Elektrik Bakım, Arıza Bulma ve Güvenlik Dersi 2. Ünite Sorularla Öğrenelim

Devre elemanları kaç çeşittir?

Temel devre elemanları aktif ve pasif devre elemanları olarak sınıflandırılır.

Pasif devre elemanları nelerdir?

Pasif devre elemanları, gerilim uygulandığında enerji harcayan ya da enerji depolayan devre elemanlarıdır. Direnç, kondansatör ve bobin pasif devre elemanlarıdır. Direnç akım sınırlaması yaparken enerji harcar. Kondansatör ve bobin ise elektrik enerjisini depolar. Kondansatör elektrik enerjisini elektrik yükü olarak, bobin ise manyetik alan olarak depolar.

Direnç nedir?

Elektrik akımına karşı gösterilen zorluğa direnç adı verilir. Her maddenin düşük ya da yüksek bir elektriksel direnci vardır. Birimi ohm’dur ve ? ile gösterilir. Elektrik ve elektronik devrelerde, akımı kontrol etmek amacıyla devre elemanı olarak üretilen dirençler kullanılır. Dirençler R ile gösterilir.

Direnç renk kodu nasıl okunur?

Renk kodlamada 1. bant 1. sayıyı, 2. bant 2. sayıyı 3. bant 1. ve 2. rakamdan sonra eklenecek sıfır sayısını 4. bant ise direncin tolerans yüzdesini gösterir. Direnç değeri ohm olarak elde edilir.

Dirençlerin sağlamlık kontrolü nasıl yapılır?

Dirençlerin sağlamlık kontrolü ohm metre adı verilen ölçü aleti ile yapılır. Ölçü aletinde elde edilen sonuç direnç, üzerinde belirtilen değer ile karşılaştırılır. Ölçüm sonucu, direnç değerinden farklı ise direnç arızalıdır. Bu durumda devrede aynı güçte ve direnç değerinde yeni bir direnç kullanılmalıdır.

Sabit direnç nedir?

Devre akımını ya da gerilimini belirli bir değerde sabitlemek amacıyla kullanılan, direnç değerinin değişmediği elemanlara sabit direnç denir.

Ayarlı direnç nedir?

Direnç değerinin istenilen değerde ayarlanabildiği dirençlerdir. Böylece bağlandıkları noktanın gerilimini bölme ya da bağlandıkları noktadan geçen akımı ayarlama imkânı olur.

Ayarlı direnç çeşitleri nelerdir?

Trimpot, potansiyometre ve reosta olmak üzere üç çeşit ayarlı direnç vardır. Trimpot, direnç değerinin sürekli olarak değiştirilmesine ihtiyaç olmayan yerlerde kullanılır. Ayarlama işlemi bir kez küçük tornavida ile yapılır. Trimpot boyutlarının küçük olması nedeniyle daha çok elektronik kartlarda kullanılır. Potansiyometre ise direnç değerinin sürekli olarak değiştirilmesi gereken yerlerde kullanılır. Reosta da potansiyometreye benzerdir, ancak potansiyometreden farklı olarak büyük güçlerin akımlarının ayarlanmasında kullanılır.

Ortam etkili direnç nedir?

Direnç değeri çeşitli fiziksel büyüklükler etkisiyle değişen dirençlere ortam etkili direnç denir. Üzerine uygulanan ısı, ışık ve gerilim gibi etkilerle direnç değişimi sağlanır.

Ortam etkili dirençlerin çeşitleri nelerdir?

Işık etkili dirençler (LDR), ısı etkili dirençler (NTC, PTC) ve gerilim etkili dirençler (VDR) olmak üzere üç çeşit ortam etkili direnç vardır. LDR; değeri üzerine düşen ışık şiddeti ile ters orantılı olarak değişen dirençtir. Üzerine düşen ışık şiddeti arttıkça LDR’nin direnci azalır, ışık şiddeti azaldıkça LDR’nin direnç değeri artar. NTC; ısı etkili bir direnç türüdür ve negatif katsayılı direnç anlamına gelir. NTC’nin Direnç değeri sıcaklık ile ters orantılı olarak değişir. Ortam sıcaklığı arttıkça NTC’nin direnç değeri düşer, sıcaklık azaldıkça direnç değeri artar. PTC; ısı etkili bir diğer direnç türüdür ve pozitif katsayılı direnç anlamına gelir. PTC’nin direnci, bulunduğu ortam sıcaklığı ile doğru orantılı olarak değişir. Ortam sıcaklığı arttıkça PTC’nin direnci artar, ortam sıcaklığı azaldıkça PTC’nin direnci düşer. VDR (Varistör); uçlarına uygulanan gerilimle direnç değeri ters orantılı olarak değişen devre elemanıdır. Gerilim değeri arttığında direnci hızla azalır, buna bağlı olarak üzerinden geçen akım artar ve devreyi koruyan sigortanın atmasını sağlar. Bu şekilde devreyi yüksek gerilimden korur.

Kondansatör nedir?

Kondansatör, iki iletken levha arasına yalıtkan bir madde (dielektrik madde) konmasıyla elde edilen ve elektrik enerjisini kısa süreli depo etmeye yarayan bir devre elemanıdır. Kondansatörün yüklenebilme özelliğine kapasite (sığa) denir ve C ile gösterilir. Kapasite değerinin birimi Farad’dır. 1 Farad’lık kapasite değeri oldukça yüksek bir değerdir bu yüzden genellikle Farad’ın askatları kullanılır.

Kondansatörün kapasitesi nelere bağlıdır?

Bir kondansatörün kapasitesi; levhaların yüzey alanı ve dielektrik malzemenin yalıtkanlık katsayısı ile doğru, levhalar arasındaki mesafe ile ters orantılıdır. Kondansatör devreye uygulanan gerilimin maksimum değerine şarj olur. Kondansatör DC akımı geçirmezken AC akıma karşı ise zorluk gösterir.

Kondansatörün kullanım alanları nerelerdir?

Kondansatör elektronik devrelerinin vazgeçilmez bir parçasıdır. Bilgisayardan beyaz eşyaya kadar tüm elektrik/elektronik devrelerinde yaygın olarak kullanılır. Güç kaynağı devrelerinde tam doğrultulmuş doğru akımın elde edilmesinde filtre elemanı olarak kullanılabildiği gibi, alıcı ve verici devreleri ile, osilatör devrelerinde frekansı belirleyen temel eleman olarak kullanılır. (Osilatör belli bir frekans, genlik ve dalga biçiminde sinyal üreten devrelerdir).

Kondansatör nasıl arızalanır?

Kondansatörler fiziksel ortamlardan etkilenir. Özellikle elektrolitik (kutuplu) olan türlerinde iki levha arasında bulunan dielektrik madde belirli bir zaman içerisinde sıcaklık etkisiyle kurur. Bu durum kondansatörün kapasite değerinin değişmesine ve hatta kondansatörün şarj tutmamasına neden olur ve daha önce çalışmakta olan devrede arızaya yol açar.

Kondansatörün kapasite değeri nasıl ölçülür?

Kondansatörün kapasite değeri, LCR metrenin kapasite ölçüm konumu ile ölçülür ve üzerinde yazan değer ile karşılaştırma yapılarak kondansatörün arızalı olup olmadığı tespit edilebilir.

Bobin nedir?

Bobin, dış yüzeyi yalıtılmış bakır iletkenlerin bir nüve üzerine sarılmasıyla elde edilir. Bobinler elektrik enerjisini manyetik enerji olarak çok kısa süreli depo eder. Bobinlerin büyüklük değeri, endüktans olarak adlandırılır. Bobinin sembolü L, birimi Henry (H)’dir. Henry çok büyük bir birimdir ve uygulamada daha çok askatları kullanılır.

Zıt EMK nedir?

Bobin içerisinden bir elektrik akımı geçirildiğinde etrafında bir manyetik enerji meydana gelir. Lenz kanununa göre bobin, içerisinden geçen akım artıyorsa akımı azaltmaya, içerisinden geçen akım azalıyorsa akımı arttırmaya çalışır. Bobinin oluşturduğu manyetik alanın kendi üzerinde oluşturduğu bu gerilime zıt EMK denir. Bobin zıt EMK nedeniyle akımın geçişini geciktirir.

Bobin doğru akım ve alternatif akımda nasıl bir özellik gösterir?

Bobin doğru akıma karşı bir zorluk göstermez, ancak bakır iletkenlerden yapıldığı için doğru akımda küçük bir omik direnç ortaya çıkar. Bobinin alternatif akıma karşı göstermiş olduğu zorluğa endüktif reaktans adı verilir. Endüktif reaktans, endüktans ve bobine uygulanan AC gerilimin frekans değeri ile doğru orantılı olarak değişir.

Bobin endüktans değeri ne ölçülür ve arıza tespiti nasıl yapılır?

Bobinin endüktans değeri LCR metrenin endüktans ölçüm konumu ile ölçülür. Bobinler genellikle yalıtımlarının bozulması nedeniyle kısa devre olur. Bobinlerde kısa devre tespitinde izolasyon megeri ya da tipik bir ohmmetre kullanılır. Bobinin arızalı olması durumunda aynı ya da muadili bir eleman ile değiştirilmesi gerekir.

Transformatörün çalışması ve yapısı nasıldır?

Transformatör, elektromanyetik indüksiyon prensibiyle çalışan bir devre elemanıdır. Yapısal olarak transformatör; bir nüve üzerine sarılan, primer ve sekonder olarak adlandırılan iki adet sargıdan oluşur. Bu sargılar; dışı yalıtılmış bakırlı iletkenlerin hesaplanan değerde bir nüve üzerine sarılmasıyla elde edilir. Nüveye önce primer sargı sarılır. Sekonder sargı primer üzerine veya karşısına sarılır. Primer ve sekonder arasında doğrudan elektriksel bir bağlantı yoktur. Transformatörün primer sargısına alternatif bir gerilim uygulandığında bu sargı değişken bir manyetik alan oluşturur. Primere uygulanan alternatif gerilimin zamana bağlı olarak her an yön ve şiddeti değiştiğinden oluşturduğu manyetik alanın sekonder sargılarını kesmesi ile sargılarda alternatif bir gerilim endüklenir. Bu şekilde transformatör, primerden sekondere elektrik enerjisini manyetik alan (indüksiyon) yoluyla aktarır.

Transformatörün doğru gerilimdeki durumu nasıldır?

Transformatörlerin primer sargılarına doğru gerilim uygulandığında sabit bir manyetik alan meydana gelir. Bu alanın yönü ve şiddeti değişmeyeceğinden sekonder sargılarında gerilim indüklemesi olmaz.

Transformatörün kullanım amacı nedir?

Transformatörler iki devre arasında empedans uygunlaştırmak, iki devreyi birbirinden yalıtmak ve alternatif gerilim/akımı yükseltmek veya alçaltmak amacıyla kullanılır. Örneğin alçaltıcı bir transformatörde, primer sargısına uygulanan gerilime göre sekonder sargısından daha düşük bir gerilim elde edilir. Alçaltıcı tip transformatörlerde primer sipir (sarım) sayısı sekonder sipir sayısından fazladır.

Transformatör dönüştürme oranı nedir?

Primer sipir sayısının sekonder sipir sayısına oranı transformatörün dönüştürme oranı olarak adlandırılır ve ‘a’ harfi ile gösterilir. Transformatörde kullanılacak iletkenlerin kesitleri ve sipir sayıları; tranformatörün gücüne, gerilim dönüştürme oranına ve çalışma frekanslarına bağlı olarak hesaplanır.

Kontrollü doğrultucunun çalışma şekli nasıldır?

Kontrollü doğrultucu devreleri, yük üzerine düşen gerilimin ortalama değerinin ayarlanabildiği AC/DC doğrultucu devrelerdir. Bu devrelerde doğrultma elemanı olarak tristör kullanılır. Devrede alternatif gerilimin pozitif alternansında gate terminaline bir tetikleme palsi uygulandığında tristör iletime geçer. Tristörün iletim durumu alternatif gerilimin yön değiştirmesine kadar devam eder. Tristörün tetiklenme zamanı ve buna bağlı olarak iletimde kalma süresi, çıkış sinyalinin ortalama değerini belirler.

Transformatörün sağlamlık testi nasıl yapılır?

Transformatörün sağlamlık testi giriş ve çıkış gerilimlerinin voltmetre ile ölçülmesi ile yapılır. Örneğin transformatöre, üzerinde yazan primer gerilimi uygulandığında çıkıştan transformatör üzerinde yazan sekonder geriliminin elde edilmesi gerekir. Aksi halde transformatör arızalı demektir.

Aktif devre elemanları nedir?

Aktif devre elemanları, akım ve gerilimi kontrol eden ya da seviyesini değiştiren devre elemanlarıdır.

Aktif devre elemanlarının kullanım alanları nerelerdir?

Aktif devre elemanları, akım ve gerilimi kontrol ederek diğer elektriksel veya fiziksel büyüklüklere kumanda ederler. Bunun yanında akım ya da gerilimi yükseltme işleminde de kullanılırlar. Aktif devre elemanları yarı iletken malzemelerden yapılır. Bu devre elemanları elektronik devrelerde tek başlarına kullanılmaz, pasif devre elemanları ile birlikte kullanılır. Kullanılacak devrenin özelliğine göre, aktif devre elemanlarının özellikleri ve türleri de değişmektedir. Diyot, transistör, fet, emosfet ve tristör yarı iletken devre elemanlarına örnek olarak verilebilir.

Aktif devre elemanlarının yapısı nasıldır?

Aktif devre elemanlarında p ve n tipi malzemeler kullanılır. n maddesi, germanyum ya da silisyum elementine son yörüngesinde 5 elektron bulunan arsenik, fosfor gibi elementlerin belirli oranda eklenmesiyle elde edilir. Benzer şekilde p maddesi de germanyum ya da silisyum elementine son yörüngesinde 3 elektron bulunan bor, galyum gibi elementlerin belirli oranda eklenmesiyle elde edilir. p tipi malzemede elektron boşlukları, n tipi malzemede ise elektronlar çoğunluktadır.

Diyotların yapısı nasıldır?

Diyotlar, p ve n tipi malzemelerin belli bir ölçüde bir araya getirilmesiyle yapılan 2 katmanlı, 2 terminalli devre elemanıdır.

Transistörlerin yapısı nasıldır?

Transistörler, p ve n malzemelerinin belli bir ölçüde bir araya getirilmesiyle yapılan 3 katmanlı, 3 terminalli bir devre elemanıdır. Akım yükseltme ve anahtarlama elemanı olarak kullanılır.

Fet ve e-mosfetin yapısı nasıldır?

Fet ve e-mosfet, p ve n malzemelerinin belli bir ölçüde bir araya getirilmesiyle yapılan 3 terminalli, gerilim kontrollü devre elemanlarıdır. Anahtarlama elemanı olarak yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Anahtarlama performansları transistörlerden daha iyidir.

Tristörlerin yapısı nasıldır?

Tristörler, p ve n malzemelerinin belli bir ölçüde bir araya getirilmesiyle pnpn yapısında, 3 terminalli bir devre elemanıdır. Elektrik akımının yük üzerindeki ortalama değerinin ayarlanmasında ve daha çok düşük frekanslarda kullanılır.

Entegre devre nedir?

Entegre devreler, aktif ve pasif elemanlarla yapılan, kullanımı ve çalışma biçimi özel olan devre elemanlarıdır. Boyutları küçük olmasına rağmen karmaşık yapıda ve fonksiyoneldirler.

Diyotların çalışması nasıldır?

Diyot elektrik akımını tek yönde geçirir. Bir yöndeki dirençleri ihmal edilebilecek kadar küçük, diğer yöndeki dirençleri ise çok büyüktür. Direncin küçük olduğu yöne doğru yön veya iletim yönü, büyük olduğu yöne ters yön veya tıkama yönü denir. Diyodun terminalleri anot (A) ve katot (K) olarak isimlendirilir. Diyodun anoduna, gerilim kaynağının pozitif (+) kutbu, katoduna kaynağın negatif (-) kutbu gelecek şekilde gerilim uygulandığında diyot doğru yönde kutuplanmış olur ve diyot iletime geçer. Diyodun ileri yönde akım geçirmeye başladığı andaki gerilim değerine diyodun eşik gerilimi adı verilir. Diyodun anoduna gerilim kaynağının (-) kutbu, katoduna gerilim kaynağının (+) kutbu bağlandığında diyoda ters gerilim uygulanmış olur. Bu durumda diyot belli bir değere kadar direnç gösterir. Ancak uygulanan bu ters gerilim çok yükseltilirse diyot delinir ve içinden yüksek miktarda akım geçer. Bu noktaya diyodun kırılma gerilimi (ters dayanma gerilimi) denir. Kırılma gerilimi kataloglarda PIV, PRV veya V(BR) ile gösterilir. Doğru polarma altında diyodun iletime geçebilmesi için gerekli voltaj değeri silisyumdan yapılmış diyotlar için 0.7 Volt, germanyumdan yapılmış diyotlar için ise 0.3 Volt’tur.

Diyotların kullanım alanları nerelerdir?

Diyodun elektrik akımını tek yönde geçirmesi, yönü sürekli değişen alternatif akımın doğrultulmasında sıklıkla kullanılan bir eleman olmasını sağlar. Bu amaçla kullanılan diyotlar doğrultucu diyot olarak adlandırılır. Diyotlar; fet, mosfet gibi yarı iletken devre elemanlarını ve entegreleri korumak amacıyla da üretim sırasında söz konusu elemanların içine yerleştirilmektedir.

Zener diyot hangi amaçla kullanılır?

Zener diyot, gerilim regülasyonu ya da referans gerilimi elde etmek amacıyla kullanılır. Ters gerilim altında çalışır, doğru yönde devreye bağlanmazlar. Zener diyodun ters kırılma gerilimi, doğrultucu diyottan daha küçüktür. Piyasada çalışma voltajlarıyla anılırlar.

Foto diyotun çalışma şekli ve kullanım amacı nedir?

Işığa bağlı olarak iletime geçen diyotlardır. Foto diyotlar ters gerilim altında çalışır. Birleşim yüzeyine ışık düştüğünde foto diyot iletken hale gelir. Foto diyotlar en basit ve yaygın olarak, uzaktan kumanda sistemlerinde alıcı eleman olarak kullanılır. Örnek olarak; televizyon, uydu alıcısı veya müzik setlerinin kumanda alıcıları verilebilir.

Işık yayan diyotun çalışma şekli nasıldır?

Işık yayan diyot kısaca LED (Light Emitting Diode) olarak isimlendirilir. Işık yayan diyotların çalışma ilkesi doğrultucu diyotlar ile benzerlik gösterir. Doğrultucu diyotlardan farklı olarak LED’in pn yapısına ışık yaymasını sağlayan katkı maddeleri eklenmiştir. P ve n maddelerinin birleşim yüzeyine elektrik uygulanmasıyla beraber elektronlar ışıma yaparak birleşim bölgesinden uzaklaşırlar ve akım akmaya başlar. Işık yayan diyotlar devreden çok az akım çekerler. Uygun çalışma akımları 2mA-20mA arasıdır. LED’in ışık yayması için yaklaşık 2 V gerilim uygulanması gerekir.

Kızılötesi diyotun çalışma şekli nasıldır ve kullanım alanı nerelerdir?

Kızılötesi ışık yayan diyotlardır ve enfraruj led olarak da isimlendirilmektedir. İnsan gözü kızılötesi ışıkları göremez. Enfraruj led, normal ledin birleşim yüzeyine galyum arsenid maddesi katılmamış halidir. Çalışma ilkesi lede benzerdir. Yaygın olarak uzaktan kumandalı sistemlerde ve optik sensör bünyesinde verici elemanı olarak kullanılır. İletişim mesafesi sınırlıdır. Çoğunlukla 10-15 m’lik mesafelerde kullanılır.

Varikap diyotun çalışma şekli nasıldır ve kullanım alanı nerelerdir?

Uçlarına uygulanan ters gerilim ile kapasite değeri değişen diyottur. Uygulanan ters polarma gerilimi arttığında aradaki yüksüz bölge genişler. Bu da iki yarı iletken arasındaki mesafeyi arttırır. Böylece diyodun kapasitesi düşer. Ters gerilim azaltıldığında ise nötr bölge daralır ve kapasite artar. Bu eleman, voltaj ile ayarlanabilir kapasite özelliği nedeniyle alıcı ve verici devrelerinde istenilen frekansın seçilmesinde kullanılır. Uydu alıcı, televizyon ve radyoların otomatik frekans ayarlamasında kullanılır.

Schottky diyotun çalışma şekli nasıldır ve hangi amaçla kullanılır?

Schottky diyot, hızlı diyot olarak da bilinmektedir. Diğer diyotlar gibi pn yapısında değildir. N maddesi ile metal birleşiminden oluşur. Hızlı diyot doğru polarma altında çalışır. İletime geçme gerilimi çok düşüktür. Dolayısıyla yüksek frekanslı sinyallerin doğrultulmasında kullanılır.

Transistör nedir ve yapısı nasıldır?

Transistör, p ve n tipi yarı iletken malzemeden yapılmış üç katmanlı ve üç terminalli akım kontrollü bir devre elemanıdır. Transistörün terminalleri kollektör, beyz ve emiter olarak isimlendirilir ve sırasıyla C, B ve E harfleri ile gösterilir.

Transistör devrede hangi amaçlar için kullanılır?

Transistör; kollektör-emiter arasındaki iletkenliği, beyzinden geçen akım ile değişen bir devre elemanıdır. Transistörler bu özelliği ile elektronik devrelerde temel olarak akım kazancı sağlamak (sinyal yükseltmek) ve anahtarlama yapmak amacıyla kullanılır.

NPN transistörün çalışma şekli nasıldır?

Silisyumdan yapılmış npn transistörün beyz ucuna emitere göre daha pozitif (+0.7V’a eşit veya biraz üzerinde) bir gerilim uygulandığında beyz ucundan çok küçük değerli bir IB akımı geçer. Bu durumda emiter - kollektör arasındaki direnç düşer ve transistörün kollektör ucundan emiter ucuna doğru IC akım geçişi olur. Böylece beyz akımı (IB) ile beyz akımına göre daha büyük olan kollektör akımı (IC) kontrol edilir.

PNP transistörün çalışma şekli nasıldır?

Silisyumdan yapılmış pnp transistörün beyz ucuna emitere göre daha negatif (-0.7V’a eşit veya biraz üzerinde) bir gerilim uygulandığında pnp transistör iletime geçer. Böylece kollektör-emiterden geçen akım kontrol edilmiş olur.

FET’in yapısı nasıldır ve tipleri nelerdir?

Alan etkili transistörler, elektrik alanı prensiplerine göre çalışır ve kısaca FET (Field Effect Transistor) olarak isimlendirilir. FET; yüksek giriş empedansına sahip, gerilim kontrollü bir elemandır. Fetler p ve n tipi malzemelerin belli ölçüde birleşiminden oluşur ve gate (kapı, geçit), drain (oluk, akaç), source (kaynak) olmak üzere üç terminali bulunur. Bu terminaller sırasıyla G, D ve S harfleri ile gösterilir. Fet ile transistör terminalleri karşılaştırıldığında, drain terminali kollektöre, source terminali emitere, gate terminali beyze benzerlik gösterir. Fet’ler; n-kanallı fet ve p-kanallı fet olmak üzere iki tipte imal edilir.

MOSFET’in yapısı nasıldır ve tipleri nelerdir?

MOSFET, metal oksit alan etkili transistör (metal oxide field effect transistor) olup, gate (G), drain (D) ve source (S) olmak üzere üç terminali bulunur. FET’lerde G terminali ile kanal arasında bir yalıtım yapılmamıştır. Mosfet’lerde ise G terminali ile kanal arası yalıtılmıştır. Kanal ayarlamalı mosfet (D-Mosfet, Depletion Mosfet) ve kanal oluşturmalı mosfet (E-Mosfet, Enhancement Mosfet) olmak üzere 2 türü vardır.

Tristör nedir?

Tristör, p ve n tipi malzemelerin birleşmesinden meydana gelen dört katmanlı, üç terminalli güç elektroniği elemanıdır. Tristörleri genel amaçlı diyodun kontrollü tipi olarak tanımlamak mümkündür. Silikon kontrollü redresör (doğrultmaç) (SCR) olarak da adlandırılır.

Tristör doğru akımda iletime nasıl geçer?

Tristörün anot terminaline (+), katot terminaline de (-) gerilim uygulandığında tristörden herhangi bir akım geçişi olmaz ve tristör yalıtımdadır. Tristörün gate ve katot terminallerine doğru yönde küçük bir gate gerilimi (tetikleme gerilimi) uygulandığında tristör iletken hale gelir ve anot ile katot arasında akım geçişi sağlanır. Bu duruma tristörün iletim durumu adı verilir. Tristör bir kere iletime geçtikten sonra gate gerilimi kesilse dahi anot ile katot arasından akım geçmeye devam eder.

Tristör doğru akımda kesim durumuna nasıl geçirilir?

Tristörü doğru akımda kullanırken kesime götürebilmek için anottan geçen akımın kısa bir süreliğine tutma akımının altına düşürülmesi gerekir. Bunun için özel kesime götürme devreleri kullanılır. Tristör iletimde iken anot katot arası bir anahtar yardımıyla kısa bir süreliğine kısa devre edilirse akım anot yerine kısa devre edilmiş yolu tercih edeceğinden anot akımı sıfırlanmış olur ve tristör kesime götürülmüş olur. Bu metot küçük güçler için uygulanabilir olmasına rağmen büyük güçler için uygulanamaz. Çünkü yüksek akımlar kısa devre anında büyük arklar meydana getirir ve tristör uçlarına bağlanacak anahtarın kısa sürede bozulmasına yol açar. Ayrıca kısa devre anında geçen yüksek akımdan dolayı gereksiz güç kaybı olur.

Tristörün alternatif akımda çalışma şekli nasıldır?

Tristör, alternatif akımda kullanıldığında kendiliğinden kesime gider. Çünkü her alternansta tristör uçlarına uygulanacak gerilimin polaritesi değişir. Anoda (- ) gerilim, katoda (+) gerilim uygulanan alternansta tristör ters polarize edilmiş olur ve tristör kesime gider. Diğer alternansta anoda (+) katoda (-) gerilim gelir ve bu durumda gate terminaline tetikleme verildiği takdirde tristör tekrar iletime geçer.

Güç kaynakları neden kullanılır?

Her elektronik cihaz çalışması için enerjiye ihtiyaç duyar. Bu enerjinin karşılanması için güç kaynakları kullanılır

Güç kaynakları nasıl gruplandırılır?

- Doğrusal Güç kaynakları - Kontrolsüz AC/DC doğrultucu - Kontrollü AC/DC doğrultucu - Anahtarlamalı Güç kaynakları - DC/DC konvertör - DC/AC inverter

Doğrusal güç kaynakları hangi amaçla kullanılır ve tipleri nelerdir?

Doğrusal güç kaynakları alternatif akımdan (AC) istenen değerde doğrultulmuş gerilim (DC) elde edilmesinde kullanılır. Basit yapılıdırlar. Kontrollü ve kontrolsüz olmak üzere iki tipi vardır. Kontrolsüz doğrusal güç kaynağında çıkış geriliminin ortalama değeri sabittir. Kontrollü doğrusal güç kaynağında ise çıkış geriliminin ortalama değeri ayarlanabilir.

Kontrollü ve kontrolsüz doğrultucunun yapısı ve çalışma şekli nasıldır?

Kontrolsüz doğrultucuda temel doğrultma elemanı diyot iken kontrollü doğrultucuda temel doğrultma elemanı tristördür. Kontrollü doğrultucuda ortalama değerin ayarlanması tristörün tetikleme zamanının (ya da açısının) 0°-180° arasında herhangi bir açıda tetiklenmesi ile yapılır. Örneğin tek tristörlü bir doğrultma devresi ile 220 V’luk etkin değere sahip şebeke geriliminden ortalama değeri 0 ile 100 V arasında değişen bir DC gerilim elde edilebilir.

Kontrolsüz AC/DC doğrultucunun çeşitleri nelerdir?

Kontrolsüz AC/DC doğrultucular, kullanılan doğrultma metoduna bağlı olarak iki gruba ayrılır: - Yarım dalga kontrolsüz doğrultucu - Tam dalga (iki diyotlu-dört diyotlu) kontrolsüz doğrultucu

Yarım dalga kontrolsüz doğrultma devresinin çalışma şekli nasıldır?

Bir diyot ve lambanın seri olarak bağlandığı devrenin çalışması şu şekildedir. Devreye alternatif akım uygulandığından pozitif alternansta diyodun anoduna pozitif sinyal geldiğinden diyot doğru polarize olur ve iletime geçer. Diyot iletime geçtiği için lamba üzerinden akım akar ve lamba ışık verir. Negatif alternansta diyodun anoduna negatif gerilim geldiğinden, diyot ters polarize olur ve kesimdedir. Dolayısıyla devreden akım geçmez ve çıkışta 0 V elde edilir. Akım akışı olmadığından lamba ışık vermez.

Köprü diyotlu tam dalga kontrolsüz doğrultma devresinin çalışma şekli nasıldır?

Devrede lamba, devrenin çalışmasının daha kolay anlaşılması için eklenmiş olup, pratikte doğrultucu devrelerde yer almaz. Pozitif alternansta D1-D3 diyotları doğru polarize ve iletken, D2-D4 diyotları ise ters polarize ve yalıtkan olur. Akım D1 diyodundan geçip lamba ve D3 diyodu üzerinden devresini tamamlar ve lamba ışık verir. Negatif alternansta D2-D4 diyotları doğru polarize ve iletken, D1-D3 diyotları ters polarize ve yalıtkan olur. Akım D2 diyodundan geçip lamba ve D4 diyodu üzerinden devresini tamamlar ve lamba ışık verir.

Regülatör devreleri hangi amaçla kullanılır ve çalışma şekli nasıldır?

AC/DC doğrultucu çıkışına değişik empedanslarda yük bağlandığında çıkış gerilimi empedanstan dolayı değişebilir. Bu istenmeyen bir durumdur. Çıkış gerilimini sabit bir değerde tutmak amacıyla regülatör devreleri kullanılır. Bu devreler AC-DC doğrultucu çıkışındaki gerilim ile yük uçlarındaki gerilimi karşılaştırır ve istenen değeri elde etmek için kontrol devresine gerekli sinyal sağlar. Çıkış gerilimi istenen gerilimden düşük ise kontrol elemanı pozitif bir geri besleme sağlayarak regülatör çıkış geriliminin artması sağlanır. Çıkış gerilimi istenen gerilimden yüksek ise kontrol elemanının sağladığı negatif bir geri besleme ile regülatör çıkış geriliminin azalması sağlanır.

Anahtarlamalı güç kaynakları nedir, neden anahtarlamalı güç kaynağı olarak tanımlanmıştır?

DC bir gerilimden, düşük ya da yüksek bir AC ya da DC gerilim elde etmek için anahtarlama prensibinden yararlanılarak yapılan güç kaynaklarına anahtarlamalı güç kaynakları (SMPS: Switch Mode Power Supply) denir. Anahtarlamalı güç kaynaklarında çoğunlukla saniyede 20000 ile 100000 arası anahtarlama işlemi yapılır. Dolayısıyla bu kaynaklarda kullanılan anahtarlama elemanının (transistör, fet, mosfet vb.) hızı yüksek olmalıdır. Yüksek frekanslı gerilimin tekrar doğrultulması gerekiyorsa kullanılacak diyodunda yüksek hızlı olması gerekir.

DC-DC konvertör neden kullanılır ve çeşitleri nelerdir?

DC-DC konvertör, sabit bir DC kaynaktan aldığı gerilimi anahtarlayarak düşük ya da yüksek DC gerilim elde etmek için kullanılan güç kaynağıdır. DC-DC konvertörler (çeviriciler); yükselten DC-DC ve alçaltan DC-DC konvertör olarak iki gruba ayrılır.

DC/AC inverter nedir?

Sabit genlikli bir DC kaynaktan, sabit veya değişken frekanslı, bir veya daha çok fazlı gerilim elde edilmesini sağlayan devreye inverter (çevirici veya dönüştürücü) denir.

DC/AC inverterin kullanım alanları nerelerdir?

DC/AC inverterler kesintisiz güç kaynaklarında, kaynak makinelerinde, motor hız kontrolünde, indüksiyonla ısıtmada, rüzgâr ve güneş enerji sistemlerinde (yenilenebilir enerji kaynaklarında) kullanılmaktadır.

DC/AC inverterin çalışma şekli nasıldır?

Bu devrede transformatörün primerine uygulanan DC gerilimin anahtarlama elemanı üzerinden yüksek hızda (örneğin saniyede 20000 defa) açılıp kapatılmasıyla primerde AC bir gerilim elde edilir. Transformatörün dönüştürme oranına bağlı olarak sekonder sargılarında farklı değerlerde AC gerilim elde etmek mümkündür. Çıkışta elde edilen alternatif akımın değeri anahtarlama hızına ve transformatörün dönüşüm oranına bağlıdır.

Güç kaynağının genellikle hangi elemanlarında arıza meydana gelir ve bu durumda ne yapılmalıdır?

Güç kaynaklarında çoğunlukla güç dönüşümü ya da transferi için kullanılan yarı iletken anahtarlama elemanları olan transistör, fet, mosfet ve tristörler arıza yapar. Doğrultucu diyotlar da aşırı akım ya da başka sebeplerle sıkça bozulan elemanlar arasındadır. Pasif devre elemanlarından direnç, devrelerde değer değişikliğine uğrayabilir ve bu durum da arızaya neden olabilir. Sıklıkla arızalanan bir diğer devre elemanı da kondansatörlerdir. Özellikle elektrolitik kondansatörler sıcaklık etkisiyle içlerinde bulunan likit sıvının kuruması sonucu değer değişikliğine uğrayabilir. Bu şekilde kullanım ömrü biten elektrolitik kondansatörler şekil değişikliğine uğrar ve tepe kısımlarında hafif bir şişme görülebilir. Arıza durumunda uygun şekilde devre üzerinde ya da devreden elemanlar sökülerek ölçümler yapılmalı ve arızalı eleman tespit edilerek yenisiyle değiştirilmelidir.

Devrelerin tamirinde hangi araç ve gereçlere ihtiyaç vardır?

- Isı kontrollü bir havya - Eleman sökümü için sıcak üflemeli havya - Pcb kartı yakından incelemek için ışıklı bir mercek - Lehim teli, pasta - Yankeski, pense, tornavida - Dijital ya da analog avometre - Osilaskop - Tamir edilecek cihazın elektronik devr

Güç kaynağı arızası durumunda hangi sıra ile ölçüm yapılması arızayı daha çabuk tespit etmeyi sağlar?

1. Devre çıkış gerilimi bir voltmetre ile ölçülür, istenen gerilim değeri okunmuyorsa güç kaynağının içindeki giriş sigortası ve güç kaynağına gelen enerji kabloları kontrol edilir. 2. Güç kaynağı pcb kartı temiz ve metal olmayan bir tezgâh üzerine alınarak kart, nem ve tozdan arındırılmalıdır. Bunun için fırça, hava ve uygun kimyasallar kullanılabilir. Kart üzerindeki devre elemanlarında fiziksel bozukluk olup olmadığı gözle kontrol edilir. 3. Transformatörün çıkış gerilimi üretip üretmediği ölçülür. 4. Varsa kart üzerindeki koruyucu devre elemanı olan sigorta ve/veya VDR elemanı kontrol edilir. 5. Aktif devre elemanları yerinden sökülerek sağlamlık kontrolleri yapılır. 6. Pasif devre elemanları kontrol edilir.

"Pasif ve aktif devre elemanlarının birlikte kullanılmasıyla .....................meydana gelir." Boşluğu en uygun şekilde dıldurunuz?

elektronik devreler 

Pasif ve aktif devre elemanlarının birlikte kullanılmasıyla ne meydana gelir.

elektronik devreler

"Devrelerde aktif elemanlar ........... kullanılmazlar." Boşluğu en uygun şekilde doldurunuz?

tek başlarına

"Direnç akım sınırlaması yaparken ......... harcar." Boşluğu en uygun şekilde doldurunuz?

enerji

"Pasif devre elemanları, gerilim uygulandığında .......................devre elemanlarıdır." Boşluğu en uygun şekilde doldurunuz?

enerji harcayan ya da enerji depolayan 

Elektrik akımına karşı gösterilen zorluğa ne ad verilir

direnç 

"Elektrik akımına karşı gösterilen zorluğa ............. adı verilir" Boşluğu en uygun şekilde doldurunuz?

direnç

"Her maddenin düşük ya da yüksek bir ........... direnci vardır." Boşluğu en uygun şekilde doldurunuz?

elektriksel

"Dirençlerin sağlamlık kontrolü .......... adı verilen ölçü aleti ile yapılır." Boşluğu en uygun şekilde doldurunuz?

ohmmetre

Dirençlerin sağlamlık kontrolü hangi alet ile yapılır?

ohmmetre adı verilen ölçü aleti ile

Trimpot, nerede kullanılır? 

direnç değerinin sürekli olarak değiştirilmesine ihtiyaç olmayan yerlerde kullanılır.

Kondansatör nedir?

 iki iletken levha arasına yalıtkan bir madde (dielektrik madde) konmasıyla elde edilen ve elektrik enerjisini kısa süreli depo etmeye yarayan bir devre elemanıdır.

Bobin nasıl elde edilir?

dış yüzeyi yalıtılmış bakır iletkenlerin bir nüve üzerine sarılmasıyla elde edilir.

Bobin içerisinden bir elektrik akımı geçirildiğinde etrafında ne meydana gelir? 

bir manyetik enerji meydana gelir

Bobinin oluşturduğu manyetik alanın kendi üzerinde oluşturduğu bu gerilime ne ad verilir? 

zıt EMK denir.

Transformatör nedir?

 elektromanyetik indüksiyon prensibiyle çalışan bir devre elemanıdır.

Aktif devre elemanlarında hangi tip malzemeler kullanılır?

p ve n 

Kızılötesi diyot nedir? 

Kızılötesi ışık yayan diyotlardır ve enfraruj led olarak da isimlendirilmektedir.

Varikap Diyot nedir? 

Uçlarına uygulanan ters gerilim ile kapasite değeri değişen diyottur.

Schottky Diyot nedir? 

Diğer diyotlar gibi pn yapısında değildir. N maddesi ile metal birleşiminden oluşur. Hızlı diyot doğru polarma altında çalışır. İletime geçme gerilimi çok düşüktür. Dolayısıyla yüksek frekanslı sinyallerin doğrultulmasında kullanılır.