Metafizik Dersi 4. Ünite Sorularla Öğrenelim

Trop adcılığı kuramı kaça ayrılır?

Trop adcılığı, Sıkı Trop Adcılığı ve Trop Kümesi Adcılığı üzere ikiye ayrılır. Sıkı Trop Adcılığı dediğimiz birinci kuramda Trop kategorisinin yanı sıra Somut Nesne kategorisi temel sayılır. Trop Kümesi Adcılığı denilen ikinci kuramın ise Doğal Trop Kümesi Adcılığı ve TropBenzerliği Kümesi Adcılığı olmak üzere iki çeşidi vardır. Birincisinde tümellerin işlevini doğal trop-kümeleri görürken, ikincisinde bu işlevi troplar arasındaki çeşitli derecelerdeki trop-benzerliği ilişkileri yardımıyla belirlenen trop-benzerliği kümeleri görür.

Trop demeti kümelerinin işlevi nedir?

Somut Nesne kategorisini temel kategori olarak değil, türetilmiş kategori olarak ele alan kuramlara Trop Demeti Kuramları denir; çünkü somut nesnelerin işlevini Trop Demeti denilen kümeler görür.

Trop nedir? Özellikleri nelerdir? Açıklayınız.

Her trop bir ve yalnız bir tek somut nesne tarafından (dolaysız) olarak taşınan, yani yinelenemez olan bir belirlenmiş özelliktir. Bir tropu taşıyan somut nesneye tropun taşıyıcısı diyoruz. Tropun ise taşıyıcısının içindedir.

Somut ve yarı-somut kavramları ne demektir? Açıklayınız.

Troplar, yer ve zaman içinde bulunduğundan somut şeyler sayılmalıdır. Ancak her trop, tam somut nesne olan taşıyıcısının o trop dışında kalan ve yer ve zamana ilişkin olmayan diğer özelliklerinin soyutlaması ile elde edilir. Dolayısıyla tropların tam somut değil yarı-somut olduklarını söylemiştik. Örneğin şu anda önümdeki elmanın kendine özgü kırmızı-renk-tonunun kapladığı yer elmanın kabuğunun dış yüzeyinin o anda kapladığı uzay bölgesidir. Bu nedenle sözünü ettiğimiz renk-tonu özelliği somuttur. Ancak uzay ve zamana ilişkin olmayan diğer tüm özellikleri o elmadan soyutlandığı için, bu özellik tam somut değil yarı-somuttur.

Tropların tekil betimlemeler olarak adlandırılması nedir?

Genel olarak troplar tekil betimlemeler ile adlandırılırlar. Bu türden en yaygın betimlemeler, önümdeki elmanın kırmızılığı gibi, A’nın B-lik’i biçimindedir. (Burada A somut nesne adı, B somut nesne sıfatıdır.) Aslında Mırmızı özel adı, önümdeki elma’nın kırmızlığı tekil betimlemesinin kısaltmasından başka bir şey değildir. (Dikkat edilirse her türlü tekil betimleme bir trop adı değildir; örneğin, Ahmet’in babası, Çalıkuşu’nun yazarı gibi somut nesne adı olan tekil betimlemeler de vardır.)

Bir tropun var olduğu sürece değişmemesi ne demektir?

Genel olarak her trop var olduğu sürece değişmez, ama taşıyıcısında bulunduğu yeri değiştirmeksizin hep aynı kalarak, var olduğu zaman aralığında taşıyıcısının devinmesiyle taşıyıcı yer değiştirdiğinden farklı uzay bölgelerinde bulunabilir. Trop, var olduğu zaman aralığının başında ortaya çıkar, niteliğini değiştirmeden varlığını sürdürüp zaman aralığının sonunda ortadan kalkar. Örneğin Mırmızı içinde bulunduğu elmanın hep aynı bölgesinde yer alır, ama elmanın yer değiştirmesiyle uzaydaki yeri de kendiliğinden değişmiş olur. Öte yandan elmanın o bölgesi zaman içinde renk değiştirdiğinde Mırmızı ortadan kalkmış olur.

Özneleri somut nesne adı olan önermeler nedir?

(1) Ahmet kumraldır, (2) Ahmet’in çalışkanlığı bir erdemdir, (3) Çalıkuşu’nun yazarı erdemlidir. (4) Çalıkuşu’nun yazarı Reşat Nuri Güntekin’dir. Özneleri somut nesne adı olan önermeler: Bu önermeler (1), (3) ve (4) önermeleridir. Burada (1) önermesinin öznesi olan Ahmet somut nesne adı türünden olan bir özel ad olup belli bir kişi olan Ahmet’i gösterir. (3) önermesinin öznesi olan Çalıkuşu’nun yazarı ise somut nesne adı türünden olan bir tekil betimleme olup gene belli bir kişi olan Reşat Nuri Güntekin’i gösterir. Öte yandan (4) önermesinin özneleri Çalıkuşu’nun yazarı ve Reşat Nuri Güntekin, somut nesne adı türünden olan birer tekil betimleme olup her ikisi de Reşat Nuri Güntekin’i gösterir.

Troplar ve çeşitleri nelerdir?

Troplar, her türlü özellik gibi, tekli trop ve çoklu trop olmak üzere ikiye ayrılırlar. Tekli tropa nitelik tropu, çoklu tropa bağıntı tropu diyoruz. Her nitelik tropunun bir ve yalnız bir taşıyıcısı olmasına karşılık, her bağıntı tropunun birden çok sayıda taşıyıcısı vardır. Bağıntı tropuna, taşıyıcı sayısı n (n ? 2) olduğunda, n li bağıntı tropu denir. Tekli troplara, taşıyıcı sayısı 1 olduğundan 1-li trop da denir.

Trop kuramları kaça ayrılır? Bunlar nelerdir? Açıklayınız.

Trop Kuramları Trop kategorisini temel kategori sayan kuramlardır. Trop kategorisinin yanı sıra tümel özellikleri de temel kategori sayan kuramlara Gerçekçi Trop Kuramları, tümel özellikleri temel kategorileri arasında saymayanlara da Adcı Trop Kuramları diyoruz.

Sıkı trop adcılığının temel kategorileri ve temel ontolojik ilişkisi nedir? Açıklayınız.

Sıkı trop adcılığının temel kategorileri, Nesne ve Trop, temel ontolojik ilişkisi ise somut nesne ile trop arasındaki Dolaysız Taşıma ilişkisidir.

Sıkı trop adcılığında nitelik yükleminin elenmesi ve nesne türü adlarının elenmesi ne demektir?

Sıkı Trop Adcılığı’nda gerek nitelik adları gerekse onların karşılığı olan nitelik yüklemleri ve genel olarak trop türü adları ile onların karşılığı olan yüklemler elenir. Bir nitelik yükleminin elenmesi, içinde geçtiği her özneyüklem önermesinin bu yüklemi kapsamayan ama ona eşdeğer olan bir önermeye dönüştürülmesi demektir. Nesne türü adlarının elenmesi ise tıpkı Sıkı Adcılık’ta olduğu gibidir.

Bir ifadeyi Bn-lik (A1, ..., An ) olarak nasıl yazabiliriz?

Nitelik troplarını gösteren A’nın B-lik’i (örneğin Ahmet’in çalışkanlığı) biçimindeki tekil betimlemelerde, B-lik nitelik adı bir fonksiyon simgesi işlevindedir. Nitekim A’nın B-lik’i ifadesinin gösterdiği nitelik tropu, bu fonksiyonun A şeyi (Ahmet) için değeri sayılabilir. Bu nedenle sözü geçen ifadeyi B-lik(A) biçiminde de yazabiliriz. Benzeri bağıntı troplarını gösteren (A1, ... , An)’nın Bn-lik’i (örneğin, Aslı ile Keremin aşkı) biçimindeki tekil betimlemeler için de söylenebilir. Bu durumda sözü geçen ifadeyi Bn-lik (A1, ..., An ) biçiminde yazabiliriz.

Sıkı Trop Adcılığı’nda Metafizik Açıklama Aksiyomu neyi ifade eder?

(a) (i) A bir somut nesne adı, B bir 1-li yüklem ise, A, B dir ve dolayısıyla A’nın B-lik ’i vardır önermesinin doğruluğunun metafizik açıklayıcısı, A somut nesnesi, A’nın B-lik’i tropunu dolaysız olarak taşır önermesidir. (ii) A1, ..., An somut nesne adları, Bn, nli (n ?2) bir yüklem ise, (A1, ..., An), Bn dir ve dolayısıyla (A1, ..., An)’nin Bn-lik ’i vardır önermesinin doğruluğunun metafizik açıklayıcısı, (A1, ..., An) somut nesneler n-lisi, (A1, ..., An)’nin Bn-lik ’i tropunu dolaysız olarak taşır önermesidir. (b) (i) A bir nitelik adı, B bir 1-li yüklem ise, A, B dir önermesinin doğruluğunun metafizik açıklayıcısı, Her Alık ’ı var olan şeyin A-lık ’ı B dir önermesidir. (ii) An-lik bir n-li (n ? 2) bağıntı adı ve B bir 1-li yüklem ise, Anlik B dir önermesinin doğruluğunun metafizik açıklayıcısı, Her An-lik ’i var olan şeyin An-lik ’i B dir önermesidir.

Sıkı Trop Adcılığı’nın en olumlu yönü nedir? Açıklayınız.

Bu kuramın en olumlu yönü, Temel Mantık ve Varlık Mantığı’na dayanarak, gerçekçi kuramlarda birer tümel gösteren nitelik ve bağıntı yüklemleri ile adlarını içlerinde geçtiği önermelerden eleyerek, bu önermeleri, ilk bakışta, tikel olan somut nesneler ve troplardan söz eden önermelere dönüştürmesidir. Bu son önermeler de önceki önermelerin metafizik açıklayıcılarıdır.

Sıkı Trop Adcılığı’nda sonsuz gerileme nasıl gerçekleşir?

1-li yüklem için, A, B dir önermesinin doğruluğunun metafizik açıklayıcısı, A’nın B-lik’i vardır önermesidir. (Aynı biçimde Aksiyom 1 (a) (ii)’e koşut bir aksiyom önerilebilir.) Bu durumda Ahmet’in çalışkanlığı var ise, Ahmet’in çalışkanlığı bir erdemdir önermesi Ahmet’in çalışkanlığı var ise, Ahmet’in çalışkanlığının erdemliliği vardır önermesine dönüşür. Bu son önermede Ahmet’in çalışkanlığının erdemliliği bir ikinci-basamak trop adı olup, Ahmet’in çalışkanlığının erdemliliği ikincibasamak tropunu gösterir. Bir ikinci-basmak tropu, bir somut nesnenin belirlenmiş tikel bir özelliği değil, bir (birinci-basamak tropunun belirlenmiş tikel bir özelliğidir. Şimdi Ahmet’in çalışkanlığının erdemliliği tropuna da, örneğin, erdem yüklemini uygulayabiliriz. Bu durumda Ahmet’in çalışkanlığının erdemliliği bir erdemdir önermesindeki erdem yüklemi aynı biçimde Aksiyom 1 (a)’nın n.inci-basamak (n?2) trop adlarına genişletilmesiyle elenebilir. Böylece bu dönüştürmeler sonsuza dek gider. Bu durumda Sıkı Trop Adcılığı bir sonsuz gerileme sorunu ile karşılaşmış oluyor.

Trop kümesi adcılığı kaça ayrılır? Bunlar nelerdir?

Trop Kümesi Adcılığı’nın iki çeşidi vardır: Doğal Trop Kümesi Adcılığı ve Trop-Benzerliği Kümesi Adcılığı.

Doğal Trop Kümesi Adcılığı’nın temel kategorileri nelerdir?

Bu adcılık çeşidinin temel kategorileri, somut nesne, trop, küme, doğal nesne-kümesi ve doğal tropkümesi kategorileridir. Bunun dışında temel ontolojik ilişki ya da türetilmiş kategori yoktur.

Doğal Trop Kümesi Adcılığı’ nın özellikleri nelerdir?

Bu kuram bir bakıma Doğal Küme Adcılığı’nın bir uzantısı sayılabilir. Nesne türü gösteren yüklem ve adlar, doğal küme adcılığında olduğu gibi, bu kuramda da doğal nesne kümelerini gösterir. Bu durumda gerek Ahmet bir insandır gerekse At omurgalıdır gibi önermelerin metafizik açıklayıcıları Doğal Küme Adcılığı’ndaki gibidir. Yani, Ahmet bir insandır önermesinin doğruluğunun metafizik açıklayıcısı, Ahmet, tüm insanlardan oluşan doğal kümenin öğesidir önermesi, At omurgalıdır önermesinin metafizik açıklayıcısı ise, Tüm atlardan oluşan doğal kümenin, tüm omurgalılardan oluşan doğal kümenin alt kümesidir önermesidir.

Doğal Trop Kümesi Adcılığı her nitelik yüklemi ve her bağıntı yüklemi açısından nasıl bir özelliğe sahiptir?

Bu kuramda her nitelik yüklemi ya da adı o niteliğin örnekleyenleri olan 1-li troplardan oluşan bir doğal trop-kümesi, her bağıntı yüklemi ya da adı o bağıntının örnekleyenleri olan çoklu troplardan oluşan bir doğal tropkümesi gösterir. Her trop adı ise bir tropu gösterir. Bunları örnekleyecek olursak, Önümdeki elma kırmızıdır önermesinin yüklemi olan kırmızı bir nitelik yüklemi olup, tek tek birer trop olan önümdeki elmanın kırmızlığı, elimdeki tuttuğum karanfilin kırmızılığı gibi kırmızlıklardan oluşan bir trop-kümesini gösterir. Bu durumda Doğal Trop Kümesi Adcılığı’nda, Önümdeki elma kırmızıdır önermesinin doğruluğunun metafizik açıklayıcısı, Önümdeki elmanın taşıdığı öyle bir trop vardır ki bu trop ‘kırmızı’ nitelik yükleminin gösterdiği doğal trop-kümesinin öğesidir önermesidir. Öte yandan Çalışkanlık bir erdemdir önermesinin öznesi olan çalışkanlık bir nitelik adı olup Ahmet’in çalışkanlığı, Behçet’in çalışkanlığı gibi tek tek troplardan oluşan A gibi bir doğal trop-kümesini, yüklemi olan erdem ise Ahmet’in erdemi, Behçet’in erdemi gibi gene tek tek troplardan oluşan B gibi bir doğal trop kümesini gösterir.

Doğal Trop Kümesi Adcılığı’nda Metafizik Açıkla Aksiyomu neyi ifade eder?

(a) A bir somut nesne adı, B bir nitelik yüklemi ise, A, B dir önermesinin doğruluğunun metafizik açıklayıcısı, A’nın taşıdığı bir trop B doğal tropkümesi’nin öğesidir önermesidir. (b) A bir nitelik adı, B bir nitelik yüklemi ise, A, B dir önermesinin doğruluğunun metafizik açıklayıcısı, A doğal tropkümesi, B doğal trop-kümesinin alt kümesidir önermesidir. (c) A bir trop adı ise, A, B dir önermesinin doğruluğunun metafizik açıklayıcısı, A tropu, B doğal trop-kümesinin öğesidir önermesidir. (Bu aksiyoma, diğer kuramlarda eklenmiş olan, gerek metafizik neden ile ilgili bölüm gerekse bağıntı yüklemlerine ve adlarına ilişkin aksiyomun kısımları kolaylıkla eklenebilir.)

Doğal Trop Kümesi Adcılığı’nın olumsuz yönleri nelerdir?

Olumsuz yönü, gerek Kavramcılık’ta gerek Yüklem Adcılığı’nda gerekse Doğal Küme Adcılığı’nda çıkan ikinci sorunun benzerinin bu kuramda da ortaya çıktığını söyleyebiliriz. Nitekim bu kuramı savunan biri, metafizik neden olarak ifade edilmiş karşılığına dayanarak, örneğin, bir tebeşirin beyaz olmasının metafizik nedeni, bu tebeşirin taşıdığı biri tropun beyaz nitelik yükleminin gösterdiği doğal trop-kümesinin bir öğesi olmasıdır diyecektir. Ancak, örneğin yine, var olan tek beyaz şey sözü geçen tebeşir olsun. Bu durumda, beyaz nitelik yükleminin gösterdiği doğal trop-kümesinin tek öğesi bu tebeşirin beyazlığı olurdu. Öte yandan, sezgisel olarak, söz konusu tebeşirin beyaz olduğu olgusu yine varlığını sürdürecekti. Böylelikle kümenin başka somut nesnelerin beyazlıklarından oluşan öğelerinin bulunmasının bir işlevinin olamayacağı görülmüş olur. Sonuç olarak, bir şeyin beyaz olmasının nedeninin, o şeyin taşıdığı bir tropun beyaz nitelik yükleminin gösterdiği doğal trop-kümesinin öğesi olmadığı, tam tersine bir şeyin beyaz olması nedeniyle o şeyin taşıdığı bir tropun söz konusu doğal trop-kümesi’ni öğesi olduğu sonucuna varılır.

Doğal Trop Kümesi Adcılığı’nın olumlu yönleri nelerdir?

Doğal Küme Adcılığı’na göre en önemli üstünlüğü, kaplamları aynı olan farklı özelliklere ilişkin güçlüğün önlenebiliyor olmasıdır.

Trop-Benzerliği Kümesi Adcılığı ve özellikleri nedir?

Trop-Benzerliği Kümesi adcılığının temel kategorileri, somut nesne, trop, küme ve doğal nesnekümesi kategorileri, temel ontolojik ilişkileri ise dereceli tropbenzerliği ilişkileridir. Trop-benzerliği kümeleri bu kuramın türetilmiş kategorisidir.

Trop-Benzerliği Kümesi Adcılığı’nın özellikleri nelerdir?

Bu kuram da bir bakıma Benzerlik Adcılığı’nın bir uzantısı sayılabilir. Nesne türü gösteren yüklem ve adlar, Benzerlik Adcılığı’nda olduğu gibi, bu kuramda da birer benzerlik kümesini gösterirler. Bu durumda, örneğin, gerek Ahmet bir insandır gerekse At omurgalıdır gibi önermelerin metafizik açıklayıcıları Benzerlik Adcılığı’ndaki gibidir. Yani, Ahmet bir insandır önermesinin doğruluğunun metafizik açıklayıcısı, Ahmet, tüm insanlardan oluşan benzerlik kümesinin öğesidir önermesi, At omurgalıdır önermesinin metafizik açıklayıcısı ise, Tüm atlardan oluşan benzerlik kümesinin, tüm omurgalılardan oluşan benzerlik kümesinin alt kümesidir önermesidir.

Trop-Benzerliği Kümesi Adcılığı’nda nitelik yüklemi için ne söylenebilir?

Trop-Benzerliği Kümesi Adcılığı’nda, tümel olan bir özelliğin işlevini bu özelliğin örnekleyenlerinden oluşan bir trop-benzerliği kümesi görür. Buna göre her nitelik yüklemi ya da adı o niteliğin örnekleyenleri olan 1-li troplardan oluşan bir trop-benzerliği kümesi gösterir. Bu 1li troplar niteliğin her bağıntı yüklemi ya da adı o bağıntının örnekleyenleri olan çoklu troplardan oluşan bir trop benzerliği kümesi gösterir. Her trop adı ise bir tropu gösterir.

Dereceli trop-benzerliği ilişkileri nedir? Açıklayınız.

Farklı benzerlik kuvveti derecesinden olan troplar arası temel trop-benzerliği ilişkileri vardır. En kuvvetli dereceden olan trop-benzerliği ilişkisi ’ne Tam-Benzerlik ilişkisi, diğer derecelerden olanlarına da Tam-Olmayan Benzerlik ilişkileri diyoruz. Gerek tam gerek tam-olmayan benzerlik ilişkileri, troplar arasında yansımalı ve bakışımlı olan ikili ilişkilerdir. Tam-Benzerlik ilişkisi ayrıca geçişlidir. Tam-Olmayan Benzerlik ilişkileri ise genellikle geçişli değildir.

Birinci-Dereceden Benzerlik ilişkisi nedir? Örnekleyerek açıklayınız.

Tam-Benzerlik ilişkisini şöyle örneklendirelim. Daha önce sözünü ettiğimiz Mırmızı renk tropunun taşıyıcısı olan önümdeki elma ile aynı renk tonunda olan başka bir somut nesneyi, örneğin önümdeki domatesi ele alalım. Bu iki somut nesnenin renk tonlarının aynılığı gerçekçi kuramlarda şöyle açıklanır: Söz konusu elma ile domates, Kırmızılık belirlenebilirinin altında Kırmızılık1 diyeceğimiz yinelenebilir belirlenmiş renk tonunu taşır. Önümdeki elmanın, Kırmızılık1 özelliğine sahip olması, bu belirlenmiş özelliği örnekleyen bir trop taşıması demektir. İşte bu trop Mırmızı’dır. Önümdeki domatesin Kırmızılık1 özelliğine sahip olması da Mırmızı* diyeceğimiz bir tropu taşıması demektir. Ama taşıyıcıları farklı olduklarından Mırmızı ile Mırmızı* tropları özdeş olamazlar. Özdeş olamayan ama aynı belirlenmiş özelliğin örnekleyen tropların tam-benzer oldukları söylenir. Böylece Mırmızı ile Mırmızı*’ın tam-benzer troplar olduğunu söyleyebiliriz. En kuvvetli dereceden olduğunu söylediğimiz TamBenzerlik ilişkisine, Birinci Dereceden Benzerlik ilişkisi de denir.

İkinci ve üçüncü dereceden benzerlik ilişkisi nedir?

Tam-Olmayan Benzerlik ilişkisi’ni de şöyle örneklendirelim. Elma ile domates’in yanı sıra gene kırmızı olan ama renk tonu ikisinden de farklı olan bir kırmızı kalemi ele alalım. Bu kalem sahip olduğu belirlenmiş kırmızı renk tonunu örnekleyen Mırmızı ** diyeceğimiz bir tropu taşır. Mırmızı** tropu, Mırmızı ile Mırmızı* troplarına tam-benzer olamamakla birlikte, onlarla tamolmayan bir benzerlik ilişkisindedir. Bu Tam-Olmayan Benzerlik ilişkisine ikinci-Dereceden Benzerlik ilişkisi denir. Şimdi önümdeki yeşil yaprağın renk tonunu ele alalım. Bu yeşil yaprak, sahip olduğu belirlenmiş yeşil renk tonunu örnekleyen Meşil diyeceğimiz bir tropu taşır. Meşil tropu, Mırmızı, Mırmızı* ve Mırmızı** troplarına birinci dereceden de ikinci-dereceden de benzer değildir. Ama bu dört trop, Renk belirlenebilir özelliğini örnekleyen troplardır. Bu nedenle bu tropların arasındaki benzerlik ilişkisine Üçüncü-Dereceden Benzerlik ilişkisi denir.

Trop benzerliği kümeleri ne demektir? Çeşitleri nelerdir?

Benzerlik dairelerine koşut olarak troplardan oluşan benzerlik daireleri belirler. Belli bir dereceden bir benzerlik ilişkisinin belirlediği bir benzerlik dairesi, öğeleri ikişer ikişer birbirine benzer olan en büyük bir trop kümesi demektir. Söz konusu Benzerlik ilişkisinin birincidereceden, ikinci-dereceden veya üçüncü-dereceden olmasına bakarak, ilişkinin belirlediği benzerlik dairesine de sırasıyla birinci-dereceden trop-benzerliği kümesi, ikinci-dereceden trop-benzerliği kümesi ve üçüncüdereceden trop-benzerliği kümesi denir.

Trop benzerliği kümelerinin metafizik açıklama aksiyomu nedir?

A bir somut nesne adı ise, A, B dir önermesinin doğruluğunun metafizik açıklayıcısı, A somut nesnesi, ‘B’ yükleminin gösterdiği trop-benzerliği kümesi’nin öğesi olan bir tropu taşır önermesidir. (b) A bir trop adı ise, A, B dir önermesinin doğruluğunun metafizik açıklayıcısı, A tropu, ‘B’ yükleminin gösterdiği trop-benzerliği kümesi’nin öğesidir önermesidir. (c) A bir nitelik adı ise, A, B dir önermesinin doğruluğunun metafizik açıklayıcısı, ‘A’ nitelik adının gösterdiği tropbenzerliği kümesi, ‘B’ yükleminin gösterdiği tropbenzerliği kümesinin alt kümesidir önermesidir. (d) A1 ve A2 iki somut nesne adı ise, A1 ve A2’nin B-lik’i aynıdır önermesinin metafizik açıklayıcısı, A1’in B-lik’i ve A2’in B-lik’i, tam-benzer troplardır önermesidir.

Trop-Benzerliği Kümesi Adcılığı’nın Doğal Trop Kümesi Adcılığı’na göre üstünlüğü nedir?

Bu kuramın Doğal Trop Kümesi Adcılığı’na göre şöyle bir üstünlüğü vardır. Doğal trop kümelerinin öğelerini belirleyecek herhangi bir ilke yoktur. Oysa bu kuramda her doğal trop kümesi, bir tam-benzerlik kümesi olarak tanımlanabilir. Böylece metafizik açıklayıcıların dayandığı doğal trop-kümelerinin kendileri açıklanmış olur. Tambenzerlik kümeleri ise, tam-benzerlik ilişkisine dayanarak tanımlanırlar.

Trop-Benzerliği Kümesi Adcılığı’nın tam benzerlik kümeleri, tam-benzerlik ilişkisine dayanarak tanımlanmasının sonuçları nelerdir?

Tam benzerlik kümeleri, tam-benzerlik ilişkisine dayanarak tanımlanırlar. Böylece tek temel ontolojik ilişki ile sonsuz sayıda doğal trop-kümesi tanımlanabilir. Bu tambenzerlik ilişkisi ise nesnel olup, sezgisel olarak algı yoluyla saptanabilir. Bunun dışında kuram, Doğal TropKümesi Adcılığı’nın gerek olumlu gerekse olumlu yönlerini paylaşır.

Trop nedir, açıklayınız?

Trop, “yinelenemez tikel özellik” olarak tanımlanmıştı. Buna göre her trop bir ve yalnız bir tek somut nesne tarafından (dolaysız) olarak taşınan, yani yinelenemez olan bir belirlenmiş özelliktir.

Trop taşıyıcısı nedir ve trop ile arasında nasıl bir ilişki vardır?

Bir tropu taşıyan somut nesneye tropun taşıyıcısı diyoruz. Tropun ise taşıyıcısının içinde olduğunu söylüyoruz.

Nitelik tropu ve bağıntı tropunu tanımlayınız?

Troplar, her türlü özellik gibi, tekli trop ve çoklu trop olmak üzere ikiye ayrılırlar. Tekli tropa nitelik tropu, çoklu tropa bağıntı tropu diyoruz. Her nitelik tropunun bir ve yalnız bir taşıyıcısı olmasına karşılık, her bağıntı tropunun birden çok sayıda taşıyıcısı vardır. Bağıntı tropuna, taşıyıcı sayısı n (n ? 2) olduğunda, n-li bağıntı tropu denir. Tekli troplara, taşıyıcı sayısı 1 olduğundan 1-li trop da denir. Nitelik troplarına şu örnekleri verelim: Elimdeki karanfilin pembeliği, Sokrates’in bilgeliği, Ahmet’in çalışkanlığı, Ağrı Dağı’nın yüksekliği, Odamdaki bronz heykelin ağırlığı. 2-li bağıntı troplarına da şu örnekleri verelim: Aslı ile Kerem’in aşkı, Behçet’in Ayşe’ye yardım etmesi, Everest Dağı’nın Ağrı Dağı’ndan daha yüksek olması.

Trop kuramları nelerdir açıklayınız?

Trop kategorisini temel kategori sayan kuramlara Trop Kuramları diyelim. Buna göre Trop kategorisinin yanı sıra tümel özellikleri de temel kategori sayan kuramlara Gerçekçi Trop Kuramları, öyle saymayanlara da Adcı Trop Kuramları diyoruz. Gerçekçi Trop Kuramları’nda her tümel özellik bir trop türü, yani tüm örnekleyenleri trop olan bir türdür. Her trop dolaysız olarak bir somut nesne tarafından taşınır. Her trop türü ise, örnekleyenlerini dolaysız olarak taşıyan somut nesnelerce dolaylı olarak taşınır. Bu türlerin arasında üst tür - alt tür ilişkisi vardır. Buna göre üst tür belirlenebilir olup, bunun alt türleri bu belirlenebilirin altındaki göreli belirlenmişlerdir. Ancak hiçbir alt tür mutlak belirlenmiş olamaz, çünkü mutlak belirlenmiş özellikler bu türlerin örnekleyenleri olan troplardır. Dolayısıyla en alt türler bile göreli olarak belirlenmiştir, mutlak belirlenmiş değildir

Sıkı trop adcılığının temel kategorileri nelerdir?

Sıkı Trop Adcılığı’nın temel kategorileri Somut Nesne ile Trop, temel ontolojik ilişkisi ise somut nesne ile trop arasındaki Dolaysız Taşıma İlişkisi’dir

Sıkı trop adcılığının temel özellikleirni açıklayınız?

Sıkı Trop Adcılığı’nda gerek nitelik adları gerekse onların karşılığı olan nitelik yüklemleri ve genel olarak trop türü adları ile onların karşılığı olan yüklemler elenir. Bir nitelik yükleminin elenmesi, içinde geçtiği her özne-yüklem önermesinin bu yüklemi kapsamayan ama ona eşdeğer olan bir önermeye dönüştürülmesi demektir. Nesne türü adlarının elenmesi ise tıpkı Sıkı Adcılık’ta olduğu gibidir

sıkı trop adcılığının en olumlu yönü nedir?

Sıkı Trop Adcılığının en olumlu yönü tümel gösteren nitelik ve bağıntı yüklemleri ve adlarının geçtiği önermeleri
yalnız tikellerden söz eden önermelere dönüştürerek varlıkbilimsel tutumluluk sağlamasıdır.

Trop kümesi adcılığının temel kategorileri nelerdir?

Trop Kümesi Adcılığı’nın temel kategorileri somut nesne, trop ve küme kategorileridir.

Trop kümesi adcılığında tümel özelliklerin işlevini neler görür?

Trop kümesi adcılığında tümel özelliklerin işlevini ya doğal trop kümeleri de ya da trop-benzerliği kümeleri (yani birbirine tam-benzer olan troplardan oluşan kümeler) görür.

Trop kümesi adcılığının çeşitleri nelerdir?

Trop Kümesi Adcılığı’nın iki çeşidi vardır: Doğal Trop Kümesi Adcılığı ve Trop-Benzerliği Kümesi Adcılığı.

Doğal trop kümesi adcılığının temel kategorileri nelerdir?

Doğal trop kümesi adcılığının temel kategorileri, somut nesne, trop, küme, doğal nesne-kümesi ve doğal trop-kümesi kategorileridir

Doğal trop kümesi adcılığında nesne türü gösteren yüklem ve adlar nasıl bir işlev üstlenir?

Doğal trop kümesi adcılığında  Nesne türü gösteren yüklem ve adlar, doğal küme adcılığında olduğu gibi, bu kuramda da doğal nesne kümelerini gösterir

Doğal trop kümesi adcılığında nitelik yüklemleri ya da adlar ile bağıntı yüklemler ya da adlar nasıl gösterilir?

Doğal trop kümesi adcılığında her nitelik yüklemi ya da adı o niteliğin örnekleyenleri olan 1-li troplardan oluşan bir doğal trop-kümesi, her bağıntı yüklemi ya da adı o bağıntının örnekleyenleri olan çoklu troplardan oluşan bir doğal trop-kümesi gösterir.

Doğal trop kümesi adcılığının metafizik açıklama aksiyomunu tanıtınız?

Metafizik Açıklama Aksiyomu
(a) “A” bir somut nesne adı, “B” bir nitelik yüklemi ise, “A, B dir” önermesinin doğruluğunun metafizik açıklayıcısı, “A’nın taşıdığı bir trop B doğal trop-kümesi’nin öğesidir” önermesidir. (b) “A” bir nitelik adı, “B” bir nitelik yüklemi ise, “A, B dir” önermesinin doğruluğunun metafizik açıklayıcısı, “A doğal trop-kümesi, B doğal trop-kümesi’nin alt kümesidir” önermesidir. (c) “A” bir trop adı ise, “A, B dir” önermesinin doğruluğunun metafizik açıklayıcısı, “A tropu, B doğal trop-kümesi’nin öğesidir” önermesidir.

Doğal trop kümesi adcılığının küme adcılığına göre en önemli üstünlüğü nedir?

Doğal Trop Kümesi Adcılığının Küme Adcılığı’na göre en önemli üstünlüğü, kaplamları aynı olan farklı özelliklere
ilişkin güçlüğü önleyebiliyor olmasıdır.

Trop-Benzerliği Kümesi Adcılığı'nın temel kategorileri nelerdir?

Bu adcılık çeşidinin temel kategorileri, somut nesne, trop, küme ve doğal nesne-kümesi kategorileri, temel ontolojik ilişkileri ise dereceli trop-benzerliği ilişkileri’dir. Bunun dışında bu kuramda türetilmiş kategori olarak trop-benzerliği kümeleri kategorisi vardır.

Trop-Benzerliği Kümesi Adcılığında nesne türü gösteren yüklem ve adlar neyi gösterirler?

Trop-Benzerliği Kümesi Adcılığında Nesne türü gösteren yüklem ve adlar, Benzerlik Adcılığı’nda olduğu gibi, bu kuramda da birer benzerlik kümesini gösterirler. Bu durumda, örneğin, gerek “Ahmet bir insandır” gerekse “At omurgalıdır” gibi önermelerin metafizik açıklayıcıları Benzerlik Adcılığı’ndaki gibidir. Yani, “Ahmet bir insandır” önermesinin doğruluğunun metafizik açıklayıcısı, “Ahmet, tüm insanlardan oluşan benzerlik kümesinin öğesidir” önermesi, “At omurgalıdır” önermesinin metafizik açıklayıcısı ise, “Tüm atlardan oluşan benzerlik kümesinin, tüm omurgalılardan oluşan benzerlik kümesinin alt kümesidir” önermesidir. (Bu örneklerde “insan” ve “omurgalı” yüklemlerinin birer nesne-türü yüklemi, “At” adının da bir nesne-türü adı olduğunu anımsayalım.)

Trop-Benzerliği Kümesi Adcılığı’nda, tümel olan bir özelliğin işlevini ne görür?

Trop-Benzerliği Kümesi Adcılığı’nda, tümel olan bir özelliğin işlevini bu özelliğin örnekleyenlerinden oluşan bir trop-benzerliği kümesi görür. Buna göre her nitelik yüklemi ya da adı o niteliğin örnekleyenleri olan 1-li troplardan oluşan bir trop-benzerliği kümesi gösterir. Bu 1-li troplar niteliğin her bağıntı yüklemi ya da adı o bağıntının örnekleyenleri olan çoklu troplardan oluşan bir trop-benzerliği kümesi gösterir. Her trop adı ise bir tropu gösterir.

Dereceli trop-benzerliği ilişkilerini tarif ediniz?

Farklı benzerlik kuvveti derecesinden olan troplar arası temel trop-benzerliği ilişkileri vardır. En kuvvetli dereceden olan trop-benzerliği ilişkisi’ne Tam-Benzerlik İlişkisi, diğer derecelerden olanlarına da Tam-Olmayan Benzerlik İlişkileri diyoruz. Gerek tam gerek tam-olmayan benzerlik ilişkileri, troplar arasında yansımalı ve bakışımlı olan ikili ilişkilerdir. TamBenzerlik İlişkisi ayrıca geçişlidir. Tam-Olmayan Benzerlik İlişkileri ise genellikle geçişli değildir.

Trop benzerliği kümelerini tanıtınız?

Her benzerlik ilişkisi, Ünite 3, Benzerlik Adcılığı bölümünde görmüş olduğumuz benzerlik dairelerine koşut olarak troplardan oluşan benzerlik daireleri belirler. Belli bir dereceden bir benzerlik ilişkisinin belirlediği bir benzerlik dairesi, öğeleri ikişer ikişer birbirine benzer olan en büyük bir trop kümesi demektir. Söz konusu Benzerlik İlişkisi’nin birinci-dereceden, ikinci-dereceden veya üçüncü-dereceden olmasına bakarak, ilişkinin belirlediği benzerlik dairesine de sırasıyla birinci-dereceden trop-benzerliği kümesi, ikinci-dereceden trop-benzerliği kümesi ve üçüncü-dereceden trop-benzerliği kümesi diyoruz.