aofsoru.com

Ceza Hukuku Dersi 2. Ünite Sorularla Öğrenelim

Suç Teorisine Giriş Ve Tipikliğin Maddi Unsurları

1. Soru

Çok hareketli suçlara neler örnek verilebilir?

Cevap

Yağma suçu, cebir veya tehditle bir malın alınmasıyla oluşan bir suçtur. Keza dolandırıcılık suçu da hileli hareketlerin yanı sıra yarar sağlanmasını gerektirmektedir. Aynı şekilde özel belgede sahtecilik suçunun oluşabilmesi için failin hem sahte bir özel belge düzenlemesi, hem de bu belgeyi kullanması gerekir.


2. Soru

Davranış normu ne demektir?

Cevap

Toplumsal düzen, toplumu oluşturan herkesin uymakla yükümlü olduğu ve davranış normu olarak adlandırılan bir takım kurallarca korunur.


3. Soru

Suçun kanuni tanımındaki “işlenen fiil nedeniyle haksızlığa uğramış kişi”, “kendisine karşı suç işlenen kimse” suçun konusunun ait olduğu kişiye veya kişilere ne denir?

Cevap

Mağdur.


4. Soru

. düşüncenin söz, yazı, mimik ve jestlerle ya da el kol hareketleriyle ifade edilmesi ceza hukukunda fiil anlamında nasıl değerlendirilir?

Cevap

Bir insan davranışının fiil olarak nitelendirilebilmesi için bunun dış dünyada herhangi bir şekilde tezahürünün, etkisinin bulunması gerekmektedir. insanın düşünce ve arzuları, iradi bir davranışla dış dünyada ortaya çıkmadığı sürece suçun konusunu oluşturmaz. Ancak düşüncenin söz, yazı, mimik ve jestlerle ya da el kol hareketleriyle ifade edilmesi hâlinde ortada bir fiilin bulunduğunda tereddüt edilmez. Bu nedenle, başkasının şeref ve haysiyetine saldırı teşkil eden veya insanları suç işlemeye tahrik eden sözlerin söylenmesi hâllerinde cezaya layık fiillerin bulunduğu kabul edilmektedir.


5. Soru

Kanuni tanımına göre “çok hareketli suç” ne demektir?

Cevap

Kanuni tanımında birden çok harekete yer verilen suçlara “çok hareketli suç” denir. Bu tür suçların oluşması için kanuni tanımda gösterilen hareketlerin tamamının yapılması gerekir.


6. Soru

Tek hareketli suçlara neler örnek verilebilir?

Cevap

Tek hareketten oluşan bu suçlara, kasten öldürme, hakaret suçları örnek gösterilebilir.


7. Soru

Suçun kanuni tanımındaki fiili gerçekleştiren, bu fiil üzerinde hâkimiyet kuran, kanuni tanıma uygun haksızlığı gerçekleştiren kişiye ne denir?.

Cevap

Fail.


8. Soru

Seçimlik hareketli suçlar genellikle hangi suçlar arasında değerlendirilir?

Cevap

Seçimlik hareketli suçlar da genellikle bağlı hareketli suçlardandır. Çünkü bu suçlar kanunda belirtilenler dışındaki hareketlerle işlenemezler. Yine bir suçun basit şekli serbest hareketli bir suç olduğu hâlde nitelikli unsurları bağlı hareketli suç olabilir. Seçimlik hareketlerden birisi tamamlanmış, diğeri teşebbüs aşamasında kalmış olsa dahi suç tamamlanmış kabul edilir


9. Soru

Suç teorisinin öngördüğü sistem çerçevesinde kural olarak suçun yapısal unsurlarından olan “haksızlık “ın unsurları nelerdir?

Cevap

Haksızlığın unsurları, “tipiklik” ve “hukuka aykırılık” tan ibarettir. Suç teşkil eden bir haksızlıktan söz edilebilmesi için, işlenen fiille (davranışla) haksızlığın unsurlarının gerçekleşip gerçekleşmediğinin belirlenmesi gerekir (fiil olmaksızın haksızlık olmaz).


10. Soru

Suç teorisinin konusu nedir?

Cevap

Suç teorisi, suç teşkil eden haksızlığın unsurlarını ve ceza sorumluluğun şartlarını konu edinmektedir. Başka bir anlatımla, suç teşkil eden bir haksızlıktan söz edilebilmesi için varlığı gerekli olan unsurlar ve şartlar bir bütün hâlinde suç teorisi çerçevesinde ele alınacak konuları oluşturmaktadır. Suç teorisinin ele aldığı konular, suçun yapısını izah açısından genel ve kural olarak bütün suç tipleri bakımından geçerliliği olan unsurlardan oluşmaktadır. Suç teorisi sayesinde, suçun yapısı analitik bir incelemeye tâbi tutulmakta, incelemeye konu unsurların gerçekleştiğinin tespiti hâlinde ise haksızlık teşkil eden ve cezalandırılabilir bir fiilin bulunduğu sonucuna ulaşılmaktadır.


11. Soru

Kanuni tanımına göre “kesintisiz suç” ne demektir?

Cevap

kanuni tanımındaki hareketlerin işlenmesiyle tamamlanan, ancak fi- ilin icrasına devam edilmesi sebebiyle henüz sonlanmayan (icranın bitmediği) suçlara “kesintisiz suç” veya “mütemadi suç” denir.


12. Soru

Suçları hareketin tipte tanımlanışına göre nasıl ayırabiliriz?

Cevap

Suçları hareketin tipte tanımlanışına göre, tek hareketli suçlar, çok hareketli suçlar, serbest hareketli suçlar, bağlı hareketli suçlar, seçimlik hareketli suçlar, mü- temadi (kesintisiz) suçlar ve ihmali suçlar şeklinde bir ayrıma tabi tutmak mümkündür.


13. Soru

Hukuk kuralları ve davranış normları arasındaki fark nedir?

Cevap

Hukuk kuralları, niteliği, yaptırımı ve etkinliği itibariyle diğer davranış normlarından farklılık arz etmektedir. Bu yüzden, hukuk kuralları, bir hukuk toplumunda devletin, toplumsal düzenin sağlanmasında ve devam ettirilmesinde kullanıldığı en önemli vasıtayı oluşturmaktadır. Davranış normları, üstlenmiş oldukları işlevi, her biri belli bir hukuki değeri korumayı amaçlayan ve yasak veya emir şeklinde formüle edilmiş kurallarla yerine getirir.


14. Soru

Kanuni tanımına göre “seçimlik suç” ne demektir?

Cevap

Kanuni tanımında birbirinin alternatifi olarak gösterilen birden çok hareketten biriyle işlenebilen suçlar “seçimlik hareketli”dir. Bu tür suçlarda, kanuni tanımda gösterilen alter- natif hareketlerin hepsinin aynı anda gerçekleştirilmesi şart olmayıp birinin icrasıyla suç oluştur. Somut olayda kanuni tarifte gösterilen hareketlerin hepsi icra edilmiş olsa dahi ortada tek suç vardır. Ancak bu durum cezanın belirlenmesinde göz önünde bulundurulabilir


15. Soru

Haksızlık teşkil eden bir fiilin gerçekleştirildiği sabit olduktan sonra suçun yapısında, haksızlık teşkil eden fiili gerçekleştiren kişinin (failin) işlemiş olduğu bu fiilden dolayı kınanıp kınanamayacağının değerlendirildiği aşama nedir?

Cevap

Haksızlık teşkil eden bir fiilin gerçekleştirildiği sabit olduktan sonra kusur konusu ele alınır. Kusur(luluk), suçun yapısında, haksızlık teşkil eden fiili gerçekleştiren kişinin (failin) işlemiş olduğu bu fiilden dolayı kınanıp kınanamayacağının değerlendirildiği aşamayı oluşturmaktadır. Haksızlık ve kusur daima belli bir konuyla ilişkilendirilerek değerlendirmeye tabi tutulmak zorundadır. Ceza hukukunda değerlendirmenin konusunu ise ancak belli bir kişi tarafından icra edilen fiil oluşturabilir.


16. Soru

“Durum suçları” ya da “iz bırakan suçlar”la, “kesintisiz suç” arasındaki farklar nelerdir?

Cevap

Kesintisiz suçlarda fiilin icrası devam ettiği sürece, fiilin ifade ettiği haksızlık da işlenmeye devam etmektedir. Bu suçlarda, adeta devamlı bir şekilde yenilenen suç esasen hukuka aykırı durumun gerçekleşmesiyle “tamamlanmakta” ve bu durumun ortadan kaldırılmasıyla “bitmektedir”. Dolayısıyla kesintisiz suçlarda suçun tamamlanması ve sona ermesi farklı zamanlarda gerçekleşebilmektedir. Durum suçlarında, tipik haksızlık, hukuka aykırı duruma neden olunmasıyla bitmektedir. Tipik neticenin gerçekleşmesiyle fiil “tamamlanmakta” ve genel olarak da aynı zamanda “bitmektedir”.


17. Soru

Bağlı hareketli suçlara neler örnek verilebilir?

Cevap

yağma suçu bağlı hareketli bir suçtur. Çünkü yağma suçunun kanuni tarifinde cebir veya tehditle bir malın alınmasından bahsedilmektedir. O hâlde cebir veya tehdit dışındaki bir hareketle (örneğin hile ile) malın alınması hâlinde yağma suçu oluşmayacaktır.


18. Soru

Kanuni tanımında hangi hareketlerle işlenebileceği bizzat belirtilen suçlara ne denir?

Cevap

Kanuni tanımında hangi hareketlerle işlenebileceği bizzat belirtilen suçlara “bağlı hareketli suç” denir. Bu suçlarda, serbest hareketli suçların aksine, suç tipinde o suçu oluşturan hareketler somutlaştırılmıştır.


19. Soru

Suç teorisinin öngördüğü sistem çerçevesinde suçun yapısal unsurları kural olarak nasıl bir ayrım çerçevesinde ele alınmalıdır?

Cevap

Suç teorisinin öngördüğü sistem çerçevesinde suçun yapısal unsurları kural olarak haksızlık ve kusur ayrımı çerçevesinde ele alınmalıdır.


20. Soru

Tipikliğin maddi (objektif) unsurları nasıl nitelendirilir?

Cevap

Tipikliğin maddi (objektif) unsurları fiilin dış dünyadaki görünüş biçimini nitelen- dirirler. Bu unsurlar tanımlanabilir veya normatif olabileceği gibi, fiile veya faile ilişkin de olabilir.


21. Soru

Bir hareketin, ceza hukuku açısından değerlendirmeye alınabilmesi, bunu gerçekleştiren kişide neler aranmaktadır?

Cevap

Bir hareketin, ceza hukuku açısından değerlendirmeye alınabilmesi, bunu gerçekleştiren kişinin tamamıyla bir insan gibi, yani iradi olarak hareket etti- ğinin tespit edilmesine bağlıdır. İradi bir davranış bulunmadıkça ceza hukuku açısından değerlendirmeye konu bir fiilin varlığından bahsetmek mümkün değildir.


22. Soru

Davranış normları kendi içinde kaça ayrılır ve bunlar nelerdir?

Cevap

Kanun koyucu bir suç tanımı yaptığında örtülü bir şekilde, ya bir yasaktan ya da bir emirden (davranış normu) bahsetmektedir. Bu noktadan hareketle, davranış normlarını kendi içinde, yasaklayıcı davranış normları ve emredici davranış normları şeklinde ikili bir ayrıma tabi tutmak mümkündür. Yasaklayıcı davranış normları, ancak bir davranışın gerçekleştirilmesi suretiyle (icrai davranış) ihlal edilebilir. Buna karşılık, emredici davranış normları ise, ancak emredilen hareketin gerçekleştirilmemesiyle (ihmali davranış) ihlal edilebilir. Örneğin TCK’nın 86. maddesinde düzenlenen kasten yaralama suçu, “haksız yere bir başkasının vücut dokunulmazlığını ihlal etmemelisin!” şeklindeki yasaklayıcı normun bir ifadesidir. Buna karşılık, TCK’nın 278. maddesinde düzenlenen suçu bildirmeme suçu, “işlenmekte olan bir suçu yetkili mercilere bildirmelisin” şeklindeki emredici normun ifadesini oluşturmaktadır


23. Soru

İşlenen bir fiilin tipe (kanuni tanıma) uygun olduğundan bahsedilmesi (tipik haksızlık)neler bağlıdır?

Cevap

Haksızlık teşkil eden ve dolayısıyla suç teorisinin konusunu oluşturan fiil, bir suçun kanuni tanımında gösterilen davranışa karşılık gelmektedir. Dolayısıyla, ceza hukuku bakımından değerlendirmeye konu olan bir fiilin varlığı belirlendikten sonra, bunun TCK’da veya ceza normu içeren diğer kanunlarda düzenlenen suçlardan hangisinin tanı- mına uygun olduğu (tipe uygunluk) araştırılmalıdır. Bu araştırma sadece fiille sınırlı bir şekilde değil, bu fiilin suç sayılması için gerekli olan tüm koşullar yönünden yapılacaktır. Bu araştırma sonucunda, işlenen fiille bir suçun kanuni tanımında yer verilen ve o fiile haksızlık özelliğini kazandıran maddi ve manevi unsurların gerçekleştirildiğinin belirlenmesi hâlinde, fiilin tipe (kanuni tanıma) uygun olduğundan bahsedilir (tipik haksızlık).


24. Soru

Suç teşkil eden bir haksızlığın oluşup oluşmadığı nasıl belirlenir?

Cevap

Suç, karşılığında ceza hukuku yaptırımı öngörülmüş olan haksızlıktır. Suç teşkil eden bir haksızlığın oluşup oluşmadığı, her bir haksızlığın tanımlandığı normdaki unsurların somut olayda gerçekleşip gerçekleşmediğinin değerlendirilmesiyle belirlenebilecek bir konudur.


25. Soru

Suç teşkil eden haksızlığın esası olan fiil ile ilgili olarak ceza hukukunun hareket noktasını ne oluşturur?

Cevap

Normun muhatabı olan insan tarafından gerçekleştirilen fiil oluşturur. Ceza hukukunda, fiil olmaksızın haksızlık olmaz kuralı geçerli olup bir kişinin zihniyeti, kabulleri ve hayata geçirmediği sürece suç işleme yolundaki düşüncesi itibariyle cezalandırılması söz konusu değildir.


26. Soru

Ceza hukuku bakımından önem arz eden davranışlarla ceza hukukunun ilgi alanına girmeyen hareketleri birbirinden ayırt etmek nasıl mümkün olmaktadır?

Cevap

Ceza hukukunun hareket noktasını, fiil olarak nitelendirdiğimiz bir insan davranışı oluşturmaktadır. Ancak insanın her davranışının fiil özelliğine sahip olmadığı, insan davranışına fiil vasfını kazandıran bazı niteliklerin bulunması gerektiği kabul edilmektedir (fiilin sınırlama fonksiyonu). Bu unsurlar sayesinde ceza hukuku bakımından önem arz eden davranışlarla ceza hukukunun ilgi alanına girmeyen hareketleri birbirinden ayırt etmek mümkün olmaktadır.


27. Soru

İradeyi mutlak surette devre dışı bırakan, karşı konulamayan, doğal ya da doğal olmayan bir kuvvetin etkisinde iken gerçekleştirilen hareketler fiil olarak nitelendirilemezler. Bu çerçevede karşı konulamaz mutlak bir kuvvete (vis absoluta) maruz kalan kişinin ger- çekleştirdiği davranışlar fiil sayılmazlar. Bu duruma bir örnek veriniz

Cevap

Bir kimsenin diğerini vitrin camına iterek camın kırılmasına sebebiyet verdiği bir olayda, cama çarpan kişinin hareketi yönlendirici iradenin ürünü olmadığı için fiil olarak değerlendirilmez. Bu itibarla cama çarpan kişi bakımından bu hareketin mala zarar verme suçu bakımından tipik olup olmadığını değerlendirmeye gerek yoktur.


28. Soru

İnsanın iradesini yalnızca zorlayıcı nitelikteki cebir ve tehdit (vis compulsiva) altında gerçekleştirilen davranışlar fiil niteliğine sahiptirler. Bu duruma bir örnek veriniz

Cevap

Bir kimseye silah tehdidiyle sahte bir senet imzalattırılması durumunda, kişi senet imzalama hareketini zorlanmış da olsa iradi olarak gerçekleştirmektedir. Yani tipiklik ve hukuka aykırılık bakımından değerlendirmeye konu bir fiil vardır. Ancak bu kişi böyle bir fiile iradi olarak karar verirken özgür olmadığı, yani davranışlarını hukukun icaplarına göre yönlendiremediği için kusurunun bulunmaması nedeniyle cezalandırılması söz konusu olmayacaktır. Zorlayan kişi dolaylı fail sayılacak ve cezalandırılacaktır


29. Soru

Küçüklerin ve akıl hastalarının işledikleri fiiller ceza hukuku anlamında nasıl değerlendirilmelidir?

Cevap

Ceza hukuku anlamında, yaşına ve ruhsal durumuna bakmaksızın, akıl hastası olsa da her gerçek kişi hareket yeteneğine sahiptir. Bu itibarla, işlediği fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılayıp algılayamadığına ve davranışlarını hukukun gereklerine göre yönlendirebilicek durumda olup olmadığına bakılmaksızın, yani kusur yeteneğinin bulunup bulunmadığına bakılmaksızın, kural olarak herkesin fiil yeteneğine sahip olduğu kabul etmek gerekir. Bu durumda bir insan davranışının fiil niteliğini taşıyabilmesi, bunu ger- çekleştiren kişinin kusur yeteneğinin bulunmasına bağlı değildir. Bu nedenle küçüklerin ve akıl hastalarının işledikleri fiiller de suç teşkil eden haksızlığı oluştururlar


30. Soru

Bir fiilin haksızlık olarak nitelendirilebilmesi için kaç aşamalı değerlendirmeden geçilmelidir ve bu aşamalar nelerdir?

Cevap

Bir fiilin haksızlık olarak nitelendirilebilmesi için iki aşamalı değerlendirmeden geçilmelidir: Davranışın tipe uygunluğunun araştırılması (ceza kanunu açısından değerlendirme) ve bir hukuka uygunluk nedeninin yokluğunun belirlenmesi (tüm hukuk düzeni açısından değerlendirme).


31. Soru

Somut bir olayda tipik bir fiil için hukuka aykırılık yolundaki karine ne gibi durumlarda ortadan kalkar?

Cevap

Somut olayda tipik fiil, hukuka uygunluk nedenleri olan görevin ifası, meşru savunma hakkın kullanılması ve ilgilinin rızası çerçevesinde gerçekleştirilmiş olabilir. Eğer tipik fiil bir hukuka uygunluk nedenin kişiye vermiş oluğu izin ve yetki çerçevesinde gerçekleştirilmişse, hukuka aykırılık yolundaki karine ortadan kalkar.


32. Soru

Ceza hukukunda suçun esasını oluşturan fiil kavramı nasıl tanımlanır?

Cevap

Ceza hukukunda suçun esasını oluşturan fiil kavramından neyin anlaşılması gerektiği, unsurlarının nelerden ibaret olduğu hususu tartışılan bir konudur. Ancak bu tartışmalara girmeden fiili; yönlendirici irade tarafından hâkim olunan, belli bir amaca yönelen, etkileri dış dünyada hissedilen insan davranışı olarak tanımlamak mümkündür.


33. Soru

Ceza hukukunda tipikliğin ayıklama fonksiyonu nasıl açıklanır?

Cevap

Somut hareket, kanunlarda tanımlanan suçlardan herhangi birinin un- surlarını gerçekleştirmiyorsa, tipik olmadığı ve dolayısıyla ceza hukukununun konusunu oluşturmadığı sonucuna varmak gerekir. Tipiklik, suçun yapısında bir değerlendirme aşaması olarak, tipe uygun davranış şekillerini ceza hukuku bakımından önemli olmayanlardan ayırma görevini yerine getirmektedir. Buna da “tipikliğin ayıklama fonksiyonu” denilmektedir.


34. Soru

Serbest hareketli suçlara neler örnek verilebilir?

Cevap

Görevi kötüye kullanmada suçu oluşturan hareketler Kanunda somutlaştırılmış değildir. Kamu görevlisinin görevinin gereklerine aykırılık teşkil eden kasti her hareketi suçun maddi unsurunun oluşması bakımından yeterlidir. Keza kasten öldürme, hırsızlık, cinsel saldırı ve kişiyi hürriyetinden yoksun kılma da serbest hareketli suçlardandır.


35. Soru

Kanuni tanımına göre “tek hareketli suç” ne demektir?

Cevap

Kanuni tanımına göre, meydana gelmesi için tek hareketin yeterli olduğu suçlara “tek hareketli suç” denir. Bu suçların oluşumu için tek öldürmeye ve hakerete yönelik hukuki anlamda tek fiilin icrası yeterlidir.


36. Soru

Kanuni tanımlarında neticeye unsur olarak yer verilip verilmemesi noktasından hareketle suçlar nasıl sınıflandırılır?

Cevap

Kanuni tanımlarında neticeye unsur olarak yer verilip verilmemesi noktasından hare- ketle suçlar “sırf hareket suçları” ve “neticeli suçlar” şeklinde ikili bir sınıflandırmaya tabi tutulur.


37. Soru

Bir kamu görevlisinin yükümlü olduğu görevinin gereklerini yapmakta ihmal veya gecikme göstermesi veya kendini idare edemeyecek durumda olan kimselere karşı yardım etme yükümlülüğünün yerine getirilmemesi hâlinde emredici normun öngördüğü şekilde davranmamak suretiyle, nasıl bir suç işlenmiş olur?

Cevap

İhmali hareketle suç işlenmiş olur.


38. Soru

Kanuni tanımına göresuçun maddi unsurunu oluşturan “netice” nasıl tanımlanır?

Cevap

Netice, hareketin dış dünyada meydana getirdiği değişikliktir. Ancak gerçekleştirilen fiilin dış dünyada meydana getirdiği her değişiklik değil, sadece suçun kanuni tanımında unsur olarak yer alan değişiklik neticeyi ifade etmektedir. Eğer bir suçun kanuni tanımında un- sur olarak neticeye yer verilmişse, suçun tamamlanabilmesi için bu neticenin gerçekleş- mesi gerekir. Buna karşılık, suçun kanuni tarifinde neticeye ayrıca yer verilmemiş ise fiilin gerçekleştirilmesiyle suç da tamamlanmış olacaktır.


39. Soru

Iradı bir davranış bulunmadıkça ceza hukuku açısından değerlendirmeye konu bir fiilin varlığından bahsetmek mümkün olmadığından bir suçun tipinin unsurlarının gerçekleşip gerçekleşmediğinin belirlenmesi neye bağlıdır?

Cevap

Bir suçun tipinin unsurlarının gerçekleşip gerçekleşmediğinin belirlenmesine geçmeden, ön araştırma safhası olarak, değerlendirmenin konusu olmaya elverişli bir insan davranışının bulunup bulunmadığını belirlemek gerekir. Böylece, bazı davranışlar henüz tipe uygunluk araştırması yapılmadan fiil vasfını taşımadığı için elenebilecektir. Bu durumda suçun yapısını incelemeye fiil ile başlamak bir zorunluluk arz etmektedir. Tipe uygunluk değerlendirmesinden önce fiil özelliklerine sahip bir insan davranışının bulunup bulunmadığı belirlenmelidir.


40. Soru

Ceza kanununa Bir hareketin fiil olarak değerlendirilip değerlendirilemeyeceği neye bağlıdır?

Cevap

Bir hareketin fiil olarak değerlendirilip değerlendirilemeyeceği, bu davranışın irade tarafından yönlendirilip yönlendirilmediğine bağlıdır. Buna göre sadece iradi olan insan dav- ranışları fiil niteliğine sahiptir ve yönlendirici iradenin ürünü olmayan davranışlar ceza sorumluluğuna esas teşkil etmezler.


41. Soru

Tipikliğin manevi (sübjektif) unsurları nasıl nitelendirilir?

Cevap

Tipikliğin manevi (sübjektif) unsuru denilince, failin psişik-manevi alanına ve tasavvur dünyasına ait olan unsurlar anlaşılmalıdır. Fiil ile bu fiili gerçekleştiren kişi arasındaki psikolojik bağa manevi unsur denilmektedir. Bu bağ da kural olarak kast, istisnai hâllerde ise taksir şeklinde tezahür etmektedir. Kasten işlenen bazı suçlarda ise, kastın yanı sıra amaç veya saikten oluşan başkaca manevi unsurların gerçekleşmesi aranmıştır. Buna göre, haksızlık teşkil eden fiiller ya kasten işlenirler ya da taksirle gerçekleştirilirler. Haksızlık teşkil eden fiilin işleniş şeklini oluşturan kast ve taksir, birer kusurluluk şekli olarak görülemezler.


42. Soru

Kesintisiz suçlara neler örnek verilebilir?

Cevap

Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma, suç işlemek için örgüt kurma suçu, uyuşturucu madde bulundurma, girilen konuttan çıkmamak suretiyle işlenen konut dokunulmazlığını ihlal ve karşılıksız yararlanma kesintisiz suçlardandır. Örneğin kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu, mağdurun iradesine uygun olarak hareket etmesinin kısıtlanması ile tamamlanır. Buna karşılık mağdurun hareket serbestini tamamen kazandığı anda biter.


43. Soru

Suçun kanuni tanımında yer alan maddi unsurlar nelerdir?

Cevap

Suçun kanuni tanımında yer alan maddi unsurlarını; fiil, netice, nedensellik bağı, fail, mağdur, suçun konusu ve nitelikli hâller olarak sıralamak mümkündür. Bunlardan, fiil, fail, mağdur ve suçun konusu her suçta zorunlu olarak bulunan unsurlardır. Buna karşılık, netice ve nedensellik bağı sadece neticeye unsur olarak yer veren suçlar bakımından göz önünde bulundurulacak unsurlardandır. Neticeli suçlardaki nedensellik bağı, tipikliğin yazılı olmayan unsurlarındandır. Nitelikli hâller de suç tipinde öngörülmesi hâlinde değerlendirmeye alınacak unsurlardandır.


44. Soru

Ceza hukukunda geniş anlamda tipiklik ve dar anlamda tipiklik arasındaki fark ne şekilde açıklanır?

Cevap

Geniş anlamda tipiklik, cezalandırılabilirliğin kanuni olarak belirlenmiş tüm koşullarını kapsadığı için Ceza Kanununun güvence fonksiyonu (suçta ve cezada kanunilik ilkesi) bakımından öneme sahiptir. Bu koşulların failin aleyhine olarak ne örf ve âdet hukuku yoluyla ne de kıyas yoluyla oluşturulması veya genişletilebilmesi mümkündür. Dar anlamda tipiklik, her bir suça kendi özelliğini veren ve onun haksızlık içeriğini karakterize eden unsurlardan oluşmaktadır. Suçun kanuni tarifi, bir fiilin tipik haksızlık içeriğini somutlaştıran unsurları bir araya getirmektedir. Böylece suç tipleri, kanun koyucunun cezaya layık olarak gördüğü davranış şekillerini belirler. Tipiklik, burada, vatandaşların tipleştirilen emir ve yasaklara göre kendilerini yönlendirmeleri fonksiyonunu yerine getirir. Buna “tipikliğin uyarı fonksiyonu” denir.


45. Soru

Suçları hareketin tipte tanımlanışına göre nasıl bir ayrıma tutabiliriz?

Cevap

Suçları hareketin tipte tanımlanışına göre, tek hareketli suçlar, çok hareketli suçlar, serbest hareketli suçlar, bağlı hareketli suçlar, seçimlik hareketli suçlar, mü- temadi (kesintisiz) suçlar ve ihmali suçlar şeklinde bir ayrıma tabi tutmak mümkündür.


46. Soru

Ceza kanununda bir neticeden dolayı sorumlu tutulabilmenin temelini neler oluşturur?

Cevap

Bir neticeden dolayı sorumlu tutulabilmenin temelini, hareket ile netice arasındaki sebep-sonuç ilişkisini ifade eden nedensellik bağı oluşturur. Neticeli suçlarda, tamamlanmış bir suçun kabulü, tipe uygun neticenin gerçekleşmesine bağlıdır. Ancak bu suçlarda, sadece hareketin varlığının ve neticenin gerçekleştiğinin belirlenmesi yeterli olmayıp, hareket ile netice arasında belli bir bağın bulunması da gerekir. Şayet hareketle netice arasında nedensellik bağı yoksa o netice faile yüklenemez.


47. Soru

Kanun tanımlarında hangi tür hareketlerle işleneceği hususunda belirlemede bulunulmayan suçlara ne denir?

Cevap

Kanun tanımlarında hangi tür hareketlerle işleneceği hususunda belirlemede bulunulmayan suçlara serbest hareketli suçlar denir. Bu tür suçlarda, kanunda suçu oluşturan hareketin şekli ve nasıl bir hareketle işlenebileceği hususunda herhangi bir özelleştirme yapılmamıştır.


48. Soru

Kanuni tanımına göre “ani suç” ne demektir?

Cevap

Kanuni tanıma uygun hareketin icrasıyla ya da tipte ayrıca neticenin arandığı hâllerde neticenin gerçekleşmesiyle tamamlanan suçlara “ani suçlar” denir. Örneğin kasten öldür- me suçu, ölüm neticesinin gerçekleşmesiyle tamamlanır. Mağdurun yaralandıktan bir müddet sonra ölmesi bu suçu mütemadi suç hâline getirmez. Çünkü öldürmeye yönelik hareket gerçekleştirilmiş ve bitmiştir. Ayrıca ölümün bir netice olarak sürdürülmesi, yani kişinin sürekli öldürülmesi söz konusu olamaz.


49. Soru

Suçun maddi unsurunu oluşturan fiil neyi ifade eder?

Cevap

Suçun maddi unsurunu oluşturan fiil, yönlendirici iradenin ürünü olan, belli bir amaca yönelen ve dış dünyada etkileri hissedilen insan davranışını ifade eder


50. Soru

Seçimlik suçlara neler örnek verilebilir?

Cevap

Soykırım, göçmen kaçakçılığı, hakaret ve mala zarar verme gibi suçlar seçimlik hareketlidirler. Örneğin mala zarar verme suçu başkasının taşınır veya taşınmaz malının kısmen veya tamamen yıkılması veya tahrip edilmesi veya bozulması veya kirletilmesiye işlenebilecektir.


51. Soru

Suçun konusu nedir?

Cevap

Suçun konusu denilince, bundan tipik hareketin üzerinde icra edildiği kişi veya şey anlaşılmalıdır.


52. Soru

Bir suçun temel şekline ilave edilen ve cezanın artırılmasını veya indirilmesini gerektiren bu hâllere ne denir?

Cevap

Bir suçun temel şekline ilave edilen ve cezanın artırılmasını veya indirilmesini gerektiren bu hâllere, suçun nitelikli unsurları denir.


53. Soru

Haksızlığın unsurları nelerdir? 

Cevap

Suç teorisinin öngördüğü sistem çerçevesinde suçun yapısal unsurları kural olarak haksızlık ve kusur ayrımı çerçevesinde ele alınmalıdır. Haksızlığın unsurları ise, “tipiklik” ve “hukuka aykırılık”tan ibarettir. Suç teşkil eden bir haksızlıktan söz edilebilmesi için, işlenen fiille (davranışla) haksızlığın unsurlarının gerçekleşip gerçekleşmediğinin belirlenmesi gerekir (fiil olmaksızın haksızlık olmaz).


54. Soru

Ceza hukuku bakımından fiil nedir? 

Cevap

Ceza hukukunun hareket noktasını, fiil olarak nitelendirdiğimiz bir insan davranışı oluşturmaktadır. Ancak insanın her davranışının fiil özelliğine sahip olmadığı, insan davranışına fiil vasfını kazandıran bazı niteliklerin bulunması gerektiği kabul edilmektedir (fiilin sınırlama fonksiyonu). Bu unsurlar sayesinde ceza hukuku bakımından önem arz eden davranışlarla ceza hukukunun ilgi alanına girmeyen hareketleri birbirinden ayırt etmek mümkün olmaktadır.

Ceza hukukunda suçun esasını oluşturan fiil kavramından neyin anlaşılması gerektiği, unsurlarının nelerden ibaret olduğu hususu tartışılan bir konudur. Ancak bu tartışmalara girmeden fiili; yönlendirici irade tarafından hâkim olunan, belli bir amaca yönelen,etkileri dış dünyada hissedilen insan davranışı olarak tanımlamak mümkündür.


55. Soru

Suçun unsuru olarak tipiklik nedir? 

Cevap

Bir kişi tarafından gerçekleştirilen iradi bir hareketle aynı zamanda suç teşkil eden bir haksızlığın gerçekleştirildiği düşünülüyorsa, bunun test edilmesi bakımından bu fiille ilgili suç tanımları göz önünde bulundurulmak suretiyle bir inceleme yapılır. İşlenen fiilin, herhangi bir suçun kanuni tanımdaki unsurları gerçekleştirdiği belirlenirse, tipikliğin gerçekleştiği ifade edilir. Buna göre, işlenen bir fiilin, suç teşkil edip etmediğinin belirlenmesinde, suçların kanuni tanımlarında (suç tipinde) gösterilen unsurların gerçekleştirilip gerçekleştirilmediği göz önünde bulundurulur.

Suçun bir unsuru olarak kastedilen tipiklik ise dar anlamda tipikliktir (haksızlık tipi). Dolayısıyla dar anlamda tipiklik, ceza sorumluluğunun doğumu için kanuni tanımda gös- terilen bütün unsurların gerçekleşmiş olmasını ifade etmek üzere kullanılan geniş anlamda tipiklikle karıştırmamak gerekir. Geniş anlamda tipiklik, cezalandırılabilirliğin kanuni olarak belirlenmiş tüm koşullarını kapsadığı için Ceza Kanununun güvence fonksiyonu (suçta ve cezada kanunilik ilkesi) bakımından öneme sahiptir. Bilindiği üzere bu koşulların failin aleyhine olarak ne örf ve âdet hukuku yoluyla ne de kıyas yoluyla oluşturulması veya genişletilebilmesi mümkündür.


56. Soru

Tipikliğin maddi unsurları nelerdir? 

Cevap

Suçun kanuni tanımında yer alan maddi unsurlarını; fiil, netice, nedensellik bağı, fail, mağdur, suçun konusu ve nitelikli hâller olarak sıralamak mümkündür. 


57. Soru

Suçların hareketin tipte tanımlanışına göre ayrımında belirlenen suç tipleri nelerdir? 

Cevap

Suçları hareketin tipte tanımlanışına göre, tek hareketli suçlar, çok hareketli suçlar, serbest hareketli suçlar, bağlı hareketli suçlar, seçimlik hareketli suçlar, mütemadi (kesintisiz) suçlar ve ihmali suçlar şeklinde bir ayrıma tabi tutmak mümkündür.


58. Soru

Tek hareketli suç nedir? 

Cevap

Kanuni tanımına göre, meydana gelmesi için tek hareketin yeterli olduğu suçlara “tek hareketli suç” denir. Tek hareketten oluşan bu suçlara, kasten öldürme (m. 81), hakaret (m. 125) suçları örnek gösterilebilir. Bu suçların oluşumu için tek öldürmeye ve hakerete yönelik hukuki anlamda tek fiilin icrası yeterlidir.


59. Soru

Çok hareketli suç nedir? 

Cevap

Kanuni tanımında birden çok harekete yer verilen suçlara “çok hareketli suç” denir. Bu tür suçların oluşması için kanuni tanımda gösterilen hareketlerin tamamının yapılması gerekir.


60. Soru

Serbest hareketli suç nedir? 

Cevap

Kanun tanımlarında hangi tür hareketlerle işleneceği hususunda belirlemede bulunulmayan suçlara serbest hareketli suçlar denir. Bu tür suçlarda, kanunda suçu oluşturan hareketin şekli ve nasıl bir hareketle işlenebileceği hususunda herhangi bir özelleştirme yapılmamıştır.


61. Soru

Bağlı hareketli suç nedir? 

Cevap

Kanuni tanımında hangi hareketlerle işlenebileceği bizzat belirtilen suçlara “bağlı hare- ketli suç” denir. Bu suçlarda, serbest hareketli suçların aksine, suç tipinde o suçu oluşturan hareketler somutlaştırılmıştır.


62. Soru

Seçimlik hareketli suç nedir? 

Cevap

Kanuni tanımında birbirinin alternatifi olarak gösterilen birden çok hareketten biriyle işlenebilen suçlar “seçimlik hareketli”dir. Bu tür suçlarda, kanuni tanımda gösterilen alternatif hareketlerin hepsinin aynı anda gerçekleştirilmesi şart olmayıp birinin icrasıyla suç oluştur.


63. Soru

Kesintisiz suç nedir? 

Cevap

Kanuni tanımındaki hareketlerin işlenmesiyle tamamlanan, ancak fiilin icrasına devam edilmesi sebebiyle henüz sonlanmayan (icranın bitmediği) suçlara “kesintisiz suç” veya “mütemadi suç” denir.


64. Soru

Ani suç nedir? 

Cevap

Kanuni tanıma uygun hareketin icrasıyla ya da tipte ayrıca neticenin arandığı hâllerde neticenin gerçekleşmesiyle tamamlanan suçlara “ani suçlar” denir.


65. Soru

Kesintisiz suç-ani suç ayrımının pratik değeri nedir? 

Cevap

Bir suçun ani suç mu, kesintisiz suç mu olduğunu tespit etmenin ceza ve ceza muha- kemesi hukuku bakımından önemli sonuçları vardır.

Kesintisiz suçlar, ani suçlar gibi tamamlanıncaya kadar teşebbüse elverişlidir. Kesintisiz suç tamamlandıktan sonra işlenmeye devam edilmesi ve bu sırada failin elinde olmayan sebeplerle icrasının sona erdirilmesi hâlinde suç esasen tamamlandığından teşebbüse ilişkin hükümler uygulanmaz. Örneğin bir kimsenin bir yere kapatılmak suretiyle özgürlüğünün kısıtlanmasıyla kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçu tamamlanmış olur. Bu aşamaya kadar bu suça teşebbüs mümkündür. Odaya kapatılan kişinin ertesi gün polisler tarafından bulunarak kurtarılması hâlinde suçun teşebbüs aşamasında kaldığından söz edilemez.

Kesintisiz suç işlenmeye devam ettiği sürece, yani bitinceye kadar, bu suçlara iştirakin her şekliyle katılmak mümkündür. Hâlbuki ani suçlara iştirak ancak suçun tamamlanmasına kadar söz konusu olabilir.

Kesintisiz suçun failine karşı, suç işlenmeye devam ettiği sürece meşru savunmada bulunmak mümkündür. Örneğin özgürlüğü kısıtlanan mağdur, özgürlüğüne kavuşmak için bulunduğu yerin kapısını kırarak kaçacak olursa, meşru savunmadan yararlanır.

Ceza hukuku kurallarının zaman bakımından uygulanması konusunda da kesintisiz suç, ani suçtan farklılık gösterir. Kesintisiz suç, fiiilin icrasının kesintiye uğradığı (sonladığı veya bittiği) anda işlenmiş olacağından, o anda hangi kanun yürürlükte ise o kanun uygulanır.

Kusur yeteneğine ilişkin sorunlarda, özellikle çocukların hangi dönem yaş küçüklüğü içinde bulunduklarının belirlenmesinde fiilin icrasına başlanan an değil, kesintinin ger- çekleştiği an esas alınır.

Kesintisiz suçlarda davaya bakmaya yer itibariyle yetkili mahkeme, kesintinin gerçekleştiği yer mahkemesidir (CMK m. 12/2). Zamanaşımı kesintinin gerçekleştiği günden itibaren işlemeye başlar (m. 66/6). Şikâyete tabi kesintisiz suçlarda, şikâyet süresi de ancak kesintinin gerçekleştiği andan itibaren başlar.


66. Soru

Yasaklayıcı norm nedir? 

Cevap

Yasaklayıcı norm, belli bir hareketin yapılmasını yasaklar ve bu yasağın ihlalini suç hâline getirir. Ceza kanunlarındaki suçların çoğu yasaklayıcı normun ihlal edilmesiyle işlenen suçlardan oluşmaktadır. Yasaklayıcı norm, icrai bir hareketle, yani haricen gözlemlenebilir bir vücut hareketiyle ihlal edilebilir. Örneğin öldürmeyi yasaklayan norm bir kimsenin öldürülmesiyle, çalmayı yasaklayan bir norm da başkasının eşyasının alınmasıyla ihlâl edilmiş olur.


67. Soru

Emredici norm nedir? 

Cevap

Emredici norm belli bir hareketin yapılmasını emreder. Emredici normun söz konusu olduğu hâllerde, bu normun gereği olan hareketin icra edilmemesi bir hak ihlaline sebebiyet verir. Emredici normlara karşı gelmek ise normun istediği icrai davranışın salt yapılmaması suretiyle gerçekleştirilir.


68. Soru

Gerçek ihmali suç nedir? 

Cevap

Gerçek ihmali suçlar, ihmali hareketin bizzat suç tipinde gösterildiği suçlardır. Bu suçlarda tipiklik, kanunda tarif edilen belli bir emredici normun gereğinin kasten yerine getiril- memesiyle gerçekleşir. Gerçek ihmali suçlarda icrai harekette bulunma hukuki yükümlülüğü (belli bir yönde davranma zorunluluğu) doğrudan ilgili suçun kanuni tanımından doğmak- tadır (m. 175, 176, 257/2, 279).


69. Soru

Gerçek olmayan ihmali suç nedir? 

Cevap

Gerçek olmayan ihmali suçlar, tipe uygun bir neticenin gerçekleşmesinin engellenmemesi suretiyle işlenen suçlardır. Ancak bu suçun oluşumu için failin neticeyi önleme bakımından özel bir hukuki yükümlülük (garanti yükümlülüğü-garantörlük) altında bulunması gerekir.


70. Soru

Sırf hareket suçu nedir? 

Cevap

Ceza kanunlarında tanımlanan suçların çoğu, icrai veya ihmali bir hareketin gerçekleştirilmesiyle tamamlanırlar. Tamamlanması için neticenin aranmadığı bu tür suçlara  “sırf hareket suçları” denir.


71. Soru

Neticeli suç nedir? 

Cevap

Suçun tamamlanmış sayılabilmesi için kanuni tanımındaki fiilin icrasının yanı sıra dış dünyada hareketten ayrılabilen bir neticenin meydana gelmesinin arandığı suçlara“neticeli suçlar” denir.


72. Soru

Nedensellik bağı nedir? 

Cevap

Bir neticeden dolayı sorumlu tutulabilmenin temelini, hareket ile netice arasındaki sebep-sonuç ilişkisini ifade eden nedensellik bağı oluşturur. Neticeli suçlarda, tamamlanmış bir suçun kabulü, tipe uygun neticenin gerçekleşmesine bağlıdır. Ancak bu suçlarda, sadece hareketin varlığının ve neticenin gerçekleştiğinin belirlenmesi yeterli olmayıp, hareket ile netice arasında belli bir bağın bulunması da gerekir. Şayet hareketle netice arasında ne- densellik bağı yoksa o netice faile yüklenemez.


Yukarı Git

Sosyal Medya'da Paylaş

Facebook Twitter Google Pinterest Whatsapp Email