Yurttaşlık ve Çevre Bilgisi Dersi 6. Ünite Sorularla Öğrenelim

Modern  toplumları, geleneksel toplumlardan ayıran en önemli özelliği nedir?

Modern toplumun belirgin özelliklerinin başında örgütlü bir toplum olması gelir. Bu özelliğiyle modern toplumlar geleneksel toplumlardan ayrılırlar.

Otoritenin büyük ölçüde atama yoluyla işbaşına gelen memurların elinde olduğu  yönetim biçimine ne ad verilir?

Bürokrasi,Bürokratik yönetim.

Alman sosyal bilimci Max Weber'in , en verimli örgütlenme modeli olarak gördüğü bürokrasi kuramı yirminci yüzyılın ortalarından itibaren birçok açıdan eleştiriye konu olmuştur. Bu eleştirilerin ortak noktası neydi?

Yöneltilen eleştirilerin temeli bürokratik örgütlerin esnek olmayan, katı, değişmesi güç yapılar oldukları noktasındadır. Bürokratik örgütlerde kurallara uyma ve prosedürleri izleme en temel görevdir ve kuralları uygulamak örgüt amaçlarının önüne geçer. Bu da değişen ortama uyum zorluğu yaşatır.

Siyaset ve yönetimin birbirinden ayrı tutulması gerektiği görüşü ilk defa Woodrow Wilson tarafından, sonra da  Frank J. Goodnow tarafından dile getirilmiştir. Siyaset-yönetim ayrışması,  kamu yönetimine  nasıl bir uygulama getirmiştir?

Siyaset-yönetim ayrışması, siyasilerin kamu yönetiminin günlük işleyişine müdahalelerini engelleyerek ‘bilimsel yönetim’ ilkelerinin kamu yönetimine uygulanmasına olanak sağladı.

Kuramsal düzeyde siyaset ve yönetim ayrışması tutarlı görünse de,  neden uygulamada bunun işleyişi pek mümkün olamamıştır?

Gerçekte siyaset ve yönetim ayrımını pratikte uygulamak zordur. Çünkü salt siyasal karar ve salt idari karar yoktur. Her idari uygulamanın siyasal etkileri olduğu gibi, siyasal kararlar da uygulama safhasında idari kararlara dönü- şür. Bu nedenle, iki alanı keskin çizgilerle birbirin den ayırmanın uygulamada mümkün olmadığı, bu iki işlevin iç içe girdiği ve birbirlerini tamamlayıcı yönü bulunduğu, bürokrasinin idari rolü olduğu kadar, siyasi rolünün de bulunduğu, bürokratların genel olarak politika oluşturma sürecine katıldığı söylenmektedir.

Kamu yönetiminin denetiminde başvurulan başlıca yöntemlerden birisi olan, Siyasal denetim nedir?

Siyasal denetim: Yönetimin yasama organı olan Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından denetlenmesidir.

Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 16 Nisan 2017 günü yapılan halk oylamasında kabul edilmesiyle, Meclisin hükümeti denetleme yollarından  sözlü soru ve gensoru neden kaldırılmıştır?

Çünkü Cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminde yasama yetkisi ve yürütme yetkisi birbirinden net olarak ayrıldığı için bakanların TBMM’ye karşı siyasi sorumlulukları bulunmamaktadır. Bakanlar Cumhurbaşkanına karşı sorumludur.

Bir Hukuk devletinde “normlar hiyerarşisi” ne anlama gelmektedir?

Devlet organları içinde üstün konumda olan organın ve otoritenin işlemi olan hukuk kuralı, alt otoritenin koymuş olduğu hukuk kuralından üs- tündür. Her organ, kendi üstündeki organın koymuş olduğu hukuk kurallarına uymak zorundadır. Bu sıradüzen ilişkisinde bir hukuk kuralı, üst hukuk kuralına aykırı hükümler taşıyamaz.Bu sıradüzen uygulamasına normlar hiyerarşisi  denilmektedir.

Bir Hukuk devletinde, yazılı hukuk kaynakları yukarıdan aşağıya doğru  nasıl bir sıradüzen (hiyerarşi) ile dizilir?

Anayasa, yasa ve yasa gücünde kaynaklar, Cumhurbaşkanlığı kararnameleri ve yönetmelikler  olarak dizilir.

Anayasa’nın genel ilkeleri saptaması ve yasa koyucunun - yönetimin düzenleyebileceği ayrıntılara girmemesi neden önemlidir?

Kamu yönetiminin değişimlere uyum sağlayabilmesi ve aksamadan düzenli çalışabilmesi için önemlidir.Sürekli Anayasa değişimi yoluna gidilmemelidir.

Devletin temel yapısını, yönetim ve örgütleniş biçimini, devlet organlarının birbirleriyle olan ilişkilerini ve bireylerin hak ve özgürlüklerini düzenleyen temel hukuk kurallarına ne ad verilir?

Anayasa.

Yargısal denetim nedir?

Kamu yönetiminin eylem ve işlemlerinin bağımsız yargı organları tarafından denetlenmesine yargısal denetim denir.

Çalıştığı bir kamu iş yerin de idare tarafından haksızlığa  ve hak kaybına uğradığını düşünen bir vatandaş hangi yargıya baş vurmalıdır?

İdari yargıya,

Yönetim üzerine çalışmaları ile tanıdığımız sosyal bilimci İ.Özay, “günışığında yönetim” adlı eserinde yönetimde demokrasiyi gerçekleştirmenin başlıca üç unsuru olarak nelere işaret etmiştir?  

Özay’ın ifadesiyle “günışığında yönetim”,(1-) yönetimin karar alma sürecinin gözlem ve katılıma açık olduğu,(2) kamu yönetiminin elindeki bütün bilgi ve belgelere ulaşma olanağının bulunduğu ve (3)yönetimin karar alma sürecinin ilk aşamasından son aşamasına kadar izleyeceği yol ve yöntemin önceden yasalarla belirlenmiş olduğu bir düzendir.

Son yıllarda, kamu yönetiminde katılımcılığa ve ortaklıklara dayalı anlayışı ifade etmek için sıkça kullanılan  "yönetişim kavramı" neyi ifade etmektedir?

Yönetişim yaklaşımı, politika oluşturma ve karar verme süreçlerine sadece devletin değil yurttaşların, özel sektör ve sivil toplum örgütlerinin de katılımını sağlayarak birlikte yönetim anlayışını hayata geçirmeyi anlatmaktadır.

Bilgi edinme hakkı, giderek önem kazanan ve demokratik yönetimin temel bir unsuru haline gelen bir insan hakkıdır. Türk kamu yönetiminde idarenin kamuyu bilgilendirmesine ilişkin yapılan  önemli düzenlemeler nelerdir?

Bilgi Edinme Hakkı Kanunu (BEHK),Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu(KMYKK),Kamu Hizmet Standartları Tablosunu ve kamu kurumla rına  hizmet standartlarını belirleme yükümlülüğü gibi düzenlemeler gerçekleştirilerek vatandaşların bunlara istediğinde ulaşımı sağlanmıştır.

Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru yapabilme hakkı hangi koşullarda kullanılır?

Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru, temel hak ve özgürlükleri kamu gücünün işlem, eylem ya da ihmali nedeniyle ihlal edilen bireylerin diğer başvuru yollarını tükettikten sonra başvurdukları istisnai ve ikincil nitelikte bir hak arama yoludur.

Kamu Denetçiliği Kurumu nedir?

İdarenin işleyişiyle ilgili şikâyetleri incelemek üzere Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı olarak Kamu Denetçiliği Kurumu oluşturulmuştur.Kamu denetçisi (Ombudsman), kişilerin kamu yönetimine ilişkin şikâyetlerini ele alır, inceleme ve araştırma sonucunda yönetimin olaydaki tutu- munu ve uygulamasını değerlendirir. Yönetimin aksayan, iyi işlemeyen yanlarını, yetersizliklerini ortaya çıkarır ve işin çözümü için önerilerde bulunur. 

Türkiye'de ,insan haklarının korunmasına, geliştirilmesine, ayrımcılığın önlenmesine ve ihlallerin giderilmesine yönelik çalışmalar yapmak; insan hakları ve ayrımcılık yasağı ihlallerini incelemek, araştırmak, karara bağlamak ve sonuçlarını takip etmek hangi resmi kurumun görevidir?

Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu,

 03.07.2005 tarih ve 5393 sayı- İl Belediye Kanunu ile kurulan "kent konseylerinin" görevi nedir?

Yönetime katılım anlayışı kapsamında kent yaşamında; kent vizyonunun ve hemşehrilik bilincinin geliştirilmesi, kentin hak ve hukukunun korunması, çevreye duyarlılık, sosyal yardımlaşma ve dayanışma, saydamlık, hesap sorma ve hesap verme, katılım ve yerinden yönetim ilkelerini hayata geçirmek amacıyla kurulan bir teşkilattır.