Enerji Yönetimi ve Politikaları Dersi 1. Ünite Sorularla Öğrenelim

Enerji yoğunluğu nedir?

Birim üretim için veya GSYİH (Gayri Safi Yurtiçi Hasıla) başına tüketilen birincil enerji miktarına, enerji yoğunluğu denmektedir.

Enerji verimliliği göstergelerinden birisi olan enerji yoğunluğu, enerji tüketimi (tep, joule) ile finansal bir gösterge olan (Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYİH) ve Katma Değer) arasındaki oran olarak tanımlanmaktadır. Enerji yoğunluğu; herhangi bir teknik veya fiziksel göstergenin herhangi bir faaliyeti açıklayamadığı durumlarda bir enerji verimliliği göstergesi olarak kullanılmaktadır.

Birincil ve nihai enerji yoğunluğunu tanımlayınız.

Birincil enerji tüketiminin GSYİH’ya oranlanması sonucu hesaplanan yoğunluk birincil enerji yoğunluğu, nihai enerji tü- ketiminin GSYİH’ya oranlanması sonucu hesaplanan yoğunluk ise nihai enerji yo- ğunluğu olarak adlandırılmaktadır.

Türkiye’de 2013 sonu itibariyle kurulu güç kapasitesi ne kadardır ve hangi kaynaklardan oluşmaktadır?

Türkiye’de 2013 sonu itibariyle kurulu güç kapasitesi yaklaşık 64.044 MW olmakla birlikte bunun %35’i hidrolik, %31,3’ü doğal gaz, %20 ’si kömür, %4,3’ü rüzgar ve %9,4’ü ise diğer kaynaklardan oluşmaktadır.

Dünya Bankası'nın 2013'te açıkladığı değerlere göre Türkiye'nin enerji yoğunluğunu dünya ve AB ile karşılaştırınız.

Dünya Bankası tarafından açıklanan değerlere göre; 0.18 KEP enerji yoğunluğu ile Türkiye, Dünya ortalamasının (0.24) altında olmakla birlikte OECD (0,14) ve AB (0,11) ortalamalarının üzerinde bir değere sahiptir.

Enerji verimliliği kanununun amacı nedir?

Kanunun amacı, enerjinin etkin kullanılması, israfının önlenmesi, enerji maliyetlerinin ekonomi üzerindeki yükünün hafifletilmesi ve çevrenin korunması için enerji kaynaklarının ve enerjinin kullanımında verimliliğin artırılmasıdır.

Enerji Verimliliği Koordinasyon Kurulu üyeleri kimlerden oluşur?

Kurul, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığının ilgili müsteşar yardımcısı başkanlığında aşağıdaki sayılanların birer üst düzey temsilcisinden oluşmaktadır:

1. İçişleri Bakanlığı
2. Maliye Bakanlığı
3. Milli Eğitim Bakanlığı
4. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
5. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı
6. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
7. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı
8. Orman ve Su İşleri Bakanlığı
9. Kalkınma Bakanlığı
10. Hazine Müsteşarlığı
11. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu
12. Türk Standartları Enstitüsü
13. Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu
14. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği
15. ürkiye Mühendis ve Mimar Odaları Birliği
16. Türkiye Belediyeler Birliği

Enerji verimliliği koordinasyon kurulunun görevleri nelerdir?

Kurulun Kanun ile belirlenen görevleri aşağıdaki gibidir:

• Ulusal düzeyde enerji verimliliği stratejileri, planları ve programları hazırlamak, bunların etkinliğini değerlendirmek, gerektiğinde revize edilmelerini, yeni önlemlerin alınmasını ve uygulanmasını koordine etmek.
• Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından yürütülen enerji verimliliği çalışmalarını yönlendirmek ve enerji verimliliği hizmetlerinin yaygınlaştırılmasında, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından meslek odalarına ve üniversitelere verilen yetki belgelerini onaylamak.
• Endüstriyel işletmelerden gelen verimlilik artırıcı projelerin ve gönüllü anlaşmaların desteklenmesini onaylamak.
• Kurula verilen görevler kapsamında ve gerekli gördüğü hallerde, giderleri Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı bütçesinden kar- şılanmak üzere, ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının, üniversitelerin, özel sektörün ve sivil toplum kuruluşlarının katılımı ile geçici ihtisas komisyonları oluşturmak.
• Yetkilendirilmiş kurumların, şirketlerin, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının ve sivil toplum kuruluşlarının katılımı ile her yıl Kasım ayında Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından düzenlenecek danışma kurulu toplantılarının gündemini ve toplantıya katılacak kuruluşları belirlemek, toplantı sonuç değerlendirmelerini ve önlem önerilerini onaylamak.
• Her yıl Ocak ayı içinde yetki belgesi ve enerji yöneticisi sertifikası bedellerini belirlemek ve yayımlamak.

ESCO nedir?

Ülkemizdeki Enerji Verimliliği Danışmanlık (EVD) şirketleri, uluslararası literatürde Enerji Hizmet Şirketleri (Energy Service Company- ESCO) olarak da bilinmektedir.

ESCO’ların faaliyet alanlarına giren enerji hizmetleri nelerdir?

ESCO’ların faaliyet alanlarına giren enerji hizmetlerinin başlıcaları şunlardır;

• Enerji tasarruf olanaklarının belirlenmesi ve değerlendirilmesi (enerji etütleri),
• Müşterinin ihtiyacına yönelik enerji verimliliği programının hazırlanması ve uygulanması,
• Proje dâhilinde gerekli sistemlerin kurulumundan izlenmesine kadar tüm faaliyetlerin yürütülmesi,
• Finansmanın sağlanması,
• Elde edilen tasarruf oranlarının izlenmesi,
• Eğitimlerin yapılması ve bakım/onarım ihtiyaçlarının karşılanması.

EPS bütçesinin finansmanı nasıl sağlanır?

EPS bütçesinin finansmanı; müşteri, ESCO veya üçüncü taraf finansmanı (finans kuruluşu; banka vb) gibi üç farklı yöntem ile sağlanabilir. Müşteri finansmanı, söz konusu kurumun kendi iç fonları yardımı ile projenin finansmanının sağlanması ve daha sonra ESCO tarafından garanti edilecek tasarruf miktarından karşılanması temeline dayanmaktadır. Projenin ESCO tarafından finansmanı ise, şirketin kendi içindeki fonlardan veya sermayesinden maliyetleri karşılaması anlamına gelmektedir.

Üçüncü Taraf Finansmanı nedir?

Finansman yöntemlerinden en yaygın uygulananı “Üçüncü Taraf Finansmanı”dır. Bu finansman tamamiyle bir borç alma yöntemi olarak tanımlanabilir.

ESCO sektörünün gelişmesinde tüm dünyaca kabul edilen genel engeller nelerdir?

ESCO sektörünün gelişmesinde tüm dünyaca kabul edilen genel engeller şunlardır:

• Finansman
• Piyasa riskleri
• Bilgilendirme bilinçlendirme
• Yönetim
• Güvenilirlik
• Kredilendirme
• Hükümet politikaları
• Elektrik, doğalgaz vb. masrafları
• EPS
• Vergilendirme

EVD nedir?

Yurtdışında ESCO Şirketleri olarak bilinen ticari yapılar ülkemizde Enerji Verimliliği Danış- manlık (EVD) Şirketleri olarak yapılandırılmaktadır. Enerji verimliliği alanında çalışmak üzere belirli düzeyde uzman personel ve cihaz altyapısına sahip olan tüzel kişilere yetki belgesi verilmektedir.

EVD şirketlerinin hizmetlerini açıklayınız.

EVD şirketleri, endüstriyel işletmelere ve binalara yönelik olarak aşağıdaki hizmetleri verebilmektedir:

• Enerji yöneticisi eğitimi,
• Enerji etüdü,
• Proje hazırlama,
• Projenin uygulanmasında danışmanlık,
• Binalara yönelik enerji yöneticisi hizmetleri.

Hangi endüstriyel işletmelerde enerji yöneticisi görevlendirilmesi zorunludur?

Yıllık toplam enerji tüketimi 1.000 Ton Eşdeğer Petrol ve üzeri olan endüstriyel işletmelerde enerji yöneticisi görevlendirilmesi şarttır.

VAP nedir?

Endüstriyel işletmelerde; enerji etüt çalış- ması ile belirlenen önlemlerin uygulanması ve enerji tasarruf potansiyelinin geri kazanılması için hazırlanan projeler, Verimlilik Artırıcı Proje (VAP) olarak ifade edilmektedir.

5627 sayılı Enerji Verimliliği Kanununda hangi ürünlerde asgari verimlilik gereksinimleri ile ilgili düzenlemeler yürürlüğe konulmuştur?

5627 sayılı Enerji Verimliliği Kanununda sayılan ürünlerden aşağıda belirtilenlerin asgari verimlilik gereksinimleri ile ilgili düzenlemeler yü- rürlüğe konulmuştur:

• Ev ve Büro Tipi Elektrikli ve Elektronik Cihazların Hazır Bekleme ve Kapalı Moddaki Elektrik Enerjisi Tüketimleri 
• Basit Set Üstü Sinyal Dönüştürücüler
• Doğrusal Olmayan Ev Tipi Lambalar
• Entegre Balastsız Flüoresan Lambalar, Yüksek Yoğunluklu Boşalmalı Lambalar ve Bu Lambaları Çalıştırabilen Balastlar ve Aydınlatma Armatürleri
• Harici Güç Kaynaklarının Yüksüz Durumdaki Enerji Tüketimi ve Ortalama Aktif Verimi
• Bağımsız ve Ürünlere Entegre Salmastrasız Devirdaim Pompaları
• Televizyonlar
• Ev Tipi Soğutma Cihazları
• Ev Tipi Çamaşır Makineleri
• Ev Tipi Bulaşık Makineleri

Yeni yapılan binalar, ısı yalıtımı açısından hangi standarta tabidir?

Yeni yapılan binalar için, binaları dış havadan, topraktan veya düşük iç hava sıcaklığına sahip ortamlardan ayıran yapı bileşenlerinin yüzeylerinin, TS 825 Isı Yalıtımı Standardı’na uygun şekilde yalıtılması zorunludur. Yeni yapılan bir binanın Yıllık Isıtma Enerjisi İhtiyacı TS 825 Isı Yalıtımı Standardı’nda belirtilen sınır değeri aşmayacak şekilde projelendirilmesi ve projesine uygun şekilde inşaa edilmesi zorunludur.

Merkezi ısıtma sistemlerinde, sıvı yakıtlı cebri üflemeli brülörlerin kullanılması için gereklilikler nelerdir?

Merkezi ısıtma sistemlerinde, sıvı yakıtlı cebri üflemeli brülörler kullanılması halinde;

• 100 kW’a kadar ısıtma sistemi kapasitesine sahip sistemlerde tek kademeli ancak hava emiş damperi servo motor kontrollü, iki kademeli veya oransal kontrollü,
• 100 kW-1200 kW ısıtma sistemi kapasitesine sahip sistemlerde iki kademeli veya oransal kontrollü, 1200 kW ve üstü kapasiteye sahip sistemlerde sadece oransal kontrollü,
• 3000 kW üstü sistemlerde baca gazı oksijen kontrol sistemine sahip olması gerekmektedir.

Binanın enerji tüketen ekipmanlarının ilgili raporlarda belirtilen periyodik bakımlarının yapılıp yapılmadığını kim denetler?

Binanın enerji tüketen ekipmanlarının ilgili raporlarda belirtilen periyodik bakımlarının yapılıp yapılmadığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı veya bu bakanlık tarafından belirlenen kriterlere uygun eğitimler sonucu yetkilendirilmiş kurum ve kuruluşlar tarafından denetlenir. Denetim yapacak kurum ve kuruluşlar Çevre ve Şehircilik Bakanlığı‘na karşı sorumlu olup bu kuruluşların faaliyetleri bu bakanlık tarafından izlenir ve denetlenir.

Elektrik enerjisi kullanımında alınabilecek tedbirler nelerdir?

Elektrik enerjisi kullanımında alınabilecek tedbirler:

• Aydınlatmada mevcut akkor flamanlı lambalar yerine kompakt floresan lambalar veya ledli lambalar, manyetik balastlı düşük verimli halofosfat floresan lambalar yerine de elektronik balastlı yüksek verimli trifosfor floresanlar kullanılmalı,
• Kısa süreli kullanılan bölümlerde hareket, ısı ve/veya ışığa duyarlı sensörlü kontrol sistemleri kullanılmalı,
• Aydınlatmada daha iyi verim alınması için lambaların önündeki ışık geçirgenliğini önemli ölçüde engelleyen armatürler yerine yüksek yansıtıcılı armatürler kullanılmalı,
• İç aydınlatmada birden fazla armatür bulunan bina bölümlerinde her bir armatür veya pencere önü gibi doğal ışıktan daha fazla yararlanan bölümler için uygun şekilde gruplandırma yapılarak, ayrı ayrı elle kontrol veya otomatik gün ışığı kontrol sistemi kullanılmalı,
• Bilgisayar, yazıcı, fotokopi ve benzeri elektrik enerjisi kullanan ekipmanların alımında Energy Star işareti olması ve/ veya ilgili mevzuat ile belirlenen asgari verimlilik kriterlerini sağlanması şart koşulmalı,
• Güç kompanzasyonu yapılmalı,
• Periyodik olarak yapılan tarife analizlerine dayalı olarak elektrik enerjisinin mümkün olan en düşük maliyetle tedarik edilmesi veya kendi ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla lisanssız elektrik üretimine yönelik küçük ölçekli tesis veya sistemler kurulmalıdır.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığına her beş yılda bir enerji tüketim raporu vermek zorunda olan kurumlar hangileridir?

Aşağıda sayılanların yönetimleri, son üç yıla ait yıllık toplam enerji tüketim değerlerini, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığına her beş yılda bir göndermekle yükümlüdür.

• Kamu kurum ve kuruluşları
• Ticaret ve sanayi odası, ticaret odası veya sanayi odasına bağlı olarak faaliyet gösteren, her türlü mal üretimi yapan işletmeler
• Yataklı konaklama ve sağlık tesisi,
• Okullar,
• Alışveriş merkezleri,
• Yönetim hizmetleri amacıyla kullanılan ticari ve hizmet binaları.

İllerde ENVER hareketi nedir?

İllerde ENVER Hareketi: İllerde bir Vali Yardımcısı “Enerji Verimliliği Koordinatörü” olarak görevlendirilmiştir. Valilikler illerinde uygulamak üzere Enerji Verimliliği Eylem Planları hazırlamışlar ve uygulamaya koymuşlardır. Elazığ, Tekirdağ, Sivas, Tokat, Kilis, Siirt, Batman, Aksaray, Yalova, Rize, Malatya, Hatay, Adana, Bingöl, Burdur, Niğde, Van, Iğdır, Kırşehir, Sivas, Giresun, Bingöl, Adıyaman, Trabzon, Çanakkale, Artvin, Gümüşhane ve Niğde Valilikleri tarafından İl Eylem Planları hazırlanmıştır.