Bina ve Yapım Bilgisi Dersi 4. Ünite Sorularla Öğrenelim

Bina yapımında “Döşemeler” ne anlama gelmektedir? Döşemeler nelerden oluşurlar?

Döşemeler, birden fazla işleve sahip önemli yapı elemanlarıdır. Döşemelerin ana işlevlerinden biri, üstüne gelen yükleri oturduğu taşıyıcı elemanlara sağlıklı olarak iletmek, diğeri ise üzerinde yer alan işlevlere uygun bir zemin oluşturmaktır. Döşeme tümüyle bir sistem olarak ele alındığında genel olarak yukarıdan aşağıya doğru dört alt sistemden oluşur: • Döşeme kaplaması (mermer, seramik, ahşap parke vb. gibi), • Altlık (yapıştırma harcı, düzeltme betonu vb. gibi), • Taşıyıcı sistem (betonarme, çelik, ahşap veya prekast döşeme), • Tavan.

Temel çeşitlerindeki temel farklılıklar nelerden kaynaklanır?

Temel çeşitlerindeki farklılıkların kaynaklanma nedenleri şöyle sıralanabilir: • Taşıyıcı sistemler, • Zeminin yapısı ve cinsi, • Zemin suyu ve nemi ve • Deprem

Röper noktası neyi ifade eder?

Röper noktası, belli bir yeri, bir noktayı yeniden bulmak için konulan sabit işaret, başlama noktasıdır.

Kiriş neyi ifade eder?

Kiriş, döşeme ve duvarları taşıyan ve üzerine gelen yükleri (ağırlıkları) kolona aktaran yatay eleman.

“Yapı” ne olarak tanımlanır?

Yapı, yapılmakta olan konut, yol, köprü vb.. inşaat. Yapma, oluşturma, ortaya konulma, meydana getirme. Bütünün bir araya getirilişinde uyulan dizge.

Yapı bileşenleri nedir? Kaça ayrılır?

Yapı bileşenleri, şekillendirilmiş yapı malzemeleridir. Yapı bileşenleri; • Birimsel yapı bileşeni, • Profil yapı bileşeni ve • Birleşik yapı bileşeni olmak üzere üç gruba ayrılır.

Geleneksel yapım sistemini açıklayınız.

Geleneksel yapım sistemi; uzun yıllardan beri denenmiş ve alışılagelmiş yöntemlerle, yöresel malzeme kullanılarak gerçekleştirilen ve insan gücünün yoğun olarak kullanıldığı yapım sistemidir.

Kolon ne demektir?

Kolon, katlardaki döşemeleri birbirine bağlayan, döşeme ve kirişleri taşıyan, döşeme ve kirişlerden gelen yükleri (ağırlıkları) yapının temeline aktaran düşey eleman.

Endüstrileşmiş yapım sistemini açıklayınız

Endüstrileşmiş yapım sistemi; yapıyı meydana getiren yapı malzemelerinin, yapı bileşenlerinin ve yapı elemanlarının fabrikada üretildiği ve montajının şantiyede gerçekleştirildiği yapım sistemidir.

Radye (plak) temeller ne demektir?

Radye (plak) temeller; zemin taşıma kapasitesinin çok düşük olduğu durumlarda yapılan ve yapının zemine oturduğu yüzeyi bir döşeme gibi boydan boya kaplayan betonarme yüzeysel temeller.

Şantiye ne demektir?

Şantiye, inşa durumundaki ev, fabrika, baraj gibi her türlü yapı. Yapı gereçlerinin yığılıp saklandığı veya işlendiği yerdir.

Bölücü Duvarlar hakkında bilgi veriniz.

Bölücü duvarlar, sadece kendi yüklerini taşırlar. Karkas (iskelet) sistemde inşa edilmiş binaların duvarlarının taşıyıcılık özelliği yoktur. Daha farklı bir ifade ile karkas sistemde inşa edilmiş bütün binaların duvarları bölücüdür. İki dış mekanı birbirinden ayıran bahçe duvarları da, sadece kendi yüklerini taşıdığı için bir anlamda bölücü duvarlardır.

Basamak ve Rıht neyi ifade eder?

Merdivende her adımda basılan ve art arda gelen birbirinden yüksek yüzeylerden her birisi “basamak”; iki basamak arasında kalan bölüm ise “rıht” olarak adlandırılır.

Betonarme ne demektir?

Betonarme, yapıda gücü ve esnekliği artırmak için metal ve çimentodan yararlanma yöntemidir.

Döşemeler işlev ve konumlarına göre kaç gruba ayrılır?

Döşemeler işlev ve konumlarına göre; • İç ve Dış Döşemeler, • Zemine Oturan ve Oturmayan Döşemeler, • Altları Açık veya Isıtılmayan Döşemeler, • Düşük Döşemeler ve • Yükseltilmiş Döşemeler olarak beşe ayırılırlar.

Düşük döşemeler diğer döşeme türlerine nazaran daha alt seviyede yapılmasının sebebi nedir?

Banyo ve wc gibi mekanlarda, alaturka hela taşı ve klozet gibi vitrifiye elemanlarına ait pis su giderlerinin ve tesisat bağlantılarının döşeme içine gizlenmesi gerektiği için, bu gibi mekanlarda döşemelerin yatay düzlemdeki konumu, diğer mekanlardaki döşemelere göre daha düşük bir seviyede yapılır.

Tretuvar nedir?

Tretuvar, bina çevresini dolaşan ve üzerinde yürüme imkanı olan dar kaldırımlardır.

Temel tipleri kaç guruba ayrılır?

Temel tipleri; • Yüzeysel temeller ve • Derin temeller olmak üzere iki ana gruba ayrılır.

Duvarlar hangi fonksiyonel özelliklere haiz olmalıdır?

Bir yapıdaki duvarlar; • Statik (taşıyıcılık) görevleri, • Ses yalıtımı, • Isı yalıtımı, • Hava etkilerine (kar, yağmur, nem) dayanım, • Yangına karşı dayanım, • Estetik görünüm gibi işlevlerin bir kısmını ya da tamamını kapsayacak şekilde tasarlanmalıdırlar.

Ateş bacalarının yapımında neler kullanılmalıdır?

Bina içi bölümleri ısıtmak amacıyla yakılan (kalorifer, soba ve şömine gibi) ateş kaynaklarından çıkan gaz ve dumanları dışarı atmak için yapılan kanallardır. Ateş bacalarının yapımında genellikle; • Tuğla, • Taş ve • Beton bloklar kullanılır. Bu bacalara aynı zamanda duman bacası da denilir. Ateş (duman) bacaları, hazır baca tuğlaları kullanılarak inşa edilir.

Merdiven ve merdiven evi evi ne demektir?

Farklı seviyeler arasındaki bağlantıyı sağlayan ve düzenli aralıklarla kademelendirilen eğimli yollara “merdiven” denir. Merdivenler iki duvar arasından yükselebilecekleri gibi bir kenarlarından duvarlarla sınırlı ya da duvarlardan büsbütün bağımsız olabilirler. Eğer duvarların sınırladığı mekan sadece merdiven için kullanılıyorsa “merdiven evi” adını alır. Yangın ve deprem gibi afetlerde kaçış yolları olarak da kullanılan merdivenlerin bir merdiven evi içermeleri zorunludur.

Betonarme karkas sistemde inşa edilmiş binalardaki duvarlarda taşıyıcılık özelliği bulunabilir mi?

Betonarme karkas sistemine göre inşa edilmiş çok katlı binalarda bulunan perde duvarlar taşıyıcılık özelliğine sahip duvarlardır. Genel olarak betonarme karkas sistemde inşa edilmiş binalarda duvarların taşıyıcı özelliği yoktur. Ancak perde duvarlar, deprem yüklerine karşı taşıyıcı sistemin ve dolayısıyla yapının dirençli olmasını sağlarlar.

Bir pencerenin yerine getirmesi gereken görevler nelerdir?

Bir pencerenin yerine getirmesi gereken görevler şöyle sıralanabilir: • İç mekanların yeterli ölçüde aydınlatılması, • Etkili bir havalandırma, • İç mekanların dış mekanla bağlantısını kurmak, • Mekanların yerleşme düzenine katkıda bulunmak, • Sıcak, soğuk, yağmur, rüzgar ve gürültüye karşı korumak, • Işık ve güneşe karşı korunum sağlamak, • Kolay kullanış ve rahat temizlik yapmayı sağlamak, • Ekonomik bir yapım ve kullanım maliyeti olmak.

Küpeşte nedir?

Korkuluğun üzerine insanların inerken ya da çıkarken tutunmaları amacıyla kullanılan elemana “küpeşte” denir.

Masif kapılar ne için ve nerede kullanılırlar?

Masif kapılar, birbirine yapıştırılmış ahşap bloklardan oluşan bir dolguya sahiptirler. Genellikle dış kapı olarak kullanılırlar, fakat yüksek yangına dayanıklılık ve ses yalıtımının arandığı yerlerde de kullanılmaları mümkündür.

Konutlarda oda, banyo ve mutfak kapılarının genelde köşelerde ve içe doğru açılmasının sebebi nedir?

Konutlarda oda, banyo ve mutfak kapıları genelde köşeye yakın olarak düzenlenir ve içe doğru açılır. Bu yöntem hem kanadın açık durumda yer kaplamamasını, hem de girişin, mekan boşluğunun egemen olduğu bölüme doğru yönlendirilmesini sağlar.

Baca nedir, kaça ayrılır?

Yapılarda hava, gaz, duman ve diğer bazı gereksinimleri gidermek amacıyla yapılan yatay, eğik ve düşey boşluklara baca denir. Bacalar; • Ateş (duman), • Hava, Çöp ve • Tesisat bacası olmak üzere dörde ayrılır.

Asansör tipleri nelerdir?

Asansörler; • Halatlı ve • Hidrolik asansörler olmak üzere ikiye ayrılırlar.

Deprem ve benzeri afetlerde özel kaçış yollarını oluşturan yapı nedir?

Deprem ve benzeri afetlerde özel kaçış yollarını oluşturan yapılar, genellikle dış cephelerde düzenlenen yangın merdivenleridir.

Hidrolik asansörlerin yüksek katlı binalarda kullanılamamasının sebebi nedir?

Piston uzunluğu en fazla altı katlı bir bina ile sınırlı olduğu için daha yüksek katlı binalarda kullanılamazlar.

“Doğrama” neyi ifade eder?

Yapının pencere ve kapı gibi kısımları kısaca “doğrama” olarak adlandırılır. Pencere ve kapı doğramaları, ahşap, metal veya plastik malzemelerden yapılır. Doğramalar yapıldığı malzemeye göre de; • Plastik doğrama, • Metal doğrama (demir doğrama, alüminyum doğrama) ve • Ahşap doğrama gibi isimler alır.

Esas, yan ve servis merdivenleri hakkında bilgi veriniz?

Esas merdivenler, bina girişlerine yakın noktalarda düzenlenirler ve normal katlar arasında sirkülasyonu sağlarlar. Girişlerden uzak noktalarda veya işlevsel ilişkileri yoğun veya özel olan bölümler arasında esas merdivenlere ek olarak yan merdivenler düzenlenir. Servis merdivenleri ise sadece hizmet personeli tarafından kullanılır ve servis girişlerinin yakınında düzenlenir.

“Derz” nedir?

Derz, iki yapı gereci veya elemanının arasında kalan aralık, boşluk.

Eğimlerine göre çatılar kaça ayrılır?

Eğimlerine göre çatılar; • Normal eğimli çatı, • Düz çatı ve • Dik eğimli çatı olmak üzere üçe ayrılır.

Kar yağışının çok fazla olduğu bölgelerde çatılar açısından ne gibi avantajlar ve dezavantajlar bulunmaktadır?

Kar yağışının fazla olduğu ülkemizin Doğu Anadolu bölgesi ile Avrupa’nın kuzey bölgesinde, kar ağırlığının çatıyı zorlamasını önlemek üzere çatı eğimi fazla yapılmakta ilave olarak örtü malzemelerinin karı kaydırma özelliği olan türleri (dalgalı galvanize sac) tercih edilmektedir. Ancak, belirli kalınlıkta bir kar tabakasının ısı yalıtımı açısından yararlı olduğu da göz ardı edilmemelidir. Örneğin; Eskimolar’ın iglolarında 20-25 cm kalınlıktaki kar blokları ile dışarıdaki -15 / -25°C sıcaklıktan önemli bir korunma sağlanmaktadır.

“Saçak” neyi ifade eder?

Eğimli yapılan bütün çatılarda, çatı yüzeyindeki suyun ya da eriyen karın yapıya zarar vermeden uzaklaştırılması için çatı, bina yüzeyinden dışarı doğru en az 50 cm kadar dışarıya taşırılır. “Saçak” adı verilen bu çatı parçası ile, çatının hemen altında yer alan binanın dış yüzeyinin (cephesinin) ıslanması önlenir.

‘Yapı’ kavramını nasıl tanımlayabiliriz?

En genel ifade ile yapı, barınmak veya başka amaçlarla kullanılmak ­için yapılmış her türlü mimarlık eseri olarak tanımlanabilir. Ya da yapıyı, yapılmakta olan konut, yol, köprü vb. ­inşaat; yapma, oluşturma, ortaya konulma, meydana getirme ve bütünün bir araya geti­ri­li­şinde uyulan dizge olarak da tanımlayabiliriz.

‘Bina’ kavramını nasıl tanımlayabiliriz?

İçinde yaşamak veya çeşitli eylem ve ­işlevleri gerçekleştirmek üzere inşa edilmiş yapıdır. İnsan tarafından inşa edilmiş her şey bir yapıdır, ancak bina değildir. O yapının bina olabilmesi ya da o yapı i­ç­in bina kelimesinin kullanılabilmesi için, ­insanların yeme, ­içme, oturma ve uyuma gibi günlük temel gereksinimlerin sağlaması, ­insanları her türlü atmosferik dış etkenden (yağmur, kar, rüzgar, soğuk, sıcak), vahşi hayvanlardan ve hatta diğer ­insanlardan koruması gerekir.

Neleri ‘yapı malzemeleri’ olarak kabul edebiliriz?

Yapı malzemeleri, bir tasarımın bünyesine giren, o tasarımın oluşum ve kullanma süreci içindeki biçimlenişini sağlayan ve tasarımı kullanan ­insanın sağlık ve konforunu düzenleyen her türlü işlenmemiş, yarı ­işlenmiş veya tam işlenmiş maddelerdir.

‘Şantiye’ nereyi ifade etmektedir?

Şantiye, inşa durumundaki ev, fabrika, baraj gibi her türlü yapı ve yapı gereçlerinin yığılıp saklandığı veya ­işlendiği yer olarak ifade edilebilir.

Yapı bileşenlerini kaç grupta inceleyebiliriz?

Yapı bileşenleri üç gruba ayrılır:

• Birimsel yapı bileşenleri: Her üç boyutu da şantiye dışında belirlenerek üretilmiş olan yapı bileşenleridir. Tuğla, kiremit, seramik, fayans vb. gibi.­
• Profil yapı bileşenleri: İ­ki­ boyutu sabit, üçüncü boyutu değişken olan yapı bileşenleridir. betonarme demir, kereste, çelik boru, kutu profil vb. gi­b­i.
• Birleşik yapı bileşenleri: İçinde farklı yapı malzemeleri bulunan ve üç boyutu da belirlenmiş (sabit) olan yapı bileşenleridir. Birimsel ve profil yapı bileşenlerine göre genel olarak daha büyük boyuta sahiptirler. Pencere ve kapı doğraması, mutfak tezgâhı ve dolabı vb. gi­b­i.

‘Yapı elemanları’ neleri ifade etmektedir?

Çeşitli yapı malzemelerinin veya bileşenlerinin çeşitli yöntemlerle bir araya getirilmesiyle oluşan, mekânı tanımlayan, en azından belirli bir işlev (taşıyıcılık gibi) üstlenmiş olan büyük yapı parçalarıdır. Örnek vermek gerekirse temel, duvar, döşeme, kolon, kiriş, çatı vb. g­ib­i öğeler yapı elemanları olarak değerlendirilebilir.

‘Kolon’ ve ‘kiriş’ arasındaki fark nedir?

Kolon, katlardaki döşemeleri birbirine bağlayan, döşeme ve kirişleri taşıyan, döşeme ve kirişlerden gelen yükleri (ağırlıkları) yapının temeline aktaran düşey elemandır. Diğer taraftan, kiriş ise döşeme ve duvarları taşıyan ve üzerine gelen yükleri (ağırlıkları) kolona aktaran yatay elemandır (bakınız S: 73, Şekil 4.4).

‘Yapı sistemi’ neyi ifade etmektedir?

Yapı malzemelerinin, yapı bileşenlerinin, yapı elemanlarının ve tüm bunların bir araya getirilmesi ile ortaya çıkan yapının üretiminde ve ­inşasında kullanılan sistem ya da yöntemdir. Geleneksel yapım sistemi, endüstrileşmiş yapım sistemi vb. gibi tipleri vardır.

‘Geleneksel yapım sistemi’ ile ‘endüstrileşmiş yapım sistemi’ birbirlerinden nasıl farklıdır?

Geleneksel yapım sistemi, uzun yıllardan beri denenmiş ve alışılagelmiş yöntemlerle, yöresel malzemeler kullanılarak gerçekleştirilen ve ­insan gücünün yoğun olarak kullanıldığı yapım sistemidir. Diğer taraftan, endüstrileşmiş yapım sistemi, yapıyı meydana getiren yapı malzemelerinin, yapı bileşenlerinin ve yapı elemanlarının fabrikada üretildiği ve montajının şantiyede gerçekleştirildiği yapım sistemidir.

Binalarda birbirlerinden farklı temel tiplerinin kullanılmasındaki ana faktörler nelerdir?

Temel tiplerinin farklılaşmasındaki en önemli faktörler şunlardır:

• Taşıyıcı sistemler
• Zeminin yapısı ve cinsi
• Zemin suyu ve nemi
• Deprem

‘Temel tiplerini’ kaça ayırabiliriz?

Temel ti­pler­i, yüzeysel temeller ve derin temeller olmak üzere i­ki­ ana gruba ayrılır:

• Yüzeysel temeller, zemin seviyene daha yakın derinlikte ve yeterli taşıma kapasitesine sahip sağlam zemin üzerine uygulanırlar. Bu gruba giren temellere, radye (plak) temelleri örnek olarak vermek mümkündür.
• Derin temeller, temelin altındaki zeminin (örneğin toprağın) sağlam olmadığı veya taşıma kapasitesinin gerekenden düşük olduğu durumlarda uygulanırlar. Kazık temeller, bu grupta yer alan en önemli temel tiplerinden birisidir.

‘Döşemeleri’ oluşturan dört alt döşeme sistemi nelerdir?

Döşeme tümüyle bir sistem olarak ele alındığında genel olarak yukarıdan aşağıya doğru dört alt sistemden oluşur:

• Döşeme kaplaması (mermer, seramik, ahşap parke vb. gibi)
• Altlık (yapıştırma harcı, düzeltme betonu vb. gibi)
• Taşıyıcı sistem (betonarme, çelik, ahşap veya prekast döşeme)
• Tavan (sıva, boya vb. gibi)

‘Döşemeleri’ kaça ayırabiliriz?

Döşemeler işlev ve konumlarına göre beş gruba ayrılır:

• İç ve dış döşemeler
• Zemine oturan ve oturmayan döşemeler
• Altları açık veya ısıtılmayan döşemeler
• Düşük döşemeler
• Yükseltilmiş döşemeler

Bir binadaki ‘duvarların’ işlevleri nelerdir?

Duvarların mekânları birbirinden bölme, ayırma ve mekânı düşey doğrultuda sınırlama gibi özellikleri yanında, bulunduğu konuma ve yapıdaki ­işlevine göre ayrıca şu görevleri de vardır:

• Statik (taşıyıcılık) görevleri
• Ses yalıtımı
• Isı yalıtımı
• Hava etkilerine (kar, yağmur, nem) dayanım
• Yangına karşı dayanım
• Estetik görünüm

‘Duvarları’ kaça ayırabiliriz?

Bir binadaki duvarları taşıyıcılık özelliklerine ve konumlarına göre inceleyebiliriz. Kendi içlerinde de aşağıda özetlendiği gibi tekrar ikiye ayrılırlar:

• Taşıyıcılık özelliklerine göre duvarlar
  • Taşıyıcı duvarlar
  • Taşıyıcı olmayan (bölücü) duvarlar
• Konumlarına göre duvarlar
  • İç duvarlar
  • Dış duvarlar

Binanın bulunduğu bölgenin iklimsel ve coğrafi özelliklerine göre ‘çatılar’ kaç şekilde inşa edilebilir?

Çatılar üç şekilde inşa edilebilir (bakınız S: 77, Şekil: 4.8):

• Yağışın az olduğu bölgelerde düz (teras) çatı
• Yağışın çoğunlukla yağmur olduğu bölgelerde normal eğimli çatı
• Yağışın çoğunlukla kar olduğu bölgelerde ise dik eğimli çatı tercih edilir.

‘Bacalar’ kaça ayrılır?

Bacaları dört alt başlıkta inceleyebiliriz:

• Ateş (duman) bacaları: Bina ­iç bölümleri ısıtmak amacıyla yakılan (kalorifer, soba ve şömine gibi) ateş kaynaklarından çıkan gaz ve dumanları dışarı atmak ­için yapılan kanallardır.
• Havalandırma bacaları: Planlama gereği bina cephesinde yer almayan banyo ve wc gibi penceresiz mekânların havalandırılması ­için yapılan bacalardır.
• Çöp bacaları: Çok katlı yapılarda çöplerin bodrum ya da zemin kata ulaştırılması ­için yapılan bacalardır.
• Tesisat bacaları: Otel, hastane, büro gibi­ çok katlı ve büyük binalarda düşey doğrultuda yapılan ve içinden ısıtma ve havalandırma, temiz ve pis su boruları ­le elektrik, bilgisayar ve haberleşme i­le ­ilgili kabloların topluca geçirildiği, bina ortak alanlarına (koridor) açılan ve gerektiğinde kolaylıkla müdahale etme ­imkânı olan bacalardır.

Merdiveni oluşturan elemanlar nelerdir?

Merdivenler şu elemanlardan oluşurlar (bakınız S: 82, Şekil: 4.15):

• Basamak: Merdivende her adımda basılan ve art arda gelen birbirinden yüksek yüzeylerden her birisidir.
• Rıht: ­İki­ basamak arasında kalan bölümdür.
• Sahanlık: Merdiven basamaklarının sayısının fazla olduğu durumlarda ­insanların kısa bir süre için de olsa dinlenmesi­ için basamaklar arasında yapılan, genişliği­ basamak genişliğinden fazla olan yatay platformlardır.
• Korkuluk: Merdivenden çıkan ya da ­inen ­insanların düşmesini­ engellemek amacıyla, merdivenlerin kenarı ahşap, metal, çelik ve cam g­ibi­ malzemelerden kapatılan kısmıdır.
• Küpeşte: Korkuluğun üzerine ­insanların ­inerken ya da çıkarken tutunmaları amacıyla konulan elemandır.

‘Tretuvar’ nedir?

Tretuvarlar, bina çevresini dolaşan ve üzerinde yürüme imkânı olan dar kaldırımlarıdır.

Kullanım özelliklerine göre ‘asansörleri’ kaça ayırabiliriz?

Kullanım özelliklerine göre asansörleri üçe ayırabiliriz:

• İnsan asansörleri
• Hasta asansörleri
• Yük asansörleri

‘Doğramaları’ yapıldığı malzemeye göre kaç grupta inceleyebiliriz?

Yapıldığı malzemeye göre doğramaları üçe ayırabiliriz:

• Plastik doğrama
• Metal doğrama (demir doğrama, alüminyum doğrama)
• Ahşap doğrama

‘Pencerelerin’ işlevleri nelerdir?

Bir pencerenin yerine getirmesi­ gereken görevler şöyle özetlenebilir:

• İç mekânların yeterli ölçüde aydınlatılması
• Etkili bir havalandırma
• İç mekânların dış mekânla bağlantısını kurmak
• Mekânların yerleşme düzenine katkıda bulunmak
• Sıcak, soğuk, yağmur, rüzgâr ve gürültüye karşı korumak
• Işık ve güneşe karşı korunum sağlamak
• Kolay kullanış ve rahat temizlik yapmayı sağlamak
• Ekonomik bir yapım ve kullanım maliyeti olmak

‘Kapıların’ işlevi nedir?

Kapıların görev­i, i­ç mekânlardan birbirine geçmeyi­, dışarıdan ­iç mekânlara girmeyi­ ve mekânların birbirine karşı kapanmasını sağlamaktır.