Toplu İş Hukuku Dersi 2. Ünite Sorularla Öğrenelim

Sendikaların kuruluşuna hâkim olan ilkeler hakkında bilgi veriniz

6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununda, sendikaların kuruluşunda işkoluna göre sendikalaşma ilkesi, serbest kuruluş ilkesi ve açıkça ifade edilmese de sendika çokluğu ilkesi kabul edilmiştir. 2821 sayılı Sendikalar Kanununda yer alan Türkiye çapında faaliyette bulunma koşuluna ise Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununda yer verilmemiştir

Sendikaların kuruluşuna hâkim olan ilkeleri sıralayınız.

6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununda sendikaların kuruluşunda aşağıdaki ilkeler kabul edilmiştir: • İşkoluna göre sendikalaşma ilkesi, • Serbest kuruluş ilkesi, • Sendika çokluğu ilkesi.

İşkoluna göre sendikalaşma ilkesi hakkında bilgi veriniz.

2821 sayılı Sendikalar Kanunu gibi Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu da güçlü sendikacılığın gelişmesi amacıyla sendikaların işkolu düzeyinde örgütlenmesini ilke olarak benimsemiştir. İşkolu sendikacılığı, işçilerin işyerindeki temel faaliyet konusu esas alınarak örgütlenmelerini ifade eder. Sendikaların kuruluşuna ilişkin dünyadaki genel gelişmede sendikaların işkolu esasına göre kurulması doğrultusundadır. Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununa göre, Sendikalar kuruldukları iş kolunda faaliyette bulunur (m.3/1). 6356 sayılı Kanun ile işkolu esasına göre sendikalaşma ilkesine kamu işverenleri açısından istisna getirilmiştir. Gerçekten, kamu işveren sendikalarının, aynı işkolundaki işverenler tarafından kurulması ve aynı işkolunda faaliyette bulunması koşulu aranmaz (m.3/2). Özel sektör işverenleri ise işyerinin girdiği işkolunda bir sendika kurucusu olabilirler ve bu sendika ancak kendi işkolunda faaliyet gösterebilir. 2821 sayılı Sendikalar Kanununda yer alan Meslek veya işyeri esasına göre işçi sendikası kurulamaz (m.3/3) hükmü Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununda yer almamıştır. Bununla birlikte sendikaların işkolu esasına göre faaliyette bulunacağına ilişkin düzenleme karşısında, aynı işyerinde çalışan işçiler veya aynı meslekte yer alan işçiler ancak bir işkolunda faaliyette bulunmak üzere sendika kurabilirler. Buna göre, bir çimento fabrikasında çalışan elektrik teknisyeni, makina teknisyeni, üretim bölümünde çalışan işçi, temizlik işçisi, bu işyerinde çalışan hekim ve aşçı yaptıkları işe ve işyerine bakılmaksızın çimento, toprak ve cam işkolunda kurulacak sendikanın kurucusu olabilirler. Bu sendikanın sadece belli bir işyerinde çalışan işçiler tarafından kurulabilmesi de mümkündür.

6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununa göre işkolları nelerdir?

• Avcılık, balıkçılık, tarım ve ormancılık. • Gıda sanayii. • Madencilik ve taş ocakları. • Petrol, kimya, lastik, plastik ve ilaç. • Dokuma, hazır giyim ve deri. • Ağaç ve kâğıt. • İletişim. • Basın, yayın ve gazetecilik. • Banka ve sigorta. • Ticaret, büro, eğitim ve güzel sanatlar. • Çimento, toprak ve cam. • Metal. • İnşaat. • Enerji. • Taşımacılık. • Gemi yapımı ve deniz taşımacılığı, ardiye ve antrepoculuk. • Sağlık ve sosyal hizmetler. • Konaklama ve eğlence yerleri. • Savunma ve güvenlik. • Genel işler.

Bir işyerinin gireceği işkolu nasıl belirlenir?

Bir işyerinin gireceği işkolu o işyerinde yürütülen esas işin niteliğine göre belirlenir ve bir işyerinde yürütülen asıl işle yardımcı işler de asıl işin dâhil olduğu işkolundan sayılır (m.4/2). Bu nedenle, bir bankada çalışan aşçı banka, finans ve sigorta işkolunda kurulu bir işçi sendikasına; özel bir hastanede çalışan aşçı ise sağlık ve sosyal hizmetler işkolunda kurulu bir işçi sendikasına üye olabilir. Ancak yardımcı iş niteliğinde görülen iş, bağımsız bir işyerinde esas iş olarak yapılmakta ise, bu işte çalışanlar, o işyerinin girdiği işkolunda kurulu bir sendikaya üye olabileceklerdir. İşyerinde yürütülen birden fazla esas işin bulunması halinde ise işkolu baskın olan iş esas alınarak belirlenmelidir.

Serbest kuruluş ilkesi hakkında bilgi veriniz.

Türk Hukukunda serbest kuruluş esası benimsenmiştir. Bu ilke, Anayasanın 51. maddesinin birinci ve 6356 sayılı Kanununun 3. maddesinde birinci bendinde yer alan Kuruluşlar, bu Kanundaki kuruluş usul ve esaslarına uyarak önceden izin almaksızın kurulur hükmü ile ifade edilmiştir. Serbest kuruluş ilkesinin sonucu olarak, sendika ve konfederasyonların tüzel kişilik kazanabilmesi için hiçbir makamın izninin alınmasana (izin sistemi) veya yetkili bir makamın sendika ve konfederasyonların tüzüklerinin kanuna uygunluğunu denetlemesine (normatif sistem) gerek yoktur. Kuruluşlar, kurucularının kuruluşun merkezinin bulunacağı ilin valiliğine dilekçelerine ekli olarak kuruluş tüzüğünü vermeleriyle tüzel kişilik kazanır (m.7/1). Kuruluşların tüzel kişilik kazanabilmesi, valiliğin bir ön inceleme yapmasına veya izin vermesine bağlı değildir.

Sendika çokluğu ilkesi nedir?

Bir işkolunda birden fazla sendika kurulabilir. Sendika çokluğu ilkesi, işçilerin veya işverenlerin kendi işkollarında kurulu bulunan işçi veya işveren sendikalarından birini seçmeleri ve üye olmalarını sağlaması açısından, olumlu sendika özgürlüğünün bir sonucudur. İşçi veya işverenler, kendi işkollarında kurulu bulunan sendikalardan birisine üye olmak istememeleri halinde yeni bir sendika da kurabilirler.

Sendika kurucuları için kurucu olabilme koşulları nelerdir?

İşçi sendikası kurucuları için işçi, işveren sendikası kurucuları için işveren niteliğine sahip olma ön koşuldur. Sendika, işçilerin veya işverenlerin çalışma ilişkilerinde, ortak ekonomik ve sosyal hak ve çıkarlarını korumak ve geliştirmek için en az yedi işçi veya işverenin bir araya gelerek bir işkolunda faaliyette bulunmak üzere oluşturdukları tüzel kişiliğe sahip kuruluşlardır.

İşveren sendikası kurucusu tüzelkişi ise tüzelkişiyi temsil eden gerçek kişide hangi koşullar aranır?

İşveren sendikası kurucusu tüzelkişi ise tüzelkişiyi temsil eden gerçek kişide aşağıdaki koşullar aranır: • Ehliyet Sahibi Olma: Fiil ehliyetine sahip gerçek veya tüzel kişiler sendika kurma hakkına sahiptir. • Belirli Suçlardan Hüküm Giymemiş Olma: Türk Ceza Kanununun 53. maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile; zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama ve kaçakçılık suçlarından birinden mahkûmiyeti bulunanlar sendika kurucusu olamaz. • Fiilen Çalışır Olma: 2821 sayılı Sendikalar Kanununda sendika kurucusu olabilmek için sendikanın kurulacağı işkolunda fiilen çalışır olma koşulu öngörülmüştü. 6356 sayılı Kanun, sendikanın kurulacağı işkolu ifadesine hükümde yer vermemiştir. Kanımca Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu açısından da kurucu olacak işçinin, sendikanın kurulacağı işkolunda fiilen çalışır olmasını aramak gerekir. Sendikaların kuruluşunda açıkça işkolu esasının kabul edilmiş olması nedeniyle farklı bir işkolunda fiilen çalışan işçinin bir başka işkolunda faaliyet gösterecek sendikanın kurucusu olmasını kabul etmek isabetli değildir.

Konfederasyon kurucuları için kurucu olabilme koşulları nelerdir?

Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununda konfederasyon kuruluşunda, kurucu sendikaları temsil edecek kişilerde aranacak koşullara ilişkin bir hüküm yoktur. Ancak Kanunun sistemi göz önünde bulundurulduğu takdirde, sendika kurucuları için gerekli olan koşulların üst kuruluş olan konfederasyon kurucusu sendikanın temsilcisi olan gerçek kişiler için de geçerli olduğu görüşün hâkimdir. Konfederasyon kurucusu olacak sendikanın genel kurulu da bu doğrultuda karar almış olması gerekir (m.11/¤). Genel Kurulun karar yeter sayısı toplantıya katlan üye veya delege sayısının salt çoğunluğudur. Tüzükte daha yüksek bir yeter sayı belirlenmemişe üst kuruluşun kurucusu olma, üst kuruluşlara üyelik ile üyelikten çekilme hallerinde karar yeter sayısı üye veya delege tamsayısının salt çoğunluğudur (m.13/3).

Sendikaların ve konfederasyonların kurucu sayısı hakkında bilgi veriniz.

Sendikalar en az yedi işçi veya işverenin (m.2/¤); konfederasyonlar ise değişik işkollarından en az beş sendikanın bir araya gelmesi suretiyle kurulabilir (m.2/f).

Sendika ve konfederasyonların tüzüğünde bulunması gereken zorunlu unsurlar nelerdir?

• Adı, merkezi ve adresi, • Amacı, • Sendikanın faaliyet göstereceği işkolu, • Sendika kurucularının ad ve soyadları, kimlik bilgileri, meslek ve sanatları ve yerleşim yerleri; üst kuruşları kuran sendikaların işkolları ile ad ve adresleri, • Üye olma, üyelikten çıkma ve çıkarılmanın koşulları, • Genel kurulun oluşumu, toplanma zamanı, görev ve yetkileri, üye ve delegelerinin oy kullanmaları, çalışma usul ve esasları ile toplantı ve karar yeter sayıları, • Genel kurul dışında kalan organlar, bu organların oluşumu, görev, yetki ve sorumlulukları, çalışma usul ve esasları ile toplantı ve karar yeter sayıları, • Şube veya bölge Şubelerinin nasıl kurulacağı, birleştirileceği veya kapatılacağı, görev ve yetkileri, genel kurullarının toplantılarına ve kararlarına ilişkin usul ve esaslar ile sendika genel kurulunda şube ve bölge şubelerinin nasıl temsil edileceği, • Üyelerce ödenecek aidat ve sendika yöneticilerinin ücretleri ile ilgili usul ve esaslar, • Demirbaşların satış ve terkininde uygulanacak usul ve esaslar.

Kuruluşların organları nelerdir?

Kuruluşun ve şubelerinin organları şunlardır: • Genel kurul, • Yönetim kurulu, • Denetleme kurulu, • Disiplin kuruludur.

Genel kurulun oluşumu hakkında bilgi veriniz.

Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu, kuruluşların genel kurullarının nasıl oluşturulacağı hususunun kuruluşun tüzüğü ile belirlenmesini ön görmüştür. 6356 sayılı Kanunun 10. maddesinin birinci bendine göre, kuruluşların genel kurulu, tüzüğüne göre üye veya delegelerden oluşur. Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununda, 2821 sayılı Sendikalar Kanununda olduğu gibi genel kurulun hangi üye sayısından sonra delegelerden oluşacağı ve delege sayısının alt ve üst sınırları belirlenmemiş, bu konuları düzenleme yetkisi bütünüyle kuruluşun tüzüğüne bırakılmıştır. Kolektif sendika özgürlüğü açısından isabetli bir düzenlemedir. Delegelerle oluşacak genel kurullara kuruluş ve şubelerin yönetim, denetleme ve disiplin kurulu üyeleri doğal delege olarak katılırlar (m.10/1). Delege sıfatı, bir sonraki olağan genel kurul için yapılacak delege seçimi tarihine kadar devam eder (m.10/2). Kanunda delege olabilmek için herhangi bir koşul öngörülmemiştir. Bu nedenle her üye delege seçilebilir. Delege seçiminin usul ve esasları kuruluşun tüzüğü ile belirlenir. Ancak tüzüklere delege seçilebilmeyi engelleyici hükümler konulamaz (m.10/3). Genel kurul dışında yapılan delege seçimleri üyeler tarafından serbest, eşit, gizli oy, açık sayım ve döküm esasına ve tüzük hükümlerine göre yapılır (m.16/1).

Genel Kurulun toplanması hakkında bilgi veriniz.

• Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununda, kuruluşlar için üç tür genel kurul toplantısı öngörülmüştür: İlk Genel Kurul Toplantısı: Kuruluşların konfederasyonların ilk genel kurul toplantısının tüzel kişilik kazanmalarından itibaren altı ay içerisinde yapılması gerekir (m.12/1). Böylelikle genel kurul dışında kalan diğer organların üyeleri seçimle belirlenecektir. • Olağan Genel Kurul Toplantısı: Yapılan ilk genel kurul toplantısından sonra, kuruluşların düzenli olarak belirli zaman aralıkları ile genel kurul toplantısı yapmaları gerekir. Bu toplantılara olağan genel kurul toplantısı denir. Olağan genel kurul toplantılarının en geç dört yılda bir yapılması gerekir. Bu düzenleme, kuruluş genel kurullarının yanı sıra şube genel kurulları için de geçerlidir. Kuruluşlar tüzükleri ile genel kurulun daha kısa sürelerde toplanmasını ön görebilirler. • Olağanüstü Genel Kurul Toplantısı: Kuruluş genel kurullarının bazı önemli nedenlerin bulunması halinde, olağan genel kurul toplantısı için öngörülen dönemler dışında toplanmasana olağanüstü genel kurul toplantısı adı verilir. Kuruluşun tüzüğünde değişiklik yapma gerekliliğinin ortaya çıkması, üst ya da uluslararası kuruluşa üye olma kararının alınması gibi durumlarda genel kurul olağanüstü toplanabilir.

Genel kurulun toplantıya çağırılması hakkında bilgi veriniz.

Genel kurula çağrı yönetim kurulu tarafından yapılır (m.12/5). Yönetim kurulunun bu yetkisi, ilk genel kurul toplantısı, olağan genel kurul toplantıları ve olağanüstü genel kurul toplantıları için hüküm ifade eder. Yönetim kurulunun, sendika ve konfederasyonun tüzel kişilik kazanmasından itibaren altı ay içinde yapılması gereken ilk genel kurul toplantısı veya tüzükte öngörülen süre içerisinde yapılması gereken olağan genel kurul toplantısı yahut denetleme kurulu veya üye veya delege tam sayısının beşte birinin yazılı isteğine rağmen olağanüstü genel kurul toplantısı için çağrıda bulunmaması halinde, kuruluşun üyelerinden birinin veya durumu tespit eden Bakanlığın başvurusu üzerine, mahkeme kararıyla yönetim kuruluna işten el çektirilir. Mahkeme, ayrıca genel kurulu kanun ve tüzük hükümlerine göre en kısa zamanda toplamak ve yeni yönetim kurulu seçilinceye kadar kuruluşu yönetmekle görevli olmak üzere Türk Medeni Kanunu hükümleri gereğince bir veya üç kayyum tayin eder (m.12/6). Üye veya delege tam sayısının beşte biri tarafından yapılan olağanüstü genel kurul toplantısı talebi, yönetim kurulu tarafından şekli olarak değerlendirilebilir. Seçim yapılacak genel kurul toplantılarından en az on beş gün önce genel kurula katılacak üye veya delegeleri belirleyen listeler, toplantının gündemi, yeri, günü, saati ve çoğunluk olmadığı takdirde yapılacak ikinci toplantıya ilişkin hususları belirten bir yazı ile birlikte yetkili seçim kurulu başkanlığına verilir (m.14/2). Bunun yanı sıra iki genel kurul toplantısı arasındaki döneme ait faaliyet ve hesap raporu, yeminli mali müşavir raporu, denetleme kurulu raporu ve gelecek döneme ait bütçe teklifi toplantı› tarihinden on beş gün önce genel kurula katılacaklara gönderilir (m.12/3).

Genel kurulun toplantı yeter sayısı nedir?

Genel kurulun toplantı yeter sayısı üye veya delege tamsayısının salt çoğunluğudur.

Genel kurulun görev ve yetkileri nelerdir?

Genel kurulun görev ve yetkileri aşağıdaki gibidir: • Organların seçimi, • Tüzük değişikliği, • Yapılacak ilk genel kurula sunulması ve geçmişe etkili olmaması kaydıyla ilgili makamlar veya mahkemelerce kanuna aykırı görülerek düzeltilmesi istenen konular hakkında yönetim kuruluna yetki verilmesi, • Yönetim kurulu ve denetleme kurulu raporları ile yeminli mali müşavir raporlarının görüşülmesi, • Yönetim kurulu ve denetleme kurulunun ibrası, • Bütçenin kabulü, • Yönetim kurulu, denetleme kurulu ve disiplin kurulu üyelerine verilecek ücret, tazminat, ödenek ve yolluklar ile sosyal hakların belirlenmesi, • Taşınmaz satın alınması veya mevcut taşınmazların satılması hususunda yönetim kuruluna yetki verilmesi, • Üst kuruluş kurucusu olma, üst kuruluşlara üye olma veya üyelikten çekilme, • Şube açma, birleştirme veya kapatma, bu konuda tüzükte belirlenen esaslar doğrultusunda yönetim kuruluna yetki verilmesi, • Birleşme veya katılma, • Uluslararası kuruluşun kurucusu olma, uluslararası› kuruluşlara üye olma veya üyelikten çekilme, • Kuruluşun feshi, • Mevzuat veya tüzükte genel kurulca yapılması öngörülen diğer işlemleri yerine getirme ve başka bir organa bırakılmamış konuları karara bağlama.

İşyeri sendika temsilciliği hakkında bilgi veriniz.

İşyeri sendika temsilcileri, toplu iş sözleşmesi yapmak üzere yetkisi kesinleşen işçi sendikası tarafından atanırlar (m.27/1). Sendika, işyeri sendika temsilcisi atama yetkisini, toplu iş sözleşmesi yapma yetkisi devam ettiği süre içerisinde istediği zaman kullanabilir. Sendikanın atayabileceği temsilci sayısı işyerinde çalışan işçi sayısına göre değişir. İşyerinde işçi olarak çalışan, taraf sendikaya üye olan veya olmayan tüm işçiler, atanacak temsilci sayısının belirlenmesinde dikkate alınır. Kanunda 27. maddenin birinci bendine göre, işyerinde işçi sayısı; • Elliye kadar ise bir, • Elli bir ile yüz arasında ise en çok iki, • Yüz bir ile beş yüz arasında ise en çok üç • Beş yüz bir ile bin arasında ise en çok dört, • Bin bir ile iki bin arasında ise en çok altı, • İki binden fazla ise en çok sekiz temsilci atayabilir. Bu temsilcilerden biri baş temsilci olarak görevlendirilir. Sendika işyerinde temsilci olarak atadığı üyelerinin kimliklerini on beş gün içinde işverene bildirmek zorundadır (m.27/1). Atanacak temsilci sayısının belirlenmesinde, atama tarihinde işyerinde çalışmakta olan işçi sayısı esas alınır. Sendika tüzüğünde işyeri sendika temsilcisinin seçimle belirlenmesine ilişkin hüküm bulunması halinde seçilen üye temsilci olarak atanır (m.27/3).

Sendika yöneticiliği hakkında bilgi veriniz.

Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu, kuruluşun ve şubelerinin yönetim kurulu üyelerini yönetici olarak kabul etmiştir (m.2/i). Disiplin ve denetleme kurulu üyelerinin yönetici sıfatları bulunmamaktadır. Kuruluşların genel kurul dışındaki organlarına seçilebilmek için Kanunda 6. maddede düzenlenen ve kurucular için aranan koşullara sahip olmak gerekir. Bu koşullara sahip olmayan birinin seçildiğini saptayan valiliğin veya Bakanlığın başvurusu üzerine mahkeme, bu kişinin görevine son verir. Mahkemenin kararı kesindir (m.9/3). Ayrıca, genel kurul dışındaki organlara seçilen üyelerin ad ve soyadları ilgili valiliğe bildirilir ve Bakanlık; on beş gün içinde resmi internet sitesinde ilan eder (m.9/4). Kuruluşların ve şubelerin kurucu ve yöneticileri, kendileri, eşleri ve velayetleri altında bulunan çocuklarına ait mal bildirimlerini 3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanunu ve ilgili yönetmeliklere göre vermek zorundadır (m.29/4). Belirtmek gerekir ki, Kanunda 2. maddenin (i) bendi kuruluşun ve şubelerinin yönetim kurulu üyelerini yönetici olarak tanımlamıştır. Bu nedenle mal bildiriminde bulunma yükümlülüğü de sadece yönetim kurulu üyeleri ile sınırlıdır.

İşyeri sendika temsilcisinin temel görevi nedir?

İşyeri sendika temsilcisinin temel görevi, işçiişveren, işveren-sendika ve sendika işçi arasında ilişkiyi kurmak ve işbirliğini sağlamaktır.

Sendika temsilciliği sıfatının sona ermesi hangi hallerde gerçekleşir?

Toplu iş sözleşmesi yapma yetkisinin sona ermesi dışında, temsilcilik görevi aşağıdaki hallerde de sona erer: • İşyeri sendika temsilcisinin çalıştığı ve temsilci olarak atandığı işyerinin işveren tarafından temsilcinin onayı ile değiştirilmesi, • Temsilcinin iş sözleşmesinin fesih veya fesih dışında sona erme nedenleri (ölüm, tarafların anlaşması, sürenin dolması) ile ortadan kalkması, • İşyeri sendika temsilcisinin atanması için gerekli olan koşullardan birisini kaybetmesi, • Sendika üyeliğinin sona ermesi, • Temsilciyi atayan sendikanın bu sıfatı geri alması, • Sendika tüzel kişiliğinin sona ermesi, • Temsilcinin kendi iradesiyle bu görevden ayrılması.

İşçi kuruluşu yöneticiliğinin güvencesi hakkında bilgi veriniz.

Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu, işçi kuruluşu yöneticisi seçildiği için işinden ayrılan işçilerin, iş sözleşmelerinin askıda kaldığını hüküm altına almıştır. Kanun böylelikle yöneticilik görevi belirli koşullarla sona eren yöneticilerin yeniden iş sözleşmesi yapılmasına gerek kalmadan tekrar önceki işlerini geri dönebilmelerine imkân sağlamıştır. Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu, işçi kuruluşu yöneticisi seçilen kişiye iş sözleşmesini feshetme hakkını da tanımıştır. Buna göre, yönetici dilerse işten ayrıldığı tarihte iş sözleşmesini bildirim süresine uymaksızın veya sözleşme süresinin bitimini beklemeksizin fesheder ve kıdem tazminatına hak kazanır (m.23/1). İşçi kuruluşu yöneticisi seçildiği için iş sözleşmesi askıda kalan yönetici, yöneticilik süresi içerisinde iş sözleşmesini feshetme hakkına sahiptir. Bu durumda kıdem tazminatı fesih tarihindeki emsal ücret üzerinden hesaplanır.

Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'na göre sendikaların kuruluşuna hâkim olan ilkeler nelerdir? 

6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununda sendikaların kuruluşunda aşağıdaki ilkeler kabul edilmiştir:

• İşkoluna göre sendikalaşma ilkesi,

• Serbest kuruluş ilkesi,

• Sendika çokluğu ilkesi.

İşkolu sendikacılığı ne demektir? 

İşkolu sendikacılığı, işçilerin işyerindeki temel faaliyet konusu esas alınarak örgütlenmelerini ifade eder.

Sendikaların kuruluşuna ilişkin dünyadaki genel gelişme ne doğrultudadır? 

Sendikaların kuruluşuna ilişkin dünyadaki genel gelişme sendikaların işkolu esasına göre kurulması doğrultusundadır.

Bir iş yerinin gireceği işkolu nasıl belirlenir? 

Bir işyerinin gireceği işkolu o işyerinde yürütülen esas işin niteliğine göre belirlenir ve bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de asıl işin dahil olduğu işkolundan sayılır.

İşyerinde yürütülen birden fazla esas işin bulunması halinde işkolu nasıl belirlenir? 

İşyerinde yürütülen birden fazla esas işin bulunması halinde işkolu baskın olan iş esas alınarak belirlenmelidir.

Bir işyerinin girdiği işkolunun tespiti hangi makam tarafından yapılır? 

Bir işyerinin girdiği işkolu bazen uyuşmazlık konusu olabilir. İşyerinin girdiği işkoluna ilişkin uyuşmazlıkların çözüm yolu Kanunun 5. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre, bir işyerinin girdiği işkolunun tespiti Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığınca yapılır.

Türk hukukunda sendikanın kuruluşu bakımından hangi sistem benimsenmiştir? 

Türk Hukukunda serbest kuruluş esası benimsenmiştir. Bu ilke, Anayasa’nın 51. maddesinin birinci ve 6356 sayılı Kanununun 3. maddesinde birinci bendinde yer alan “Kuruluşlar, bu Kanundaki kuruluş usul ve esaslarına uyarak önceden izin almaksızın kurulur” hükmü ile ifade edilmiştir. Serbest kuruluş ilkesinin sonucu olarak, sendika ve konfederasyonların tüzel kişilik kazanabilmesi için hiçbir makamın izninin alınmasına (izin sistemi) veya yetkili bir makamın sendika ve konfederasyonların tüzüklerinin kanuna uygunluğunu denetlemesine (normatif sistem) gerek yoktur.

Sendika ve konfederasyonlar ne zaman tüzel kişilik kazanır? 

Kuruluşlar, kurucularının kuruluşun merkezinin bulunacağı ilin valiliğine dilekçelerine ekli olarak kuruluş tüzüğünü vermeleriyle tüzel kişilik kazanır. Kuruluşların tüzel kişilik kazanabilmesi, valiliğin bir ön inceleme yapmasına veya izin vermesine bağlı değildir.

Bir işkolunda birden fazla sendika kurulabilir mi? 

Bir işkolunda birden fazla sendika kurulabilir.

Sendika nedir? 

6356 sayılı Kanunun 2. maddesi (ğ) bendinde sendika, işçilerin veya işverenlerin çalışma ilişkilerinde, ortak ekonomik ve sosyal hak ve çıkarlarını korumak ve geliştirmek için en az yedi işçi veya işverenin biraraya gelerek bir işkolunda faaliyette bulunmak üzere oluşturdukları tüzel kişiliğe sahip kuruluşlar olarak tanımlanmıştır.

İşçi ve iş veren sendikaları bakımından kurucularda aranan ön koşul nedir? 

İşçi sendikası kurucuları için işçi, işveren sendikası kurucuları için işveren niteliğine sahip olma ön koşuldur.

Kısmi süreli işçiler sendika kurucusu olabilir mi?

Kısmi süreli, belirli süreli veya deneme süreli iş sözleşmesi ile çalışan işçiler de sendika kurucusu olabilirler.

İşveren vekili kimdir? 

Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu açısından işveren vekili, işveren adına işletmenin bütününü yönetenlerdir.

İşveren sendikası kurucusunun tüzel kişi olması halinde tüzel kişiyi temsil eden gerçek kişide aranan koşullar nelerdir? 

İşveren sendikası kurucusunun tüzel kişi olması halinde tüzel kişiyi temsil eden gerçek kişide aşağıda belirtilen koşullar aranır:

• Ehliyet sahibi olma,

• Belirli suçlardan hüküm giymemiş olma,

• Fiilen çalışır olma.

Sendika kurabilmek için gereken kurucu sayı kaçtır?

Sendikalar en az yedi işçi veya işverenin biraraya gelmesi suretiyle kurulabilir. 

Konfederasyonlar bakımından kurucu sayı kaçtır? 

Konfederasyonlar değişik işkollarından en az beş sendikanın biraraya gelmesi suretiyle kurulabilir.

Sendika ve konfederasyon tüzüklerinde bulunması gereken zorunlu unsurlar nelerdir?

Sendika ve konfederasyon tüzüklerinde bulunması gereken zorunlu unsurlar şunlardır:

• Adı, merkezi ve adresi,

• Amacı,

• Sendikanın faaliyet göstereceği işkolu,

• Sendika kurucularının ad ve soyadları, kimlik bilgileri, meslek ve sanatları ve yerleşim yerleri; üst kuruluşları kuran sendikaların işkolları ile ad ve adresleri,

• Üye olma, üyelikten çıkma ve çıkarılmanın koşulları,

• Genel kurulun oluşumu, toplanma zamanı, görev ve yetkileri, üye ve delegelerinin oy kullanmaları, çalışma usul ve esasları ile toplantı ve karar yeter sayıları,

• Genel kurul dışında kalan organlar, bu organların oluşumu, görev, yetki ve sorumlulukları, çalışma usul ve esasları ile toplantı ve karar yeter sayıları,

• Şube veya bölge şubelerinin nasıl kurulacağı, birleştirileceği veya kapatılacağı, görev ve yetkileri, genel kurullarının toplantılarına ve kararlarına ilişkin usul ve esaslar ile sendika genel kurulunda şube ve bölge şubelerinin nasıl temsil edileceği,

• Üyelerce ödenecek aidat ve sendika yöneticilerinin ücretleri ile ilgili usul ve esaslar, • Demirbaşların satış ve terkininde uygulanacak usul ve esaslar,

• İç denetim usulleri,

• Tüzüğün değiştirilme usulleri,

• Sona erme hâlinde mallarının tasfiye şekli,

• Organlarının oluşumuna kadar kuruluşun işlerini yürütmeye ve kuruluşu temsile yetkili geçici yönetim kurulu üyelerinin ad ve soyadları ile yerleşim yerleri.

Kuruluşların organları nelerdir? 

Kuruluşun ve şubelerinin organları şunlardır:

• Genel kurul,

• Yönetim kurulu,

• Denetleme kurulu,

• Disiplin kuruludur

Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'na göre genel kurul tarafından alınacak hangi kararlar için ağırlaştırılmış yeter sayı öngörülmüştür?

Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu genel kurul tarafından alınacak bazı kararlar için ağırlaştırılmış yeter sayı öngörülmüştür. Aşağıdaki hususlara ilişkin kararların, tüzükte daha yüksek bir yeter sayı belirlenmemişse, karar yeter sayısı üye veya delege tamsayısının salt çoğunluğu ile alınması gerekir:

• Tüzük değişikliği, • Fesih,

• Birleşme, • Katılma,

• Üst kuruluşun veya uluslararası kuruluşun kurucusu olma,

• Üst kuruluşlara ve uluslararası kuruluşlara üyelik ile üyelikten çekilme.

Genel kurulun görev ve yetkileri nelerdir? 

Genel kurul, kuruluşların en üst organı olması nedeniyle en yüksek karar alma, en yüksek işleri görme ve en yüksek denetleme yetkisine sahiptir. Kanunun 11. maddesinde genel kurulun görev ve yetkileri şu şekilde sayılmıştır: • Organların seçimi,

• Tüzük değişikliği,

• Yapılacak ilk genel kurula sunulması ve geçmişe etkili olmaması kaydıyla ilgili makamlar veya mahkemelerce kanuna aykırı görülerek düzeltilmesi istenen konular hakkında yönetim kuruluna yetki verilmesi,

• Yönetim kurulu ve denetleme kurulu raporları ile yeminli mali müşavir raporlarının görüşülmesi,

• Yönetim kurulu ve denetleme kurulunun ibrası,

• Bütçenin kabulü,

• Yönetim kurulu, denetleme kurulu ve disiplin kurulu üyelerine verilecek ücret, tazminat, ödenek ve yolluklar ile sosyal hakların belirlenmesi,

• Taşınmaz satın alınması veya mevcut taşınmazların satılması hususunda yönetim kuruluna yetki verilmesi,

• Üst kuruluş kurucusu olma, üst kuruluşlara üye olma veya üyelikten çekilme,

• Şube açma, birleştirme veya kapatma, bu konuda tüzükte belirlenen esaslar doğrultusunda yönetim kuruluna yetki verilmesi,

• Birleşme veya katılma, • Uluslararası kuruluşun kurucusu olma, uluslararası kuruluşlara üye olma veya üyelikten çekilme,

• Kuruluşun feshi,

• Mevzuat veya tüzükte genel kurulca yapılması öngörülen diğer işlemleri yerine getirme ve başka bir organa bırakılmamış konuları karara bağlama.

İşyeri sendika temsilcisi kim tarafından atanır? 

İşyeri sendika temsilcileri, toplu iş sözleşmesi yapmak üzere yetkisi kesinleşen işçi sendikası tarafından atanırlar.

İşyeri sendika temsilcisinin görevleri nelerdir?

İşyeri sendika temsilcileri ve baş temsilcisinin işyeri ile sınırlı olmak kaydı ile görevleri şunlardır:

• İşçilerin dileklerini dinlemek veşikâyetlerini çözümlemek,

• İşçi ve işveren arasındaki işbirliğini, çalışma barışı ve uyumunu sağlamak,

• İşçilerin hak ve çıkarlarını gözetmek,

• İş kanunları ile toplu iş sözleşmelerinde öngörülen çalışma koşullarının uygulanmasına yardımcı olmak.

Temsilcinin yukarıda belirtilen görevlerinin dışında, İş Kanunu ve bununla ilgili mevzuattan doğan görevleri de vardır