Yurttaşlık ve Çevre Bilgisi Dersi 5. Ünite Sorularla Öğrenelim

Anayasa'ya göre kimler milletvekili seçilemezler?

Kimlerin milletvekili seçilemeyeceği Anayasada belirtilmiştir. Buna göre; “en az ilkokul mezunu olmayanlar, kısıtlılar, askerlikle ilişiği olanlar, kamu hizmetinden yasaklılar, taksirli suçlar hariç toplam bir yıl veya daha fazla hapis ile ağır hapis cezasına hüküm giymiş olanlar; zimmet, ihtilâs, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, inancı kötüye kullanma, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı suçlarla, kaçakçılık, resmî ihale ve alım satımlara fesat karıştırma, Devlet sırlarını açığa vurma, terör eylemlerine katılma ve bu gibi eylemleri tahrik ve teşvik suçlarından biriyle hüküm giymiş olanlar, affa uğramış olsalar bile milletvekili seçilemezler.” (AY. md. 76).

Seçimler ve halk oylaması nasıl gerçekleştirilir?

Seçimler ve halk oylaması serbest, eşit, gizli, tek dereceli, genel oy, açık sayım ve döküm esaslarına göre, yargı yönetim ve denetimi altında yapılır.

Kimler seçme ve halk oylamasına katılma haklarına sahiptir?

On sekiz yaşını dolduran her Türk vatandaşı seçme ve halk oylamasına katılma haklarına sahiptir (AY md. 67).

Seçimlerin yönetim ve denetim mekanizmasının başında hangi kurum vardır?

Seçimlerin yönetim ve denetim mekanizmasının başında Yüksek Seçim Kurulu vardır.

TBMM üyelerinin hukuki statüsüne ilişkin Anayasa’da yer alan hükümler nelerdir?

Yasama görevinin niteliği ve öneminden dolayı TBMM üyelerinin hukuki statüsüne ilişkin Anayasa’da çeşitli hükümler bulunmaktadır. Bunlar arasında milletin temsili, yasama sorumsuzluğu, yasama dokunulmazlığı ve üyeliğin düşmesi sayılabilir.

Anayasa’nın 84. maddesine göre milletvekili üyeliği hangi durumlarda sona erer?

Anayasa’nın 84. maddesine göre milletvekili üyeliği şu durumlarda sona erer: 1-İstifa eden milletvekilinin milletvekilliğinin düşmesi, istifanın geçerli olduğu TBMM Başkanlık Divanınca tespit edildikten sonra, Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Kurulunca kararlaştırılır. 2-Anayasa’nın 82. maddesinde belirtilen milletvekilliğiyle bağdaşmayan bir görev veya hizmeti sürdürmekte ısrar eden milletvekilinin milletvekilliğinin düşmesine, yetkili komisyonun bu durumu tespit eden raporu üzerine Genel Kurul gizli oyla karar verir. 3-Meclis çalışmalarına özürsüz veya izinsiz olarak bir ay içerisinde toplam beş birleşim günü katılmayan milletvekilinin milletvekilliğinin düşmesine, durumun Meclis Başkanlık Divanınca tespit edilmesi üzerine, Genel Kurulca üye tam sayısının salt çoğunluğunun oyuyla karar verilebilir (AY md. 84).

Anayasa’ya göre Türkiye Büyük Millet Meclisinin Başkanlık Divanı kimlerden oluşur?

Anayasa’ya göre Türkiye Büyük Millet Meclisinin Başkanlık Divanı, Meclis üyeleri arasından seçilen Meclis Başkanı, Başkan vekilleri, Kâtip Üyeler ve İdare Amirlerinden oluşur. Başkanlık Divanı, Meclisteki siyasi parti gruplarının üye sayısı oranında Divana katılmalarını sağlayacak şekilde kurulur.

Ülkemizde hangi tarihte parlamenter sistemden Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'ne geçilmiştir?

6771 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 16 Nisan 2017 günü yapılan halkoylamasında kabul edilmesiyle birlikte parlamenter sistemden Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'ne geçilmiştir.

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'nde yürütme yetkisi ve görevi kimdedir?

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'nde yürütme yetkisi ve görevi, doğrudan halk tarafından seçilen Cumhurbaşkanına aittir; yasama organının yürütmenin oluşmasında bir etkisi bulunmamaktadır.

Yargı işlevi nedir?

Yargı işlevi, hukuki uyuşmazlıkların bağımsız mahkemelerce kesin olarak çözüme kavuşturulması ve karara bağlanmasıdır.

Yargı işlevinin amacı nedir?

Yargı işlevinin amacı, hukuk düzeninin korunması ve gerçekleştirilmesidir.

Anayasa’mıza göre yargı yetkisi hangi kurumlarca kullanılır?

Anayasa’mıza göre yargı yetkisi, Türk milleti adına bağımsız mahkemelerce kullanılır (AY. Md. 9).

Hakimler ve Savcılar Kurulu’nun görevleri nelerdir?

Hakimler ve Savcılar Kurulu’nun görevleri Anayasanın 159. Maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre Kurul; 1-Adlî ve idarî yargı hâkim ve savcılarını mesleğe kabul etme, atama ve nakletme, geçici yetki verme, yükselme ve birinci sınıfa ayırma, kadro dağıtma, meslekte kalmaları uygun görülmeyenler hakkında karar verme, disiplin cezası verme, görevden uzaklaştırma işlemlerini yapar. 2-Adalet Bakanlığının, bir mahkemenin kaldırılması veya yargı çevresinin değiştirilmesi konusundaki tekliflerini karara bağlar. 3-Anayasa ve kanunlarla verilen diğer görevleri yerine getirir.

Türk yargı sisteminde kaç çeşit yargı düzeni vardır?

Türk yargı sisteminde üç çeşit yargı düzeni vardır. Bunlar anayasa yargısı, adli yargı ve idari yargıdır.

Anayasa yargısı neyi ifade eder?

Geniş anlamda anayasa yargısı, doğrudan doğruya anayasaya uyulmasını sağlamak amacını güden her türlü yargı işlemini veya anayasa hukuku sorunlarının yargısal usuller içerisinde bir karara bağlanması sürecini ifade eder. Dar ve teknik anlamda anayasa yargısından ise, kanunların ve diğer bazı yasama işlemlerinin, anayasaya uygunluğunun yargı organları tarafından denetimi anlaşılır.

Adli yargı neyi ifade eder?

Adli yargı, “adliye mahkemeleri” olarak da bilinir. Bu mahkemeler, kişiler arasında ortaya çıkan özel hukuk uyuşmazlıklarını çözmek ve Ceza Kanununu uygulamakla görevli adliye mahkemeleridir. Adli yargı düzeni esas itibariyle hukuk ve ceza davalarına bakan mahkemelerden oluşur. Adli yargıda ilk derece mahkemeleri olarak hukuk ve ceza mahkemeleri bulunmaktadır.

İdari yargı nedir?

Anayasanın 125. maddesinde, idarenin her türlü eylem ve işlemine karşı yargı yolunun açık olduğu ve kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlü olduğu açıkça belirtilmiştir. Bu anayasal hüküm çerçevesinde, idari yargı, idare ve bireyler arasında idari işlem ve eylemler nedeniyle ortaya çıkan uyuşmazlıkları çözen yargı koludur.

Sayıştay nedir?

Sayıştay, bir yandan mali denetim organı, bir yandan da özel yönetsel yargı kuruluşudur.

Sayıştay'ın görevleri nelerdir?

Anayasanın 160. maddesine göre “Sayıştay, merkezî yönetim bütçesi kapsamındaki kamu idareleri ile sosyal güvenlik kurumlarının bütün gelir ve giderleri ile mallarını Türkiye Büyük Millet Meclisi adına denetlemek ve sorumluların hesap ve işlemlerini kesin hükme bağlamak ve kanunlarla verilen inceleme, denetleme ve hükme bağlama işlerini yapmakla görevlidir.” Ayrıca, mahallî idarelerin hesap ve işlemlerinin denetimi ve kesin hükme bağlanması Sayıştay tarafından yapılır.

Türk yönetsel yargı düzeninde yer alan mahkemeler hangileridir?

Türk yönetsel yargı düzeninde yer alan mahkemeler Danıştay, bölge idare mahkemeleri, idare mahkemeleri ve vergi mahkemeleridir. Bunlardan idare ve vergi mahkemeleri ilk derece mahkemeleridir. Bölge idare mahkemeleri, istinaf başvurularını inceleyip karara bağlar. Ayrıca, yargı çevresindeki idare ve vergi mahkemeleri arasında çıkan görev ve yetki uyuşmazlıklarını kesin karara bağlar. İdari yargıdaki en yüksek mahkeme olan Danıştay ise temyiz merciidir.