Sayısal Fotoğraf İşleme Teknikleri Dersi 1. Ünite Özet

Görsel Veri Oluşturmada Kullanılan Temel Donanımlar

Fotoğraf makinesi, kamera, cep telefonu kamerası gibi bazı gereçler görüntü oluşturmada kullanılır. Oluşturulan görüntüler, işlenmek üzere bilgisayara aktarılır.

Fotoğraf Makinesi; film üzerine ışığın pozlanması ile görüntü elde edilen analog teknik, bugün yerini sayısal teknolojiye bırakmıştır. Dijital teknoloji seçenekleri arttırmakta ve bir maliyet getirmemektedir.

Bir dijital fotoğraf makinesinin kalitesini belirleyen kriterlerden en önemlisi, makinenin çözünürlük oranıdır. Bunun yanı sıra renk ve ışık algısı ve merceğin optik zoom özelliği bir fotoğraf makinesinin özelliklerini belirleyen unsurlardır.

Dijital fotoğraf çekiminde dikkat edilmesi gereken önemli noktalardan arasında makinenin pil durumu ve hafıza kartının büyüklüğü gelmektedir.

Tarayıcı; bir fotoğrafı, bir kitap sayfasını, el yazısını veya bir objeyi optik olarak okuyarak sayısal veri hâline dönüştürmeye yarayan bir araçtır.

Bir resmi tararken o resmi ne amaçla taradığınızı bilmeniz önemlidir. Eğer internet sayfasına konulacak bir görüntü ise 72 DPI gibi düşük çözünürlükte bir tarama yeterli olacakken, matbaaya gidecek bir görüntüyse daha yüksek çözünürlükte olmalıdır. Matbaa için kullanılan çözünürlük 300 DPI olduğundan, tarayıcıda çözünürlük ayarı 300 DPI’a getirilerek tarama işlemi gerçekleştirilmelidir. Taranan görüntü ile kullanılacak olan görüntünün oranı ise boyut ile belirlenir. Yani taranan görüntü 3x3 cm ise ve baskıya giden ölçü 6x6 olacaksa, tarayıcı ayarlarında büyüklük orijinal fotoğrafın iki katı, yani yüzde 200 olmalıdır.

Belge taramalarında OCR (Optical Character Recognition/Optik Karakter Tanımlama) teknolojisi oldukça kullanışlı bir yöntemdir. Harfleri tanıyarak metin hâline dönüştüren bu teknoloji, kitap ya da dergi gibi üzerinde yazı olan bir belgenin sayısal metin haline dönüşmesini oldukça pratik hâle getirmektedir. Tarayıcılar görüntüleri USB veya Firewire kabloları ile bilgisayara aktarırlar.

Tablet: Çizim tabletleri grafik tasarımcılar, ilüstratörler, animasyon sanatçıları, karikatüristler arasında oldukça popüler olan bir gereçtir. Ekranda direkt olarak çizim yapmayı sağlayan tablet, fareye kıyasla çok daha hassas çalışır. Kalem ve fırça ile çalışmaya alışık olan tasarımcı ve sanatçılar, tabletin kalemi ile kâğıt yerine ekrana çizim yaparak sayısal görüntü elde etmiş olurlar.

Bilgisayar; görsel veri işlemede en temel araçtır. Görsel veri oluşturmada da kullanılmaktadır. Görsel veri oluşturmada bilgisayarda herhangi bir donanım veya internet bağlantısı olmaksızın ekran fotoğrafı çekilerek görüntü elde edilebilir. Görsel veri oluşturmak için diğer bir yöntem ise internette yer alan görüntülerin bilgisayara indirilmesidir. Bu iki temel yöntem ile bilgisayarda sayısal veri elde edilmiş olur.

İnternette Google gibi arama motorlarında yapılan aramalarda görsel arama tercihi ile istenilen bir konu başlığı üzerine görseller bulunabileceği gibi, stok görüntü kaynaklarından istenilen görseller bulunarak belirli bir ücret karşılığında bilgisayara yüklenebilir. Stok fotoğraf siteleri profesyonel kullanım için idealdir

Görsel Veri Oluşturmada Kullanılan Temel Yazılımlar

Vektör temelli çizim yazılımları , iki boyutlu vektör grafiklerini basit geometrik elemanlarla çizmek amacıyla kullanılırlar. Çizim yaparken nokta, çizgi, eğri ve alanlardan yararlanan bu yazılımların en sık kullanılanları arasında Macromedia Freehand, Adobe Illustrator gelir. Corel Draw da PC kullanıcılarının tercih ettiği bir programdır.

Freehand, Geometrik çizimlerde hassas kullanım ve teknik çizim alanında kullanışlılığının yanı sıra çoklu sayfa özelliği ile pek çok kullanıcının tercih ettiği bir yazılımdır.

Illustrator, Freehand yazılımının içerdiği bazı özellikleri de yeni versiyonlarında bünyesine katarak yaygın biçimde kullanım sağlamayı sürdürmektedir. Ancak çoklu sayfa tasarımında InDesign yazılımı öne çıkmakta, Illustrator vektörel çizim amaçlı kalmaktadır.

PC’lerde ağırlıklı olarak kullanılan Corel Draw yazılımı her türlü vektörel illüstrasyon ve sayfa düzeni çalışması için kullanılan bir yazılımdır.

Piksel esaslı yazılımlar arasında Adobe Photoshop ve Painter bulunmaktadır.

En yaygın görüntü işlem yazılımı olan Adobe Photoshop , fotoğraflar üzerine müdahale veya birden çok görseli bir araya getirme gibi her türlü görüntü işleme adımında kullanılan bir yazılımdır. Bitmap yani piksel bazlı yazılım olan Photoshop, grafik tasarımda ve fotoğraf işlemede endüstri standardı bir yazılımdır.

Corel ailesinin bir yazılımı olan Painter, ekranda resim yapma üzere kullanılan bir yazılımdır. Çeşitli fırça ve kalem seçenekleri ile gerçeğe yakın resimsel etkilerin elde edilebildiği bu yazılım çizim tableti ile kullanıldığında oldukça gerçekçi sonuçlar ortaya çıkarabilmektedir.

Sayfa tasarımı amaçlı yazılımlar arasında QuarkXpress ve Adobe InDesign bulunmaktadır.

QuarkXPress , kitap ve dergi gibi özellikle çok sayfalı ve resimli tasarımlarda kullanışlılığı ve hızı ile öne çıkan bir yazılımdır.

InDesign , metin ve resimlere aynı ortamda hakimiyeti ve Adobe Photoshop ile hızlı alışverişi ile tercih edilen bir yazılım haline gelmiştir.

Görüntü organizasyonu ve sunum amaçlı yazılımlar arasında PowerPoint, Keynote ve Adobe Acrobat bulunmaktadır.

PowerPoint, metin ve resimleri slayt hâlinde sunmaya yarayan, Microsoft Office serisindeki tüm yazılımlar gibi temel araçlar ile basit bir kullanıma sahiptir. Çeşitli presentasyon özellikleri ve slaytlar arasında geçiş ve zamanlama gibi türlü sunum avantajları ile amatör ve profesyonel sunumlar için uygun bir yazılımdır.

Mac kullanıcılarının iWork serisinde kullanabilecekleri bir sunum yazılımı olan Keynote , oldukça basit bir kullanıma sahiptir. Varolan hazır şablonları ile tasarım sürecini de kısaltan Keynote, slayt geçişlerinde ve slayt içi animasyonlarda oldukça basit ancak başarılı sonuçlar sağlayabilmektedir.

Adobe ailesinin sunum ve yayım amaçlı yazılımı Acrobat , belgelerin web üzerinden paylaşımı veya bilgisayar üzerinden sunumu için oldukça kullanışlıdır. Her bilgisayarın internetten bedava indirebildiği Acrobat Reader ile okunabilen dosyalar yaratması nedeniyle sunumda oluşacak aksiliklerin önüne geçmesiyle tercih edilirliği artmıştır.

Kelime işlem yazılımları; bilgisayarda yazı yazmak, tablo ve listeler oluşturmak için kullanılan yazılımlardır. En yaygın olarak kullanılan kelime işlem yazılımları Microsoft tarafından piyasaya sürülmüş Office serisidir. MacOS sistemine uygun olarak kullanılan kelime işlem yazılımlarından diğerleri ise Pages ve Numbers yazılımlarıdır.

Web amaçlı yazılımlar arasında Adobe Fireworks, Adobe Dreamweaver, Adobe Flash ve i-Web bulunmaktadır.

Fireworks, Web’de yayımlanacak bir belgenin tasarım aşamasında kullanılan yazılımdır. Vektörel ve piksel bazlı özellikleri bir arada kullanabilmektedir. Dreamweaver gibi yazılımlarda kullanılmak üzere görselleri düzenleyen Fireworks web için kullanımda önemli bir noktadır.

Dreamweaver, Web’de yayımlanmak üzere tasarlanan bir belgeyi ister bilgisayar diliyle, ister görsel olarak, ister iki türlü tanımlamaya ve tasarlamaya yarayan bir yazılımdır. teknik terim ve bilgisayar dili ile karmaşık görünse de web üzerine çalışmalarda vazgeçilmez bir yazılımdır.

Flash , Animasyon ve illüstrasyonda olduğu kadar internette tanıtım amaçlı kullanılan bant reklamlar (banner) ve web sitesindeki hareketli görüntüler için kullanılan bir yazılımdır. interaktif olarak kullanılarak başlı başına web sitesini oluşturabileceği gibi, bir sitenin küçük bir animasyon detayını da yapmakta kullanılabilir. Flash, Web dışında animasyon film yapımında dahi kullanılabilmektedir.

iWeb, Mac tabanlı işletim sistemlerinde iLife ailesinin bir ürünüdür. Pratik kullanımı ve hazır web şablonları ile kullanıcı dostu bir web tasarım yazılımıdır. Amatör ve profesyonel kullanıcıların rahatlıkla kullanabilecekleri bir yazılım olan iWeb, her türlü fotoğraf ve metni kolayca kontrol ederek webde sunma olanağı sağlar.

Veri Düzenleme Yöntemleri

Düzenli bir çalışma ortamı kurmak, bilgiye ulaşmayı ve bilgiyi işlemeyi çok daha kolay ve hızlı hâle getirir; karışıklığı ve hataları önlemeye yardımcı olur. Düzenli bir çalışma ortamının ilk adımı, klasörleri etkin bir biçimde kullanabilmektir.

Yeni klasörler oluşturmak ve bu klasörlere isim vermek, organizasyonun ilk ve en önemli parçasıdır. Yeni oluşturulacak olan klasörleri isimlendirme önemlidir. Klasörleri ve klasörlerin içinde yer alan dosyaları isimlendirmek yine kullanıcının tercihi doğrultusunda gelişir. Kolay hatırlanan ve kısa sözcüklerin kullanımı kolaydır.

Dosyalara kullanıcı tarafından verilen isimler dışında, bu ismin ardından gelen ve genellikle üç harften oluşan kodlamalar bulunmaktadır. Bu kodlar, o dosyanın hangi yazılımda yaratılmış olduğunu ve/veya hangi yazılım(lar) tarafından okunabileceğini bize gösterir. Dosyanın yaratılış tarihi ve saati bize, o dosyayı en son ne zaman ele aldığımız hakkında ipuçları verebilir. Büyüklüğü ise, o dosyayı taşıyabileceğimiz yöntemi belirlememizde bize yardımcı olabilir.

Bir belgeyi kaydederken, yani bir yazılımda çalışırken o belgeyi bilgisayarın hafızasına alması işleminde, bilinmesi gereken bazı püf noktalar vardır. Bunların en önemlilerinden biri masaüstünde dosya bırakmamaktır. Güncel ve üzerinde çalışılan dosyalar masaüstünde yer alabilir, ancak bilgisayarın kendi hafızasında daha güvenli bir ortamda olacaktır.

Veri Saklama Yöntemleri: Yedekleme ve Arşivleme

Veri saklama, verileri oluşturmak kadar büyük bir önem taşır. Yedeklemek en basit anlamıyla, ulaşılabilecek yedek bir veri kaynağı oluşturmak demektir.

Yedekleme için harici bellekler kullanılabilir. USB bağlantısı ile bilgisayara kolayca bağlanabilen ve isteğe bağlı olarak pek çok farklı kapasitelerde sahip olunabilecek taşınabilir bellekler, kullanıcılara belirli aralıklarla ve zahmetsizce yedek alma şansı tanımaktadırlar.

Üzerinde çalışılan bir belgenin tamamlanmasının ardından arşivleme yapmak gereklidir. Arşivleme, tamamlanan belgelerin uzun yıllar boyunca ulaşılabilirliğinin korunması adına yapılmalıdır. Taşınabilir bellek, arşivleme için de geçerli bir yöntemdir. Ancak çalışılan belgenin içerik ve önemine bağlı olarak farklı kaynaklara kaydedilmesi de tavsiye edilir. Hırsızlık, yangı n, doğal afet gibi durumlarda zarar görmeyecek şekilde arşivlemek için ilk ve en basit çözüm, arşivleri iki farklı yerde (en az) iki kopya olarak barındırmaktır. Arşivleme adına CD ROM ve DVD ROM’lar pratik çözümler sağlarlar.

Bunların dışında arşivleme yapmak için ağ bağlantısı ile ulaşılabilen sunucular da belirli ücretler karşılığında bilgilerinizi barındırabileceğiniz bir alan sağlamaktadır.

Veri Taşıma Yöntemleri

Veri taşımak, verileri oluşturduktan sonra karşımıza çıkan adımlardan biridir. Veri taşıma konusu iki ayrı bölümde incelenebilir. Bunlardan birincisi, veri taşıma gereçleridir. İkincisi ise veri taşıma formatlarıdır.

Veri taşıma gereçlerinden denilince karşımıza en geçerli ve en kullanışlı gereç olarak USB bellekler çıkar. USB belleğe aktarılan bilgi, yine başka bir bilgisayara takılarak gerekli bilgiler, içinden kopyalanır. Böylece veriler, bir bilgisayardan bir başka bilgisayara aktarılmış olur. USB belleklerin yanı sıra veri taşımada cd romlar, DVD Romlar kullanılabildiği gibi ağ bağlantısıyla da veriler kolaylıkla taşınabilmektedir. Ağ bağlantısı ile veri taşımada e-posta hizmetleri öne çıkmakta. Bunun yanı sıra FTP ile de veriler taşınabilmektedir.

Sayısal Veri Formatları

Sayısal formatları genel olarak iki ayrı bölümde incelemek yani ekrana ve baskıya yönelik olarak ikiye ayırmak, kullanım alanlarını karşılaştırabilmek adına faydalı olacaktır.

Baskıya yönelik formatlar arasında en sık kullanılanları JPEG, TIFF, PSD, PDF, EPS, AI ve FH’dir.

JPEG (Joint Photographic Experts Group) formatı, en sık kullanılan formatlardandır. Baskı için çok iyi sonuç vermediğinden tercih edilen formatların başında gelmez; ancak sıkıştırılmış oluşu aktarmayı kolaylaştırdığından kullanımı oldukça yaygındır. JPEG formatı, üzerinde çalışılmaya elverişli bir format değildir.

TIFF (Tagged Image File Format) formatı, tasarımcılar tarafından çoğunlukla tercih edilen formatlardan biridir. Yüksek kalitesi ile öne çıkar. Photoshop’ta kullanılan katmanları ve kanalları barındırabilen özelliği ile kullanımı da yaygındır. Bunun yanı sıra TIFF formatında kaydedilen belgeler, QuarkXpress, InDesign, Freehand gibi yazılımlarda renklendirilerek farklı açılımlara da destek vermektedir.

PSD (Photoshop Document) formatı, Photoshop formatıdır, Adobe yazılımları ile uyumlu bir formattır. Görüntü işlemde en sık kullanılan format olan PSD, bir görsel ile çalışırken kullanılması gereken formattır. Özellikle katmanlı ve maskeli çalışmalar yapılırken, dosyalar her zaman PSD olarak kaydedilmeli ve çalışma bitene kadar bu şekilde tutulmalıdır. Transparanlık özelliklerini de barındıran bu format, görüntü işlem çalışmaları esnasında kullanılacak ideal formattır.

PDF (Portable Document Format) , gerek vektörel gerekse piksel tabanlı görselleri barındırabilmesi bakımından en esnek ve en yaygın kullanılan formatlardan biridir. İnternetten ücretsiz olarak indirilebilen Acborat Reader yazılımı ile yaygın olarak kullanılan PDF formatı, baskıya yönelik en sağlıklı format olmasının altında hemen her bilgisayar tarafından okunabilir oluşu yatar.

EPS (Encapsulated Postscript) , yüksek çözünürlükte görseller için kullanılan formattır. Photoshop, Illustrator ve QuarkXpress gibi yazılımlarla oldukça sağlıklı çalışabilmektedir. Yüksek çözünürlüklü ve Clipping Path gibi maskelemelerin olduğu görsellerde ve özellikle QuarkXpress yazılımında en sağlıklı seçimdir.

AI (Adobe Illustrator) belgelerinin formatıdır. Illustrator versiyonlarına göre pek çok farklı çeşidi vardır. Yeni Illustrator versiyonları, eski formatları tanımada güçlük çekebilmektedir. Bu nedenle Illustator ile çalışırken farklı formatlarda da kaydetmek gerekebilmektedir.

FH11 (Macromedia Freehand) , Freehand dışında başka bir yazılımın açabilmesi için farklı formatlarda kaydetmek gerekir.

İnternette kullanıma yönelik görüntü formatlar dan en sık kullanılanları PNG, JPEG, GIF, SVG ve SWF’dir.

PNG (Portable Network Graphics), transparanlığı ve doğru renk kullanımı ile esnek ve zengin bir formattır. Ancak bazı sunucular bu formatı desteklemediğinden yaygın olarak kullanılamamaktadır.

JPEG (Joint Photographic Experts Group) , İnternette gerçekçi fotoğraflara ihtiyaç duyulduğunda JPEG en ideal formattır. Ancak piksel formatına dönüştürülmüş vektörel elemanlar (yazı veya logolar gibi) için uygun değildir.

GIF (Graphics Interchange Format) , daha az sayıda rengin barındığı görseller için kullanılan bir formattır. Basit hareketli görüntülerin de oluşturulabildiği GIF formatı buton ve hareketli kutucuklar için ideâldir. Renkli bir zemin üzerine transparan bir şekilde düzenleme yapılmasına da olanak verir. Oldukça az yer kapladığından kullanımı çok yaygındır.

SVG (Scalable Vector Graphics) , vektörel görüntülerin ağ sunucularında etkin bir biçimde görüntülenebilmesine olanak veren bu format, sunucuların desteklememesi bakımından az kullanılmaktadır.

SWF (Small Web Format ve Shockwave Flash) , flash Plug-In’inin yaygın olarak kullanımından ötürü, çoğu sunucuda görüntülenebilmekte olan bu format vektörel animasyonlar veya görseller için ideal bir formattır.