergi, konutlarda kullanılan su üzerinden maktu olarak belirlenmiştir. Belediyenin çevre temizlik hizmetlerinden yararlanan ancak su ihtiyacını belediyece veya büyükşehir belediyelerine bağlı su ve kanalizasyon idarelerince tesis edilmiş su şebekesi haricinden karşılayan konutlara ilişkin çevre temizlik vergisi, iş yerleri ve diğer şekillerde kullanılan yedinci grubunun belediye meclislerince en son intibak ettirilen derecelere ait tutarlar üzerinden tahakkuk ettirilecektir. İş yerleri ile diğer şekilde kullanılan binalara ait Çevre Temizlik Vergisi grup ve derecelere göre belirlenmiş tarifeler üzerinden alınmaktadır.

Belediye Harçları

İşgal Harcı

Belediye sınırları içinde bulunan; pazar veya panayır kurulan yerlerin, meydanların, mezat yerlerinin her türlü mal ve hayvan satıcıları tarafından satış yapmak için; yol, meydan, pazar, iskele, köprü gibi umuma ait yerlerden bir kısmının herhangi bir maksat için; motorlu kara taşıtlarının park etmeleri için il trafik komisyonlarının olumlu görüşü alınarak belediyelerce şehir merkezlerinde tesis edilen ve işletilen mahallerin çalışma saatleri içinde, bisiklet ve motosikletler hariç taşıtlar tarafından, yetkili mercilerden usulüne uygun izin alınarak geçici olarak işgal edilmesi,

Tatil Günlerinde Çalışma Ruhsatı Harcı

Hafta tatili ve ulusal bayram günlerinde çalışmaları belediyelerce izne bağlı iş yerlerine ruhsat verilmesi, Tatil Günlerinde Çalışma Ruhsatı Harcına tabidir. Bu harcın mükellefi kendisine çalışma ruhsatı verilen gerçek veya tüzel kişidir. Tatil Günlerinde Çalışma Harcı yıllık olarak alınmaktadır.

Kaynak Suları Harcı

Özel kaplara doldurulup satılacak olan kaynak sularının (işlenmiş sular dâhil) belediyelerce denetlenerek hangi kaynaklara ait olduklarını gösterecek şekilde bu kaplara özel işaret konulması, Kaynak Suları Harcına tabidir. Bu harcın mükellefi kaynak sularını özel işaretli kaplara doldurup satanlardır.

Tellallık Harcı

Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde belediyelere ait hal, balıkhane, mezat yerleri ve ilgilinin isteğine bağlı olarak belediye münadisi (yüksek sesle haber vermeyi iş edinmiş olan kimse) veya tellalı bulundurulan sair yerlerde, gerçek veya tüzel kişiler tarafından her ne surette olursa olsun her çeşit menkul ve gayrimenkul mal ve mahsullerin satışı, Tellallık Harcına tabidir.

Hayvan Kesimi, Muayene ve Denetleme Harcı

Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde, belediyelerce veya yetkili mercilerce verilen izne dayanılarak özel kişi ve kuruluşlarca tesis edilen mezbaha ve kanaralarda (kesimevi) kesilen hayvanların kesim öncesi ve sonrası muayenesi veya belediye sınırları ve mücavir alanlar dışında kesilmiş olup da belediye sınırı içinde satışa arz edilecek etlerin sağlık bakımından muayene ve denetlenmesi, Hayvan Kesimi Muayene ve Denetleme Harcına tabidir. Resmi ve özel kombinalar bu harçtan muaftır.

Bina İnşaat Harcı

Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde yapılan her türlü bina inşaatı (ilave ve tadiller dâhil), inşaat veya tadilat ruhsatının alınması bina inşaat harcına tabidir.

Çeşitli Harçlar

Yukarıda belirtilen harçlardan başka belediyelerce kayıt ve suret harcı, parselasyon harcı, ifraz ve tevhit harcı, plan ve proje tasdik harcı, zemin açma izni ve toprak hafriyatı harcı, yapı kullanma izni harcı, iş yeri açma izni harcı, muayene, ruhsat ve rapor harcı, sağlık belgesi harcı da alınmaktadır. Bu harçlar makbuz karşılığında veya basılı damga vurulmak suretiyle peşin olarak ödenir.

Harcamalara Katılım Payları

Katılım Payları

Belediyelerce veya belediyelere bağlı müesseselerce yolların inşa, tamir ve genişletilmeye tabi tutulması, kanalizasyon tesisi yapılması, su tesisleri yapılması, harcamalara katılım paylarının konusunu oluşturmaktır.

Yol Harcamalarına Katılma Payı

Harcama yapılan yolların iki tarafında bulunan veya başka bir yola çıkışı olmaması dolayısıyla bu yoldan yararlanan gayrimenkullerin sahiplerinden meclis kararı ile Yol Harcamalarına Katılma Payı alınabilir.

Kanalizasyon Harcamalarına Katılma Payı

Yeni kanalizasyon tesisi yapılması veya mevcut tesislerin sıhhi ve fenni şartlara göre ıslah edilmesi hâlinde, bunlardan faydalanan gayrimenkullerin sahiplerinden, Kanalizasyon Harcamalarına Katılma Payı alınır.

Su Tesisleri Harcamalarına Katılma Payı

Yeni içme suyu şebeke tesisleri yapılması veya mevcut şebeke tesislerinin tevsii ve ıslahı hâlinde, dağıtımın yapıldığı saha dahilindeki gayrimenkullerin sahiplerinden, Su Tesisleri Harcamalarına Katılma Payı alınır.

Payların Hesaplanması ve Ödenmesi

Harcamalara katılma paylarının ilan ve tebliğ edildiği yılı takip eden yıldan itibaren iki yılda ve dört eşit taksitte, peşin ödemelerle tahakkuk tarihinden itibaren 1 (bir) ay içinde tahsil olunur. Harcamalara katılma payları peşin ödenirse %25 noksanı ile alınır.