Ceza Hukukuna Giriş Dersi 7. Ünite Özet

Korunan Hukuki Değer

Hayata karşı suçlarla korunan hukuki değer yaşama hakkı, vücut dokunulmazlığına karşı suçlarla korunan hukuki değer vücut dokunulmazlığıdır.

Kasten Öldürme

TCK'nın 81. ve 83. maddelerini arasında düzenlenmiştir.

• 81. maddeye göre "Bir insanı kasten öldüren kişi, müebbet hapis cezası ile cezalandırılır." şeklinde tanımlanmıştır.
• Kasten öldürme suçunu nitelikli hale getiren unsurlar 82. maddede yer alır.
• Suçun ihmali davranışla işlenen şekline 83. maddede yer verilmiştir.

Suçun Maddi Unsurları

Fiil

Kasten öldürme, öldürmeye elverişli her türlü hareketle işlenebilen serbest hareketli bir suçtur. Suç icrai hareketle (vurmak, ateş etmek ve bıçaklamak gibi) işlenebileceği gibi ihmali bir hareketle de işlenebilir. İhmali bir hareketle işlenen kasten öldürme suçu için kanunun 83. maddesindeki koşulların gerçekleşmiş olması gerekir.

Netice, Nedensellik Bağı ve Objektif İsnadiyet

Meydana gelen ölümden dolayı kişinin sorumlu tutulabilmesi için, bu kişinin işlediği fiil ile ölüm arasında neden sonuç ilişkisinin tespit edilmelidir, bu bağ kurulamıyor ise kişi sorumlu tutulamaz. Ayrıca somut olayda objektif olarak faile isnat edilebilmesi gerekir. Somut olayda oluşan sonuç, failin yaptığı fiilin sonucu olarak nitelendirilemiyorsa, bu sonuç faile objektif olarak isnat edilemez.

Fail

Kasten öldürme, herkesin işleyebileceği, fail olabilmek için kural olarak herhangi bir özellik gerektirmeyen bir suç tipidir. Fail ve mağdur aynı kişi olamaz, kişi kendisini öldürürse intihar söz konusudur.

Suçun Konusu ve Mağdur

Suçun konusu, öldürülen kişinin hayatıdır. Fiilin icra edildiği sırada yaşayan her kişi suçun konusu olabilir. Suçun mağduru, yaşamına son verilen kişidir. Suçtan zarar görenler ise, suç mağdurun yakınlarıdır.

Suçun Nitelikli Halleri

Kanunun 82. maddesine göre kasten öldürme suçunu nitelikli hale getiren unsurlar:

(1) Kasten öldürme suçunun; a) Tasarlayarak, b) Canavarca hisle veya eziyet çektirerek, c) Yangın, su baskını, tahrip, batırma veya bombalama ya da nükleer, biyolojik veya kimyasal silâh kullanmak suretiyle, d) Üstsoy veya altsoydan birine ya da eş veya kardeşe karşı, e) Çocuğa ya da beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda bulunan kişiye karşı, f) Gebe olduğu bilinen kadına karşı, g) Kişinin yerine getirdiği kamu görevi nedeniyle, h) Bir suçu gizlemek, delillerini ortadan kaldırmak veya işlenmesini kolaylaştırmak ya da yakalanmamak amacıyla, i)Bir suçu işleyememekten dolayı duyduğu infialle, j)Kan gütme saikiyle, k)Töre saikiyle, İşlenmesi hâlinde, kişi ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile cezalandırılır.”

Suçun Manevi Unsuru

Öldürme, kasten veya taksirle işlenebilen bir suçtur. Kanunun 81. maddesi kasten öldürmeyi, 85. maddesi taksirle öldürmeyi düzenler.

Kasten öldürmede fail; gerçekleştirdiği fiil ile karşısındaki kişinin ölebileceğini kesin olarak biliyor ise doğrudan kastla hareket etmektedir. İşleyeceği fiil sonucunda bir kişinin ölebileceğini ihtimal dâhilinde görmesine rağmen bunu yapmaktan geri kalmayan, ihtimal dâhinde gördüğünü kabullenen fail ise olası kastla hareket etmektedir. Bu hallerde failin suçun nitelikli şeklinden sorumlu tutulabilmesi için maksadının ve saikinin tespit edilmesi gerekir. Failin somut olayda öldürme kastıyla hareket ettiğinden bahsedilebilmesi için fiilinden etkilenecek cismin insan olduğunu bilerek hareket etmesi gerekmektedir, fakat mağdurun kimliğinde hataya düşülmesinin ceza sorumluluğuna kural olarak etkisi olmaz.

Hukuku Aykırılık Unsuru

Kasten öldürme fiilinin hukuka uygun olmaması gerekir. Öldürme fiilini hukuka uygun hale getiren meşru savunmadır. Kişinin kendisinin veya bir başkasının hayatına yönelik bir saldırıyı savuşturmak için saldırganı öldürmesi haline meşru savunma söz konusu olur ve işlenen fiil suç teşkil etmez.

Kusurluluk

Kasten öldürme suçu bakımından, zorunluluk hali haksız tahrik, akıl hastalığı ve geçici bir nedenle kusur yeteneğinin bulunmaması kusurluluğu etkileyen bir hal olarak karşımıza çıkar.

Suçun Özel Görünüş Biçimleri

Teşebbüs

Kasten öldürme sürecinde, failin, elinde olmayan nedenlerle fiilinin icrasını tamamlayamaması veya tamamlamakla birlikte neticeyi gerçekleştirememesi halinde suç teşebbüs aşamasında kalmış olur. Failin icra hareketlerini tamamlamaktan kendi iradesi ile vazgeçmesi veya kendi iradesi ile gösterdiği çaba ile neticenin oluşmasını engellediği hallerde gönüllü vazgeçme söz konusu olur.

İştirak

Kasten öldürme suçu bir kişiyle veya birden fazla kişinin iştirakiyle işlenebilir. İştirak eden kişilerin suçun işlenişine bulundukları katkıları göz önünde bulundurularak sorumlulukları faillik veya şeriklik olarak belirlenir.

Suç birden fazla kişi tarafından aralarında iştirak iradesi olmaksızın işlenmiş ise her berisi müstakil fail olarak sorumlu tutulur. Birden fazla kişi, birlikte suç işleme kararı ile suçun icrasındaki rolleri ve katkıları bakımından fiil üzerinde ortak hâkimiyet kurmuşlarsa suç ortaklarından her birisi müşterek fail olarak sorumlu tutulur.

Kasten öldürme suçuna azmettiren ve yardım eden olarak dâhil olmak mümkündür. Bu yönde henüz düşüncesi olmayan bir kişiye bir diğerini öldürme konusunda karar verdiren kişi azmettiren olarak sorumlu tutulur. Suçun işlenmesinden önce veya suç işlendikten sonra yardımda bulunarak suçu kolaylaştıran kişi yardım eden olarak sorumlu tutulur.

İçtima

Bir fiille birden fazla kişiye karşı aynı suçun işlendiği durumlarda aynı neviden fikrî içtima denilen durum oluşur. Böyle bir durum söz konusu olunca faile işlemiş olduğu suçlardan dolayı tek ceza verilip cezasında zincirleme suç hükümlerine göre artırım yapılır. Tek fiille birden fazla kasten öldürme suçunun işlendiği hallerde aynı neviden fikrî içtima hükümlerinin uygulanması kabul edilmeyip ölen her kişi bakımından faile ayrı ayrı ceza verilir.

Taksirle Öldürme

Kanunun 85. Maddesinde ; “(1) Taksirle bir insanın ölümüne neden olan kişi, iki yıldan altı yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. (2) Fiil, birden fazla insanın ölümüne ya da bir veya birden fazla kişinin ölümü ile birlikte bir veya birden fazla kişinin yaralanmasına neden olmuş ise, kişi iki yıldan onbeş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.” şeklinde tanımlanmıştır.

Suçun Maddi Unsurları

Fiil

Bu suç taksirli bir davranış ile işlenebilir, yani serbest hareketli bir suçtur. Taksirli davranış, dikkat ve özen yükümlülüğünü ihlal eden bir fiildir. Bu davranış, icrai veya ihmali olabilir.

Bu suç bilinçli taksirle de işlenebilir. Bilinçli taksirde, fail fiilinin sonuçlarını tahmin edebilir, ancak kullandığı aracın özelliklerine veya tecrübesine güvenerek tahmin ettiği sonuçların gerçekleşmeyeceğini varsayarak hareket eder.

Netice

Taksirle öldürme suçunun oluşması için taksirli fiil sonucunda ölüm gerçekleşmesi gerekir. Ölüm gerçekleşmeden faile taksirle öldürme isnadı yapılamaz.

Nedensellik Bağı ve Objektif İsnadiyet

davranış ile oluşan ölüm arasında neden sonuç ilişkisinin olması gerekir. Neden sonuç ilişkisi kurulamazsa faile taksirle öldürme suçundan sorumlu tutulamaz. Meydana gelen ölüm neticesinin faile objektif olarak isnat edilebilmesi gerekir.

Fail, Suçun Konusu ve Mağdur

Taksirle öldürme suçu, fail bakımından herhangi bir özellik göstermez, herkes tarafından işlenebilir. Suçun konusu, öldürülen kişinin hayatıdır. Suçun mağduru ölümüne sebebiyet verilen kişidir.

Kusurluluk

Fail, kendisinden beklenildiği yönde davranma imkânına sahip değilse kusurlu sayılamayacağından cezalandırılamaz.

İçtima

Kanunun 85. Maddesinin ikinci fıkrasında “Fiil, birden fazla insanın ölümüne ya da bir veya birden fazla kişinin ölümü ile birlikte bir veya birden fazla kişinin yaralanmasına neden olmuş ise, kişi iki yıldan onbeş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.” hükmüne yer verilmiştir.

Kasten Yaralama Suçu

Kanunun 86. ve 88. maddeleri arasında düzenlenmiştir. 86. Maddede icrai hareketle işlenen, 87. maddede neticesi sebebiyle ağırlaşmış kasten yaralama ve 88. madde ihmali hareketle işlenen kasten yaralama suçu düzenlenmiştir.

Suçun Maddi Unsurları

Fiil

Suç, başkasına acı veren, sağlığını veya algılama yeteneğini bozan hareketlerle işlenebilir. Kasten yaralama seçimlik hareketli suçtur. Suç icrai veya ihmali olarak işlenebilir.

Netice

Kişinin vücuduna acı verilmesi, sağlığının veya algılama yeteneğinin bozulmuş olmasıdır.

Nedensellik Bağı ve Objektif İsnadiyet

Mağdurun yaşadığı olumsuz durumlar, failin gerçekleştirdiği fiilin sunucu olmalı ve bunun tespit edilebilmesi gerekir. Aksi takdirde netice faile isnat edilemez.

Fail, Suçun Konusu ve Mağdur

Suç fail bakımından özellik arz etmez. Herkes tarafından işlenebilen bir suçtur. Yaralanan kişinin vücudu, suçun konusudur. Yaralanan kişi mağdurdur.

Suçun Nitelikli Halleri

Kasten yaralama fiilinin kişi üzerindeki etkisinin basit bir müdahale ile geçebilecek olması, suçun daha az cezayı gerektiren nitelikli hali olarak kabul görür. Suç üstsoya, altsoya, eşe, kardeşe veya beden ya da ruh bakımından kendini koruyamayacak durumda bulunan kişiye veya kişinin yerine getirdiği kamu görevi nedeniyle işlenmesi veya suçun silahla ya da kamu görevlisinin sahip olduğu nüfuz kötüye kullanılarak işlenmesi durumlarında suçun temel şekline göre verilecek ceza yarı oranında artırılır.

Suçun Manevi Unsuru

Suçun meydana gelmesi için kasten hareket edilmiş olması gerekir. Suç, doğrudan kastla veya kastla işlenebilir.

Hukuka Aykırılık Unsuru

Tipik olarak kasten yaralamayı oluşturan fiiller görevin ifası, ilgilinin rızası ve meşru savunma durumlarında gerçekleşmesi halinde hukuka aykırı olmadıkları için suç olarak görülmez.

Kusurluluk

Kasten öldürme suçu için yapılan açıklamalar, kasten yaralama içinde geçerlidir.

Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Yaralama

Kanunun 87. maddesinde bahsedilen ağır neticelerin oluşmasına neden olan hallerde neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama söz konusu olur. Fail bu ağır neticelerden, taksirinin varlığı halinde sorumlu tutulur.

Suçun Özel Görünüş Biçimleri

Teşebbüs

Kasten öldürme suçuna teşebbüs konusu için yapılan açıklamalar, kasten yaralama suçuna teşebbüs konusu içinde geçerlidir.

İştirak

Kasten öldürme suçuna iştirak konusu için yapılan açıklamalar, kasten yaralama suçuna iştirak konusu içinde geçerlidir.

İçtima

Bir fiille birden fazla kişinin yaralanmasına kasten neden olunduğu durumlarda mağdur sayısı kadar kasten yaralama suçu işlenmiş olur. Aynı neviden fikrî içtimanın bahis olduğu bu durumlarda genel kurala uygun olarak faile tek ceza verilip cezanın artırılmamış, işlenen suçların tümü bakımından fail cezalandırılır. Aynı suç işleme kararının icrası kapsamında değişik zamanlarda aynı kişiye karşı kasten yaralamanın temel veya nitelikli şeklinin işlendiği durumlarda zincirlenme suç hükümleri uygulanıp faile işlemiş olduğu fiillerden dolayı ayrı ayrı ceza verilmez, tek ceza verilir. Ceza ¼’den ¾’e kadar artılır.

Taksirle Yaralama

Kanunun 89. Maddesinde “Taksirle başkasının vücuduna acı veren veya sağlığının ya da algılama yeteneğinin bozulmasına neden olan kişi, üç aydan bir yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır.” Şeklinde düzenlenmiştir.

Suçun Maddi Unsurları

Fiil

Suç taksirli herhangi bir davranış ile işlenebilir. Serbest hareketli bir suçtur. Taksirli davranış, özen ve dikkat yükümlülüğünün ihlali şeklinde tezahür eden bir fiildir. Suç icrai veya ihmali olarak işlenebilir. Suç bilinçli taksirle de işlenebilir. Fail, fiilinin sonuçlarını tahmin eder, ancak kullandığı aracın özelliklerine veya tecrübesine güvenip tahmin ettiği neticenin gerçekleşmeyeceği düşüncesiyle hareket eder.

Netice

Suçun neticesi, vücuda açıl verilmesi veya sağlığın ya da algılama yeteneğinin bozulmasıdır.

Nedensellik Bağı ve Objektif İsnadiyet

Yaralama ile failin taksirli davranışı arasında neden sonuç ilişkisi kurulabilmeli ve netice faile, objektif olarak isnat edilebilmelidir.

Fail, Suçun Konusu ve Mağdur

Fail açısından herhangi bir özellik arz etmeyen, herkes tarafından işlenebilen bir suçtur. Suçun konusu, yaralanan kişinin vücududur. Yaralanan kişi ise mağdurdur.

Kusurluluk

Taksirle öldürme suçunun kusurluluk konusu için yapılan açıklamalar bunun içinde geçerlidir.

Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Yaralama

Kanunun 89. maddesinde bahsedilen ağır neticelerin oluşmasına neden olan hallerde neticesi sebebiyle ağırlaşmış yaralama söz konusu olur. Fail bu ağır neticelerden, taksirinin varlığı halinde sorumlu tutulur ve ceza yarı oranında artırılır.

İçtima

Kanunun 89. maddesinde “Fiilin birden fazla kişinin yaralanmasına neden olması halinde, altı aydan üç yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.” Şeklinde düzenlenmiştir.