aofsoru.com

İşletme Hukuku Dersi 6. Ünite Sorularla Öğrenelim

Tüketici Hakları

1. Soru

Tüketicinin korunmasına yönelik ilk düzenlemelere hangi dönemde rastlanır?

Cevap

Tüketicinin korunmasına yönelik ilk düzenlemelere Babil ve Roma döneminde rastlanır.


2. Soru

Kapitalist sistem öncesi toplumlarda üretim neye dayanmaktaydı?

Cevap

Kapitalist sistem öncesi toplumlarda üretim, kişilerin mesleki bilgi ve becerilerine dayanmaktaydı.


3. Soru

Mal ve hizmetlerle gereksinimlerini giderenlerin korunmasına yönelik modern anlamda ilk yasal düzenlemeler nerede yapılmıştır?

Cevap

Mal ve hizmetlerle gereksinimlerini giderenlerin korunmasına yönelik modern anlamda ilk yasal düzenlemeler, Amerika Birleşik Devletlerinde yapılmıştır.


4. Soru

4077 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun neleri düzenlemiştir?

Cevap

Kanun, ayıplı mallardan tüketici kredilerine, taksitli satışlardan satış sonrası hizmetlere kadar birçok konuyu düzenlemiştir. Bu Kanunla birlikte, Türk Hukuk Sistemi; tüketici mahkemeleri, tüketici sorunları hakem heyetleri, tüketici konseyi gibi yeni kurumlarla tanışmıştır. Daha da önemlisi bu Kanun ile tüketici haklarının ne olduğu ve bu hakların nasıl kullanılacağı ortaya konulmuştur.


5. Soru

Tüketici hukuku nasıl bir hukuk dalıdır?

Cevap

Tüketici hukuku emredici kurallarla düzenlenmiş, devletin müdahalesinin yer aldığı, devletin korumacılık görevini üstlendiği bir hukuk dalıdır.


6. Soru

Avrupa Birliğinde tüketici kavramına ilk ne zaman yer verilmiştir?

Cevap

Avrupa Topluluğunu kuran Roma Antlaşmasında tüketici kavramından hiç söz edilmemiş olmakla birlikte, dolaylı da olsa Anlaşmada yer alan hükümler, tüketici korunmasında önemli olmuş- tur. Avrupa Birliğinin oluşmasını sağlayan ve 1 Kasım 1993 tarihinde yürürlüğe giren Maastricht Antlaşmasında yapılan değişikler sonucunda ilk kez açıkça tüketici kavramına yer verilmiştir.


7. Soru

AB’de 1. Tüketici Programı ne zaman ortaya çıkmıştır?

Cevap

1972’de yapılan Paris zirvesinde ilk kez ekonomik politikaların sosyal politikaları desteklemesi gerektiği, tüketicinin korunmasının da sosyal politikalar içinde yer aldığı belirtilmiştir. Böylece 1975’te Avrupa tüketici hakları beyannamesi niteliğinde bir belge sayılan 1. Tüketici Programı ortaya çıkmıştır.


8. Soru

1. Tüketici Programında sayılan temel tüketici hakları nelerdir?

Cevap

Bu programda beş temel tüketici hakkından söz edilmiştir:

  • Tüketicinin sağlığının ve güvenliğinin korunması hakkı
  • Tüketicinin ekonomik çıkarlarının korunması hakkı
  • Tüketicinin tazmin (zararların giderilmesi) hakkı
  • Tüketicinin bilgilendirme ve eğitim hakkı
  • Tüketicinin temsil edilme hakkı

9. Soru

Birleşmiş Milletler Deklarasyonunda belirtilen temel tüketici hakları nelerdir?

Cevap

  • Temel İhtiyaçları Karşılama Hakkı
  • Sağlık ve Güvenliğin Korunması Hakkı
  • Ekonomik Çıkarların Korunması (Tercihte Bulunma) Hakkı
  • Bilgi Edinme (Bilgilendirilme) Hakkı • Eğitilme Hakkı
  • Tazmin (Zararların Giderilmesi) Hakkı
  • Örgütlenme ve Temsil (Sesini Duyurma) Hakkı
  • Sağlıklı bir Çevrede Yaşama Hakkı


10. Soru

6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunu’nun amacı nedir?

Cevap

6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun, kanunun amacını ortaya konan 1. maddesinde “bu Kanunun amacı; kamu yararına uygun olarak tüketicinin sağlık ve güvenliği ile ekonomik çıkarlarını koruyucu, zararlarını tazmin edici, çevresel tehlikelerden korunmasını sağlayıcı, tüketiciyi aydınlatıcı ve bilinçlendirici önlemleri almak, tüketicilerin kendilerini koruyucu girişimlerini özendirmek ve bu konulardaki politikaların oluşturulmasında gönüllü örgütlenmeleri teşvik etmeye ilişkin hususları düzenlemektir”.


11. Soru

Temel ihtiyaçları karşılama hakkı nasıl bir haktır?

Cevap

Temel ihtiyaçları karşılama hakkı, tüketicilerin uygun fiyat ve iyi kalitede temel mallara ulaşabilmesini sağlayarak; hayatta kalma, yeterli yiyecek, giyecek, barınak, güvenlik ve sağlık garantisini içeren bir haktır. Diğer bir ifade ile bu hak, insan yaşamı için gerekli olan yeme, içme, barınma, tedavi edilme gibi gereksinimlerinin giderilmesini isteme hakkıdır. Bu hakların kapsamına, insana insan olmasından dolayı tanınan evrensel ve anayasal haklar, haberleşme, seyahat etme gibi olanakların sunulmasını talep etmek de girer. Bireyin yaşamını sürdürebilmesine yetecek en az gereksinimlerini sağlayabileceği olanaklara sahip olması kişilerin temel haklarından biridir.


12. Soru

Temel ihtiyaçları karşılama hakkı ilk hangi belgede kabul edilmiştir?

Cevap

Bu hak ilk olarak İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi ile uluslararası düzeyde geniş çaplı olarak kabul edilmiştir.


13. Soru

Sağlık ve güvenlik hakkı nasıl bir haktır?

Cevap

Sağlık ve güvenlik hakkı tüketicinin sağlık ve yaşamını tehlikeye atacak mal ve hizmetlere karşı tüketicilerin korunması gerektiğine yönelik bir haktır.


14. Soru

Sağlık ve güvenlik hakkının içeriği nedir?

Cevap

Sağlık ve güvenlik hakkı; sağlığa, cana veya mala zarar verebilecek olan ürünlere, üretim süreçlerine veya sunulan hizmetlere karşı korunmayı içerir. Bu hak, üreticilerin ürettikleri malların öngörülen kullanım süreleri boyunca güvenli olmalarını sağlamayı içerir.


15. Soru

Bilgi edinme hakkı nedir?

Cevap

Bilgi edinme hakkı, tüketicilerin kendi serbest iradeleriyle karar vermelerine yardımcı olacak bilginin sağlanmasını, satın alacağı tüm mal ve hizmetler ile bu mal ve hizmetleri üreten, satan ve sunan kuruluşlara ait bilgilerin doğru, tutarlı ve eksiksiz olarak zamanında tüketicilere verilmesini ifade eder. Diğer bir ifade ile bu hak, tüketicinin bilgilenmiş bir şekilde seçim yapabilmek için, aldatıcı ve yanıltıcı reklamlara ve etiketlere karşı korunmak için, gerek duyduğu bilgilerin kendisine verilmesini içeren bir haktır.


16. Soru

Tüketicinin eğitiminin faydaları nedir?

Cevap

Tüketicinin eğitilmesi, bireyin ekonomik faaliyetlerini yönlendirme, ihtiyaçlarını karşılama ve pazarı etkileme gücünü artırır. Tüketicinin eğitimi, hem korunması hem de bilgilendirmesi açısından önemlidir. Tüketicilerin bilgilendirilmesi devletin görevleri arasında olmakla birlikte bu konuda sivil toplum kuruluşlarının faaliyetleri de çok önem arz eder.


17. Soru

Ekonomik çıkarların korunması hakkı nasıl bir haktır?

Cevap

Bu hak tatmin edici bir kalite güvencesi ile rekabetçi fiyatlarla sunulan bir dizi mal ve hizmetler arasından seçim yapabilme olanağını sağlayan bir haktır. Pazara rekabete dayalı fiyatlarla sunulan aynı veya benzer kaliteli mallardan veya hizmetlerden seçme olanağının sunulmasını içeren bir haktır.


18. Soru

Ekonomik çıkarların korunması hakkı neyi ifade eder?

Cevap

Ekonomik çıkarların korunması hakkı, tüketicilerin çeşitli mal ve hizmetler arasında gelir düzeylerine göre kendi ihtiyaçlarını karşılayabilmesi, istedikleri mal ve hizmetleri ucuz ve kaliteli olarak alabilmesi için seçeneklerin sunulmasını ifade eder.


19. Soru

Ekonomik çıkarların korunması hakkı kapsamında neler bulunmaktadır?

Cevap

Bu hak kapsamında, reklamlar, kapıdan satışlar, kredili ve taksitli satışlar, haksız şartlar içeren sözleşmeler, tüketici kredileri, satış sonrası hizmetler, fiyatlar, çeşitli kamu hizmetleri gibi konularda tüketicilere daha iyi ve uygun koşullarda mal ve hizmet sunulması sağlanır.


20. Soru

Tazmin hakkı nasıl bir haktır?

Cevap

Satın alınan malların ya da yararlanılan hizmetin kendilerinden beklenen fonksiyonu yerine getirmemeleri halinde, onarılmalarını, aynısı ile değiştirilmelerini, ödenen bedelin geri iadesini ve zararlarının giderilmesi için yasal yollara başvurulabilmesini sağlayan bir haktır.


21. Soru

Örgütlenme hakkı neyi ifade eder?

Cevap

Bu hak, tüketicilerin örgütlenebilmeleri, hak ve çıkarlarıyla açısından kendilerini ilgilendiren yasal, idari, teknik, ticari, ekonomik, sosyal ve politik konularda düşünce ve görüşlerini belirtmeleri, kamuoyu oluşturabilmeleri ve çeşitli kuruluşlarca alınan kararlara oluşturdukları kuruluşlar ile katılabilmelerini ifade eder.


22. Soru

Sağlıklı bir çevrede yaşama hakkı neyi ifade eder?

Cevap

Sağlıklı bir çevrede yaşama hakkı, yaşam kalitesini artıracak bir fiziksel çevreye sahip olma, çevreden gelecek tehlikelerden korunma, sağlıklı ve kaliteli alt yapı hizmetlerinin bulunduğu bir yaşama ortamının tüketicilere sağlanmasını ifade eder.


23. Soru

Sivil tüketici kuruluşlarının faaliyeti nedir?

Cevap

Bu kuruluşlar, piyasa denetimi, malların laboratuvarlarda incelenmesi, fiyat ve kalite karşılaştırmaları gibi faaliyetlerde bulunurlar. Bu kuruluşlar tüketicilerin bilgi edinme hakkı kapsamında faaliyette bulunurlar; mal ve hizmetlere ilişkin test ve araştırmalar yaparak bu bilgileri tüketicilere sunarlar.


24. Soru

Sivil toplum kuruluşu niteliği taşıyan ilk tüketici kuruluşu nerede kurulmuştur?

Cevap

Sivil toplum kuruluşu niteliği taşıyan ilk tüketici kuruluşu, ABD’de, 1936 yılında Tüketiciler Birliği unvanıyla kurulmuştur.


25. Soru

Avrupa Birliği’nin tüketici politikasının belirlenmesinde etkin bir rol oynayan kuruluş hangisidir?

Cevap

1962 yılında bazı Avrupa ülkelerindeki tüketici kuruluşlarınca kurulan Avrupa Tüketiciler Örgütü günümüzde Avrupa Birliği’nin tüketici politikasının belirlenmesinde etkin bir rol oynamaktadır.


26. Soru

Türkiye’de ilk tüketici örgütlenmesi hangisidir?

Cevap

Türkiye’de ilk tüketici örgütlenmesi, 1986 yılında kurulan Tüm Tüketicileri Koruma Derneğidir.


27. Soru

Türkiye’de ilk kez tüketici haklarını koruyan özel bir yasa hangisidir?

Cevap

1995 yılında yürürlüğe giren 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanun ile ilk kez tüketici haklarını koruyan özel bir yasa yürürlüğe girmiştir.


28. Soru

4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanundan önce, tüketicilerin haklarını korumaya yönelik devlet kuruluşları nelerdir?

Cevap

4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanundan önce, tüketicilerin haklarını korumaya yönelik devlet kuruluşlarına şunları örnek olarak verebiliriz: Sanayi ve Ticaret Bakanlığı bünyesinde olan, Tüketicinin ve Rekabetin Korunması Genel Müdürlüğü, Ölçüler ve Standartlar Genel Müdürlüğü, Sanayi Genel Müdürlüğü; Sağlık Bakanlığı bünyesinde bulunan, Hıfzıssıhha Enstitüsü, Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, İlaç ve Eczacılık Genel Müdürlüğü.


29. Soru

6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunda belirtilen tüketici haklarını koruyucu kurumlar nelerdir?

Cevap

6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunda tüketici haklarını koruyucu kurumlar yer almaktadır. Bu kurumlar, Tüketici Konseyi, Reklam Konseyi ve Tüketici Hakem Heyetidir.


30. Soru

Tüketici Konseyi nedir?

Cevap

Tüketici Konseyi, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun kapsamında kurulan, yılda en az bir kez toplanması gereken ve tüketiciler ile ilgili önemli kararlar alan bir kuruluştur.


31. Soru

Tüketici Konseyinin amaçları nelerdir?

Cevap

Tüketici Konseyinin amaçları şunlardır:

  • Tüketicinin sorunlarının, gereksinimlerinin ve çıkarlarının korunmasına ilişkin gerekli önlemleri araştırmak,
  • Kanunun uygulanmasına yönelik tedbirlere dair görüşleri öncelikle ele almak ve ilgili mercilere iletmek.

32. Soru

Tüketici Konseyinin üyeleri kimdir?

Cevap

Tüketici Konseyi, Gümrük ve Ticaret Bakanı’nın veya görevlendireceği Bakan Yardımcısı, Müsteşar veya Müsteşar yardımcısının başkanlığında toplanan üyelerden oluşur. Tüketici Konseyinde, çeşitli bakanlıklar, kamu kurum ve kuruluşları, büyükşehir belediyeleri, meslek kuruluşları, işçi ve memur sendikaları, kooperatif üst kuruluşları ve tüketici örgütleri temsilcileri yer alır.


33. Soru

Reklam Konseyi nedir?

Cevap

Reklam Konseyi, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun kapsamında kurulan, Gümrük ve Ticaret Bakanlığının koordinatörlüğünde yılda en az bir kez toplanması gereken ve reklam politikalarının oluşturulması ve uygulanması ile ilgili faaliyet gösteren bir kuruluştur.


34. Soru

Reklam konseyinin amaçları nedir?

Cevap

Reklam konseyinin amaçları şunlardır:

  • çağdaş iletişim uygulamalarını takip etmek,
  • reklam sektörünün ve reklam denetim işlevinin geliştirilmesine, yönelik araştırma ve çalışmalar yapmak
  • alana ilişkin görüş ve önerilerde bulunmak,
  • görüş ve önerileri ilgili mercilere iletmek.

35. Soru

Tüketici hakem heyetleri nerede kurulur?

Cevap

İl hakem heyetleri il merkezi sınırları içerisinde, ilçe hakem heyetleri ise ilçe sınırları içerisinde görevli ve yetkilidir.


36. Soru

Tüketici hakem heyetleri hangi amaçla kurulmuştur?

Cevap

Tüketici hakem heyetleri il ve ilçe merkezlerinde Kanun’un uygulanmasından doğan, tüketici işlemleri ile tüketiciye yönelik uygulamalara ilişkin belirli tutarları aşmayan uyuşmazlıklara çözüm bulmak için kurulmuşlardır.


37. Soru

Hakem heyetinin başkanlığı kim tarafından yürütülür?

Cevap

Hakem heyetinin başkanlığı illerde ticaret il müdürü, ilçelerde ise kaymakam veya bunların görevlendireceği bir memur tarafından yürütülür.


38. Soru

Tüketici hakem heyetinin üyeleri kimlerdir?

Cevap

Tüketici hakem heyetinin üyeleri şunlardır:

  • Belediye başkanının görevlendireceği uzman bir personel,
  • Baronun, mensupları arasından görevlendireceği bir avukat,
  • Tüketici örgütlerinin seçecekleri bir üye,
  • Satıcının tacir olduğu uyuşmazlıklarda ticaret ve sanayi odasının ya da bunların ayrı ayrı örgütlendiği yerlerde ticaret odasının; satıcının esnaf ve sanatkâr olduğu uyuşmazlıklarda, illerde esnaf ve sanatkârlar odaları birliğinin, ilçelerde ise en fazla üyeye sahip esnaf ve sanatkârlar odasının görevlendireceği bir üye.

39. Soru

Tüketici hakem heyeti raportörlerin görevi nedir?

Cevap

Tüketici hakem heyeti raportörleri, heyetin çalışmalarına ve kararlarına esas olacak dosyaları hazırlamak ve uyuşmazlığa ilişkin raporu sunmakla görevlidir.


40. Soru

Tüketici hakem heyetine başvurular nereye yapılır?

Cevap

Tüketici hakem heyetine başvurular, tüketicinin yerleşim yerinin bulunduğu veya tüketici işleminin yapıldığı yerdeki tüketici hakem heyetine yapılır. Tüketici hakem heyetinin bulunmadığı yerlerde ise başvuruların nerelere yapılacağı ve bu başvuruların hangi tüketici hakem heyetince karara bağlanacağı yönetmelikle belirlenir (TKHK m. 68).


41. Soru

Tüketici Mahkemelerinin hangi kararları temyiz edilebilir?

Cevap

Tutarları itibariyle Hakem Heyetlerinin görevi kapsamına girmeyen ihtilafların ilk derece mahkemesi olan Tüketici Mahkemelerinin vermiş oldukları kararlar temyiz edilebilir.


42. Soru

Kimlerin tüketici mahkemelerinde dava açma hakkı bulunmaktadır?

Cevap

Mahkemelerinde dava açma hakkı, dava açmada hukuki menfaati olan kişiler ile belirli koşulların gerçekleşmesi halinde tüketici örgütleri ve Bakanlığa aittir.


43. Soru

Tüketici davalarında harç muafiyeti hangi davalar için geçerlidir?

Cevap

Tüketici davalarında harç muafiyeti, tüketiciler, tüketici örgütleri ve Bakanlık tarafından açılan tüketici davaları içindir.


44. Soru

Tüketici davaları nerede açılabilir?

Cevap

Tüketici davaları, tüketicinin yerleşim yerinin bulunduğu yerdeki tüketici mahkemesinde de açılabilir.


45. Soru

Tüketici örgütleri, ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile Bakanlık hangi amaçla tüketici mahkemelerinde dava açabilir?

Cevap

Tüketici örgütleri, ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile Bakanlık; haksız ticari uygulamalar ve ticari reklamlara ilişkin hükümler dışında, genel olarak tüketicileri ilgilendiren ve bu Kanuna aykırı bir durumun doğma tehlikesi olan hâllerde bunun önlenmesine veya durdurulmasına ilişkin ihtiyati tedbir kararı alınması veya hukuka aykırı durumun tespiti, önlenmesi veya durdurulması amacıyla tüketici mahkemelerinde dava açabilir.


46. Soru

Tüketicinin Korunması hakkında Kanunun kapsamı nedir?

Cevap

Kanunun kapsam başlığını taşıyan 2. Maddesine göre, “Bu Kanun, her türlü tüketici işlemi ile tüketiciye yönelik uygulamaları kapsar.” Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun, m.2’de açıkça belirtildiği gibi, her türlü tüketici işlemlerine ve tüketiciye yönelik uygulamalara uygulanacaktır.


47. Soru

Tüketici işlemi nedir?

Cevap

Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun “Tanımlar” başlığını taşıyan m. 3/l’de, tüketici işlemi “mal veya hizmet piyasalarında kamu tüzel kişileri de dâhil olmak üzere ticari veya mesleki amaçlarla hareket eden veya onun adına ya da hesabına hareket eden gerçek veya tüzel kişiler ile tüketiciler arasında kurulan, eser, taşıma, simsarlık, sigorta, vekâlet, bankacılık ve benzeri sözleşmeler de dâhil olmak üzere her türlü sözleşme ve hukuki işlem” olarak tanımlamıştır.


48. Soru

Satıcı nedir?

Cevap

Satıcı, kamu tüzel kişileri de dâhil olmak üzere ticari veya mesleki amaçlarla tüketiciye mal sunan ya da mal sunanın adına ya da hesabına hareket eden gerçek veya tüzel kişilerdir.


49. Soru

Sağlayıcı nedir?

Cevap

Sağlayıcı ise, kamu tüzel kişileri de dâhil olmak üzere ticari veya mesleki amaçlarla tüketiciye hizmet sunan ya da hizmet sunanın adına ya da hesabına hareket eden gerçek veya tüzel kişilerdir.


50. Soru

Tüketici sözleşmesi nedir?

Cevap

Tüketici sözleşmeleri, satıcı veya sağlayıcılar ile tüketiciler arasında gerçekleştirilen ve satıcı veya sağlayıcıların kendi işletme faaliyetleri kapsamında, tüketicilerin son kullanıcı olarak (ticari, mesleki ya da işletmesiyle ilgili olmayan) ihtiyaçlarını karşılamak üzere bir malın mülkiyetini veya kullanım hakkını devretmeyi ya da hizmetin sağlanmasını, tüketicilerin ise bir bedel ödemeyi yükümlendikleri sözleşmelerdir.


51. Soru

Tüketici sözleşmelerinin özellikleri nedir?

Cevap

Tüketici sözleşmelerinin özelliklerini şu şekilde sıralayabiliriz:

  • Karşılıklı iki taraftan biri tüketicidir. Diğer bir ifadeyle ticari veya mesleki olmayan amaçlarla hareket edilmesi söz konusudur. Tüketici çoğu zaman son kullanıcı ya da yararlanandır; ancak, bu zorunlu değildir. Tüketici çıkar elde etmeksizin ailesinin kullanımı için veya bir başkasına, örneğin bağışlama amacıyla almış olduğu bir mal nedeniyle de TKHK’dan yararlanabilir.
  • Sözleşme ivaz (karşılık) karşılığında bir mal veya hizmetin sağlanmasına yöneliktir. Diğer bir ifadeyle tüketici kendisine sunulan mal veya hizmet karşılığında bir bedel ödemeli ya da parayla ölçülebilen bir karşılık vermelidir. Tüketici sözleşmesi her iki tarafa da borç yükleyen sözleşmelerdendir. Eğer taraflar arasında kurulan sözleşme karşılıksız mal veya hizmet sağlamaya yönelik ise, bu sözleşmeye TKHK hükümleri değil genel hükümler, yani TBK hükümleri uygulanır.
  • Tüketici sözleşmelerinin konusunu mal ya da hizmet oluşturur.

52. Soru

Tüketici nedir?

Cevap

Tüketici, tüketim eyleminin öznesidir. Tüketici değişik açılardan tanımlanabilir. En genel tanımıyla tüketici, mevcut pazarda talepte bulunan sıfatıyla gereksinim duyduğu mal ve hizmetleri gidermeye çalışan kişidir. Geniş anlamıyla ise, ekonomik, sosyal ve kültürel gereksinimlerini karşılayabilmek için mevcut mal ve hizmetleri alıp kullanan ve yararlanan, ürettiği malı kendi gereksinimi için kullanan veya satıma ya da değişime konu etmeyen kişidir. 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun 3 (k) maddesine göre, tüketici, “ticari ve mesleki olmayan amaçlarla hareket eden gerçek veya tüzel kişiyi” ifade eder.


53. Soru

Tüketici Sözleşmelerinin Temel İlkelerini nedir?

Cevap

Tüketicilerin taraf oldukları sözleşmenin geçerlilik şartları; Tüketicilerin taraf oldukları sözleşmenin geçerlilik şartları; Tüketiciden; kendisine sunulan mal veya hizmet kapsamında haklı olarak yapılmasını beklediği ve sözleşmeyi düzenleyenin yasal yükümlülükleri arasında yer alan edimler ile sözleşmeyi düzenleyenin kendi menfaati doğrultusunda yapmış olduğu masraflar için ek bir bedelin talep edilemeyeceği; Tüketicinin yapmış olduğu sözleşmelerin bir örneğinin (ve eklerinin) yazılı olarak tarafına verilmesi (uzaktan iletişim araçları ile yapılan sözleşmelerde uzaktan iletişim aracına uygun şekilde verilmesi) zorunluluğu ve sözleşmenin bir örneğinin verildiğinin ispatının düzenleyene yüklenmesi; Tüketiciden alınmış şahsi teminatların adi kefalet hükümlerine; tüketiciye alacaklarına karşı verilmiş şahsi teminatların ise müteselsil kefalet hükümlerine tabi olması; Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’daki hükümlerin katılım bankalarını da kapsaması.


54. Soru

Bir şartın haksız şart kabul edilebilmesi için gereken şartlar nedir?

Cevap

Bir şartın haksız şart kabul edilebilmesi üç koşulun varlığını gerektirir:

  • Sözleşmenin, tek taraflı olarak, müzakere edilmeksizin düzenlenmesi,
  • Tüketici aleyhine dengesizliğe sebep olması,
  • Bu durumun dürüstlük kurallarına aykırı olması.

55. Soru

Haksız sözleşme şartının sonuçları nedir?

Cevap

Tüketicinin Korunması Hakkında Kanuna göre, “tüketiciyle akdedilen sözleşmelerde yer alan haksız şartlar kesin olarak hükümsüzdür.” Eğer herhangi bir sözleşmenin (kira, satım, karz vb) taraflarından birini tüketici oluşturuyorsa, diğer bir ifade ile bir tüketici sözleşmesi söz konusuysa, bu tür sözleşmelerde yer alan haksız şartlar tüketici için bağlayıcı olmayacaktır (TKHK m. 5/2). Burada tüketici açısından tek taraflı bağlamazlık söz konusudur. Yani bu şart sadece tüketiciyi bağlamayacaktır. Sözleşmenin haksız şartlar dışındaki hükümleri geçerliliğini korur. Bu durumda sözleşmeyi düzenleyen, kesin olarak hükümsüz sayılan şartlar olmasaydı diğer hükümlerle sözleşmeyi yapmayacak olduğunu ileri süremez.


56. Soru

ABD’de başkan Kennedy tarafından kullanılmış  dört temel tüketici hakkı nelerdi?

Cevap

Tüketici hakkı kavram ilk kez ABD’de başkan Kennedy tarafından kullanılmış ve dört temel tüketici hakkından söz edilmiştir:
• Tüketicinin bilgi edinmesi
• Tüketicinin sesini duyurması
• Tüketicinin tazmin edilmesi
• Tüketicinin örgütlenmesi


57. Soru

1975’te Avrupa tüketici hakları beyannamesi niteliğinde bir belge sayılan 1. Tüketici Programında hangi temel tüketici haklarından söz edilmiştir?

Cevap

1975’te Avrupa tüketici hakları beyannamesi niteliğinde bir belge sayılan 1. Tüketici Programı ortaya çıkmıştır. Burada ilk defa tüketicinin temel hakları sayılmış ve bu programda beş temel tüketici hakkından söz edilmiştir:
• Tüketicinin sağlığının ve güvenliğinin korunması hakkı
• Tüketicinin ekonomik çıkarlarının korunması hakkı
• Tüketicinin tazmin (zararların giderilmesi)
hakkı
• Tüketicinin bilgilendirme ve eğitim hakkı
• Tüketicinin temsil edilme hakkı


58. Soru

Birleşmiş Milletler Deklarasyonunda hangi temel tüketici hakları ortaya konulmuştur?

Cevap

Birleşmiş Milletler Deklarasyonunda, Avrupa Birliğinin ortaya koyduğu bu beş hak geliştirilmiştir. Böylece sekiz temel tüketici hakkı ortaya konulmuştur:
• Temel İhtiyaçları Karşılama Hakkı
• Sağlık ve Güvenliğin Korunması Hakkı
• Ekonomik Çıkarların Korunması (Tercihte
Bulunma) Hakkı
• Bilgi Edinme (Bilgilendirilme) Hakkı
• Eğitilme Hakkı
• Tazmin (Zararların Giderilmesi) Hakkı
• Örgütlenme ve Temsil (Sesini Duyurma)
Hakkı
• Sağlıklı bir Çevrede Yaşama Hakkı


59. Soru

6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunda kanunun amacı nasıl belirlenmiştir?

Cevap

6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun, kanunun amacını ortaya konan 1. maddesinde “bu Kanunun amacı; kamu yararına uygun olarak tüketicinin sağlık ve güvenliği ile ekonomik çıkarlarını koruyucu, zararlarını tazmin edici, çevresel tehlikelerden korunmasını sağlayıcı, tüketiciyi aydınlatıcı ve bilinçlendirici önlemleri almak, tüketicilerin kendilerini koruyucu girişimlerini özendirmek ve bu konulardaki politikaların oluşturulmasında gönüllü örgütlenmeleri teşvik etmeye ilişkin hususları düzenlemektir” şeklinde Kanunun amacı ortaya konulmuştur.


60. Soru

Temel ihtiyaçları karşılama hakkı kapsamına neler girmektedir?

Cevap

Temel ihtiyaçları karşılama hakkı, tüketicilerin uygun fiyat ve iyi kalitede temel mallara ulaşabilmesini sağlayarak; hayatta kalma, yeterli yiyecek, giyecek, barınak, güvenlik ve sağlık garantisini içeren bir haktır. Diğer bir ifade ile bu hak, insan yaşamı için gerekli olan yeme, içme, barınma, tedavi edilme gibi gereksinimlerini giderilmesini isteme hakkıdır. Bu hakların kapsamına, insana insan olmasından dolayı tanınan evrensel ve anayasal haklar, haberleşme, seyahat etme gibi olanakların sunulmasını talep etmek de girer.


61. Soru

Temel ihtiyaçları karşılama hakkının ilk kez hangi yazılı metinle uluslararası düzeyde geniş çaplı olarak kabul edilmiştir?

Cevap

Bu hak ilk olarak İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi ile uluslararası düzeyde geniş çaplı olarak kabul edilmiştir.


63. Soru

Bilgi edinme hakkı ne anlama gelir?

Cevap

Bilgi edinme hakkı, tüketicilerin kendi serbest iradeleriyle karar vermelerine yardımcı olacak bilginin sağlanmasını, satın alacağı tüm mal ve hizmetler ile bu mal ve hizmetleri üreten, satan ve sunan kuruluşlara ait bilgilerin doğru, tutarlı ve eksiksi olarak zamanında tüketicilere verilmesini ifade eder. Diğer bir ifade ile bu hak, tüketicinin bilgilenmiş bir şekilde seçim yapabilmek için, aldatıcı ve yanıltıcı reklamlara ve etiketlere karşı korunmak için, gerek duyduğu bilgilerin kendisine verilmesini içeren bir haktır.


64. Soru

Sivil toplum kuruluşu niteliği taşıyan ilk tüketici kuruluşu nerede ve ne zaman kurulmuştur?

Cevap

Sivil toplum kuruluşu niteliği taşıyan ilk tüketici kuruluşu, ABD’de, 1936 yılında Tüketiciler Birliği unvanıyla kurulmuştur.


65. Soru

6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunda yer alan tüketici haklarını koruyucu kurumlar hangileridir?

Cevap

6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunda tüketici haklarını koruyucu kurumlar yer almaktadır. Bu kurumlar, Tüketici Konseyi, Reklam Konseyi ve Tüketici Hakem Heyetidir.


67. Soru

Tüketici konseyi ne şekilde teşekkül eder?

Cevap

Tüketici Konseyi, Ticaret Bakanı’nın veya görevlendireceği Bakan Yardımcısı, Müsteşar veya Müsteşar yardımcısının başkanlığında toplanan üyelerden oluşur. Tüketici Konseyinde, çeşitli bakanlıklar, kamu kurum ve kuruluşları, büyükşehir belediyeleri, meslek kuruluşları, işçi ve memur sendikaları, kooperatif üst kuruluşları ve tüketici örgütleri temsilcileri yer alır.


68. Soru

Reklam konseyinin amaçları nelerdir?

Cevap

Reklam konseyinin amaçları şunlardır:

(i) çağdaş iletişim uygulamalarını takip etmek

(ii) reklam sektörünün ve reklam denetim işlevinin geliştirilmesine yönelik araştırma ve çalışmalar yapmak

(iii) alana ilişkin görüş ve önerilerde bulunmak (iv) Görüş ve önerileri ilgili mercilere iletmek.


70. Soru

Tüketici hakem heyeti ne amaçla kurulmuştur?

Cevap

Tüketici hakem heyetleri il ve ilçe merkezlerinde Kanun’un uygulanmasından doğan, tüketici işlemleri ile tüketiciye yönelik uygulamalara ilişkin belirli tutarları aşmayan uyuşmazlıklara çözüm bulmak için kurulmuşlardır.


71. Soru

Tüketici hakem heyeti raportörlerinin görevi nedir?

Cevap

Tüketici hakem heyeti raportörleri, heyetin çalışmalarına ve kararlarına esas olacak dosyaları hazırlamak ve uyuşmazlığa ilişkin raporu sunmakla görevlidir.


72. Soru

Hakem heyetinin kararlarına karsı tebliğ tarihinden ne kadar süre içinde nereye itiraz etmek gerekir?

Cevap

Hakem heyetinin kararlarına karsı tebliğ tarihinden itibaren on beş gün içinde tüketici hakem heyetinin bulunduğu yerdeki tüketici mahkemesine itiraz edebilir.


73. Soru

Tüketici hakem heyeti kararına karşı itiraz edilmesinin kararın icrası üzerindeki etkisi nedir?

Cevap

İtiraz, tüketici hakem heyeti kararının icrasını durdurmaz. Ancak talep edilmesi şartıyla hâkim, tüketici hakem heyeti kararının icrasını tedbir yoluyla durdurabilir (TKHK m. 70).


74. Soru

Tüketici hakem heyetinin yetkisi nasıl tespit edilir?

Cevap

Tüketici hakem heyetine başvurular, tüketicinin yerleşim yerinin bulunduğu veya tüketici işleminin yapıldığı yerdeki tüketici hakem heyetine yapılır. Tüketici hakem heyetinin bulunmadığı yerlerde ise başvuruların nerelere yapılacağı ve bu başvuruların hangi tüketici hakem heyetince karara bağlanacağı yönetmelikle belirlenir (TKHK m. 68).


75. Soru

Tüketici mahkemesi kararları kesin midir?

Cevap

Anlaşmazlık konusunun tutarı itibariyle hakem heyetinin görevi kapsamına giren kararlara itirazlarda, Tüketici Mahkemelerinin vereceği kararlar kesindir. Fakat tutarları itibariyle Hakem Heyetlerinin görevi kapsamına girmeyen ihtilafların ilk derece mahkemesi olan Tüketici Mahkemelerinin vermiş oldukları kararlar temyiz edilebilir.


Yukarı Git

Sosyal Medya'da Paylaş

Facebook Twitter Google Pinterest Whatsapp Email