Çağdaş Türk Edebiyatları 1 Dersi 5. Ünite Sorularla Öğrenelim

Kırım’ın sözlü edebiyatının bağları nelerdir?

Kırım’ın sözlü edebiyatı, bir yandan Kıpçak Bozkırı üzerinden Türkistan’a bağlı, diğer yandan Karadeniz üzerinden Rumeli ve Anadoluyla temas hâlindedir.

Bazı dinî ve edebî eserlerin İdil-Ural bölgesine oradan da Kıpçak Bozkırı’na kadar yayılma sebepleri nelerdir?

Osmanlılarla yakın ilişkiler sebebiyle bazı dinî ve edebî eserlerin Kırım yoluyla İdil-Ural bölgesine oradan da Kıpçak Bozkırı’na kadar yayılıp benimsendiklerini biliyoruz. Bu gibi eserlerin o bölgelere ulaşma sebebi, yakın ilişkiler yanında, İstanbul’da matbaanın faaliyete geçmesi el yazmalara göre çok daha ucuz olan basılı eserlerin kültürel ihtiyaç (bilhassa eğitim), ticaret, seyahat (özellikle de Hac ziyareti) sebebiyle kuzey bölgelerine götürülmesidir.

"Râyete meyl ideriz kamet-i dilcû yerine

Tuğa dil bağlamışız kâkül-i hoşbû yerine"

gazeli kime aittir?

Bora lakaplı Gazi Geray

Grigoriy Aleksandroviç Potyomkin kimdir?

Rus generali. Osmanlı devletinin yıkılması, İstanbul’un Çarlığın ve Ortodoksluğun merkezi olmasını hayal eden panslavistlerdendi. Kırım’ı istilasında çok gaddar davrandı, birçok sivilin ölmesine sebep oldu.

Kırımlı birçok araştırmacı edebiyat tarihlerinin dönemlerinden söz ederken XIX. asrın sonlarıyla XX. asrın başlarını nasıl adlandırmaktadır?

Tercüman Dönemi Kırım Tatar Edebiyatı

Mirza nedir?

Kırım’da bey soyundan gelen kimselere verilen unvan.

1906’da yazdığı Gün Doğdu hikâyesindeki hangi karakter büyük ölçüde İsmail Gaspıralı'yı temsil etmektedir?

Danyal adlı kahraman.

İsmail Gaspıralı hangi yıl Tercüman gazetesini çıkarmaya başlamıştır?

1883

İsmail Gaspıralı'nın bilinen en eski yazısı nedir?

Bahçesaray’dan Gönderilen Mektup

"Rusya Müslümanları" ifadesi nedir?

Çarlık döneminde Rusya’da “Türklerden” “Türklükten” söz etmek yasaklanmıştı. Bu kelimeleri
kullanmak “Pantürkizm” sayılıyordu. Katı Rus sansürü de bu kelimelerin kulanılmasına izin
vermiyordu. Dolayısıyla Gaspıralı da birçok konumda “Rusya Müslümanları” ifadesini “Rusya Türkleri” anlamında kullanmıştır. Ancak 1905 Rus Meşrutiyeti’nden sonra Türklükten açıkça söz edilebilmiştir.

1905 Rus Meşrutiyeti'nden önce "Türklerden" ve "Türklükten" söz etmek nasıl adlandırılıyordu?

Pantürkizm

İsmail Gaspıralı Rusça ilk yazılarını hangi gazetede yayımlamıştır?

Tavrida

İsmail Gaspıralı Rusça kaleme aldığı ilk yazılarında hangi imzayı kullanmıştır?

Küçük Molla

İsmail Gaspıralı, Bahçesaray kurduğu matbaada ilk olarak hangi eserini basmıştır?

Tonguç

İsmail Gaspıralı, ilk yıllarında Tercüman gazetesinin yazılarını hemen hemen tek başına kaleme aldığını daha sonradan hangi yazısında dile getirmiştir?

Bu Nüsha

Tercüman’ın başlık klişesinde hangi ifadeler yer almıştır?

Ahvalât-ı dâhiliyeye ve hâriciyeye, maârif ve edebiyâta dâir haftalık gazete.

1886’da Tercüman gazetesinin amacı ne olarak açıklanmıştır?

Rusya ülkesinde sâkin ehl-i İslâmın fevâid-i maneviye ve maddiyesine hizmet etmek.

Rothschild nedir?

Avrupa’da 200 yıl kadar ekenomik ve politik hayatta çok etkili olan Yahudi asıllı bankacı ailenin ismi. Bu ailenin İngiltere kolunu Nathan Mayer Rothschild (1777-1836) kurdu. Onun büyük oğlu Lionel Nathan Rothschild (1808-1879), 1858’de İngiltere’de Avam Kamarası üyeliğine seçilmiş, asalet ünvanı almış ve 1875’te Süveyş Kanalı projesine maddî kaynak temin etmekle şöhret kazanmıştı. Aile XIX. yy.’da ve XX. yy’ın başlarında Almanya, İngiltere ve Fransa’da oldukça etkili idi.

Alsace-Lorraine neresidir?

Fransa’da, halkın büyük bir kısmının Almanca konuştuğu idarî ve siyasî bölge. 1871-1914 yılları arasında Fransa ve Almanya arasında birçok çatışmalara sebep olmuştur.

Yakup Bey Badevlet kimdir?

Atalık Gazi unvanıyla da bilinir. Doğu Türkistan’da kargaşalığa son verip Kaşgar’da düzenli bir yönetim kurmuş, Çinlilere ve Ruslara karşı başarılı mücadelelerde bulunmuştur. Hindistan genel valisi ve Türkiye Sultanı ile diplomatik ilişkiler kurmuştur. Doğu Türkistan hürriyet mücadelesinin örnek ve mümtaz bir simasıdır. İsmail Gaspıralı da Arslan Kız’da bu tarihî şahsiyeti örnek olarak gösterir ve yüceltir.