Aile Ekonomisi Dersi 8. Ünite Sorularla Öğrenelim

insanlık tarihinde yaşanan üç büyük devrim nelerdir?

İnsanlık tarihinde yaşanan üç büyük devrim şu şekildedir: Tarım
Devrimi, Sanayi Devrimi ve İletişim Bilişim Devrimi.

Türkiye Cumhuriyeti Ulus Devleti’nin Avrupa’nın sistemi kapitalizme
entegrasyonu hangi dönemde başlayan bir süreçtir?

Türkiye Cumhuriyeti Ulus Devleti’nin Avrupa’nın sistemi kapitalizme
entegrasyonu, Osmanlı İmparatorluğu Dönemi’nde başlayan bir süreçtir.

Hangi ülkeler “Geçiş Ekonomileri” olarak isimlendirilmiştir?

Batı öncülüğünde gelişen bilimsel tanımlamaya göre, 1989 yılını takiben gelişen süreçte merkezi planlamanın ortadan tamamen kalktığı ülkeler “Geçiş Ekonomileri” olarak isimlendirilmiştir. Tam anlamı ile piyasa ekonomisine geçmemekle birlikte Çin dâhil tüm eski sosyalist ülkeler “merkezi plânlamadan
serbest piyasa ekonomisine yönelen” ülkeler olarak tanımlanmıştır (Çokünlü, 2007: 2).

18. yüzyıl, Osmanlı tarihinde ne tür baskıların başladığı bir dönemdir?

18. yüzyıl, Osmanlı tarihinde Avrupa’nın teknik, kültürel, askeri, siyasi, toplumsal ve ekonomik baskısının başladığı yüzyıldır (Mantran, 1995: 343).

1800'lerde Avrupa ile artan ticaretin Osmanlı üreticileri üzerindeki olumsuz etkileri nelerdir?

Avrupa ile artan ticaretin Osmanlı üreticileri üzerinde iki olumsuz etkisi olmuştur. İlk olarak ithal edilen ucuz mamuller pazarı istilâ etmiş ve geleneksel üretimin iflasına neden olmuştur. İkinci etki ise ihracat imkânlarının ortaya çıkışı ile yerli sanayinin kullandığı hammadde fiyatlarının çok yükselmesidir. Böylece pek çok tezgâh kapanmıştır (Polater, 1995: 70-73). 

Birinci Dünya Savaşı öncesindeki ekonomik canlılık döneminde emperyalistler
arasındaki rekabet hangi nedenle şiddetlenmiştir?

Birinci Dünya Savaşı öncesindeki ekonomik canlılık döneminde Almanya’nın sahneye çıkması ile emperyalistler arasındaki rekabet şiddetlenmiştir.

Düyun-u Umumiye hangi nedenle kurulmuştur?

İlk kez 1854 yılında Kırım Savaşı nedeni ile borçlanan Osmanlı hükümeti 1875 yılında almış olduğu borçların faizini ödeyemez hale gelmiştir. Bu durum 1881 yılında Düyun-u Umumiye idaresinin kuruluşuna neden olmuştur. Bu Osmanlı İmparatorluğu’nun mali egemenliğinin dolaylı olarak meşruiyetini kaybetmesi
anlamına gelmektedir. 

 Osmanlı ekonomisini kapitalist dünyayla bütünleştiren mekanizmalar nelerdir?

Osmanlı ekonomisini kapitalist dünyayla bütünleştiren mekanizmaların ilki ticaret olmuştur. Osmanlı ekonomisinin kapitalist yörüngeye sokulmasının ikinci aracı borçlanma olmuştur. Kapitalizmle bütünleşmenin üçüncü mekanizması, yerli iş gücü istihdamına yönelik doğrudan yabancı sermaye yatırımlarıdır.

Avrupalıların kendi sistemlerine dâhil etmeye çalıştıkları geleneksel ülkelere dünya iş bölümünde verdikleri roller nelerdir?

Avrupalıların kendi sistemlerine dâhil etmeye çalıştıkları geleneksel ülkelere dünya işbölümünde verdikleri rol dış pazarlar için hammadde üretimi ve tarımsal üretimdir. İç pazarlarda ise emek yoğun teknolojilerle üretilen tüketim mallarının üretiminin örgütlenmesi istenmektedir (Keyder, 1976: 30).

Osmanlı İmparatorluğu döneminde kapitalist dönüşümü gerçekleştirme mücadelesini küçük burjuva aydınlarının üstlenme sebebi nedir?

Osmanlı döneminde ulusal bir kapitalizm yaratılmasının karşısındaki en çetin engel, Osmanlı burjuvazisinin sahip olduğu özelliklerdir. Bu sınıf sanayide değil ticarette ve özellikle dış ticarette uzmandır. Bu nedenle komprador bir nitelik taşımaktadır. Genellikle Gayri-Müslim (Rum, Yahudi, Levanten, Ermeni) unsurlardan oluşmaktadır. Buna karşılık iç ticaretle uğraşan, esnaf nitelikleri ağır basan, küçük ve orta sermayeli Müslüman ve Türk burjuvazi, zayıf, dağınık ve büyük ölçüde birincilere bağımlı durumdadır. Bu özelliklere sahip bir burjuvazi eliyle, ulusal bir kapitalizmin yaratılamayacağı açıktır. Bu nedenle kapitalist dönüşümü gerçekleştirme mücadelesini küçük burjuva aydınları üstlenmiştir.

Osmanlı İmparatorluğu döneminde burjuva ideolojisinin iktisat politikaları ile ilgili farklı yaklaşımlar nelerdir? 

Burjuva ideolojisinin iktisat politikaları ile ilgili, iki farklı yaklaşımdan söz etmek gerekmektedir. Bu politika setlerinden biri ulusal bir kapitalizme diğeri ise serbest ticaretçi, entegrasyoncu ve beynelmilelci bir gelişme biçimine yol açmaktadır. İkinci yaklaşım kapitalist burjuva mantığı ile çelişmemektedir, çünkü dönemin emperyalist çıkarları, çevre ülkelerin gelişmiş merkeze bağımlılığından
yanadır ve açık ekonomi koşullarında gelişen ekonomik ilişkiler merkezin çıkarları ile çelişmemektedir. Bundan dolayı merkez kapitalist ülkelerden kaynaklanan düşünceler beynelmilelci yaklaşımı empoze etmektedir.

Teşvik-i Sanayi Kanunu ne kadar süre yürürlükte kalmıştır?

İttihatçıların ulusal girişimci sınıfı desteklemek üzere 1913’te ilan ettikleri Teşvik-i Sanayi Kanunu Cumhuriyet Dönemi’nde,1927 yılında, yeni bir kanunla değiştirilinceye kadar yürürlükte kalmıştır.

Türkiye ekonomisinin miladı sayılacak yıl hangisidir?

1980 yılı Türkiye ekonomisinin miladı gibidir. Adım adım liberasyon ve dünya ekonomisine açık kapı koşullarında entegrasyon sürecinin IMF gibi uluslar arası kuruluşların da katkısıyla başlatıldığı yıllardır.

1920’li yılların sonunda hangi olaylar politik ortamı ve devlet işadamı ilişkisini etkilemiştir?

1920’li yılların sonunda iki önemli olay politik ortamı ve devlet işadamı ilişkisini etkilemiştir: Dünya ekonomik buhranı ve İkinci Dünya savaşı.

Sistematik ve tutarlı bir model olarak korumacı ve devletçi politikaların sanayileşmeyi hedefleyerek ilk kez birlikte uygulanması hangi yıllarda başlamıştır?

Sistematik ve tutarlı bir model olarak korumacı ve devletçi politikaların sanayileşmeyi hedefleyerek ilk kez birlikte uygulanması 1930’lu yıllarda başlamıştır.

1946 yılının iktisadi bakımdan önemi nedir?

1946 yılının iktisadi bakımdan önemi ise on altı yıldır devam eden kapalı, korumacı, dış dengeye dayalı ve içe dönük iktisat politikalarının terk edilmesidir.  Bu dönemde dış ticaret rejiminin serbestleşmesine bağlı olarak iç pazarı hedefleyen sanayileşme ve kalkınma politikası yerini dış pazara dönük, tarıma, madenciliğe, alt yapı yatırımlarına ve inşaat sektörüne öncelik veren bir kalkınma anlayışına bırakmıştır.

Bugün faaliyette olan pek çok işletmenin kuruluş yılı nedir?

Yukarıda sözü edilen sorunlara rağmen 1950’ler, önemli sermaye birikimlerinin gerçekleştiği ve yeni işletmelerin kurulduğu bir dönemdirBugün faaliyette olan pek çok işletmenin kuruluş yılı 1950’dir.

Planlı Ekonomi (1961-1980) döneminde büyük firmaların sosyal pozisyonunu belirleyen gelişmeler nelerdir?

Büyük firmaların sosyal pozisyonunu belirleyen iki gelişme yaşanmıştır:
İlk olarak iş dünyasının büyük firmaları ile küçük ve orta ölçekli firmalar arasındaki farklı bakış açısı belirginleşmeye başlamıştır. Büyük iş adamları için anlık ve kısa dönemli çıkarlar yerine uzun dönemli bir ekonomik stratejinin hazırlanması önem kazanmaya başlamıştır. İkinci olarak işadamları taleplerini dile getirmek üzere araya Odalar Birliği gibi örgütler koymadan,
doğrudan hükümete ziyaretler düzenler olmuşlardır.

Osmanlı İmparatorluğu Dönemi’nden beri var olan Türk kadın hareketi özellikle hangi yıllardan sonra kadın haklarını takip konusunda daha etkili bir yapı kazanmıştır?

Osmanlı İmparatorluğu Dönemi’nden beri var olan ve dünya feminizmine paralel davranan Türk kadın hareketi, özellikle 1980’lerden sonra kadın haklarını takip konusunda daha kararlı, daha etkili bir yapı kazanmıştır.

Türkiye ekonomisi hangi yıl durma noktasına gelmiştir?

1979 yılında Türkiye ekonomisi durma noktasına gelmiştir.