Temel İnsan Hakları Bilgisi 2 Dersi 3. Ünite Sorularla Öğrenelim

Avrupa insan hakları hukukunun geniş dar iki anlamda kullanımı nedir?

Geniş anlamda Avrupa insan hakları hukuku, sadece Avrupa Konseyi çerçevesinde değil, aynı zamanda Avrupa Birliği çerçevesindeki insan haklarıyla ilgili hukuk kurallarını kapsar.

Avrupa insan hakları hukukunun dar iki anlamda kullanımı nedir?

Dar anlamda Avrupa insan hakları hukukundan sadece Avrupa Konseyi çerçevesinde oluşturulmuş hukuk kuralları, özellikle de Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihatları anlaşılır.

Maddî Avrupa insan hakları hukukunun incelediği alan nedir?

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve ek protokollerinde tanınmış olan temel hak ve hürriyetleri tek tek ve ya önemli bir kısmını inceler.

Avrupa insan hakları usûl hukukunun incelediği alanı nedir?

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve ek protokollerinde tanınmış olan hak ve hürriyetlerin, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi tarafından nasıl korunduğunu inceler.

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, Türkiye tarafından e zaman onaylanmıştır?

Türkiye tarafından 4 Kasım 1950’de imzalanmış ve 18 Mayıs 1954 tarihinde onaylanmıştır.

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ile İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nin farkı nedir?

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin amacı Avrupa düzeyinde insan haklarını korumaktır. İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nin amacı ise uluslararası düzeyde (bütün dünya ülkelerinde) insan hakları korumaktır.

Avrupa Konseyi ile Avrupa Birliği’nin farkı nedir?

Avrupa Konseyi’nin amacı, demokrasi, insan hakları ve hukukun üstünlüğü esaslarına dayalı ortak bir Avrupa düzeninin oluşturulmasını amaçlamaktadır. Avrupa Birliği ise ekonomik ve siyasî bir birliktir. Temelinde 1950’lerde kurulan altı ülkeden oluşan Avrupa Kömür ve Çelik topluluğu ile Avrupa Ekonomik topluluğu bulunur.

Türkiye tarafından da onaylanmış olan Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin kendisinde tanınan ve güvence altına alınan haklar nelerdir?

Sözleşmenin Kendisinde • Madde 2: Yaşama hakkı • Madde 3: İşkence yasağı • Madde 4: Kölelik ve zorla çalıştırma yasağı • Madde 5: Özgürlük ve güvenlik hakkı • Madde 6: Adil yargılanma hakkı • Madde 7: Cezaların yasallığı • Madde 8: Özel hayatın ve aile hayatının korunması • Madde 9: Düşünce, vicdan ve din hürriyeti • Madde 10: İfade özgürlüğü • Madde 11: Dernek kurma ve toplantı hürriyeti • Madde 12: Evlenme hakkı • Madde 13: Etkili başvuru hakkı • Madde 14: Ayırımcılık yasağı.

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin eki protokollerinde tanınan ve güvence altına alınan 1 numaralı protokoldeki haklar nelerdir?

1952’de imzalanmış ve 1954 tarihinde Türkiye tarafından da onaylanan 1 Numaralı Protokoldeki haklar: • Madde 1: Mülkiyet hakkı • Madde 2: Eğitim hakkı (Türkiye bu Protokolün 2’nci maddesine 430 sayılı Tevhid-i Tedrisat Kanununun hükümlerine halel getirmeyeceği yolunda çekince koymuştur.) • Madde 3: Serbest seçim hakkı.

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin eki protokollerinde tanınan ve güvence altına alınan 4 numaralı protokoldeki haklar nelerdir?

4 Numaralı Protokol, Türkiye tarafından 1994 yılında onaylanmıştır, ancak yürürlüğe girmesi için gereken diğer işlemler tamamlanmamıştır. Dolayısıyla Türkiye bu Protokole taraf değildir. Maddeleri: • Madde 1: Borçtan dolayı özgürlüğünden yoksun bırakılma yasağı • Madde 2: Serbest dolaşım ve ikamet hürriyeti • Madde 3: Vatandaşların sınır dışı edilmeleri yasağı • Madde 4: Yabancıların topluca sınır dışı edilmeleri yasağı.

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin eki protokollerinde tanınan ve güvence altına alınan 6 numaralı protokoldeki haklar nelerdir?

Türkiye’nin 15 Ocak 2003de imzaladığı ve 26 Haziran 2003 tarih ve 4913 sayılı kanunla onayladığı 6 Numaralı Protokoldeki haklar: • Madde 1: Ölüm cezalarının barış zamanında cezasının kaldırılmasıdır.

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin eki protokollerinde tanınan ve güvence altına alınan 7 numaralı protokoldeki haklar nelerdir?

Türkiye tarafından 14 Mart 1985’te imzalanan ancak onay işlemleri tamamlanmadığından henüz yürürlüğe girmemiş 7 numaralı protokoldeki haklar: • Madde 1: Yabancıların sınır dışı edilmelerine ilişkin usûlî güvenceler • Madde 2: Cezaî konularda iki dereceli yargılanma hakkı • Madde 3: Adlî hata halinde tazminat hakkı • Madde 4: Aynı suçtan iki kez yargılanmama ve cezalandırılmama hakkı • Madde 5: Eşler arasında eşitlik

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin eki protokollerinde tanınan ve güvence altına alınan 12 numaralı protokoldeki haklar nelerdir?

4 Kasım 2000 tarihinde kabul edilen bu Protokol, Türkiye tarafından henüz imzalanmamıştır. Protokoldeki haklar: • Madde 1: Ayırımcılığın genel olarak yasaklanması

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin eki protokollerinde tanınan ve güvence altına alınan 13 numaralı protokoldeki haklar nelerdir?

Türkiye tarafından 9 Ocak 2004 tarihinde imzalanmış ve 6 Ekim 2005 tarih ve 5409 sayılı Kanunla onaylanan 13 Nolu Protokoldeki haklar: • Madde 1: Ölüm cezasının her durumda yasaklanması

Avrupa İnsan Hakları Komisyonunun temel görevi nedir?

Bireysel başvuruları kabul edilebilirlik koşulları acısından incelemekti.

Avrupa İnsan Hakları Komisyonunun karar süreci nasıldır?

Komisyon başvurunun kabul edilemez olduğuna karar verirse, başvuru reddedilmiş olurdu. Bu karar kesindi. Komisyon kabul edilebilirlik kararı verir ise ve dostça çözüm başarı ile sonuçlanmaz ise, esasa ilişkin raporunu hazırlardı. Bu rapor bağlayıcı değildi. Bu rapor Bakanlar Komitesine veya Avrupa İnsan Hakları Divanına gönderilirdi. Bunların kararı bağlayıcıdır.

Avrupa İnsan Hakları Komisyonu’nun oluşumu nasıldır?

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine taraf devlet sayısı kadar üyeden oluşuyordu. Üyeler Avrupa Konseyi Bakanlar komitesince seçilirdi.

Avrupa İnsan Hakları Komisyonu’nun iç yapısı nasıldır?

Komisyon kendi içinde genel kurul, daireler ve komitelerden oluşurdu. Genel Kurul, Komisyon üyelerinin tümünden, daireler yedi üyeden ve komiteler üç üyeden oluşurdu. Kabul edilebilirlik koşulları açısından reddedilebilecek durumda olan başvurular, Komiteler; devlet başvuruları ve Sözleşmenin uygulanması ve yorumu konusunda sorun yaratan ve üzerinde daha önce oluşmuş açık bir içtihat bulunmayan konularda Genel Kurul, geri kalan konularda ise Daireler yetkilidir.

Avrupa İnsan Hakları Komisyonu’nun çalışma usûlü nasıldır?

Komisyon devamlı çalışmazdı. Toplantı dönemleri halinde çalışırdı. Komisyon yılda en az onaltı hafta toplanırdı. Komisyonun yargılama usûlü gizliydi. Kabul edilirlik kararları ve dostça çözüme ilişkin raporları dışında Komisyonun bütün karar ve raporları gizlidir.

Avrupa İnsan Hakları Divanı’nın temel görevi nelerdir?

Divana yapılan başvuruları karara bağlamaktır.

Avrupa İnsan Hakları Divanı’na nasıl başvurulur?

Divana doğrudan doğruya başvurulamazdı. Bir başvurunun Divanın önüne gelebilmesi için, başvurucunun önce Komisyona başvurması, Komisyonun bu başvurunun kabul edilebilir olduğuna karar vermesi ve esas hakkında raporunu hazırlayarak Bakanlar Komitesine göndermesi gerekirdi. Bu aşamadan sonra Komisyonun veya ilgili devletin istemi üzerine başvuru Divanın önüne gelir.

Avrupa İnsan Hakları Divanı’nın oluşumu nasıldır?

Divan, Avrupa Konseyine üye devlet sayısınca hâkimden oluşurdu. Dolayısıyla bir devletin Divana üye önerebilmesi için Avrupa Konseyine üye olması yeterliydi; Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesini onaylaması veya bireysel başvuru hakkını tanıması gerekli değildir.

Avrupa İnsan Hakları Divanı’nın iç yapısı nasıldır?

Divan, kendi içinde daire, büyük daire ve genel kuruldan oluşurdu. Daire dokuz, büyük daire yirmibir hâkimden oluşurdu. Genel Kurul ise bütün hâkimlerden oluşurdu. Davalar normal olarak dairelerde görülürdü. Ancak dava sözleşmenin yorumlanması bakımından sorun yaratabilecek nitelikteyse, daire davayı Büyük Daireye gönderirdi. Büyük Daire içtihat değişikliğine yol açabilecek bir sorunla karşılaşırsa, davayı Genel Kurula gönderir.

Avrupa İnsan Hakları Divanı’nın çalışma usûlü nasıldır?

Avrupa İnsan Hakları Divanı devamlı çalışmazdı. Her ayın son haftası içinde olmak üzere yılda on toplantı yapar. Divanın yargılaması aleniydir ve hükümleri yayınlar.

11 Nolu Protokolün Getirdiği Yenilikler nelerdir?

• 1 Kasım 1998’de yürürlüğe giren 11 nolu Protokol, Komisyon ve Divanı kaldırarak yerlerine Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi isimli, devamlı çalışan, tek bir yargı organı kurmuştur. • 11 nolu Protokolden sonra genellikle Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi için Yeni Mahkeme (New Court, Nouvelle Cour) olarak terimi de kullanılır. • Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin yargı yetkisini zorunlu hale getirmiştir. Yani 11 nolu Protokolü imzalayan bütün devletler aynı zamanda Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin zorunlu yargı yetkisini de tanımış olmaktadırlar.

Avrupa ve Uluslararası, mahkeme ile divanlar hangi yargı organlarıdır?

• Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi: Avrupa Konseyinin yargı organıdır. • Uluslararası Adalet Divanı: Birleşmiş Milletlerin yargı organıdır. • Avrupa Birliği Adalet Divanı: Avrupa Birliğinin yargı organıdır. Lizbon Antlaşmasından önce adı Avrupa Toplulukları Adalet Divanıydı.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi hâkimler nasıl seçilir?

Sözleşmenin 22’nci maddesine göre, hâkimler, her devlet için, o devlet tarafından önerilen üçer aday arasından Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi tarafından oy çokluğuyla seçilirler. Önerilen hâkimin, o devletin vatandaşı olması şart değildir.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi hâkimlerinin özellikleri nelerdir?

• Dokuz yıllık bir süre için seçilirler. Tekrar seçilmeleri mümkün değildir. • Hâkimlerin görev süreleri 70 yaşına ulaştıklarında sona erer. Bir hâkim, diğer hâkimler tarafından üçte iki çoğunluk ile alınmış ve hâkimlik için gerekli koşulları artık taşımadığına dair bir karar olmadıkça, görevden alınamaz.

Parlamenterler Meclisi ile Avrupa Parlâmentosu arasındaki farklar nelerdir?

Parlamenterler Meclisi: Avrupa Konseyinin müzakere ve karar organıdır. Üye devletlerin kendi parlâmentoları tarafından atanan 318 asil üyesi, 318 yedek üyesi bulunur. Avrupa Parlâmentosu: Avrupa Birliğinin parlâmentosudur. 736 üyesi vardır. Üyeler 27 üye devletin vatandaşları tarafından genel oy ile seçilirler.

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin yeni 26’ncı maddesine göre, Tek hâkimli birimde görev alan hâkimin görevleri nelerdir?

Tek hâkimli birimde görev alan hâkim, adına seçilmiş bulunduğu Sözleşmenin tarafı olan devletin aleyhine yapılmış başvuruları inceleyemez (m.26/3). Buna karşılık, aleyhine başvuru yapılmış devlet adına seçilmiş hâkim, daire veya büyük dairede ex officio yer alır (m.26/4). Yani bu hâkim, söz konusu durumda daire veya büyük dairenin doğal üyesi daha doğru bir deyişle bihakkın üyesidir.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine yapılan Devlet Başvuruları niçin yapılır?

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 33’üncü maddesine göre sözleşmeyi imzalamış her devlet, sözleşmeyi imzalamış diğer bir devletin insan haklarını ihlâl ettiği kanısına varırsa bunun için o devlet aleyhine Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine başvurabilir. Buna devletlerarası başvuru, bu tür başvuru ile görülen davalara devletlerarası davalar denir.

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi sisteminde devlet başvurusu ile genel uluslararası hukukta devlet başvurusu arasındaki farklar nelerdir?

• Uluslararası hukukta bir devlet, bir başka devlet aleyhine bir uluslararası yargı organına ancak, kendisinin veya kendi vatandaşının zarar gördüğü iddiasıyla başvurabilir. Oysa Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi sisteminde, bir devlet, kendisi veya kendi vatandaşları zarara uğramasa bile, diğer devlet aleyhine devletlerarası başvuruda bulunabilir. • Uluslararası hukukta bir devletin diğer devlet aleyhine başvuruda bulunabilmesi karşılıklılık (mütekabiliyet, reciprocity) esasına dayanır. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi sisteminde ise devletlerarası başvuru karşılıklılık esasına dayanmaz. Bu niteliğiyle devletlerarası başvuru, actio popularis’e benzemektedir.

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi sisteminde devlet başvurusu ile genel uluslararası hukukta devlet başvurusu arasındaki farkların sebebi nedir?

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, Avrupa’da demokratik ortak bir kamu düzeni kurmayı amaçlamış ve bu amaçla Sözleşmeyi imzalayan bütün devletlere objektif ödevler yüklemiştir Devletlerarası başvuru, bu ortak kamu düzenini her halükarda korumak, objektif ödevleri gerçekleştirmek için tanınmış bir başvuru yoludur. Bu nedenle de Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi sisteminde devletlerarası başvuru yolu, genel uluslararası hukuktaki devlet başvurusu yolundan yukarıdaki noktalarda farklılaşmıştır.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine Devletlerarası başvuru ile bireysel başvurunun ortak noktası nedir?

Her ikisinde de, ihlâle yol açan işlem ve eylemlerin, aleyhine başvuru yapılan devletin yargı yetkisi içinde meydana gelmiş olmasıdır.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine Devletlerarası başvuru ile bireysel başvurunun farkları nelerdir?

• Devletlerarası başvuru taraf devletin ulusal mevzuatının Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine uygunluğunun soyut olarak incelenmesine de imkân verir. Bireysel başvuru için illaki somut bir ihlâl iddiası olmalıdır. • Devletlerarası başvurularda Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin konu yönünden yetkisi, bireysel başvurulardaki konu yönünden yetkisine oranla daha geniştir. Devletlerarası başvuruda devletin sadece Sözleşmede tanınan bir hakkı ihlâl ettiği değil, aynı zamanda Sözleşmenin herhangi bir hükmüne aykırı davrandığı da iddia edilebilir.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi bireysel başvuru yoluyla kimler başvurabilir?

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 34’üncü maddesine göre Sözleşme ve protokollerinde tanınan hakların Yüksek Sözleşmeci Taraftar’dan biri tarafından ihlâli sonucunda mağdur olduğu iddiasında bulunan her gerçek kişi, hükümet dışı her kuruluş veya kişi grupları Mahkemeye başvurabilir.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne başvuru hakkı olanların somut olarak başvuru yapabilmelerinin koşulları nelerdir?

• Gerçek kişi (personne physique, individual), medenî haline, hukukî durum veya ehliyetine bakılmaksızın bireysel başvuruhakkını kullanabilir. Örneğin reşit olmayan gerçek kişi de Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine başvurabilir. • Sözleşmenin 34’üncü maddesine göre, Avrupa İnsan hakları Mahkemesine tüzel kişiliği olsun veya olmasın bütün kişi grupları başvurma hakkına sahiptirler. Dolayısıyla dernek, vakıf, şirket ve sendika gibi tüzel kişiler Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine başvurabilirler. • Sözleşmenin 34’üncü maddesine göre, Avrupa İnsan hakları Mahkemesine hükümet dışı her kuruluş da başvurabilir. Hükümet dışı kuruluş kavramının içine sadece özel hukuk tüzel kişileri değil, kamusal yetkilerle donatılmamış kamu hukukuna tâbi tüzel kişilerde girebilir.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine kimler mağdur olarak başvurabilir?

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 34’üncü maddesine göre Sözleşme ve protokollerinde tanınan hakların Yüksek Sözleşmeci Taraftar’dan biri tarafından ihlâli sonucunda mağdur olduğu iddiasında bulunan her gerçek kişi, hükümet dışı her kuruluş veya kişi grupları Mahkemeye başvurabilir.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine kimler doğrudan mağdur olarak başvurabilirler?

İhlâle yol açan söz konusu eylem veya ihmal başvurucuyu doğrudan etkilemiş ise doğrudan mağdur (direct victim, victime directe) olma hâli söz konusudur.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine kimler potansiyel mağdur olarak başvurabilirler?

Bazı durumlarda Mahkeme, doğrudan bir müdahalenin mağduru olmayan, fakat potansiyel mağdur (potential victims, victime dite ‘potentielle’) niteliğinde olan kişilerin başvurusunu da kabul etmiştir. Örneğin gizli telefon dinlenmesine imkân veren bir kanun, potansiyel olarak o ülkedeki herkesi mağdur eder; çünkü herkesin telefonu bu kanuna dayanarak haberi olmaksızın dinlenebilir.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine kimler dolaylı mağdur olarak başvurabilirler?

Dolaylı mağdur doğrudan mağdur ile kişisel ve özel bir bağı bulunan mağdurdur. Örneğin mağdurun eşinin başvurusunun, ölmüş bir kişinin yeğeninin başvurusunun, dolaylı mağduriyet nedeniyle kabul edilebilir olduğuna karar vermiştir.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine başvurusu olan mağdurun ölmesi, yaptığı başvurunun kendiliğinden işlemden kalkmasını sağlar mı ?

Hayır sağlamaz. Başvurunun devam ettirilip ettirilmeyeceğine ölen kişinin mirasçıları karar verir. Ayrıca, insan haklarının korunması gerektiriyorsa, başvurunun incelenmesinin devam ettirilmesine Mahkeme de karar verebilir.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine yapılan başvuruların kabul edilebilirlik (admissibility, recevabilité) koşulları nelerdir?

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Madde 35: Kabul edilebilirlik koşulları: • Uluslararası Hukukun genel olarak kabul edilen prensiplerine göre, ancak iç hukuk yollarının tüketilmesinden sonra ve kesin karardan itibaren altı aylık süre içinde Mahkemeye başvurulabilir. • Mahkeme, 34. madde uyarınca sunulan herhangi bir kişisel başvuruyu aşağıdaki hallerde kabul etmez: • Başvuru imzasız ise veya; • Başvuru Mahkeme tarafından daha önce incelenmiş veya uluslararası diğer bir soruşturma veya çözüm merciine sunulmuş başka bir başvurunun konusuyla esas itibariyle aynı ise ve yeni olaylar içermiyorsa. • Aşağıdaki hallerde Mahkeme, 34. madde uyarınca sunulan bireysel başvuruları kabul edilemez bulur: • Başvurunun Sözleşme veya Protokollerinin hükümleriyle bağdaşmaması, dayanaktan açıkça yoksun veya bireysel başvuru hakkının kötüye kullanılması niteliğinde olması veya; • Başvurucunun önemli bir zarar görmemiş olması; meğerki Sözleşme ve Protokolleri ile güvence altına alınan insan haklarına saygı ilkesi başvurunun esastan incelenmesini gerektirsin. Ancak ulusal bir mahkeme tarafından gereği gibi incelenmemiş hiçbir dava bu gerekçe ile reddedilemez. • Mahkeme işbu maddeye göre kabul edilemez bulduğu her başvuruyu reddeder. Yargılamanın her aşamasında bu karar verilebilir.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine yapılan başvuruların kabul edilebilirlik koşulları nelerdir?

• İç Hukuk Yollarının Tüketilmesi Gerekir. • Başvurunun Altı Aylık Süre İçinde Yapılması Gerekir. • Başvurunun Anonim Olmaması Gerekir. • Başvurunun Daha Önce İncelenmiş Bir Başvuru ile aynı olmaması gerekir. • Başvurunun Uluslararası Diğer Bir Soruşturma veya Çözüm Merciine Sunulmuş Bir Başvuru ile Aynı Olmaması Gerekir. • Başvurunun, Başvuru Hakkının Kötüye Kullanımı Niteliğinde Olmaması Gerekir. • Başvurunun Sözleşme veya Protokollerinin Hükümleriyle Bağdaşmazlık İçinde Olmaması Gerekir. • Başvurunun Açıkça Temelden Yoksun Olmaması Gerekir. • Başvurucunun Önemli Bir Zararın Olması Gerekir.

Bir iç hukuk başvuru yolunun tüketilmesinde zorunlu başvuru yolu olarak kabul edilebilmesinin şartı nedir?

Başvuru hakkında karar vermeye yetkili organın sorunu hukuken çözmek konusunda yetkili olması ve sorunu çözüp çözmeme hususunun onun takdirine bırakılmamış olması gerekir.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine başvuru dilekçesinde bulunması gereken hususlar nelerdir?

• Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine başvuru, standart olan bir başvuru formu (application form, formulaire de requêtet)nun doldurulmasıyla yapılır. Bu başvuru formu, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine gönderilen başvuru niyetini belirten ilk mektup (first letter, première lettre) ile elde edilir. Böyle bir ilk mektubu alan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi yazı işleri, mektup sahibine başvuru formunu postayla gönderir. Bu başvuru formu, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin internet sitesinden doğrudan doğruya indirilebilir

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesindeki kabul edilebilirlik incelemeleri nelerdir?

• Tek hâkimin yapacağı kabul edilebilirlik incelemesi • Komitenin Yapacağı Kabul Edilebilirlik İncelemesi • Dairenin Yapacağı Kabul Edilebilirlik İncelemesi

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin kararının gereğini yerine getirmesi için aleyhine karar verilen devlet neler yapabilir?

• Tazminatın Ödenmesi • Bireysel Tedbirler • Genel Tedbirler

Birleşmiş Milletler Şartı ne zaman yürürlüğe girmiştir?

Ekim 1945’te yürürlüğe giren Birleşmiş Milletler Şartı günümüzde bu derece önemli olan insan hakları açısından tam bir dönüm noktası olmuştur.

Birleşmiş Milletler Şartı ile ilk kez ne olmuştur?

Birleşmiş Milletler Şartı
ile insan hakları insanlık tarihinde ilk kez açıkça
uluslararası hukukun bir konusu olmuştur (Gemalmaz, s. 9).

Birleşmiş Milletler Şartı incelendiğinde insan haklarına ilişkin hükümlerin hangi bölümde yer aldığı görülmektedir?

Şart incelendiğinde insan haklarına ilişkin hükümlerin hemen daha başlangıç bölümünde dile
getirildiği görülebilir. Başlangıç bölümünün ikinci
paragrafında Birleşmiş Milletler Şartı’nı imzalayan
ulusların “…temel insan haklarına, insan kişiliğinin onur ve değerine, erkeklerle kadınların ve büyük uluslarla küçük ulusların hak eşitliğine olan
inancımızı yeniden ilan etmeye, adaletin korunması ve antlaşmadan doğan yükümlülüklerine saygı
gösterilmesi için gerekli koşulları yaratmaya..” karar verdikleri belirtilmiştir

Birleşmiş Milletler Şartı incelendiğinde insan haklarına değinilen maddeler kaç grupta toplanabilir ve bunlar nelerdir?

Şartın geri kalanı incelenecek olursa insan haklarına değinilen maddeleri iki grupta toplamak mümkündür. Bu gruplardan ilki insan hakları kavramına
doğrudan yer veren maddeler, ikincisi ise insan hakları kavramına dolaylı yoldan yer veren maddelerdir.

Birleşmiş Milletler Şartı'nda genel kurulun görevi ne olarak belirtilmiştir?

Genel Kurul “ekonomik, sosyal, kültürel alanlarda, eğitim ve sağlık alanlarında uluslararası işbirliğini geliştirmek ve ırk, cinsiyet, dil ya da din ayrımı gözetmeksizin herkesin insan hakları ile temel
özgürlüklerden yararlanmasını kolaylaştırmak için
araştırmalar yapılmasına önayak olur ve bu amaçla
tavsiyelerde bulunur (mad. 13/1b).”

Vesayet rejiminin temel hedefleri nelerdir?

Vesayet rejiminin temel hedefleri arasında şunlar vardır; “ırk, cinsiyet, dil ya da din ayrımı gözetmeksizin herkesin insan haklarına ve temel özgürlüklerine saygı gösterilmesini teşvik etmek ve
dünya halklarının karşılıklı bağımlılığını geliştirmek (mad. 76c)” (Bozkurt, s. 517-538).

Birleşmiş Milletler Şartı'nda belirtilen Ekonomik ve Sosyal Konsey'in yetkisi ve görevi nedir?

Birleşmiş Milletler Şartı insan haklarına dair
içerdiği hükümlerin yanında mad. 62 ve mad.
66’da “Ekonomik ve Sosyal Konsey” (Ekosok) adı
ile bir organın oluşturulmasını öngörmüştür. Konsey insan haklarının geliştirilmesine yönelik kararlar almak, faaliyet alanında kendisine yardımcı
olması için komisyonlar kurmakla yetkilendirilmiştir. EKOSOK’un görevi “Şart ile insan haklarına ve
temel özgürlüklere ırk, cinsiyet, dil ya da din bakımından farklılık gözetmeksizin evrensel ölçekte saygı gösterilmesini ve bunlara uyulmasını geliştirmekle görevlendirilmiştir.” (Gemalmaz, s. 11)

Mart 2006'da çalışmalarına son veren EKOSOK'un yerine hangi konsey ihdas edilmiştir?

Komisyon Mart 2006’da
çalışmalarına son vermiş onun yerine İnsan Hakları Konseyi ihdas edilmiştir.

İnsan Hakları Komisyonu ne zaman ve hangi amaçla kurulmuştur?

nsan Hakları Evrensel Bildirisi (İHEB) çalışmalarına Birleşmiş Milletler Şartı uyarınca oluşturulan
Ekosok’un kurduğu İnsan Hakları Komisyonu Ocak
1947’de başlamıştır (Rehman, s. 54). İnsan Hakları
Komisyonu çalışmalarına bir bildiri, bir antlaşma ve
bu ikisinin içerdiği hükümlerin uygulanması tedbirlerini içeren diğer bir antlaşma metninden oluşan
üç ayaklı bir taslak hazırlama amacıyla başlamıştır.

1948'de Birleşmiş Milletler üyesi olmayan çekimser devletler nelerdir?

1948’de Birleşmiş Milletler üyesi devletlerin
toplamı 58’dir. Çekimser devletler; Sovyetler Birliği, Polonya, Beyaz Rusya, Yugoslavya, Ukrayna,
Çekoslovakya, Suudi Arabistan ve Güney Afrika
Cumhuriyeti’dir

İHEB hangi iki grup insanın hakkını kapsamaktadır?

Herhangi bir güvence mekanizması öngörmeyen
ve üye devletlerden “bu hakların dünyaca fiilen tanınması ve tatbik edilmesini sağlamaya gayret etmeleri (ni)” istemekle yetinen İHEB iki grup insan
hakkını kapsamaktadır: İlk olarak kişisel haklar ve
siyasal özgürlükler, ikinci olarak da ekonomik, toplumsal ve kültürel haklar (Pazarcı, s. 220).

İnsan hakları nedir ve neleri içerir?

nsan hakları basitçe, bireylerin sahip oldukları
haklarıdır. Çünkü bu haklar insana özgü haklardır.
Bu haklar ırk, cinsiyet, milliyet ve ekonomik güç
gözetilmeksizin tüm insanlarca eşit bir şekilde paylaşılırlar. Bu bağlamda evrenseldirler.

Rene Cassin İnsan Hakları Evrensel Bildiri'sini neye benzetmiş ve nasıl açıklamıştır?

Günümüzde insan haklarının değişik anlamları tarihsel süreci yansıtmaktadır ve güncel anlamlarının
şekillenmesine yardım etmektedir ve 1948’de Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından kabul edilen
İHEB’in şekillenmesine yardım etmiştir. Bildirinin
hazırlayıcılarından Rene Cassin Bildiriyi bir tapınağın sütunlu girişine benzeterek insan haklarının temel prensiplerinin altını çizmiştir (Ishay, s. 3). Cassin Bildiride “İnsan onuru, özgürlük, eşitlik
ve kardeşlik” olmak üzere dört sütun tanımlamaktadır (Ishay, s. 3). Bildirinin yirmi yedi maddesi bu
dört sütuna dayanmaktadır. Her sütun temel tarihsel bir kilometre taşını temsil etmektedir.

İHEB'de başlangıç bölümündeki maddeler hangi haklara yönelik düzenlenmiştir?

Başlangıç bölümünü izleyen 30 maddeden oluşan
bildirinin 1-21. maddeleri arasında kişilik hakları ve
siyasal özgürlükler düzenlenmiştir. Klasik haklar olarak kabul edilen bu, yaşama hakkı (mad. 3), kölelik
yasağı (mad. 4) vb. hakların yanında daha önce bildirilerde ve anayasalarda yer almamış olan ve o tarihler
için bir yenilik sayılan bazı kişisel ve siyasal haklar da
Bildiride düzenlenmiştir: Herkesin herhangi bir devlet ülkesinde serbestçe dolaşma ve ikamet etme hakkı (mad.13), evlenme ve aile kurma hakkı (mad 16)
vb. Bildirinin 22-27. maddeleri arasında ekonomik,
sosyal, kültürel haklar düzenlenmiştir; sosyal güvenlik hakkı (mad. 22), sendika özgürlüğü (mad. 23/4)
gibi. Bildirinin 28. maddesi de o dönem için diğer
bir yeni hakkı içermektedir: “Herkesin işbu Bildiride
derpiş edilen hak ve hürriyetlerin tam tatbikini sağlayacak bir sosyal ve milletlerarası nizama hakkı vardır.”
Yani buna göre bireylerin insan haklarını kullanabilmeleri amacıyla uluslararası şartların da sağlanması
gerekmektedir. 29-30. maddelerde de Bildiride yer
alan hak ve özgürlüklere ilişkin olarak sınırlamalar
yer almaktadır. Bildirinin 29. maddesinde bireylerin
de toplumlarına karşı görevleri olduğu, hak ve özgürlüklerinin belirli sınırları olması gerektiğini; bunların
Birleşmiş Milletler amaç ve ilkelerine aykırı olarak
kullanılamayacağını ve 30. maddesinde de Bildirinin
hiçbir hükmünün özgürlükleri yok etme özgürlüğü
şeklinde yorumlanamayacağını öngörmüştür.

Uluslararası Çekirdek İnsan Hakları Enstrümanları nelerdir?

Uluslararası Çekirdek İnsan Hakları Enstrümanları:
• Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi
• Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi
• Her Türlü Irk Ayrımcılığının Ortadan Kaldırılmasına Dair Uluslararası Sözleşme
• İşkenceye ve Diğer Zalimane, Gayri İnsani
veya Küçültücü Muameleye ve Cezaya Karşı Birleşmiş Milletler Sözleşmesi
• Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın
Ortadan Kaldırılmasına Dair Sözleşme
• Çocuk Hakları Sözleşmesi
• Tüm Göçmen İşçilerin ve Aile Üyelerinin
Haklarının Korunmasına Dair Uluslararası
Sözleşme
• Tüm İnsanların Zorla Ortadan Kaybolmadan Korunması İçin Uluslararası Sözleşme
• Engelli Bireylerin Haklarına İlişkin Sözleşme

Jus Cogens nedir?

Jus cogens emredici kurallar demektir.

İnsan haklarının evrensel korunmasında ne gibi mekanizmalar vardır?

İnsan haklarının evrensel korunmasında sözleşmeye dayalı mekanizmalar
ve sözleşme dışı (Birleşmiş Milletler
Şartı’na dayanan) mekanizmalar vardır.

Birleşmiş Milletler sistemindeki çekirdek insan hakları sözleşmeleri yapısı içerisinde yer alan sözleşmeleri kronolojik olarak sıralayacak olursak ilk sözleşme nedir?

Birleşmiş Milletler sistemindeki çekirdek insan
hakları sözleşmeleri yapısı içerisinde yer alan sözleşmeleri kronolojik olarak sıralayacak olursak ilk sözleşme, “Her Türlü Irk Ayrımcılığının Ortadan Kaldırılmasına Dair Birleşmiş Milletler Sözleşmesi”dir.

Her Türlü Irk Ayrımcılığının Ortadan Kaldırılmasına Dair Birleşmiş Milletler Sözleşmesi kaç bölüme ayrılı ve bunlar nelerdir?

Sözleşme maddi yükümlülükler, denetim mekanizması ve genel hükümler olmak üzere üç bölüme ayrılmaktadır. Sözleşme ilk maddesi ile “ırk
ayrımcılığı”nın tanımını yapmıştır. Buna göre ırk
ayrımcılığı “siyasal, ekonomik, sosyal, kültürel veya
kamusal yaşamın herhangi bir alanında, insan hakları ve temel özgürlüklerin eşit ölçüde tanınmasını, kullanılmasını veya bunlardan yararlanılmasını
kaldırma veya zayıflatma amacına sahip olan veya
bu sonuçları doğuran ırk, renk, soy, ulusal veya
etnik kökene dayanarak herhangi bir ayırma, dışlama, kısıtlama veya ayrıcalık tanıma anlamına gelir.” Sözleşme’ye göre her bir taraf devlet kişilere,
kişi gruplarına veya kurumlara karşı ırk ayrımcılığı
şeklindeki herhangi bir eylem veya uygulamaya girmemeyi ve bütün kamu makamları ile ulusal veya
yerel kamu kuruluşlarının bu yükümlülüğe uygun
davranmalarını sağlamayı taahhüt eder ve kişiler,
gruplar veya örgütler tarafından yapılan ırk ayrımcılığını, şartların gerektirmesi hâlinde yasa çıkararak, gerekli her türlü vasıtayı kullanarak yasaklar ve
buna son verir (Genç, s.251). (mad. 2/1, a-d).

Sözleşmeye dayalı sistem içerisinde çekirdek sözleşmelerden ilk ikisi nelerdir?

Sözleşmeye dayalı sistem içerisinde çekirdek
sözleşmelerden ilki, daha doğrusu ilk ikisi “ikiz sözleşmeler” olarak bilinen Medeni ve Siyasi Haklar
Sözleşmesi ile Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi’dir ve bu sözleşmelerin yürürlüğe
girmesi oldukça uzun bir zaman almıştır.

Apartheid nedir ve nerede uygulanmıştır?

Apartheid Afrikada’ki manası ile “ayrılıklık”
Güney Afrika devletinde uzun yıllar bir devlet
politikası olarak uygulanmıştır.

Sözleşme dışı usullerden kronolojik anlamda ilki neye dayanmaktadır?

Sözleşme dışı usullerden kronolojik anlamda
ilki insan haklarının uluslararası alanda korunması için Birleşmiş Milletler tarafından oluşturulan
Ekonomik ve Sosyal Komitenin 1967 tarihli 1235
sayılı kararına dayanır.