Aile Psikolojisi ve Eğitimi Dersi 3. Ünite Sorularla Öğrenelim

"Eğer cinsellik sadece bir dürtü olsaydı bütün insanların cinsel aktivitelerinin de birbirine benzemesi gerekirdi" cümlesinde cinselliğin hangi yönüne vurgu yapılmaktadır?

Öğrenilir olması : Birçok insan cinselliğin doğal ve içgüdüsel olduğunu, yani içten geldiğini düşünmesine rağmen, insanda cinsellik öğrenilen bir olaydır. Eğer cinsellik sadece bir dürtü olsaydı bütün insanların cinsel aktivitelerinin de birbirine benzemesi gerekirdi. İnsanlar, tüm diğer canlılar gibi, neslini devama programlandığı için, öğrenme olmaksızın cinsel birleşme gerçekleşebilir. Doğa açısından önemli olan da budur. Ancak bazı cinsel birleşme biçimlerinin diğerlerinden daha iyi olduğu, bazı davranışların diğerlerinden daha çekici, bazı kişilerin ve yerlerin daha uygun olduğu gibi düşüncelerin tümü öğrenilerek edinilmiştir.

Cinsel kimlik bozukluğu olarak adlandırılan, kişinin cinsiyetini değiştirmesi gerektiğine, ruhsal ve bedensel olarak diğer cinsiyete sahip olması gerektiğine inanma şekline ne denir?

Transseksüellik : Kişinin cinsiyetini değiştirmesi gerektiğine, ruhsal ve bedensel olarak diğer cinsiyete sahip olması gerektiğine inanma şeklinde tanımlanmaktadır. Cinsel kimlik bozukluğu şeklinde adlandırılan bu durumdaki kişiler, sahip oldukları biyolojik cinsiyetten sürekli bir biçimde ve yoğun sıkıntı duyarlar. Karşı biyolojik cinsiyete sahip olmak isterler veya karşı cinsiyetten olduklarına dair ısrarlı düşüncelere sahiptirler. Doğuştan gelen anatomik özellikleri kabul etmezler ve sahip oldukları biyolojik cinsiyetin kıyafetlerine karşı iğrenmeye kadar varabilen duygulara sahiptirler.

Hem kadınlara hem de erkeklere karşı cinsel ilgi duyan bireyler, hangi kavram ile ifade edilmektedir?

Biseksüel cinsel yönelim : Kişinin hem kendi cinsiyetinden olmayan hem de kendi cinsiyetinden olan kişilere karşı cinsel ilgi duymasıdır.

Heteroseksüel cinsel yönelim: Kişinin karşı cinsiyetten kişilere karşı cinsel ilgi duymasıdır.

Homoseksüel cinsel yönelim (eşcinsellik): Kişinin kendi cinsiyetinden olan kişilere karşı cinsel ilgi duymasıdır. Erkek eşcinseller için ‘gey’, kadın eşcinseller için ‘lezbiyen’ sözcükleri de kullanılmaktadır.

Cinsellikte normal kavramı, en basit tarifle "iki kişinin rızası ile yaşananlar" olarak ifade edilebilir. Hangi kişi ya da kişiler bu kavramın dışında tutulmaktadır?

Bir cinsel aktivitenin normal ya da anormal olarak kabul edilmesi psikiyatrist ya da diğer insanların takdiri ile belirlenmez. İki kişinin arasında ve her iki kişinin rızası ile yaşanan şeyler (rıza veremeyecek çocuk ve akıl hastaları hariç) o kişiler için normal kabul edilir.

Toplumdaki mitlerden dolayı, kadınların çoğunda ilk cinsel ilişkiye yönelik korkuların oluşmasına neden olan, vajina girişindeki ince membranöz ve halka şeklindeki yapıya ne ad verilir?

Himen (Kızlık Zarı) : Vajina girişinde bulunan ince membranöz, genellikle halka şeklindeki yapıdır. İşlevi tam bilinmemektedir. Bazı yeni doğan kız çocukları himensizdir. İlk cinsel ilişki ile abartılı anlatımlar, kızlık zarının patladığı, çok kanadığı ile ilgili bilgiler kadınların çoğunda ilk cinsel ilişkiye yönelik korkuların oluşmasına neden olmaktadır. İlk cinsel ilişki sırasında kanama oranı %30-40 arasında değişmektedir. Zar yapıdaki ince kılcal damarların, cinsel birleşme sırasındaki bu zarın sıyrılması ile bütünlüğü bozulduğundan zarın yapısına, kanlanma durumuna bağlı olarak bir miktar kanama olmaktadır.

Testisleri çevreleyen kese skrotum, sıcak havalarda gevşer ancak testisler havada asılı kalır. Bu refleksin en önemli sebebi nedir?

Skrotum : Testisleri çevreleyen, ince derili kesedir. Pubik kıllarla kaplıdır. Spermatik kord; skrotum içinde testisleri tutan bağlardır. Kan damarları, sinirler ve kremaster kasını içerir. Cinsel uyarılma, egzersiz ve soğuk Kremaster kasının kasılmasına neden olur böylece testisler vücuda yaklaşır. Sıcak havada skrotum gevşer, testisler havada asılıdır. Bu refleks testislerin sabit bir sıcaklıkta kalmasına yardımcıdır. Çünkü sperm üretimi için sıcaklık önemlidir.

Cinsel uyarana gösterilen fizyolojik tepkiler nelerdir ve evreler hangi sırayı takip eder?

İnsanda cinsel uyarana gösterilen fizyolojik tepki dört ayrı evreye ayrılır; uyarılma (heyecanlanma) evresi, plato (düzlük) evresi, orgazm evresi, çözülme evresi.

Kişilerin cinsel konularda doğru olduğunu düşündükleri, çoğu zaman abartılı, yanlış, bilimsel değeri bulunmayan inanışlara ne denir?

Cinsel mitler, kişilerin cinsel konularda doğru olduğunu düşündükleri, çoğu zaman abartılı, yanlış, bilimsel değeri bulunmayan inanışlardır ve cinselliğin yaşanmasını sınırlarlar. Çoğumuz aynı cinsel modeli öğrenmiş olmakla birlikte belirli mitler her birimizi farklı biçimde etkiler. Mitlere inanma derecesi değişir. Bazı mitlerin doğruluğuna neredeyse tamamen inanılırken bazıları hakkında şüpheler olabilir. İnsanların cinsel hayatını olumsuz etkileyebilen cinsel mitlerden bazıları şunlardır;

- Büyük erkek cinsel organı cinsel ilişki sırasında kadının daha çok uyarılmasını sağlar. Cinsel organın boyutunun ilişki içinde uyarılmaya ya da hazza yönelik etkisi minimaldir.

- Mastürbasyonun cinsel güce zarar verici etkisi olabilir. Çok eskilerden kalmış çoğunlukla ahlaki değer yargıları ile ilişkili bir yanlış inanıştır.

- Sevişmeyi başlatan kadın ahlaksızdır. Cinsel olarak aktif olmak isteyen kadını ketleyen bir inanıştır. Temelinde kadının cinsel olarak arzulu olmasının yaratacağı korkular vardır.

Erkek çocuk tercih eden toplumlarda kız çocuklarına cinsiyet temelli bir ayırımcılık uygulanması hangi sorunları doğurabilir?

Çocuklar, cinsiyeti gözetilmeden sevilmeli ve bakılmalıdır. Çocukların bakım, sevgi ve korunmaya gereksinimleri vardır. Ebeveynler bu görevlerini, kız ve erkek çocuklara eşit davranmakla yerine getirmelidir. Çünkü erkek çocuk tercih eden toplumlarda kız çocuklarına cinsiyet temelli bir ayırımcılık uygulanmaktadır. Bu ayrımcılık kız çocuğun beslenme, sağlık, bakım ve eğitim olanaklarından yararlanmasını engelleyebilmektedir.

Dünya Cinsel Sağlık Birliği (WAS), evrensel cinsel haklar deklarasyonunu hangi tarihte ve nerede kabul etmiştir?

WAS (Dünya Cinsel Sağlık Birliği) genel kurulu, 26 Ağustos 1999 tarihinde Hong Kong'da yapılan 14. Dünya Seksoloji Kongresi´nde evrensel cinsel haklar deklarasyonunu kabul ve ilan etmiştir.

WAS (Dünya Cinsel Sağlık Birliği) genel kurulu tarafından kabul edilen evrensel cinsel haklar deklarasyonunda hangi başlıklar bulunmaktadır?

Cinsel haklar deklarasyonunda yer alan başlıklar şu şekildedir: cinsel özgürlük hakkı, cinsel otonomi, cinsel mahremiyet hakkı, cinsel eşitlik hakkı, cinsel haz hakkı, cinselliğin duygusal ifadesi hakkı, özgürce cinsel ilişkiler oluşturma hakkı, üremeyle ilgili özgür ve sorumlu seçim yapabilme hakkı, bilimsel araştırmaya dayalı cinsel bilgi edinme hakkı, kapsamlı cinsellik eğitim hakkı, cinsel sağlık hizmeti hakkı

WAS (Dünya Cinsel Sağlık Birliği) genel kurulu tarafından kabul edilen evrensel cinsel haklar deklarasyonu maddelerinden "üremeyle ilgili özgür ve sorumlu seçim yapabilme hakkı" neyi içermektedir?

Üremeyle ilgili özgür ve sorumlu seçim yapabilme hakkı. Bu hak kişinin, çocuk sahibi olup olmamayı seçme, çocuk sayısına ve hangi aralıkla olacağına karar verme, doğurganlık düzenlemesi ile ilgili tüm tedavilere tam erişim hakkı olduğunu ifade eder. 

WAS (Dünya Cinsel Sağlık Birliği) genel kurulu tarafından kabul edilen evrensel cinsel haklar deklarasyonu maddelerinden "cinsel otonomi hakkı" neyi içermektedir?

Cinsel otonomi, cinsel bütünlük ve beden güvenliği hakkı. Bu hak bireyin kendi cinsel yaşamı hakkında kişinin kendi kendine karar verebilme özgürlüğü olduğu anlamına gelmektedir. Bu hak aynı zamanda işkence, yaralama ve her çeşit şiddetten arınmış olarak kendi bedenimizi kontrol etmemize ve zevk almamıza olanak tanır.

Cinsel bozuklukların ana kategorileri nelerdir?

Tüm cinsel bozukluklar, esas olarak üç ana gruptan oluşmaktadırlar. 1) Parafililer, 2) Cinsel kimlik bozuklukları (Transseksüalite) 3) Cinsel işlev bozuklukları

Cinsel bozuklukların sıklıkla karşılaşılabilen nedenleri nelerdir?

Cinsel işlev bozukluklarının çok çeşitli nedenleri olabilir. Bunlara örnek olarak şu nedenler söylenebilir: Yetiştirilme tarzı, olumsuz aile ilişkileri, yetersiz ya da yanlış cinsel bilgilenme, erken travmatik yaşantılar, katı dini ve ahlaki inançlar gibi faktörler bir cinsel bozukluk gelişmesi için zemin hazırlarlar. Eşler arası uyumsuzluk, travmatik bir cinsel yaşantı, hamilelik-doğum, evlilik dışı ilişkiler, gerçek dışı beklentiler, alkol madde bağımlılığı, eşlerden birinde cinsel sorun olması, yaşlılık gibi nedenler ise uygun zeminde cinsel işlev bozukluğunun ortaya  çıkmasına neden olur. Bir cinsel işlev bozukluğu ortaya çıktıktan sonra da performans anksiyetesi, cinsel mitler, yetersiz ön sevişme, suçluluk-utanç gibi duygular, eşler arası ilişki sorunları, psikiyatrik sorunlar, eşler arasında çekicilik kaybı gibi nedenler cinsel işlev bozukluğunun sürmesine neden olur.

Bir cinsel bozukluk olan parafili hastalığı nasıl tanımlanmaktadır ve sık rastlanan parafili türleri nelerdir?

Temel olarak, bir kişinin cinsel açıdan uyarılabilmesi için, alışılmadık nesneler, eylemler ya da durumları içeren tekrarlayıcı ve yoğun cinsel dürtü, fantezi ve davranışlara gereksinim duyması ile ortaya çıkan bozukluklardır.

En sık rastlanan parafili türleri;

Teşhircilik: Cinsel organları göstererek karşısındaki kişinin korkmuş, şaşırmış halinden cinsel olarak uyarılma.

Fetişizm: Cinsel uyarılma için cansız nesneleri kullanma.

Sürtünmecilik: Karşıdakinin onayını almaksızın dokunma veya sürtünme ile cinsel uyarılma sağlama.

Pedofili: Zihnin çocuklarla ilgili cinsel ilişki eylemi veya fantezisi ile meşguliyeti.

Cinsel mazoşizm: Cinsel ilişki sırasında aşağılanma veya acı çekme isteği.

Cinsel sadizm: Cinsel ilişki sırasında aşağılanma veya acı çektirme isteği.

Transvestik fetişizm: Uyarılma sağlama amacıyla karşı cinsiyetin giysilerini giyme.

Gözetlemecilik: Bir başkasını soyunurken, tuvalet ihtiyacını giderirken veya cinsel ilişki sırasında gözetleyerek cinsel uyarılmayı sağlamak.

Zoofili: Çok seyrek görülen bu durum, uyarılma için hayvanlara gereksinim duyulmasıdır.

Nekrofili: Uyarılma için bir cesede ihtiyaç duyulmasıdır. Nadiren de olsa bu kişilerin cinsel ilişki kurabilmek için birisini öldürdükleri olur.

Cinsel Kimlik Bozukluklarının (Transseksüalite) temel belirtileri nelerdir?

• Kişinin kendi biyolojik cinsiyetinden duyduğu kalıcı rahatsızlık duygusu ile karakterizedir.
• Kişi, çocukluk çağından itibaren kendi cinsel organlarını reddeder, karşı cinsin cinsel kimliğine uygun tutum, davranış ve rolleri benimser.
• Karşı cins gibi giyinmek, oynamak, davranmak ister. Adeta, yanlış bir bedenin içine hapsedilmiş gibidirler.

Cinsel kimlik bozukluklarının tedavisi nasıl olmaktadır?

Bu rahatsızlığa sahip kişiler bir psikoterapi sürecinden geçtikten sonra önce ikincil cinsiyet karakterlerinin gelişmesi için ait olduğunu hissettiği cinsiyetin hormonları ile tedaviye başlarlar. Dış görünüşü değiştikten sonra buna uyum sağlayan ve hala cinsiyetini değiştirmek isteyenlerde ameliyat uygulanabilir. Ancak yasal prosedürlerin de tamamlanması gerekmektedir.

Cinsel işlev bozukluklarının bir çok türü bulunmaktadır. Kadın ve erkeklerde sıklıkla görülen cinsel işlev bozukları nelerdir?

Kadın ve erkeklerde görülebilen cinsel işlev bozuklukları: Cinsel istekte azalma, cinsellikten tiksinme, kadında cinsel uyarılma bozukluğu, erkekte sertleşme problemi, kadında orgazm bozukluğu, erkekte orgazm bozukluğu, erken boşalma, genel bir tıbbi duruma bağlı olmayan ağrılı cinsel birleşme/disparoni, vajinismus

Cinsel işlev bozukluklarından vajinismusun nedenleri ve yaygın tedavi yöntemleri nelerdir?

Vajinaya giriş denendiğinde vajinanın dış 1/3lük kısmının kasılmasıdır. Çoğunlukla
cinsel birleşmeye izin vermeyen bu kasılmayı kadın kendi isteği ile yapmaz. Bazen bacakların kapanması, korku, çarpıntı, terleme, bulantı, fenalık hissi, ağlamalar eşlik edebilir. Bizim toplumumuzda evliliğin ilk gecesinde ilk cinsel birleşme denendiğinde ortaya çıkar. En sık cinsel işlev bozukluğudur. Ülkemizde, uzak doğu ülkelerinde batı ülkelerine göre daha yaygındır. Cinsellik konusunda yerleşmiş yanlış inançlar
ve tabuların vajinismus gelişiminde en yaygın nedenlerdir. Çocukluktan kalma korkular, bekaret kavramına verilen önem, ilk gece ve kızlık zarı hakkındaki yanlış inançlar vajinismus gelişiminde önemli etkenlerdir. Kadın cinsel işlev bozukluklarında tedaviye en iyi cevap veren bozukluktur. Kızlık zarının ameliyat ile alınması, uyuşturucu pomatlarla cinsel birleşme, alkol alımı, sakinleştirici ve antidepresanlarla birleşme, sıcak su banyoları ve anesteik pomadlar gibi tek seanslık çözümler faydasızdır. Vajinismus cinsel birleşme fobisidir. Asıl sorun beyinde, şiddetli korkudur. Bu korku nedeni ile refleks olarak kasılma meydana gelmektedir. Bu korku üzerinde çalışılmadan tek seanslık yöntemlerle tedavi etmeye çalışmak bu nedenle faydasızdır. Cinsel terapiyle önce çift görülüp değerlendirilir, cinsellikle ilgili yanlış inançlarının düzeltilmesi, cinsellik hakkında bilgilendirmenin ardından 2-3 ayda 6-8 seansla düzelme sağlanabilir.
Vajinismusa eşlik eden yaygın yanlış inanışlar; “vajinam çok dar”, “penis çok büyük girmez”, “vajina girişinde duvar gibi engel var”, “kızlık zarım kalın parçalanacak”, “çok canım yanar çok kanar”