Uluslararası Ticaret Hukuku Dersi 1. Ünite Sorularla Öğrenelim

Küreselleşme diye ifade ettiğimiz süreç nelerden oluşur?

Küreselleşme, uluslararası düzeyde mal, hizmet ve sermayenin serbest dolaşımının önündeki engellerin birer birer ortadan kaldırılması yanında teknolojik gelişmelerin de etkisiyle insanlar arasında fikirlerin, kültürlerin ve dünya görüşlerinin etkileşiminden doğan bir uluslararası bütünleşme sürecidir.

İthalat ve ihracatın farkı nedir?

Ülke dışına yapılan mal ve hizmet satımları için ihracat veya dış satım, ülke dışından yapılan alımlar için ithalat veya dış alım kavramları kullanılmaktadır.

Buğday ticareti ile uğraşan tacirler arasında yükleme ve indirmeden doğan hamaliye masraflarının satıcı tarafından karşılanması neye örnektir?

Teamül hukukuna örnektir. Teamül hukuku, belli bir toplum veya grupta sürekli uygulanan ve uygulamanın zorunlu olduğu kabul edilen yazılı olmayan kurallara denir.

Ahde vefa, iyi niyet ve hakkın kötüye kullanılmaması ilkeleri neye örnek teşkil eder?

Hukukun genel ilkelerine. Hukukun genel ilkeleri, tüm hukuk sistemlerinde bilinen ve benimsenerek uygulanan ilkelere denir.

Uluslararası ticaretin önündeki kamusal engellerin kaldırılması konusunda yapılan devletlerarası antlaşmalar nelerdir?

Başta AB olmak üzere dünyanın pek çok bölgesinde mal, hizmet, sermaye ve hatta insanların serbest dolaşımı önündeki engeller kaldırılmaya başlanmıştır. Örneğin Kuzey Amerika’da, Kuzey Amerika Ülkeleri Serbest Ticaret Anlaşması (NAFTA); Güney Amerika’da, Güney Amerika Ortak Pazarı (MERCOSUR); Uzak Doğu’da, Güneydoğu Asya Uluslar Birliği (ASEAN) gibi ticaret blokları oluşmaya başlamıştır. Günümüzde ticaret blokları arasında yeni anlaşmaların imzalanması gündemdedir.

Kanunlar ihtilafı kuralı nedir?

Hukuk kurallarının bir bölümü belirli bir olay veya ilişkiyi doğrudan ele alıp düzenlerken,
diğer bir kısmı olay ve hukukî ilişkiyi düzenlemek yerine, bu düzenlemeyi yapmaya yetkili hukuku gösterir. İşte uygulanacak hukuku gösteren bu kurallara kanunlar ihtilâfı kuralları denir.

Tahkim nedir?

Tahkim, tarafların aralarında doğmuş ve doğacak uyuşmazlıkların mahkemeler yerine seçtikleri kişi veya kişiler tarafından karara bağlanması hususunda anlaşmaları ve uyuşmazlığın hakem denen bu kişiler tarafından çözüme kavuşturulmasıdır.

Kamu hukuku karakterli kurallar uluslararası ticari işlemlere etki eder mi?

Uluslararası ticari sözleşmelere etki eden kamu hukuku karakterli kurallar devletlerin egemenlik haklarına dayanarak meydana getirdikleri kurallardan oluşmaktadır. Gümrük kanunları, ithalat yasaklarına ilişkin kurallar ile ürünlerin belli bir standartta olmasını öngören düzenlemeler bu kategorideki kurallara örnek gösterilebilir. Özel hukuk alanına dâhil olan kurallardan farklı olarak kamu hukuku karakterli kuralların, tarafların yapacakları sözleşmeler ile değiştirilmesi imkânı bulunmamaktadır.

Lex mercatoria, tacirlerin hukuku diye de adlandırılan kuralların temel özellikleri nelerdir?

Lex mercatoria’nın beş temel özelliği vardı:
1. Bu hukuk uluslararası nitelikte idi. Mekân ve yerel âdetlerin farklılığına bakılmaksızın aynı şekilde uygulanıyordu.
2. Lex mercatoria’nın temel kaynağı ticari teamüller idi. Bu teammüller ise o dönem ticaretin yapıldığı yer olan fuar ve limanlarda oluşan âdetlerden besleniyordu.
3. Uygulama profesyonel yargıçlardan ziyade tacirler tarafından yapılıyordu. Tacirler arasında ortaya çıkan uyuşmazlıklar mahkemelerde değil bugünkü anlamda tahkim diyebileceğimiz özel ticaret mahkemelerinde karara bağlanmaktaydı. Bu sayede uyuşmazlıklar katı hukuki usul ve tekniklerden ziyade, hızlı ve resmî olmayan bir usul ile çözülüyordu.
4. Bu hukukun temelinde hakkaniyet ilkesi yatıyordu. Uyuşmazlıklar metinlerde yazan ifadelerin sıkı sıkıya yorumlanmasından ziyade hakkaniyet ilkesi gözetilerek çözülüyordu.
5. Lex mercatoria’nın evrensel nitelik kazanması noterlik faaliyetleri ile daha da artmıştır. Noterlik işlevi özellikle 14. yüzyılda büyük önem kazanmış ve kabaca modern standart sözleşmeler olarak adlandırabileceğimiz noterlik sözleşmelerinin yaygın kullanımı sözleşmelerde tek düzeliği sağlamıştır.

Uluslararası ticaret hukukunun 18. ve 19. Yüzyıllarda gelişimi nasıl olmuştur?

Uluslararası ticaret hukukunun ikinci gelişim aşaması, 18. ve 19. yüzyıllarda yaşanmıştır. Bu aşama aynı zamanda toplumların feodal yapıdan ulus devlet yapılanmasına geçiş süreci ile de paralellik gösterir. Fransa, Almanya ve İngiltere başta olmak üzere çeşitli ülkelerde, ulusalcılığın etkisi ile uluslararası ticari ilişkilerin iç hukuk kurallarıyla düzenlendiği gözlemlenmektedir. Bununla birlikte, sözleşme özgürlüğü ve mülkiyet hakkı başta olmak üzere, lex mercatoria’nın temel ilkelerinin korunmuş olduğu da görülmektedir

İkinci Dünya Savaşının ardından uluslararası ticaret hukukunun gelişimi nasıl olmuştur?

Büyük Buhran ve sonrasında yaşanan İkinci Dünya Savaşının hemen akabinde ise dünya üzerinde yeni bir ekonomik düzen ve bununla uyumlu bir uluslararası ticaret sistemi ve hukuku gelişmeye başlamıştır. Uluslararası ticaret hukukunun gelişiminin üçüncü aşamasını oluşturan bu dönemde, ilk olarak uluslararası ticaret önündeki kamusal engellerin kaldırıldığını görmekteyiz. Kamusal engellerin başında tarifeler denen gümrük vergileri ile standartlar olarak ifade edilen tarife dışı engeller gelmektedir. Kamusal engellerin kaldırılması çok taraflı, bölgesel veya iki taraflı olarak devletler arasında imzalanan uluslararası anlaşmalar yoluyla gerçekleştirilmiştir. Özellikle İkinci Dünya Savaşı sonrasında 1947 yılında çok taraflı olarak imzalanan Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması (GATT), tarifelerin kaldırılması konusunda büyük başarı sağlamıştır.

Dünya Ticaret Örgütünün yapısı nedir?

DTÖ uluslararası ticareti düzenleme amacı taşıyan ve yalnızca devletlerin üye olabildiği bir uluslararası kuruluştur. DTÖ, resmî olarak 1995 yılında kurulmuş olmakla birlikte, çok taraflı ticaret sisteminin temelleri çok önce 1947 yılında imzalanan GATT ile atılmıştır.

Dünya Ticaret Örgütünün amacı nedir?

Uluslararası bir kuruluş olarak DTÖ’nün temel üç amacı bulunmaktadır. Bunlar, bünyesinde bulundurduğu anlaşmaların uygulanmasını gözetmek, çok taraflı ticaret sisteminin geliştirilmesi için devletler arasında müzakere platformu işlevi görmek ve üye devletler arasında ortaya çıkabilecek anlaşmazlıkların çözümü için uygun platformu sağlamak şeklinde sıralanabilir.

Dünya Ticaret Örgütünün temel ilkesi nedir?

Temel ilke ve düşüncelerin başında ayrımcılık yapmama ilkesi gelmektedir. En çok kayrılan ülke ve ulusal muamele kurallarından oluşan bu ilke uyarınca; DTÖ üyeleri gerek diğer DTÖ üyelerinden gelen ürün ve hizmetler arasında, gerek zorunlu gümrük prosedürlerini tamamlayarak iç pazara giren yabancı ürün ve hizmetler ile yerli ürün ve hizmetler arasında ayrımcı uygulamada bulunmayacaklardır. DTÖ’nün bir diğer ilkesi ise pazara giriş ilkesidir. İlke, DTÖ’ye bildirilen vergi ve uygulamalar dışında ticaret önündeki engellerin aşamalı olarak kaldırılmasını ve serbest ticaret ortamının yaratılmasını öngörür. DTÖ’nün şeffaflık ilkesi ise ticarete ilişkin kural ve uygulamaların yayımlanması yanında, bunların DTÖ’ye bildirimini ve diğer DTÖ üyesi devletlerden gelen taleplere cevap verilmesini gerekli kılmaktadır. Öte yandan, uluslararası ticarette damping ve sübvansiyon gibi haksız ticari uygulamaların önlenmesi DTÖ’nün diğer bir ilkesidir. Son olarak DTÖ sistemi içerisinde yer verilen genel istisna kuralları kamu sağlığı ve doğal kaynakların korunması gibi haklı bir takım sosyal gerekçeler ile uluslararası ticaret kurallarına aykırı önlem alınmasına imkân tanır.

Dünya Gümrük Örgütü diğer örgütlerin yanı sıra hangi konular üzerinde çalışmaktadır?

DGÖ, diğerlerinin yanı sıra üç önemli uluslararası ticaret konusu üzerinde çalışmalar
yürütmektedir. Bunlardan ilki ürünlerin sınıflandırılmasına ilişkindir.

DGÖ’nün uluslararası ticaret bakımından üzerinde çalıştığı diğer bir konu ürünlerin
menşei konusudur

DGÖ’nün diğer bir çalışma alanı gümrük değerleme konusudur.

Dünya Gümrük Örgütü ürünlerin sınıflandırmasını nasıl yapmaktadır?

DGÖ’nün uluslararası ticaret bakımından üzerinde çalıştığı diğer bir konu ürünlerin menşei konusudur. Menşe, ürünün ekonomik milliyetidir. Gümrük vergileri başta olmak üzere, ürünlerin tabi olacakları pek çok gümrük uygulaması eşyanın milliyetine göre belirlenir. Bununla birlikte, günümüz dünyasında üretilen ürünler birden çok ülkenin girdisini taşımaktadır. Örneğin cep telefonlarının camları, pilleri ve yazılımları farklı devletlerde yapılabilmektedir. Bu hâlde nihai ürünün menşeinin hangisi olduğu, bahsettiğimiz gümrük uygulamaları için önem taşır. İşte DGÖ başta nihai üründe yer alan girdilerin değeri olmak üzere, eşyanın hangi ülkeye ait olacağına ilişkin teknik çalışmalar yürütmektedir.

Dünya Fikri Mülkiyet Hakları Örgütü neyi amaçlamaktadır?

Uluslararası ticaretin gelişmesi ve artması fikrî mülkiyet haklarının korunması konusundaki bir takım endişeleri de beraberinde getirmiştir. Esasen bu alandaki düzenlemeler 19. Yüzyıla kadar uzanmış olsa da uluslararası düzeyde fikrî mülkiyet hakları ile ilgili olarak politika, bilgilendirme ve işbirliği konularında bir uluslararası kuruluşun kurulması 1967 yılında gerçekleşmiştir. BM şemsiyesi altında kurulan WIPO’nun hâlihazırda 191 üyesi bulunmaktadır.

INCOTERMs nedir?

Milletlerarası Ticaret Odası, uluslararası ticarette kullanılan çeşitli ticari terimlerin bir standarda kavuşturulması amacıyla konunun uzmanları ve uygulayıcıların katkısıyla 1921 yılında başlattığı çalışmalarının sonucunu, 1936’da “International Commercial Terms” adı altında bir kitap olarak yayımlamıştır. Başlığındaki kelimelerin bazı hecelerin bir araya getirilmesinden oluşan INCOTERMS kısaltması uygulamada daha fazla bilinmektedir. INCOTERMS, uluslararası ticarette yaşanan değişikliklere bağlı olarak 1953, 1967, 1976, 1980, 1990, 2000 yıllarında gözden geçirilmiştir. Günümüzde geçerli olan sürüm ise 2011 yılı başında uygulamaya giren INCOTERMS 2010’dur.

Türk Eximbank'ın faaliyet kapsamı nedir?

Türk Eximbank, ihracatın geliştirilmesi ve çeşitlendirilmesi amaçlarıyla ihracatçılara, rekabet güçlerini artırmak için ise yurt dışında faaliyet gösteren müteahhitlere ve yatırımcılara kredi, sigorta ve garanti programları sağlamaktadır.

Hükûmetlerarası uluslararası kuruluşların anlaşma niteliğinde kabul ettikleri metinlerin etkisi nedir?

Hükûmetlerarası uluslararası kuruluşların anlaşma niteliğinde kabul ettikleri metinler taraf ülkeler açısından bağlayıcıdır. Bunlar uluslararası kamu hukukuna dair anlaşmalar gibi onaylanır ve kanun hükmünde olmak üzere yürürlüğe konur. UNCITRAL’in kabul ettiği Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması (CISG) bu tür anlaşmalara örnek gösterilebilir.