Bireysel İş Hukuku Dersi 3. Ünite Sorularla Öğrenelim

İş sözleşmesi nedir? Tanımlayınız.

İş Kanunu uyarınca, “iş sözleşmesi, bir tarafın (işçi) bağımlı olarak iş görmeyi, diğer tarafın (işveren)
da ücret ödemeyi üstlenmesinden oluşan sözleşmedir” (İK m.8, f.1).

Hizmet sözleşmesi nedir? Tanımlayınız. 

Hizmet sözleşmesi, işçinin işverene bağımlı olarak belirli veya belirli olmayan süreyle işgörmeyi ve işverenin de ona zamana veya yapılan işe göre ücret ödemeyi üstlendiği sözleşmedir.

İş sözleşmesinin unsurları nelerdir?

İş sözleşmesinin unsurları şunlardır:

1-Bir işin görülmesi

2-İşin ücret karşılığında görülmesi

3-Bağımlılık ilişkisi.

İş sözleşmesini diğer işgörme borcu doğuran sözleşmelerden ayırt eden en önemli unsur hangisidir?

Bağımlılık unsuru.

İş sözleşmesinin işçi tarafında bir tüzel kişinin yer alması mümkün müdür?

Mümkün değildir. İşçi tarafı daima bir gerçek kişidir. İşveren tarafı ise gerçek veya tüzel kişi hatta tüzel kişiliği olmayan kurum veya kuruluş olabilir.

İş sözleşmesi, sözleşmenin her iki tarafını oluşturan işçi ve işveren için karşılıklı borçlar yüklediğinden karşılıklı borç doğuran sözleşmeler arasında yer alır. Bu karşılıklı borçlar nelerdir?

İşçinin iş görme borcuna karşılık işverenin ücret ödeme borcu temel borçlar niteliğindedir.

Süreksiz iş sözleşmesi nedir? Tanımlayınız.

Nitelikleri bakımından en çok otuz işgünü süren işlere süreksiz iş denir.

Belirli-belirsiz süreli iş sözleşmesi ayrımının önemi nedir? Açıklayınız. 

Belirli-belirsiz süreli iş sözleşmesi ayrımının önemi, sözleşmenin sona ermesi ve sona ermeye
bağlanan hukuki sonuçlar bakımındandır. Belirli süreli iş sözleşmesi, sürenin bitiminde kendiliğinden sona erer, işçi sözleşmenin bu şekilde sona ermesiyle kıdem tazminatına hak kazanmaz, yine işçi iş güvencesi hükümlerinden yararlanamaz. Bu bağlamda, belirsiz süreli iş sözleşmeleri, kural olarak işçinin lehinedir. Bu özellikler çalışma yaşamında belirsiz süreli iş sözleşmesinin asıl, belirli süreli sözleşmenin ise istisna olarak kabulünü getirmiştir.

Belirli süreli iş sözleşmesi yapılmasında objektif nedenler nelerdir?

İş Kanunu’nun 11. maddesi uyarınca objektif nedenler; işin belirli süreli olması, belli bir işin tamamlanacak olması veya belirli bir olgunun ortaya çıkmasıdır.

Bir sözleşmenin kısmi süreli iş sözleşmesi olarak nitelendirilebilmesi için aranan şartlar nelerdir?

İş Kanunu’nun 13. maddesine göre; “İşçinin normal haftalık çalışma süresinin, tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan emsal işçiye göre önemli ölçüde daha az belirlenmesi durumunda sözleşme kısmi süreli iş sözleşmesidir.”.

Günlük dilde kullandığımız "part-time" kavramı hangi iş sözleşmesi türünü ifade etmektedir?

Kısmi süreli iş sözleşmesi.

Çağrı üzerine çalışmaya dayalı iş sözleşmesi, hukuki niteliği bakımından hangi tür iş sözleşmesi kapsamına girmektedir?

Kısmi süreli iş sözleşmesi.

İş Kanunu’na göre deneme süresi en çok ne kadar olabilir?

İş Kanunu’na göre deneme süresi en çok iki ay olabilir.

Takım sözleşmesi nedir? Tanımlayınız. 

Uygulamada özellikle inşaat ve limanlarda yapılan yük taşıma işlerinde veya tarım kesiminde görüldüğü üzere mevsim ve kampanya işlerinde sıklıkla karşılaşılan takım sözleşmesi, birden çok işçinin meydana getirdiği bir takımı temsilen bu işçilerden birinin, takım kılavuzu sıfatıyla işverenle yaptığı bir sözleşmedir.

Ayırt etme gücüne sahip olmakla beraber ergin olmayan kişinin yapacağı sözleşmenin geçerliliği bir izin ya da onaya bağlı mıdır?

Ayırt etme gücüne sahip olmakla beraber ergin olmayan veya kısıtlı bulunan kişinin yapacağı sözleşmenin geçerliliği veli veya vasisinin izni ya da onayına bağlıdır.

İş sözleşmesi, Kanunda aksi belirtilmedikçe, özel bir şekle tabi değildir. Bu kurala istisna teşkil edip yazılı şekilde yapılması zorunlu iş sözleşmeleri hangileridir?

Kanunda;
• Belirli süresi 1 yıl veya daha fazla olan iş sözleşmeleri (İK m.8, f.2),
• Çağrı üzerine çalışma sözleşmesi (İK m.14, f.1),
• Uzaktan çalışma sözleşmesi (İK m.14, f.4),
• Takım sözleşmesi (İK m.16, f.2),
• Ondört yaşını doldurmamış çocukların sanat, kültür ve reklam faaliyetlerinde çalıştırılması amacıyla yapılacak sözleşme (İK m.71, f.1),
• Basın İş Kanunu gereğince gazetecilerle yapılan iş sözleşmesi (Basın İK m.4, f.1),
• Deniz İş Kanunu gereğince gemi adamlarıyla yapılan iş sözleşmesi (Deniz İK m.5), bakımından yazılı şekil zorunluluğu getirilmiştir.

İş Kanunu’nun 71. maddesine göre onbeş yaşını doldurmamış çocukların çalıştırılması yasaktır. Ancak,
ondört yaşını doldurmuş ve zorunlu ilköğretim çağını tamamlamış olan çocukların belirli koşullar altında çalıştırılması mümkündür. Bu koşullar nelerdir?

Ondört yaşını doldurmuş ve zorunlu ilköğretim çağını tamamlamış olan çocuklar; bedensel, zihinsel, sosyal ve ahlaki gelişmelerine ve eğitime devam edenlerin okullarına devamına engel olmayacak hafif işlerde çalıştırılabilirler.

Yer altında ve su altında yapılacak işlerde kadınların çalıştırılması mümkün müdür? 

Hayır. Yer altında ve su altında yapılacak işlerde onsekiz yaşını doldurmamış erkek çocukların ve her
yaştaki kadınların çalıştırılması yasaktır.

İşverenler, 50 veya daha fazla işçi çalıştırdıkları özel sektör işyerlerinde hangi oranda engelli işçi çalıştırmakla yükümlüdürler?

İş Kanunu’nun 30. maddesine göre işverenler, 50 veya daha fazla işçi çalıştırdıkları özel sektör işyerlerinde yüzde üç engelli işçiyi çalıştırmakla yükümlüdürler.

Askerlik görevini yapmak için işten ayrılan ve askerliğini yapıp dönen işçiye İş Kanunu'nun sağladığı koruma nedir? Açıklayınız.

İş Kanunu’nda, herhangi bir askerî veya kanuni ödev nedeniyle işinden ayrılan işçilerin bu ödevin
sona ermesinden başlayarak iki ay içinde tekrar işe girmek istedikleri takdirde, işverenin bunları eski işleri veya benzeri işlere boş yer varsa derhâl, yoksa boşalacak ilk işe öncelikle, o andaki şartlarla işe almak zorunda olduğu öngörülmüştür.